СÐВОЛ: Муҳтарам Шайх хазратлари! Яқинда ЎзбекиÑтон телевидениÑÑи орқали журналиÑÑ‚ Умида Ðҳмедова ва унинг турмуш ўртоғи Олег Карповларнинг "Бокиралик юки" номли фильми хуÑуÑидаги муҳокаманинг гувоҳи бўлдим. Бу моҳокама мени
www.islom.uz Ñайтининг Ñавол-жавоб бўлимига аъзо бўлиб (анчадан бери ниÑÑ‚ қилиб юрар Ñдим), бошқа кўп Ñаволларимдан олдин, Сизга ушбу мавзуда мурожаат қилишимга Ñабаб бўлди. Ушбу ўзбек халқининг миллий-диний қадриÑтларини камÑитишга қаратилган фильм Ð¨Ð²ÐµÐ¹Ñ†Ð°Ñ€Ð¸Ñ ÑлчихонаÑи буюртмаÑига кўра Ñратилганлиги айтиб ўтилди. Ушбу хатти-харакатлардан кўзланган аÑоÑий мақÑад нима, бу билан улар бизнинг диний ва миллий қадриÑтларимизни таҳқирламаÑптиларми? Шу ҳақида тушунча берÑангиз, илтимоÑ. Хато, камчиликларим учун олдиндан узр Ñўрайман.
ЖÐВОБ: Ушбу Ñаволингиз учун ташаккур. Чунки бу Ñавол кўпдан бери айтмоқчи бўлиб юрган гапни айтишга Ñабаб бўлди. Ижозатингиз билан мен маÑаланинг диний тарафига аÑоÑий Ñътиборни қаратмоқчиман. ИÑлом душманлари бу илоҳий динга ва муÑулмонларга қарши олиб бораётган турли ҳийла найранглар ҳозирда кўпчиликка Ñир бўлмай қолди. Қонли урушлар, куч ишлатишлар, турли қамаллар, иккиёқлама ўлчовлар ҳам барчага маълум.
Жумладан, бу Ñоҳада инÑон ҳуқуқлари, Ñанъат, шахÑий ҳурриÑÑ‚ каби шиорлар ҳам ишга Ñолинмоқда. Бунга Ñевикли пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиÑÑалом ҳақларидаги маÑхара раÑмлар ёрқин миÑолдир. Ўша раÑмларни чизганлар ва тарқатганлар инÑон ҳуқуқи ҳимоÑчилари, ÑˆÐ°Ñ…Ñ Ð²Ð° Ñўз Ñркинлиги вакиллари ҳиÑобланадилар. Уларга қарши чиққан бутун бошли бир миллат ÑˆÐ°Ñ…Ñ Ð²Ð° Ñўз Ñркинлигини билмайдиган жоҳил, ўрта аÑрлардан қолган ÑаводÑизлар Ñифатида қораланадилар.
ИÑлом ва муÑулмонларга қарши, динимизни қоралаш ва унинг таълмотларини бузиш учун олиб борилаётган фаолиÑтнинг маккарона уÑлубларидан бири муÑулмонлар ичидан динимизга қарши кишиларни топиб, ўшалар орқали иш юритишдир. МуноÑиб номзод топилади. У муноÑиб “ҳомийлар†ёрдамида бир “иш†қилади. МуÑулмонлар унга қарши чиқади. “Ҳомийлар†ўз номзодларини ҳÐ¸Ð¼Ð¾Ñ қилишади. Уни қаҳрамонга айлантиришади. Унга қарши бўлганларни ÑаводÑизлик, жоҳиллик, ортда қолганлик ва бошқа айблар билан қораланади. Бунинг миÑоллари кўп.
Салмон Рушдийни олайлик. У китоб ёзди. ИÑлом, Қуръон, Пайғамбар алайҳиÑÑалом, У зотнинг жуфти ҳалолларига туҳмат қилди. МуÑулмонлар қарши турди. Салмоннинг “ҳомийларâ€Ð½Ð¸ уни қаҳрамон деб Ñълон қилдилар. Туҳматни адабий аÑар деб баҳоладилар ва турли туман мукофотлар билан тақдирладилар. Ҳозиргача ҳимоÑÑини қилиб келмоқдалар. Ðммо ўша “буюк ёзувчи†бошқа аÑар ёзмаÑпти.
Бангаладешдан чиққан ТаÑнима ÐиÑрин ҳам худди шундай бўлди. Уни қаҳрамонга айлантиришади. Унга қарши бўлганларни ÑаводÑизлик, жоҳиллик, орта қолганлик ва бошқа айблар билан қораланди.
Бир – икки йил аввал ғарбда Ñшаб юрган миÑрлик бир аёлни топиб, жума намозига имомлик қилдирилди. Ўша “намоз†пайтида “ҳомийларâ€Ð¸ уни қуролли қўриқчилар билан қўриқлаб турдилар. У ҳам қаҳрамон бўлди. Унга қарши бўлганлар ÑаводÑизлик, жоҳиллик, орта қолганлик ва бошқа айблар билан қораланди.
Бу каби фитналардан кўзлаган мақÑадлардан бири муÑулмонларни ўз қадриÑтларидан узоқлаштиришдир. Сўнгра динларидан ва қадрÑтларидан узоқлашган муÑулмонларни ўз ортларидан Ñргаштиришдир. Бугунги кунда иÑломга ва унинг қадрÑтларига қарши иш олиб бораётганларнинг баъзи қадрÑтлари ÑÑа, куракда турмайди. Ўша “қадрÑтларâ€Ð´Ð°Ð½ бири “Бир жинÑли никоҳ†деб номланади. Бу “никоҳ†нималигини ҳамма билди. МуÑулмонлар ва барча Ñоф табиатли инÑониÑÑ‚ ўзи учун ор - номуÑ, уÑÑ‚ – айб деб биладиган ҳамда ниÑониÑÑ‚ Ñратилганидан буён барча динларда қораланиб келаётган нарÑани инÑон ҳуқуқлари, тараққиёт, ҳурриÑÑ‚ каби Ñзгуликларга боғланди. Бунга қарши бўлганлар, инÑон ҳақларини поймол қилиш, ÑаводÑизлик, жоҳиллик, орта қолганлик ва бошқа айблар билан қораланди.
МутахаÑÑиÑларнинг айтишича, Ñркакларни “Бир жинÑли никоҳâ€Ð³Ð° олиб борадиган омил аёлларга қизиқиш қолмаÑлигидир. Зинокорлик тарқалган ва аёл иффати қолмаган ерларда шу нарÑа кўп тарқалар Ñкан. Улар муÑулмонларни ҳам ўзларига ўхшатмоқчилар.
Шунинг учун ҳам, биз муÑулмонларнинг қизлик ва аёллик иффати ҳақидаги муқÐ°Ð´Ð´Ð°Ñ Ñ‚Ð°ÑŠÐ»Ð¸Ð¼Ð¾Ñ‚Ð»Ð°Ñ€Ð¸Ð¼Ð¸Ð· бошқалар тарафидан қораланади. Бунга қарши турли чораларни қўллашга ўтадилар. Ðйнан, “Бокиралик юки†маÑалаÑи бўйича иш олиб борилаётганига анча бўлган.
Ўтган аÑрнинг тўқÑонинчи йиллари бошида, нуфузли халқаро ташкилотнинг қарорига биноан Қоҳирада аҳоли муаммоларига бағишланган умумжаҳон йиғини чақиришга қарор қилинди. Шу муноÑабат билан дунёдаги Ñнг нуфузли ИÑлом ташкилотларидан бири ИÑлом Олами РобитаÑи таъÑÐ¸Ñ ҳайъатининг фавқулотдаги мажилиÑи бўлди. Бошқа аъзолар қатори менга ҳам таклифнома билан бир қаторда катта ҳажмдаги ҳужжатлар келди. Улар Қоҳирадаги анжуманнинг режалари Ñди. Ҳужжатлар аввалидан охиригача ИÑлом ва муÑулмонларга зид Ñди. Уларда жинÑий бузуқларнинг кўчаларда ўтказадиган намойишларидан тортиб, қиз ва аёлларни жинÑий Ñркинлигига қарши турадиганларни жиноий жавобгарликка тортишгача режалар бор Ñди. МажлиÑимиз аъзолари ИÑлом давлатлари раҳбарларига, муÑулмонларга баёнот билан мурожаат қилдилар. Йиғиннинг аÑоÑий нотиқларидан бири бўлмиш Беназир Бухутто хонимга алоҳида мурожаат қилиб, ўз нутқида динимиз таълимотлари ва қиз ҳамда аёлларимизнинг иффати, ор-номуÑи маÑалаÑини қаттиқ ҳÐ¸Ð¼Ð¾Ñ қилишни Ð¸Ð»Ñ‚Ð¸Ð¼Ð¾Ñ қилдик. Бизнинг мурожаатимизга ҳамма ижобий муноÑабат кўрÑатди. Ðллоҳ раҳмат қилÑин, Беназир Бухутто хоним ажойиб чиқиш қилиб, ёвуз режа Ñгаларини шарманда қилди ва ўз дини ва диндошларини шарафлади.
“Бокиралик юки†маÑалаÑи бўйича катта шармандаликлардан Ñна бири ўтган йили бўлиб ўтди. МуÑлималарнинг бокиралик қадрÑтларидан тинчи бузилаётган фитначилар баъзи муÑулмон ва араб давлатлари бозорларига “Ñунъий бокиралик пардаÑиâ€Ð½Ð¸ Ñавдога чиқаришга ҳаракат қилдилар. Уларнинг режаÑи бўйича қизлар “Бокиралик юкиâ€Ð½Ð¸ ÑÑга ҳам олмай зино қилиб юришаверади. Тўй куни бозордан орзон боҳога “Ñунъий бокиралик пардаÑиâ€Ð½Ð¸ Ñотиб олÑа, куёвни алдаш оÑон кўчади.
Ҳар доимдагидек, муÑулмонлар бу нобакорликка қаттиқ қаршилик кўрÑатдилар. Уламолар маÑаланинг хатарини одамларга баён қилдилар. Ðзҳари шариф ва бошва диний муаÑÑаÑалар фатво ва баёнотлар чиқардилар. Шу тарийқа фитначиларнинг Ñна бир фитнаÑи чиппакка чиқди.
Мана Ñнди, “Бокиралик юки†бизга ҳам етиб келибди. Бу Ñафар кино Ñанъати орқали келибди. Бу “Ñанъат дурдонаÑиâ€Ð³Ð° Ñна ғарбдан “ҳомий†топилибди. Ҳомий Ð¨Ð²ÐµÐ¹Ñ†Ð°Ñ€Ð¸Ñ ÑлчихонаÑи Ñкан. Ҳа, ўша ҳаммага таниш ШвейцариÑ. Кеча Ñқинда маÑжид меъзаналарини тақиқлаган, муÑулмонлар қолиб, ғарб давлатларининг ҳам танқидга учраган, иÑломий белгиларни кўришга ҳам тоқати йўқ ШвейцариÑ.
Икки қиÑмдан иборат бу фильмни кўрган одам уни нима учун Ñуратга олинганини дарҳол пайқаб олиши қийин ÑмаÑ. Фильм муаллифлари ўз ишлари билан муÑулмонлар вакили бўлмиш ўзбек халқининг урф одати, оила тизими ва дину диёнатини маÑхара қилишдан бошқа нарÑани кўзламагани аниқ.
Фильмда имомнинг иштирокини муаллифларнинг қаллоблиги деÑак хато қилмаймиз. Биринчидан, имом жуда қиÑқа гапирган бўлиб, у томошабинларда турли тоифадаги одамлар фикр билдирганлигини кўрÑатиш мақÑадидагина Ñуратга олинган. Иккинчидан, имом фақатгина оила мавзуÑида гапирган ва фильм мавзуÑи хуÑуÑида бирор оғиз Ñўз айтмаган.
Бугунги кунда қизларнинг бокиралиги, шарми-ҳаёÑи, ор-номуÑига доир диний таълмотлар ва удумлар амалда қўлланилмоқда. Бунинг нимаÑи ёмон. Жуда кўп оилалар никоҳ кечаÑидаги ҳолатларни шифокорлар маÑлаҳатлари, катталар, Ñнгаларнинг Ñžғитлари аÑоÑида тўғри тушуниб келмоқдалар.
Фильм муаллифлари ўз ишлари билан ўзбек халқининг урф одати, оила тизими ва дину диёнатини маÑхара қилишдан бошқа нарÑани кўзламагани аниқ. Танланган манзаралар ва шахÑлар ҳам Ñхши ниÑÑ‚ билан танланган ÑмаÑ. Кўпчилик иштирокчилар ўзини Ñуратга олинаётганини Ñезмаганга ўхшайди. Ҳолат ҳатто шу даражага бориб етганки, келиннинг ички кийимини кийиш жараёни ҳам Ñширин тарзда Ñуратга олинган. Бу шаклда ўзбек халқига манÑуб ҳеч бир аёл ўзи билиб туриб Ñуратга тушмаÑлиги аниқ.
Муаллиф Ñуратга олинаётган келиндан, Ñхши кўриб турмушга чиқаÑпÑизми, деб Ñурайди. Келин, ҳа, деÑа, роÑтини айтинг, қачон учрашганÑиз, дейди. Яъни, ўзбеклар бир-бирини кўрмай туриб турмуш қуришади деган фикрни олдинга Ñуришга ҳаракат қилади. Фильмда бир аёл бизнинг халқимизда аёл киши ўзининг танаÑига, Ñочи ва қошига ҳам Ñга ÑмаÑлиги ҳақида шикоÑÑ‚ қилади.
Фильм муаллифлари ўз ниÑтларига Ñришиш мақÑадида иложи борича билимÑиз, унча бунча нарÑани фарқига бормайдиган одамларни танлашган. МиÑол учун, бир Ñоқол қўйиб чопон кийган шахÑ, жума куни туғилган қизларга Оиша, Фотима ва Одина иÑмлари қўйилади, чунки, ўша кунда туғилган қизларнинг қизлик пардаÑи йиртилганда қoн чиқмайди, дейди. Бу ҳам тўқима ёлғон орқали халқимизни ёмон кўрÑатишдан бошқа нарÑа ÑмаÑ.
Хонтахта атрофида ўтирган икки аёлнинг Ñуҳбатида ҳам, уларнинг бири бу гапларга унча Ñътибор бермагани учун озроқ гапирган. Ðммо фильм Ñгаларининг мақÑадига мувофиқ гапларни айтган аёлнинг гапи кўпайган. Йигирматалаб аёллар келин куёвнинг биринчи қўшилиши натижаÑини кутиши ва шунга ўхшаш орада Ñир бўлиб қоладиган гаплар чет Ñллар учун бир неча тилдаги фильмнинг аÑоÑий гапларига айланган.
Фильмда қизлик пардаÑи йўқ бўлÑа, нима бўпти қабилида гап юритади. Бир Ñпизод ҳамма нарÑани бузиб юбориши керакми, дейди.
Ðлбатта, буларнинг барчаÑи ўзбек халқининг урфи одати, иззат нафÑи, дину дёнатига мутлақо зид бўлган гаплардир. Бу орқали халқимизнинг минг йиллар давомида Ñақлаб келаётган аёллик, қизлик иффатини оёқ оÑти қилишга уринишдир.
Шунинг учун ҳам қизларимизнинг тўй мароÑимигача бегона йигит билан ўзаро алоқада бўлиши ниÑбатан камдир.
Шуни таъкидлаш керак-ки, динимиз таълимотлари ва миллийлигимизга кўра йигит ҳамда қиз ўртаÑида никоҳдан кейин бошланадиган жинÑий муноÑабатлар билан боғлиқ ҳолатлар, тафÑилотлар жуда тор доирадаги инÑонларгагина маълум қилинади. Бу ҳам ўзимизга Ñ…Ð¾Ñ Ð¼Ð¸Ð»Ð»Ð¸Ð¹ одоб-ахлоқ нормаÑидир. Шу нуқтаи назардан қараганда, бундай нозик маÑалалар ҳақида фильм Ñуратга олиш, уни омма Ñътиборига ҳавола қилишнинг ўзи жиддий мулоҳаза, уÑÑ‚, андишани талаб қилади.
БевоÑита фильм Ñюжети ҳақида гап кетганда, аввало, уни ўзбек халқининг қадимий диний ва миллий қадриÑтларидан бири ¬– иффатлилик маÑалаÑини ÑÑкилик Ñарқити Ñифатида талқин Ñтишга бўлган уриниш дейиш мумкин.
Шунингдек, фильмда ўзбек тўй мароÑимлари билан боғлиқ айрим жиҳатлар қаттиқ танқид оÑтига олинган. Жумладан, Ñнгалар томонидан никоҳнинг илк кечаÑи куёвнинг чимилдиқдан чиқишини кутиши ва бокираликдан нишона берадиган чойшабларни йиғилганларга кўрÑатиши ёввойилик Ñлементи Ñифатида баҳоланган. ÐÑлида ÑÑа, бу келин-куёвнинг муноÑабати ўзаро ишончга аÑоÑланганини кўрÑатади.
Фильмнинг иккинчи қиÑми ҳам иÑми кўрÑатилмаган "мутахаÑÑиÑ" аёл интервьюÑидан бошланган ва унда қиз ва аёлларимизнинг ота-оналари ва турмуш ўртоқларининг изниÑиз қарор қабул қилмаÑлиги гўёки, ÑˆÐ°Ñ…Ñ ҳақ-ҳуқуқларининг поймол қилиниши Ñифатида баҳоланган. Шу билан бирга, аёл, юртимиздаги гинеколог мутахаÑÑиÑларни ÑаводÑизликда айблаш орқали уларни обрўÑизлантиришга уринган.
Кадрлар атайин ÑÑки ва кўримÑиз жойларда Ñуратга олинган. Бу ҳам, аÑлида фильм орқали ўзбек халқини қашшоқ ва маданиÑÑ‚Ñиз қилиб кўрÑатиш йўлидаги Ñаъй-ҳаракатлар ифодаÑидир.
Фильмда реал воқелик Ð°ÐºÑ Ñттирилмаган. Ðикоҳ мароÑими, ундан Ñўнг бўлиб ўтадиган ҳолатлар ниҳоÑтда бўрттирилган, акÑариÑÑ‚ лавҳалар ҳаётий аÑоÑларга Ñга ÑмаÑ. Бу, фильмнинг махÑÑƒÑ Ð±ÑƒÑŽÑ€Ñ‚Ð¼Ð° аÑоÑида ишлангани ҳақида хулоÑа чиқариш имконини беради. Жумладан, ҳеч қайÑи риÑоладаги ўзбек аёли камера нарида турÑин, ҳатто ўз онаÑи олдида ҳам кийим алмаштирмайди.
Умуман олганда, халқимиз ҳаётида иффат ўта нозик маÑалалар ÑираÑига киради. Балоғатга етган йигит, қизнинг раÑмий никоҳ мароÑими ўтгунга қадар ўзаро жинÑий алоқага киришиш нафақат, диний, балки миллий қадриÑтларимизга ҳам зиддир. Шунингдек, ҳар бир йигитнинг фақат бокира қиз билан турмуш қуриши муÑтаҳкам қоида ҳиÑобланади. Бу нафақат, унинг балки унга Ñқин бўлган барча инÑонларнинг ҳам ҳоҳиш иродаÑидир.
СираÑини айтганда, халқимизда жинÑий ҳаёт фақат икки кишининг қарашлари, ёндашувлари уÑтивор бўлган ўзаро ишонч ва меҳÑ€-муҳаббатга аÑоÑланган макон ҳиÑобланади. Биз шунақамиз. Бизнинг табиатимиз шунақа. Ўзлигимиз аÑрлар давомида шаклланган ана шундай қадриÑтларга аÑоÑланади...
ХуллаÑ, бокиралигини қаерда йўқотганини билмайдиганлар у ҳақда гапирмаÑалар Ñхши бўларди.
Бу билан мазкур ишнинг орқаÑида турган кучлар иÑлом динининг муқÐ°Ð´Ð´Ð°Ñ қадриÑтларини, ҳамда ўзбек ҳалқининг аÑрлар мобайнида шаклланган миллий маданиÑти, анъана ва урф-одатларини йўқ қилиш орқали, инÑон ҳуқуқларини чеклаш ниқоби оÑтида, уларни аҳлоқÑизликка, фохишабозликка даъват Ñтмоқда. Бу орқали ҳалқнинг маънавиÑти ва диний Ñътиқодини йўқ қилиб ўзларининг "қадрÑтларини" жорий Ñтишга ҳаракат қилишмоқда.
Манба:
savollar.islom.uz