14-bob. Olloh taoloning «Sizlarga Ramazon kechasida xotinlar ila jinsiy aloqa etmoqlik halol qilindi» degan oyati kariymasi xususida

Barro raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Muhammad sallallohu alayhi va sallamning sahobalaridan birortasi ro‘zador holda iftorga kelsa-yu, lekin iftor qilmay, uxlab qolsa, to ertasi kuni kun botguncha unga yemoq ham, ichmoq ham, jinsyy aloqa ham mumkin ermas erdi (Ramazon ro‘zasini tutmoq farz bo‘lgan dastlabki davrlarda shundoq erdi). Qays ibn Sarmat al-Ansoriy degan sahoba ro‘za erdilar. Iftor vaqti bo‘lganda xotinlarining oldiga kelib, «Yegani biror narsang bormi?» — deb so‘radilar. Xotinlari: «Yo‘q, lekin siz uchun biron yegulik topib kelg‘ayman»,— dedi. Lekin, kuni bilan ishlaganliklari sababli, charchab, ko‘zlari uyquga ketdi. Xotinlari kelib qarasalar, iftor qilmay uxlab qolibdirlar. Shunda xotinlari: «Iftordan mahrum bo‘libsiz-ku!» — dedilar. Qays ibn Sarmat ertasiga ham ro‘zani davom ettirdilar. Kun yarim bo‘lgan paytda ochlikdan hushdan ketib qoldilar. Keyin, bu voqeani Nabiy sallallohu alayhi va sallamga aytib berishdi. Shunda, «Sizlarga Ramazon kechasida xotinlar ila jinsiy aloqa etmoqlik halol qilindi» degan oyat nozil bo‘ldi. Bundan sahobalar juda xursand bo‘ldilar. So‘ng, «Oq ipni qora ipdan ajratadirgan bo‘lguncha (ya’ni, tong yorishay deguncha) yeb-ichingizlar!» degan oyat ham nozil bo‘ldi».

15-bob. Olloh taoloning «Oq ipni qora ipdan ajratadirgan bo‘lguncha yeb-ichingizlar, so‘ng ro‘zani tongdan boshlab, to kun botgunga qadar davom ettiringizlar!», degan oyati kariymasi haqida

Adiy ibn Hotim raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Oq ipni qora ipdan ajratadirgan bo‘lguncha yeb-ichingizlar!» degan oyati kariyma nozil bo‘lganda, bir qatim oq va bir qatim qora ipni olib, yostig‘im ostiga qo‘yib, (yostig‘imni qiya qilib ko‘tarib) qaray boshladim, qancha tikilib qaramay, baribir qaysinisi oq va qaysinisi qora ekanligini sira ajrata olmadim. So‘ng, kunduzi Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning oldilariga borib, bo‘lgan voqeani aytib berdim. Janob Rasululloh: «Bundan maqsad, tun qorong‘usi-yu, kun yorug‘idir»,— dedilar».

Sahl ibn Sa’d rivoyat qiladirlar: «Oq ipni qora ipdan ajratadirgan bo‘lguncha yeb-ichingizlar!» degan oyat nozil bo‘ldi. Lekin, «Tongdan boshlab...» degan oyat hanuz nozil bo‘lmagan erdi. Shunda, odamlar ro‘za tutgan paytlarida, oyoqlariga oq va qora ip bog‘lab olib, to bir-biridan ajratadirgan bo‘lguncha yeb-ichaberdilar. Pirovardida, Olloh taolo «Tongdan boshlab...» degan oyati kariymasini nozil qildi. Bundan odamlar bildilarki, oq ip va qora ipdan maqsad, kecha va kunduz erkan».

16-bob. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning «Bilol aytg‘an azon sizlarni saharlik qilmoqdan to‘xtatmasin!» degan so‘zlari haqida

Oisha raziyallohu anho: «Bilol kechasi azon aytar erdilar»,— deydilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam odamlarga: «Ibn Ummu Maktum azon aytmaguncha yeb-ichaveringizlar, chunkim ul tong otishi arafasida azon aytg‘aydir»,— deganlar. Qosim ibn Muhammad bunday deydir: «Bilol birlan Ibn Ummu Maktumning azonlari o‘rtasida hech qancha vaqt yo‘q erdi, chunkim Bilol mezanadan tushishi birlan o‘rniga Ibn Ummu Maktum chiqar erdi».

17-bob. Saharlikka ajratilgan vaqtdan to‘la-to‘kis foydalanmoq haqida

Sahl ibn Sa’d raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Men o‘z oilam birlan saharlik qilib bo‘lganimdan keyin, tez yurib borib, bomdodning birinchi rak’atidagi sajdani Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga qilmoqqa ulgurar erdim».

18-bob. Saharlik bilan bomdod o‘rtasidagi muddat

Zayd ibn Sobit raziyallohu anhu: «Biz Nabiy sallallohu alayhi va sallam birlan birga saharlik qildik. So‘ng, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namozga (bomdodga) turdilar»,- dedilar. Anas raziyallohu anhu Zayddan: «Bomdodga aytilgan azon birlan Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ikkalangiz qilgan saharlik o‘rtasida qancha muddat bor erdi?»-deb so‘radilar. Zayd: «Qur’ondan ellik oyat o‘qimoqqa ketadirgan vaqtcha bor erdi»,- dedilar.

19-bob. Saharlikka turmay, ro‘zani ikkinchi kunga ulab yuborish majburiy ermas

Nabiy sallallohu alayhi va sallam va sahobalar (ba’zan) saharlik qilmay, ro‘zani ikkinchi kunga ulab yuborar erdilar, saharlik qilmoq eslariga kelmas erdi.

Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam (ba’zan) saharlik qilmay, ro‘zani ikkinchi kunga ulab tutaverar erdilar. Boshqalar ham shundoq qilg‘aymiz, deb ancha qiynalib qolishgach, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ularga bu tariqa ro‘za tutmoqni man’ qildilar. Odamlar: «O’zingiz shunday ro‘za tutmoqdasiz-ku?!»- deyishganda, Janob Rasululloh: «Mening ahvolim sizlarning ahvolingizdan yaxshidir, chunkim menga yegan va ichganning quvvati berib turilgaydir»,- dedilar».

Anas ibn Molik raziyallohu anhu: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Saharlik qilingiz, chunkim saharlik qilishda barakot bordir!» - deganlar»,-deb rivoyat qiladirlar.

20-bob. Kunduzi «ro‘zaman», deb niyat qilsa...

Ummu Dardo’ rivoyat qiladirlar: «Abu Dardo’: «Yeyishga ovqatlaring bormi?»-deb so‘rardilar, shunda biz: «Yo‘q»,- desak, «Bo‘lmasa, men bugun ro‘zaman»,-deb niyat qilingiz»,- derdilar. Abu Talha, Abu Hurayra, Ibn Abbos va Huzayfa raziyallohu, anhular ham shunday qilishar erdi (ya’ni, yegulik hech narsa bo‘lmasa, kunduzi niyat qilib, ro‘za tutishaverardi)».

Salama ibn Akva’ raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va salLam Muharram oyining o‘ninchi kuni: «Kimki bugun biror,narsa yegan bo‘lsa, boshqa hech narsa yemasin, ammo biror narsa yemagan bo‘lsa, kunning qolgan qismida ham yemay, ro‘za tutsin! », -deb odamlarga xabar qilmoqni topshirar erdilar».

21-bob. Ro‘za tutgan odam jimo’dan so‘ng g‘usl qilib ro‘zasini davom ettirsa...

Oisha va Ummu Salama raziyallohu anhumo: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam xotinlari birlan yaqinlik qilganlarida tong otib qolardi. Shunda, Janob Rasululloh g‘usl qilib, ro‘za tutishni davom ettiraverardilar»,- deb aytishdi. Abdurrahmon ibn Haras ushbu hadisni Madina hokimi Marvonga aytib berganida, «Buni Abu Hurayraga aytib, uni bir mulzam qilmaydirsanmi?» - dedi (chunki, Abu Hurayra: «(Kechasi) jimo’ qilgan kishi ro‘zasini davom ettirmog‘i durust ermas»,-deb yurar erdilar). Marzonning: «Abu Hurayrani bir mulzam qilmaydirsanmi?» -degan gapi Abdurrahmonga yoqinqiramadi. Abdurrahmon bunday deydilar: «Men Zulhulayfa degan joyda Abu Hurayra birlan uchrashib qoldim. Shunda, mazkur hadisni ul kishiga aytib berdim-da, «Menga Marvon buyurmaganda, aytmas erdim»,-dedim. Abu Hurayra menga javoban: «Nahs odamning ro‘za tutishni davom ettirmog‘i durust ermas», degan hadisni menga Ibn Abbos aytib bergan erdi, ul kishi ersa, hammamizdan ko‘ra bilimdonroqdirlar»,- dedilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu Humom va Ibn Abdulloh ibn Umarga: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «(Kechasi) nahs bo‘lib qolgan odam (o‘sha kuni) ro‘za tutmasligi lozim»,- deb buyurar erdilar»,- degan ekanlar.

22-bob. Ro‘zador kishining badani xotinining badaniga tegishi mumkin

Oisha onamiz: «Ro‘zador kishi xotinining avratigagina yaqinlashmasligi lozim»,- deydilar.

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam ro‘za bo‘la turib, ayollarini o‘par erdilar, muborak badanlari ularning badanlariga tegar erdi, lekin ul Janob o‘z nafslarini sizlardan ko‘ra, ko‘proq tiya bilgan odam erdilar (ammo, o‘z nafsiga kuchi yetmaydiganlarning ro‘za tutgan holda xotiniga bunday muomalada bo‘lmog‘i xatarlidir)».