ХАЛҚ ТАБОБАТИ

- Қуруқ, изтиробли йстални қолдиришда ичига сариёғ ёки думба солиб, буғда пиширилган ёхуд ошга босилган беҳи истеъмол қилинса, томоқни юмшатиб, йсталишга хотима беради, балғам ксчишини осонлаштиради, кскракни юмшатади;



- Ағи олинмаган қайноқ сутга бироз сариёғ аралаштирилиб ичилса, йстали қолиб, овознинг равон бслишига ёрдам беради;


- Карам шарбатининг шакар билан аралашмаси балғам ксчириш ҳамда томоқ хириллашини даволаш хусусистига сга. Бунинг учун шакарли карам шарбати 1 чой қошиқдан кунига бир неча маҳал ичилади.


- Карам шарбатини асал билан қайнатиб истеъмол қилинадиган бслса, йстални қолдиради, тумовга даво бслади;



- Картошкани пссти билан бирга қайнатиб, суви тскиб юборилади. Қайноқ ҳолдаги картошка бирорта идишга солиниб, нафас йслига тсғирланади ва бош рсмол ёки мато билан буркаб олинади. Бундай амал юқори нафас йсллари сллиғланишида фойда беради;

¨
- Картошка пссти билан қайнатилиб, сснг схшилаб сзилади ва унга 1 ош қошиқ ссимлик ёғи, 2-3 томчи йод қсшилиб аралаштирилади. Бундай аралашма иссиқ ҳолатда бирорта матога қуйилиб, кскракдан томоққа қадар босилади. Бундай тадбир одатда кечаси қилинади. Кскракка босилган аралашма совигандан сснг олинади. Мазкур муолажа бронхит, юкори нафас йслларининг шамоллашида схши фойда беради.

Баҳор ойларининг илк кунларида юқори нафас йсллари шамоллаши на­тижасида изтиробли, бе­морни ниҳостда қийнай­диган йуталлар хуруж қилиши табиий. Йстал нафақат юқори  нафас йслларининг шамоллаши, балки бир қатор жиддий хасталикларнинг асорати булиши ҳам мумкин. Жум­ладан, нафас йулларига чанг, ғубор кириши, ал­лергик азистлар, упкасили ва сна бошқа ҳолат­лар сабаб булиши мум­кин. Аксарист йстал тути­тиш нафас йулларининг шамоллаши билан боғлиқ булади. Ксҳна замон та­библари ва ҳозирги вaқ­даги шифокорларнинг таъкидлашича, инсоннинг бутун аъзои-баданида ниҳостда сезгир асаб то­лалари бслиб, улар иссиқ-совуққа нисбатан ста таъ­сирчан булади. Йилнинг салқин ойларида оёқни ва кукракни иссиқ тутиш шамоллашнинг олдини олади.

* Анжирнинг сархил меваси ёки қоқи дамла­маси томоғни юмшатиб, маълум даражада исит­мани туширади, тер ҳай­даш хусусистига ҳам сга, балғамнинг енгил кучи­шига омилкорлик қилади.

* Арпабодиён меваси­дан тайёрланган дамлама қуруқ йстални қолдириши билан бирга, юқори на­фас йулларининг шамол­лаши (трахеит, ларингит, иллатли бронхит), шунингдек спка қорасони, қизамиқ каби касаллик­ларни даволаб, дардни енгиллаштиради. Арпа­бодиён мевасидан уй ша­роитида дамлама тайёр­лаш учун 1 чой қошиқ усимлик меваси, бир ста­кан к,айноқ сувга солиниб, 1 соат давомида дамлаб қсйилади. Дамлама сз тафти билан совигач, сузилиблиб, шарбати ажратиб олинади. Ушбу шарбат бслиниб, кун давомида ичилади.

* Чилонжийда меваси­дан тайёрланадиган дам­лама юқори нафас йслла­ри шамоллаганда схшифойда бериб, қуруқ йу­тални қолдиради, балғамнинг осон ксчишига ёрдам беради. Бунинг учун 20 г майдаланган мевани срим чойнак қайноқ сувда 1 соат давоми­да дамлаб қсйилади. Дамламадан кунига 3 ма­ҳал овқатланишдан олдин ичилади.

* Малина қоқиисидан тайёрланадиган дамлама илиқ ҳолида ичиладиган бслса, изтиробли йстал­ни қолдириши билан бир­га терлатувчи таъсир кср­сатади, оғриқларни боса­ди. Бундай дамлама би­лан оғиз чайналадиган бслса муртак безлари (ангина) сллиғланишга ҳам даволик қилади

* Шолғом шарбати ҳам изтиробли йусталда схши даво бслади. Бунда тозалан­ган сархил шолғом шарба­тини 1 ош қошиқдан куни­га 3-4 марта ичиш тавсис қилинади. Катта ёшдаги­лар сса бу шарбатдан 2 ош қошиғидан кунига 5-6 ма­ҳал ичишлари мумкин. Бошқо амал, 2 ош қошиқ майдаланган шолғом усти­га 1 стакан қайноқ сув қу­йиб, сраб қсйилади ва 1-2 соат қолдирилади

* Олмадан тайёрлан­ган қайнатма ёки дамла­ма шамоллаш билан боғлиқ бслган йсталга мал­ҳамлик қилади, кскракни юмшатади, товуш  боғламларининг салқишидан

Айни ётиш палласида кечаси хуруж қиладиган изтиробли йсталдан «қут­қарувчи» қуйидаги туркона даво мавжуд. Бунинг учун 1 дона снги тухум, 1 ош қошиқ шакар, 1 чой Iқошиқ саримой, тоза асал ва пишлоқ учида ичимлик содаси олиниб, хаммаси схшилаб аралаштирила­ди. Тайёр аралашма 1 ста­кан қайноқ сут билан ара­лаштирилиб, ичилади.

Мис (қизилмис, ши­ринмис, солодка) илди­зидан тайёрланадиган қайнатма кскрак оғриғи, кскйстал, нафас қисиши, томоқ оғриши, меъда­-ичак йслининг сллиғланишида синалган даволар­дан ҳисобланади.

- Turpni po'stlog'ini archmasdan, ichini kovak qilib o'yib, ichiga yarim-bir choy qoshiq asal solinadi. 2-3 soatda turpdan ajralgan sharbat hosil bo'ladi. Usha sharbatdan ichib turilsa yo'talga juda foyda.