Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм

Аллоҳ таъоло: "Бойлик ва фарзандлар дунё ҳаётининг зийнатидир" (Каҳф: 46)- деди. Шунинг учун ҳам, туғилган фарзанд ҳоҳ сғил, ҳоҳ қиз бслсин Аллоҳнинг неъмати слароқ ксриб, шукроналар айтиб, севининг. Муҳими, гсдак соғлом ва аъзолари бус-бутун бслсин. Бас, сз лутфу карами билан уни инъом стган сратувчиларнинг снг схшиси улуғ бслди: "(У Аллоҳ) ҳоҳлаган бандасига сғил, ҳоҳлаганига қиз ёки сгиз: сғил-қиз ато стади ва ҳоҳлаган бандасини туғмас қилади". А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тсртта қизлари бор сди (Аллоҳ улардан рози бслсин). Имом Аҳмад ибн Ҳанбал қиз ксрганида: "Лайғамбарлар - қизларнинг отасидирлар. Улар(ни тарбислаш ва уларга бош-қош бслиш) ҳақида нималар айтилганини схши биласиз"- деган сди. Қиз фарзанд туғилганидан норози бслиш, жоҳилист одатларидандир. Ислом динимизда сса, улар бизларни жаннатга олиб борадиган дарвозадирлар. А асулуллооҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Икки қизни тарбислаб восга етказган киши мен билан қиёматда шундай бслади"- дедилар-да, икки бармоқларини бирлаштирдилар (Имом Муслим ривости).

Агар чиройли тарбис берган бслсангиз, фарзандларингиз амал тарозисининг ҳасанотлар палласида бсладилар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Одам фарзанди слса амаллари тсхтайди. Фақат учта амали тсхтамайди"- дедилар-да: "Унга дуо қиладиган солиҳ фарзанд"ни зикр қилдилар.

А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Банданинг мақоми кстарилади ва банда: "А оббим, бу мақом менга қаердан келди?"- деб ссрайди. (Аллоҳ таоло): "Фарзандингнинг сенга слимингдан сснг айтган истиғфори сабабли!"- дейди" (Имом Аҳмад ривости).

Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам умматининг ксп бслишидаги ҳикмат, Аллоҳнинг сктолигига ишонадиган ва Ислом динини дунёга ёсдиган инсонларнинг чиқаришдир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Севимли ва туғадиган хотин-қизларга уйланинглар! Мен Қиёмат кунида сизларнинг ксплигингиз билан пайғамбарлар сртасида фахрланаман!"- дедилар (Имом Аҳмад ривости).

Чақалоқ туғилганида қилиниши керак бслган баъзи суннат ва одоблар

1. Чақалоқнинг қулоғига азон айтиш.

Шосд чақалоққа сшиттирилган биринчи суннат азон бслишининг сири, унинг қулоқларига ҳар кун беш марта сшитилиши билан шу нидо ила улғайиши ва келажакда буюк рукн — намозни сз вақтида адо стиши учундир. Азон чақалоқнинг снг қулоғига айтилади, Абу А офеъ разисллоҳу анҳу деди: "Мен расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Фотима (разисллоҳу анҳо) туққанларида Ҳасан ибн Алий (разисллоҳу анҳумо)нинг қулоғига азон айтганларини ксрдим" (Абу Довуд ривости).

 2. Чақалоқ оғзига бармоқ солиш.

Имом Бухорий ва имом Муслимларнинг "Саҳиҳ" китобларида Абу Бурда Абу Мусо разисллоҳу анҳудан нақл қилди. У деди: "Ўғил ксрдим ва уни расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига олиб бордим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга Иброҳим деб исм қсйдилар ва бармоқларига чайналган хурмо қсйиб, (чақалоқнинг) танглайига сурдилар". Имом Бухорий ривостида: "Сснгра сғлимга барака ссраб дуо қилиб, қслимга бердилар" лафзини зиёда қилди. Чақалоқ оғзига бармоқ солишдан мақсад, бармоқ учига озгина сзилган хурмо қсйилиб уни чақалоқ оғзига солинади-да, бармоқни оғизнинг танглайига теккизиб снг ва чап тарафга қаратиб ҳаракатлантирилади.
 3. Чақалоққа чиройли исм қсйиш.

Исм - Аллоҳга қуллик аломатлари ксринган ва у билан Аллоҳга сқин бсладиган исмлардан бслсин. Исм ё чақалоқ туғилган куннинг еттинчисида ёки туғилган куннинг сзида қсйилиши мумкин.

Самура разисллоҳу анҳу деди: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Ҳар бир чақалоқ ақиқасига гаровга қсйилган. Еттинчи кунида ақиқа ссйилади, исм қсйилади ва сочлари олинади"- дедилар" (Имом Аҳмад ривости).

А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Бу кеча сғил ксрдим ва унга бобом Иброҳимнинг исмини қсйдим" (Имом Муслим ривости).

Аллоҳга ҳамдлар бслсинки, чақалоққа қачон бслса ҳам исм қсйилаверилади. Исмни ота ва она, агар сзаро келиша олмасалар, ота қссди. Ота ҳоҳласа сзи исм беради, ҳоҳласа онага бу ҳақни беради ёки у билан қуръа ташлайди.  Агар ҳоҳласа бобо, буви ва бошқаларга ҳам бу ҳақни бериши мумкин. 

Чақалоққа исломий исмлар қсйиш. Аллоҳ учун снг севимли исм "Абдуллоҳ" ва "Абдурраҳмон"  исмларидир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Исмларингизнинг Аллоҳ учун севимлироқ бслгани — Абдуллоҳ ва Абдурраҳмондир" (Имом Муслим ривости). Бундан кейингилари Абдурраҳим, Абдуллатиф ва шунга схшаш Аллоҳга қуллик ифодаси бслган исмлардир.

Лайғамбарларнинг исмларини қсйиш. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Ўзларингизга пайғамбарлар исмларини қсйинг!" (Имом Аҳмад ривости).

Саҳобалар, уламолар, шаҳидлар ва Ислом даъватчилари каби солих инсонлар исмини қсйиш. Масалан: Умар, Усмон, Алий, Саъд, Талҳа, Муовис, Урва, Суҳайл, Мусъаб, Асир, Анас ва бошқалар. Қизларга сса расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг аёллари ва қизлари, солиҳалиги, иффатлилиги ва диндорлиги билан шуҳрат қозонган хотин-қизларнинг исмлари. Масалан: Хадича, Оиша, Фотима, Асмо, Сумаййа, Аасиба, Хавла ва бошқалар.

Олий ва шарафли маъноларни сз ичига олган исмлар қсйиш. Масалан: Ҳамза, Холид, Усома, Ҳорис, Ҳумом, қизлар учун: Сора, Суод ва Афоф каби.

Агар исмлари чиройли бслса бобо ва бувиларнинг исмларини қсйиш ҳам схшидир.

Таъқиқланган исмлар

1: қсйилиши ҳаром бслган исмлар

1.   Аллоҳдан бошқасига қуллик ифодаси бслган исмлар. Масалан: Абдуннабий (Лайғамбар бандаси), Абдуррасул (А асул бандаси) каби исмлар.

2.  Кофирларга хос бслган исмлар. Масалан: Жорж, Жаклин, Яра ва Диана каби. Шунингдек, золимлар ва катта жиностчиларнинг исмлари. Масалан: Фиръавн, Абу Жаҳл ва Маркс каби.

2: шаръий, одоб ва завқ нуқтаи назаридан макруҳ бслган исмлар:

1. Аллохнинг исмларидан деб гумон қилинган (аслида сса Аллоҳнинг исмидан бслмаган) исмларга бандаликни изофа қилиш. Масалан: Абдулмавжуд, Абдулмақсуд ва Абдуссаттор деб исм қсйиш.

2. Лафзида шумланиш ва мазамматли маънолар бслган исмлар. Масалан: Ҳарб (Уруш), Ҳимор (А­шак) ва Калб (Ксппак), (Бсривой, Қсчқорвой (мутаржимдан) каби.

3. Ҳаёсизлик ва ишқ маъноларини ифода стган исмларни қсймаслик одобдандир. Масалан: Севги, Мафтуна, Аиҳод, Сиҳом каби.

4. Диний маънода шахснинг поклигини ифода стган исмлар. Масалан: Барра (А­ҳсонкор) каби.

5. Фаришталарнинг исмларини қсйиш ҳам макруҳдир. Масалан: Милок каби.

6. Қуръон сураларининг номларини исм қилиб қсйиш ҳам макруҳдир. Масалан: То ҳа, Асин каби.

7. Ясор (Қулайлик), А абоҳ (Фойда) ва Барака исмларини қсйиш ҳам макруҳдир.
3. Ақиқа

Ақиқа - суннати муаккададир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Ҳар бир чақалоқ ақиқасига гаровга қсйилган. Еттинчи кунида ақиқа ссйилади... - дедилар" (Имом Аҳмад ривости).

Ўғил бола учун иккита, қиз бола учун битта қсй ақиқа слароқ бсғизланади. А асулуллоҳ соллаллоху алайҳи ва саллам: "Ўғил бола учун иккита бир хил, қиз бола учун сса битта қсй (бсғизланади)"- дедилар (Имом Аҳмад ривости).

Ақиқа совлиқ, қсчқор қсй ҳамда счкилардан бслиши мумкин. Чунки, ҳадисдаги қсй лафзи ҳар икки ҳайвонни ҳам сз ичига олади. Албатта, қсчқор афзалдир.

А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Ақиқа (чақалоқ туғилган куннинг) еттинчи ёки сн тсртинчи ёки йигирма биринчи кунларида ссйилади"- дедилар (Табароний "Муъжам ас-Сағир" китобида нақл қилди). Ақиқа қилган киши ақиқадан ейиши, садақа ёки ҳадс қилиши мумкин. Бироқ, ақиқа сускларини синдириш макруҳдир.

4. Чақалоқ сочини (қирдириб) олдириш

Туғилган кунининг еттинчиси съни ақиқаси ссйиладиган кунда чақалоқнинг сочларини қириш, шаръий одоблардандир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Фотима разисллоҳу анҳо Ҳасан разисллоҳу анҳуни туққанларида: "Унинг сочини қиринг ва мискинларга унинг сочи оғирлигида кумуш садақа қилинг!"- дедилар (Имом Аҳмад ривости).
Фотима разисллоҳу анҳо унинг сочларини олдилар. Унинг вазни бир дирҳам (3,12 гр) ёки ундан озроқ сди. Сочни олиш аввал бошнинг снг тарафидан бошланади, кейин чап тарафи олинади.

5. Хатна

Чақалоқни хатна қилиш шаръий одоблардандир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Фитрат бештадир..." дедилар ва улар жумласида хатна қилишни ҳам санаб стдилар. Еттинчи куни хатна қилиш мустаҳаб, ундан аввал ёки кейин қилса жоиз. Аммо балоғат ёшига сқин қолса вожиб бслади.

6. Чақалоқ учун кунс

Чақалоққа Абу Фулон (Фалончининг отаси) ёки Умму Фулон (Фалончининг онаси) деб кунс қсйиш расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларидандир. Бундай қилиш боланинг сз шахсистига бслган ишонч ва ҳурмат билан улғайиши ҳамда ёмон лақаблардан узоқ бслишида катта рол сйнайди.

 А­й, баракотлар ато стилган ота:

-   Ашлик чоғларидан исломий тарбис уруғларини фарзандларингиз қалбига скиб, чиройли тарбис олишлари учун тиришингиз!

-   Фарзандларингизга намуна бслингиз! Чунки, қуш инида ксрганини қилади!

-   Мана ота ҳам бслдингиз ва ота-оналик нима сканини ҳаётингизда ксрдингиз. Шундай скан, ота-онангизга схшилик қилинг ва уларга ҳурмат ксрсатинг!

-   Мана снди сочларингизга оқ оралади. Бу — умрнинг стиб, тугаётганининг даракчисидир. Бас, ҳаётингизнинг қолган қисмини Аллоҳ таъолога тоат-ибодатда стказишга ҳаракат қилинг!

-  Фарзандларингизга ҳаром нарсани едириб, ичиришдан сақланинг! Чунки, расулуллоҳ соллаллоҳуу алайҳи ва саллам: "Ҳаром билан ссган жасад учун жаҳаннам лойиқдир!" дедилар (Имом Аҳмад ривости).

-   Ўзингиз ва фарзандларингиз ҳаққига ксп дуо қилинг! Бу — пайғамбарлар ва солиҳ бандалар одатларидандир.

-  Бу снги туғилган чақалоқ солиҳ амаллар ва Аллоҳга тоат-ибодат қилиш билан улғайса, слимингиздан сснг охиратда сизга заҳира бслади. Шунинг учун ҳам, уни тсғри йслларга йслланг, унга схши дсстларни танланг ҳамда ёмон дсстлардан узоқ қилинг! Уйингизда фитна ва бахтиқаролик манбаъларига срин қсйманг!

Аллоҳ таоло пайғамбаримизга салавоту саломлар йслласин!

Assalomu alaykum!
E'tibor qiladigan bo'lsak, hozirgi paytda ba'zi musulmon oilalarida, maqolada keltirilgani kabi taqiqlangan ismlarga duch kelishimiz mumkin. Buni o'sha ota-onalar tushunib yetib farzandlarining ismlarini chiroyli, islomiy ismlarga almashtirsalar, inshaolloh foydadan xoli bo'lmasdi.
Juda ajoyib va shuning bilan birga muhim ma'lumot joylabsiz, sizdan Olloh rozi bo'lsin, omiyn!

Фарзанд ксрган кишига айтиладиган муборакбод ва унинг жавоби

( بَارَكَ اللَّهُ لَكَ فِي الْمَوْهُوبِ لَكَ، وَشَكَرْتَ الْوَاهِبَ، وَبَلَغَ أَشُدَّهُ، وَرُزِقْتَ بِرَّهُ )  . وَيَرُدُّ عَلَيْهِ الْمُهَنَّأُ فَيَقُولُ: ( بَارَكَ اللَّهُ لَكَ، وَبَارَكَ عَلَيْكَ، وَجَزَاكَ اللهُ خَيْراً، وَرَزَقَكَ اللهُ مِثْلَهُ، وَأَجْزَلَ ثَوَابَكَ ) .

1 - Аллох сенга килинган тортикни баракотли стсин! Бергувчига шукроналар айт. Восга етсин, схшилигини ксргин!

Муборакбод стилувчи шундай жавоб кайтаради: Аллох сенга хам баракотлар ато стсин. Яхши мукофотлар билан мукофотласин. Сенгада худди шундайини берсин. Савобингни зиёда килсин. (Аававийнинг «Азкор» китобидан).