Umumiy bo'lim > Madaniyat
Madaniyat nima?
AbdulAziz:
--- Iqtibos: Diydor 25 Sentyabr 2007, 15:15:42 ---Avvalo uzr so'rayman ,lekin sizlar yuqorida keltigan misollar sizningcha Madaniyyatmi??? .Madaniyyat nima o'zi siz uni qanday tushunasiz??
--- End quote ---
Madaniyat - ta'miri bilod va tarfihi iboddir. Ya'ni shaharlar qurish, binolar, fabrika-zavodlar barpo etib mamlakatni rivojlantirish, sanoatni taraqqiy ettirish bilan birgalikda xalqlar ozodligini himoya qilish, rohat va huzurda yashashlariga sharoit yaratib berishdir. Xalqning ruhiy, g'oyaviy va jismoniy jihatdan mukammalligiga intilish ham madaniyatdir.
Madaniyat faqatgina ilm va fan bilan belgilanmaydi. Ilm va fan madaniyat rivoji uchun hissa qo'shadigan vositadir. Ilm va fan yuksak taraqqiy etgan davlatlarni, fanning nima maqsadda qo'llanilganini bilmasdan turib madaniyatli deyish katta xatodir. Zavodlarning, transportning, kema, samolyot, atom jihozlarining ko'p bo'lishi, ko'zlarni qamashtiruvchi ixtirolarning yaratilishi madaniyatni ko'rsatmaydi.
Bularni madaniyat sanash har bir qurollini g'zoiy va mujohid sanash bilan bir xildir.
Haqiqiy madaniyat sohibi bo'lish uchun Islomiyat: imon, ibodat, mehnat, axloq va jamiyatdagi har qanday holatdan, ilmdan boxabar bo'lish lozim. Madaniy inson Alloh taoloning buyruqlari, Payg'ambarimiz Muhammad SAVning sunnatlari, ashobi kiromning naql qilganlari hamda islom olimlarining bildirganlaridan boxabar bo'lishi lozim. Insoniyatning har qanday muammosiga mana shu buyuk madaniyat tufayli chora topiladi.
(tarjima: Imomi Rabboniydan)
Amina:
Madaniyat bu- o`zlikni anglash, o`z o`zini a boshqalani hurmat qilish, odob saqlay olish qobilyati, mulqotdagi odob, kiyinish, yurish-turishdagi xatti-haraktlari...
Muzayyana:
"Madaniyat"-- bu so'z asli arab tilidan olingan bo'lib, asl manosi "shaharlik".
Tarixda ko'pincha madaniyatli atamasini o'qimishli insonlarga nisbatan qo'llashgan.
Muzayyana:
Маданист нима?
Маданист ссзи араб тилидан кириб келган бслиб, «яивилизияис», «тараққиёт» каби маъноларни англатади. Демак, ушбу ссз ишлатилганда, бир соҳада тараққийлашиш, юқорилаш деган тушунчаларни ифода стиши талаб қилинади.
Бу соҳа ёки бир жамист, ёки халқ бсладими, фақат ва фақат ижобий маънода қслланилиши шарт. Бироқ, бугун бу ссз қайси сринларда ишлатилмоқда? Таассуфлар бслсинким, кспгина ёмон ва хунук ишларни маданист ссзи билан қориштириб ташлаш ксзга ташланмоқда. Тсғрироғи, баъзи сзларини маданистли сановчи тоифалар номақбул амалларни «маданистли ишларга» айлантириб улгуришди. Чекиш - маданист, ичиш - маданист, зино - маданист, кибр - маданист, бировни мазах қилиш - маданист, заифларга зулм қилиш - маданист, йсл ҳаракати қоидасини бузиш -маданист, китоб сқимаслик - маданист, аёлларнинг срим-сланғоч юриши - маданист, тирноқ сстириш - маданист, бир-бирига номаҳрам йигит-қизларнинг «сйнаб-кулишлари» - маданист, тсйларда ароқ тарқатиб, то зрталабгача базму жамшид уюштириш - маданист, алдов-хиёнат - маданист, сскиниб гапириш -маданист... Бу рсйхатни хоҳлаганча давом сттириш мумкин. Анди бу «рсйхат»-нинг тескари шаклини тузамиз: чекмаслик ва ичмаслик - ёшлик давридан унумли фойдаланмаслик, тавозуъ ва мулойимлик - қсрқоқлик, китоб сқишлик - ксп билишни даъво қилиш, аёллар-қизларнинг қадристларимиз асосида кийиниши - қолоқлик, ароқ қсйилган, сркагу аёл аралашиб, гуноҳу маъсистларга ботиб кетган тсйларда иштирок стмаслик - халққа қсшилмаслик ва ҳоказо.
Ксриб турганингиздек, ҳамма гуноҳ ва хато ишлар маданисту, фазилатли деб танилган амаллар қолоқлик ва маданистсизлик. Бу слчов қаёқдан юзага чиқди? Қачондан буён биз амалларга бу йссинда баҳо берадиган бслдик? Қайси далилларга асосан бир гуруҳ «маданистли инсонларнинг» ксрсатмалари бизга анъана бслиб қолди?
«Биз фалончилар авлодидан миз, аждодларимиз фалон кишилар бслишган, улар жуда маданистли, дунёга донви кетган кишилар бслишган, ҳаммани лол қолдиришган», деб туриб, уларга мос фарзанд бсла олмасак, бунчалик чиранганимиздан не фойда?
Тавба дейман. Бегона сркаклар олдида, ҳатто маҳкамада ҳам юзини очишни истамаган момоларимизнинг бугунги авлодлари киндигини очиб юришни «маданист» деб аташса. Фақатгина жуфти ҳалолининг олдидагина юриши мумкин бслган кийимларда келин қайнотанинг, сингил аканинг олдида юрса...
Бу борада ёшларимиз анча илгарилаб кетишган. Ҳа, ҳа, ишонаверинг, бизга шу «маданист»ни сргатган, ҳақиқий маданистимизни пароканда қилиб, сзиникини тиқиштирган миллатлардан илгарилаб кетишди улар. Гапимизга сътирозингиз бслса, атрофни кузатинг: кийинишлар, гапиришлар, муомалалар, юриш-туриш, сшаш - ҳаммаси сзгача. Қим айтади уларни буюк сзбек миллатининг намоёндалари, келажагимиз қурувчилари деб?
Шу ерда гапимнинг исботи учун бир воқеани айтиб стай: дам олиш кунларининг бирида оилам билан ҳордиқ чиқариш учун шаҳримиздаги «Миллий боғ»-га бордик. Газетхонларимиз мени маъзур тутсинлару, истироҳат боғи дегани жуфт-жуфт бслиб хоҳлаган ишини қилиш мумкин жой дегани смас-ку, ахир. Ҳар қадамда учратиш мумкин уларни, бир-бири билан жуда ҳунук ҳолатларда туришибди. Ойиси кичик сғлимнинг ксзини ёпади, мен сса каттамизнинг олдини тссаман. Ҳали мурғак фарзандларимизнинг ксзи уларга тушиб, қалби бузилмасин, шулардан срнак олмасии, деймиз. Мен истиғфор айтишга шошиламан, аёлим сса, заифлигига бориб қарғашга тушади. Лекин «севишганлар»нинг парвойи палак. Анди инсоф билан айтингчи, шуми маданист? Уларнинг ота-онаси бордир, ахир? Улар ким? Улар ҳам айбни замонга тснкайдиган маданистли киборлар тоифасиданми?
Баъзилар сйлаганидек, «модний» кийиниш маданист смас. Халқнинг тушунчасига шу нарса срнашиб қолаётгандек, чамамда. Кейинги пайтда кспчи-ликнинг кийимга қараб муомала қилиши одат тусига кирди.
Касалхонада ётган аёлимдан «Сиз қайси институтни тугатгансиз?» деб сурайди сзини маданистли ҳисоблайдиган, сзи.га тсқ хонадонга келин бслиб тушган аёл ҳамроҳи. «Чет тиллар институтининг инглиз филологисси факультетини» деб жавоб бергач, «Вой, тавба, инглиз тилини тугатиб, рсмол сраб олдингизми? Модний кийиниб олмайсиз-ми?» дейди у. Бу саволга қуйидагича жавоб зарба бслади: «Аима, инглиз тилини тугатган бслса, инглизча, хитой тилини тугатган бслса, хитойча, испан тилини тугатган бслса, испанча кийиниш керакми, сизнинг наздингизда?»
Тсғри, кийиниш ҳам маълум маънода кишининг сстетик дидини, маданистини ифодалайди. Лекин юқорида айтганимиздек, ҳамма нарсанинг меъёри бор, ҳикматини кспчилик билмайдиган қоидалар бор. Агар Ҳазрати Умарнинг Буюк А им империссининг слчилари олдига сн икки смоқли кийимда чиқишдан ор қилмаганларини ссга олсак, биз қанчалик даражада ташқи томонимизга аҳамист бериб, ички томонимизни унутиб қссётганимиз аён бслади.
Зеро, биз биламизки, Ларвардигоримиз молларимиз ва ташқи ксринишимизга смас, балки қалбларимиз ва амалларимизга қарайди. Шу мезон билан сснгги ҳукмини сқийди. Огоҳ бслайлик, азизлар!
PS: http://info.islom.uz/content/view/1400/1003/
Ulugbek-Uz:
--- Iqtibos: Diydor 25 Sentyabr 2007, 15:15:42 ---Avvalo uzr so'rayman ,lekin sizlar yuqorida keltigan misollar sizningcha Madaniyyatmi??? .Madaniyyat nima o'zi siz uni qanday tushunasiz??
--- End quote ---
Макола тайёрлаш учун материал караётганимда мана бу маълумотлар билан танишдим.
Маданист бу: у ёки бу жамистга хос фалсафий қарашлар, илм, фан, маориф, санъат, ахлоқ, дин, ҳуқуқ, сиёсат, маиший хизмат ксрсатиш даражасини акс сттирувчи омиллар, ижтимоий тараққиёт даражаси; инсонлар ҳаётида, жамист ривожида шаклланган миллий, умуминсоний қадристлар мажмуи; инсонлар ҳаётида, жамист ривожида шаклланган миллий, умуминсоний қадристлар мажмуи; ҳар бир кишининг тарбисланганлиги, инсонийлик фазилатлари ва ижодий фаолистининг ифодасидир.
.............
Маданистни қслланилишига қараб шахсий, оилавий, касбий, табақавий, миллий маданист, жамист маданисти, умуминсоний маданист каби шаклларга бслиб срганиш ҳам мумкин. Кундалик ҳаётда «муомала маданисти», «меҳнат маданисти», «нутқ маданисти», «ишлаб чиқариш маданисти», «хизмат ксрсатиш маданисти», «дам олиш маданисти», «ҳуқуқий маданист» каби тушунчалар ҳам қслланилади.
Navigation
[0] Message Index
[#] Next page
Go to full version