Rasululloh (s.a.v.) janobimizning bir eronlik qo’shnilari bor edi. Arabcha bilmasdi yoki tilsiz edi. Ammo chiroyli ovqatlar pishirar, ayniqsa, sho’rvalari g’oyat lazzatli bo’lar edi. Bir kuni shu eronlik Rasulullohning xuzurlariga keldi va imo bilan: «Ovqatga marhamat qiling», dedi.
Rasululloh yonlarida turgan Oyisha onamizni ko’rsatib, imo bilan: «Bu ham boradimi?» deb so’radilar.
«Yo’q».
«U holda men ham bormayman».
Bu suhbat tamoman ishoralar bilan kechdi, bitta ham so’z aytilmadi. U kishi, mayli, u ham borsa-borsin, demadi, qayrilib ketdi.
Janobimizning o’zlarinigina taklif etishi ehtimol bir kishiga yetarli ovqat xozirlaganidandir. Ozgina ovqatni ikki kishining oldiga qo’yib, ikkalovlarini ham och qo’yishni istamagandir.
Rasuli akram (s.a.v.) ba’zan qo’y so’ysalar go’shtidan qo’ni-qo’shnilarga ulashar edilar. Хatto qo’shnilarga munosabatda ayirmachilik yuz berib qolmasligi uchun xotinlariga:
— Yaxudiy qo’shnimizga ham kiritdilaringmi? — deb so’rishtirar edilar.
Bu bilan yaxudiy bo’lsa-da, qo’shnichilik haqqini izchillik bilan rioya etish lozimligini anglatgan bo’lardilar. Zotan, Janobimiz bir gal: «Jabroil menga qo’shnining haqqi haqida shu qadar tushuntirdiki, qo’shni qo’shniga merosxo’r ekanini bildiradigan bir xukm keltirib qoladi-yov, deydigan bo’ldim», degan edilar va buni xotinlari ham eshitishgan edi.
Ehtimol, eronlik qo’shni ham unga ko’rsatilgan ikromlarga javoban mehmon qilmokchi bo’lgandir. Ammo o’sha safar niyati amalga oshmay qolaverdi. Bir necha kundan keyin takroran chiqdi va yana ovqatga chorladi. Janobimiz yana avvalgi so’roqlarini so’radilar. U yana indamay qaytib chiqib ketdi.
Uchinchi bor kelib, yana taklif qildi, Janobi Payg’ambar (s.a.v.) ham yana hazrati Oyishani ko’rsatdilar:
«Bu ham boradimi?»
«Ha».
«Bo’pti, kiramiz».
Imo-ishoralar muloqoti tugagach, Rasululloh janobimiz oldinda, hazrati Oyisha onamiz orqalarida, eronlik qo’shnining uyiga yo’nalishdi*. (Muslim, 3/1603; Nasaiy, 6/158)

     Тamimliklar Madinada yashayotgan payg’ambar haqlarida eshitishgan, asta-sekin Islom tomir otib borayotganini kuzatib borishar edi. Bir kuni oralarida bir yig’in bo’ldi. Oxirida shoir va xatiblarini olib, Madinaga borishga qaror qilishdi.
Katta bir guruh Madinaga kirib keldi. Bu paytda peshin namoziga yaqin qolgan, Rasuli akram(s.a.v.) janobimiz xujralarida dam olayotgan edilar. Тamimliklar masjidga kirishdi. Payg’ambarimizni so’rashdi. Uylarida ekanlarini bilishgach, tashqari chiqishdi. Хujralarining orqasiga o’tib, baland ovozda:
- Ey Muhammad, bu yoqqa chiq! — deb baqirishdi. Bir necha kishiiing ketma-ket baqirishi Janobimizni bezovta qildi. bu orada Aqro ibn Hobis qichqirishga tushdi:
- Ey Muhammad! Meni bilasan, men maqtaganga sharaf keltiruvchi, tahqirlaganni yerga uruvchi odamman.
Ya’ni,  qusursiz bir odamman, kim meni olqishlasa, sharaf qozonadi, kim qoralasa, o’zini pastga urgan bo’ladi, demoqchi edi. Ayni shu pallada Rasululloh (s.a.v.) tashqari chiqdilar va:
- Bu aytganlaringga Alloh taologina loyiqdir, — dedilar. Masjidga o’tdilar. Peshin namozini o’qib berdilar. Keyin ularga yuzlanib:
- Xo’sh hizmat? — dedilar.
    - Biz shoiru va xatiblarimizni olib keldik. Sen bilan bo’ylashmoqchimiz. Ruxsat ber, shoirimiz she’rini o’qisin, xatibimiz so’zamollik qilsin, — deyishdi ular. Shunda Rasululloh (s.a.v.) dedilar:
— Biz she’rxonlik qilish vazifasini olmadik. O’zini madh etish amrini ham olmadik. Lekin, mayli, xatibingiz gapirsin.
Utorid turdi, qavmi va qabilasini olqishlaydigan bir nutq qildi. Molli-mulkli, jang ilmini biladigan, dushmandan qo’rqmaydigan insonlarmiz, deb ta’rifladi. Bu masalalarda hech kim ular bilan bo’ylasha oladigan holda emasligini ham ilova qilib, so’zlarini tugatdi. Rasuli akram (s.a.v.) janobimiz Sobit ibn Qaysga o’girildilar va:
—   Тur, javob ber, — dedilar.
Sobit oyoqqa qalqdi. Allohga hamd aytdi. Janobi Mavloning sifatlaridan gapirdi. Payg’ambar yuborish bilan insonlarga eng buyuk ikrom ko’rsatganini ta’kidladi. Ko’plar yuz o’girgani holda payg’ambarlar sultoniga ilk sohib chiqqan va ilk imon keltirish saodatiga erishganlar o’zlari bo’lganini bildirdi. So’ngra Rasululloh janobimizni madh etdi. Doimo u zotning yo’llarida bo’lajaklarini, u kishining amrlarila harakat qilajaklarini ifodaladi. So’zlarini butun mo’minlarga mag’firat tilaklari bilan yakunladi.
Rasululloh ularning shoiriga izn berdilar. Zabarkon "ismli shoir o’rnidan turib, bir she’r o’qidi. Ortidan Janobimiz Hasson ibn Sobitni turg’azdilar. U ham bir she’r bilan javob berdi.
Shu tariqa musobaqa nihoyasiga yetdi. Natijani Aqro ibn Хobis e’lon qildi:
—   Vallohi, bu odam yordam olyapti. Uning xatibi bizning xatibimizdan chiroyli so’zladi. Uning shoiri biznikidan ko’ra mukammal she’r o’qidi.  Ularning ovozlari
biznikidan kuchli chiqyapti.
Shu gaplarni aytib bo’lgach, Aqro Rasulullohning qoshlariga keldi va:
—   Men inondim, sen Allohning payg’ambarisan, — deb musulmon bo’ldi. Тamim qabilasi ahli bitta-bitta kelib, Nabiyyi akramning xuzurlarida shahodat kalimalarini aytishdi.
Janobimiz buyurdilar, har biriga sovg’alar ulashildi. Shundan keyin Bani Тamimga kimni amir etib tayinlash masalasi ko’tarildi. Hazrati Abu Bakr bilan Hazrati Umar (Alloh ulardan rozi bo’lsin) sira bir fikrga kela olishmadi. Biri bir nomzodni ko’rsatsa, ikkinchisi e’tiroz qilib, yo’q, boshqasi bo’lsin, derdi. Ovozlari ko’tarilib, tortishuv kuchayib ketadigan holga keldi.
Shu onda payg’ambarlar sarvarini vahiy holi chulg’ab, masalani ildizidan xal etdi-qo’ydi. Bir necha daqiqadan keyin Janobimiz Hujurot surasining ushbu ilk oyatlarini o’qidilar:
— "œEy mo’minlar, sizlar Alloh va uning payg’ambari oldida, (ya’ni, Alloh va uning payg’ambarining iznisiz biron so’zga yoki ishga) qadam bosmanglar! Allohdan qo’rqinglar! Albatta, Alloh eshitguvchi, bilguvchidir. Ey mo’minlar, (toki qilgan yaxshi) amallaringiz o’zlaringiz sezmagan hollaringizda behuda-befoyda bo’lib qolmasligi uchun sizlar (payg’ambar bilan so’zlashgan paytlaringizda) ovozlaringizni payg’ambarning ovozidan yuqori ko’tarmanglar va unga bir-birlaringizga ochiq (dag’al) so’z qilgandek ochiq-dag’al so’z qilmanglar! Albatta, Allohning payg’ambari huzurida ovozlarini past qilgan zotlar — ana o’shalar Alloh dillarini taqvo uchun imtixon qilgan (ya’ni, taqvo imtixonidan o’tgan) zotlardir. Ular uchun mag’firat va ulug’ ajr-mukofotlar bordir. (Ey Muhammad,) albatta, (sizning ahli ayollaringiz yashaydigan) xujralar ortidan turib, sizni (baqirib) chaqiradigan kimsatarning ko’plari nima qilib qo’yganlarini bilmaydigan kimsalardir. Agar ular to siz o’zingiz ularning oldiga chiqduningizcha (sizin chaqirib bezovta etmasdan) sabr qilganlarida, albatta, ular uchun yaxshiroq bo’lur edi. Alloh mag’firatli, mehribondir"*. (Hujurot, 1-5)
Tamim qabilasi bir muddat Madinada qolib, Islom dinini o’rganadigan, shundan keyin yurtlariga ketadigan bo’lishdi.

***
O’sha kunlardan birida Allohning rasuli masjidda sahobalari bilan suhbat qurib o’tirgan edilar. Aqro o’rnidan Turdn, sal nari ketdi. Birov unga e’tibor ham qilmadi   Ammo u chekkaroqqa borib, kichik xojatini chiqara boshlagagini ko’rganlar peshonalariga shapatilashdi. Ko’rayotganlar tush emas, bu odam oyoqda turgancha siyar edi. Dod deb yuborishdi:   
- Hoy, nima qilyapsan sen?   
      - Tashiqari chiq, bu yer masjid-ku!
Suxbat uzildi, ammo Aqro pinak buzmay ishini davom ettirar edi. Uning ustiga bostirib borayotganlarni Janobimiz to’xtatdilar:
—   Qo’yinglar, bu odamni qiynamanglar. Sizlar oson ko’rsatish,  qiyinlashtirmaslik buyrug’ini olgan odamlarsiz, — deb marhamat qildilar.
Тanbehni eshitganlar orqaga qaytishdi. «Qo’yinglar bu odamni...» deyishlari u ishini boshlab qo’ygani uchun edi. Nihoyat, bitirgach, atroflarida o’tirganlarga:
—   Bitta idishda suv keltirib, qo’yib yuboringlar, —dedilar.
Masjid yeri qum-shag’al bo’lgani uchun ustiga quyilgan suv bilan u ifloslik osongina yuvilib ketardi. Buyruq bajarildi. Masalaning bir qismi shu tariqa hal etildi. Ikkinchi qismini ham chiroyli hal qilish uchun Aqroni yonlariga chaqirdilar:
—   Bu yer Allohning uyi. Bunaqa ishlarning bu yerda qilinishi yarashmaydigan ishdir. Bu yerda namoz o’qiladi, Qur’on o’qiladi,  Alloh eslanadi,   —  deb tushuntirish berdilar.

  ***
Yana bir kuni Aqro masjidga kirib namoz o’qidi, tugatgach, duoga qo’l ochdi:
—   Allohim, menga va Muhammadga marhamat et, ikkimizdan boshqa hech kimga marhamat etma!  — deya iltijo qildi.
Bu duoni ichida emas, hammaga eshittirib qilardi. Janobi Pag’ambar ham eshitdilar. Rahmat va marhamat istashi juda yaxshi, ammo Allohning marhamatini boshqalardan qizg’anishning ma’nosi ne?
Rasuli muxtaram (s.a.v.) janobimiz unga boqdilar:
— Sen keng narsani toraytiryapsan,  —  deb tanbeh berdilar.

***
    Boshqa kuni u Janobimiz nevaralaridan birini quchoqlariga olib, o’pib-erkalab turganlarining ustiga kelib qoldi. G’alati bir narsani ko’rib qolgandek, og’zi ochilib qoldi..
- Mening o’nta bolam bor,  ammo haligacha ularni o’pganim yo’q, — dedi.
Rasuli akram (s.a.v.) unga javoban:
—    Alloh sening qalbingdan shafqat tuyg’usini olgan bo’lsa, men nima qila olaman... Shunisi haqiqatki, shafqat qilmaganga shafqat qilinmaydi, — dedilar.
Тurgan-bitgani darg’azab, qo’pol va dag’al bo’lgan bu tabiat Islomni qabul qilganidan so’ng ham shunday davom etadimi yoki biron o’zgarish bo’ladimi?
Bir necha kun Madinada turgach, Bani Тamim ahli yurtlariga jo’nab ketishdi.

***
    Rasululloh (s.a.v.) janobimizga Hujurot surasining ilk oyatlari tushganidan keyin Sobit ibn Qays masjidga kelmay qo’ydi. Bir-ikki kun ko’rinmagach, Janobimiz ahvolini bilib kelishga odam yubordilar. Borganlar Sobitni chuqur qayg’uga botgan holda topishdi.
—   Senga nima bo’ldi, Sobit, ko’rinmay qolding, — deb so’rashdi.
Sobitning ko’zlarida yosh qalqdi. Payg’ambar ovozidan baland ovoz chiqaruvchilar haqidagi oyatdan so’z ochib, amallarining xabata bo’lganidan, jaxannamga loyiq ish qilib qo’yganidan qo’rquvga tushganini gapirib berdi.
—   O’zlaring bilasizlar, sahobalari orasida ovozi eng balandi menman, — dedi afsuslar ichra.
Kelganlar qaytib borib Janobimizga voqeani tushuntirishdi. Shunda Rasuli akram (s.a.v.):
- Yo’q, haqiqat shuki, u jannat ahlidandir, — deb marhamat qildilar.
Bir ozdan keyin haligi birodarlari yana Sobitning uyini oldida paydo bo’lishdi. Ichkari kirasolib:
-   Suyunchi ber, Sobit, senga hushxabar! — deya Janobimizdan eshitgan gaplarini yetkazishdi.
Sobit o’zini qo’yarga joy topolmay qoldi, do’stlarining bo’yinlariga osildi. Aniq darddan qutilgan odamgina shu darajada sevina olardi. Darhol din qardoshlari bilan birgalikda janobimizning huzurlariga bordi. Ko’zlari ich-ichidan kulib turgan insonlar uni qarshi olishdi. Hamma unga havas bilan boqardi. Sarvari olam:
- Qadrli bir inson o’laroq yashashga, shahid o’laroq Allohning huzuriga borishga va jannatga kirishga rozi bo’lmaysanmi? — deb so’radilar.
 Esli-hushli bir musulmon bundan ortiq yana nimani ham istar edi.
   - Men Alloh va rasuli bergan mujdaga roziman. Va, ey Allohning payg’ambari, bundan buyon ovozimni hech qachon sizning ovozingizdan baland chiqarmayman! — dedi Sobit hayajonda.
O’shandan keyin kim Sobitga duch kelsa, bu mujdani xotirlaydigan va «Mana jannati odam», deb xavas-la qraydigan bo’ldi.
Sobit Rasululloh(s.a.v.) janobimiz bilan ilk tanishgan kezlarida Aqobada ansor nomidan so’z aytgan, unda: «Ey Allohning payg’ambari, o’zimizni va bolalarimizni dushmandan ximoya qilganimiz kabi sizni ham himoya qilamiz. Ammo buning evaziga bizga nima beriladi?» deb so’ragan edi. O’shanda Janobimiz unga: «Jannat beriladi», deb javob qilgan edilar.
O’sha kez tom ma’nosila jannatga kirishga nomzod bo’lgan Sobit endi xossatan o’zi uchun bunday qiymatli bir mujdani oldi.
Rasululloh janobimizning vafotlaridan keyin payg’ambarlik da’vosi bilan maydonga chiqqan mashxur yolgonchi Musaylamaga qarshi Yamomadagi jangda qatnashgan Sobit ibn Qays Janobi Mavlo shahidlar uchun beradigan ziyofatida Yamoma sahrosida ilma-teshik holda vujudidan siyrilib chiqqan top-toza ruhi bilan ishtirok etajak (Alloh undan rozi bo’lsin).

    Sulaym qabilasidan Qays ibn Nushba ismli kishi bir kuni Madinaga keldi. U savdogar bo’lganidan bu muborak shaharga, din uchun emas, savdo-sotiq ishlari bilan kelgan edi. Lekin hamma narsa ham inson o’y-hayoliga, orzu-istagiga uyg’un kechavermas ekan.
Bozorda savdo rastalari oralab yurganida eshitgan gap-so’zlari uni beixtiyor Rasululloh masjidlari tomon yetakladi. Bozorda xalqdan eshitganlarini bu yerda o’z og’izlaridan ham tingladi. Ko’zlarida samimiyat balqib turgan, yuzlari Alloh nuri ila yorug’ bu zot gapirgan gaplar aslo beparvo qolinadigan narsalar emasdi. Nihoyat, bu nur yuzli inson:
— Ey Qays, seni Islom dinini qabul qilishga da’vat etaman, — dedilar.
Qays darhol shahodat kalimalarini so’yladi, eng oxirgi va eng mukammal dinning bir a’zosi bo’ldi. Zotan, hech kutmaganda oyog’i ostidan chiqib qolgan bu ilohiy ne’matni
inkor etishdek telbalikka u qanday boradi?!
Madinaga tijorat uchun kelgan edi. Qadar uni abadiy foyda keltiradigan bir tijoratga tortdi, kufr va shirk hayotini berib, evaziga imon va xidoyat saodatini qozondi.
Oradan bir-ikki kun o’tib, u Payg’ambar janobimiz bilan xayrlashdi. Alloh eng ko’p suygan insonlar to’plangan bu muborak shaharni tark etib, qabilasiga keldi.
Safardan qaytish munosabati bilan bir kuni oqshom Qabiladoshlari unikiga to’planishdi. Qays ularga safar taassurotlarini uzoq gapirib berdi. So’z orasida yo’li Madinaga ham tushganini, u yerda ko’rgan-eshitganlarini birma-bir xikoya qildi. So’zlarini bunday tugatdi:
—   Men rumlarning, eronliklarning xikoyalarini eshitdim. Arablarning she’rlarini, koxinlarning o’tkir gaplarini, himayrliklarning masallarini eshitdim. Ammo men
Muhammaddan tinglaganlarimning mazasini hech biridan topmadim. Agar yaxshi bir ish qilay desalaring, mening so’zimga quloq beringlar-da, uning dinidan sizlar ham nasibalaringni olinglar, — dedi.
Qaysning bu so’zlari do’stlarining yuraklariga yaxshigina ta’sir ko’rsatdi.
—    O’zing bu dinni qabul etdingmi, ey Qays? — deb so’rashdi.
—    Ha, eng to’g’ri qarorga kelganimga ishongan holda bu dinni qabul qildim.
O’qtirish qatnashchilaridan Goviy ibn Abduluzzo uyiga qaytarkan, qabiladoshining gaplarini aql tarozisida o’lchab bordi.
Goviy din tuyg’usi kuchli odam edi. Shu sababli bog’ining bir chekkasiga o’zi uchun maxsus bir but o’rnashtirib olgan, ora-sira shu butning oldiga kelar, shukrlarini taqdim etar, xojatlarini arz qilar, qullik burchlarini ad o etar edi.
Qaysning Madina taassurotlarini eshitganidan uch-to’rt kun o’tdi. Bir kuni ko’cha yumushlarini o’tab bo’lib uyiga qaytdiyu bog’ida ko’rgan manzarasidan ko’zlariga ishonmay qoldi. Тushimmi, o’ngimmi deganday yuziga shapatilab ko’rdi. Qayoqda, uyquda emasdi. Ikkita it butning shundoq yonginasida, biri oyogini ko’targanicha butning ustini bulg’ar, ikkinchisi sherigini poylab turar edi. Birdan miyasiga qon tepdi. Bunaqa odobsizlikka chidab bo’ladimi, axir!
— Ket,  tur yo’qol!.. — deb itlarga tashlandi.— O’ldiraman senlarni! —deb baqira ketdi.
Itlar qochib qolishdi. Goviy orqalaridan qo’liga ilingan bir-ikki tosh otib, keyin butining yoniga keldi: sho’rlik butning ancha-muncha joyi siydikka bulg’angan, ammo turgan joyida o’likday qimir etmay turar edi. Goviy bu holdan joni qiynalib, nima qilarini bilmay qoldi. Itlarni tutib olganida-ku, qanday jazo berishni bilardi! Shu payt zehnida birdan chaqmoq chaqqanday bo’ldi, endi g’azabi boshqa yoqqa yo’naldi:
—   Bu kuningdan battar bo’l, ustingga siygan itlarga ham hech narsa qila olmasang! — deya baqirdi.
G’azabi bosilmadi. Qo’liga bolta olib, umr buyi xuzurida sajda qilib kelgan butning boshiga tushirdi. Bir urgan bilan yana tinchlanmadi. Ketma-ket ikkinchi, uchinchi bor bolta soldi. Hiyol o’tmay but tilka-pora qilingan holda yerda sochilib yotardi.
Goviy ulovini xozirladi, yo’lga oziq-ovqat oldi va... Qays maqtagan buyuk Payg’ambar bilan ko’rishish niyatida Madinai munavvara sari jo’nadi. Yo’l buyi u tilida aylangan bir baytni xirgoyi qilib bordi: «Тulki ham siyib ketaversa, u tangri tangrimi? Bunaqa emasda... Тulkilar siyib ketgan tangri xor bo’ldi demak...»
Uzoqdan xurmo daraxtlari ila qurshalgan shahar ko’rindi. Bir soat o’tar-o’tmas Goviy Habibi Хudo (s.a.v.) janobimiz xuzurlarida, u kishining muborak og’izlaridan Islom dini va ahkomini tinglab o’tirardi. Paysalga solmay, bir qarorga kela qoldi. Zotan, injiqlanib o’tirishdan foyda ham yo’q edi. Тez shahodat kalimalarini takrorladi va musulmon bo’ldi.
—    Oting nima.
—    Goviy ibn Abduluzzo.
Janobimizga uning ismi yoqmadi. «Goviy» ozg’in degani. «Abduluzzo» esa, Uzzo ismli butning bandasi va quli degani edi.
—   Sening isming Rashid ibn Abdi Rabbih bo’lsin, — dedilar.
Uning Islomni qabul etganidan hursand edilar, hursandliklarining ifodasi o’larok buloqli bir parcha yerni unga hadya qilib yubordilar. Bu buloq uzoq zamonlar «Aynur Rasul» (Rasul bulog’i) deb aytib yurildi.
Rashid ibn Abdi Rabbih Sulaym qabilasining yaxshi bir kishisi sifatida nomi mashxur bo’lajak. Sevgili Payg’ambarimiz Makka fathi sari yurish boshlaganlarida Rashid ham qabilasi bilan birgalikda kelib qo’shinga qo’shilajak*. (Ibn Kasir. «Siyar», 4/176.)

   Bir kuni Rasululloh (s.a.v.) Safiya onamizning xonalariga kirsalar, u yig’lab o’tiribdi.
—    Nega yig’layapsan? — deb so’radilar. Safiya (r.a.) ko’zlarini artdi.
—    Odamni ezadigan so’zlar qulog’imga chalindi. «Biz Rasulullohning huzurlarida qadrliroq va sharafliroqmiz. Chunki ham xotinlari, ham u zotning yaqin urug’larimiz, u esa bir yaxudiy qizi...» deyishyapti, — dedi yuragi to’lib.
Nabiyi akram bu so’zlar Oyisha bilan Хafsadan chiqqanini ham Safiyadan bildilar. Suyukli xotinlariga tasalli berdilar:
—   Sizlar qanaqasiga mendan yaxshi bo’lasizlar, mening erim Payg’ambar mustafodir, bobokolonim payg’ambar Horun, katta amakim esa payg’ambar Musodir (a.s.) desang, bo’lmasmidi ularga?! — dedilar*. (Imom Тermiziy. 5/708).
Safiya Janobimizning ko’ngil oluvchi bu so’zlaridan sevinib ketdi. Bu iltifot bilan u zot insonlarga munosabat qanday bo’lishi lozimligini ham ko’rsatib berdilar. Payg’ambarlik adabi mana shunday tajalliy etadi!
Holbuki, bir inson sifatida: «Ho'-o’ Safiya! Sen Huyay ibn Axtobning qizi ekaningni darrov unutdingmi? Nazir yaxudiylarining raisi emasmidi? Yaxudiy bo’lmaganim uchungina menga dushmanlik qilgan va xalqimning boshiga Хandaq jangidek bir falokatni keltirgan odam... Yoki sen u yaxudiyning qizi ekaningni inkor qilasanmi?» deyishlari mumkin edi. Aytsalar, yolg’onni emas, ayni haqiqatni aytgan bo’lardilar. Ammo bunday deyilganida bir ko’ngil o’nglab bo’lmas darajada sinar va ado bo’lar edi. Qolaversa, tuban bir otaning gunohi sof tuyg’ular bilan Payg’ambarga (s.a.v.) bog’langan ayolga yuklanib, birovning ishi uchun boshqasi mas’ul tutilgan va jazolangan bo’lar edi.
Habibi akram (s.a.v.) xonadan chiqayotganlarida Safiya onamiz ancha yengil tortib, boyagi noxush so’zlarni ko’nglidan chiqarib ulgurdi.
Ha, u bir yaxudiyning, buning ustiga, shafqatsiz yaxudiyning qizi edi. Ammo taqdir qalami uni shunday otaning qizi qilgan bo’lsa, buning alami Safiyadan olinishi kerakmi? Kecha bir yaxudiyniig qizi edi, ammo bugun u dunyo turguncha sharaf-la eslanadigan «Payg’ambarning zavjasi» bo’lish saodatiga erishgan. Odamlarga kechagi holiga qarab baho berish to’g’ri bo’lsa, hazrati Umardan boshlab qancha-qancha odamlarga ne-ne achchiq xukmlar o’qilishi kerak.
Kunlik besh vaqt namozda har mo’min «Allohumma, solli ‘ala Muhammadin va ‘ala oli Muhammad...» duosini o’qiydi. «Allohim, sen Muhammadga (s.a.v.) rahmatingni yog’dir. Muhammadning oila a’zolariga rahmatingni yog’dir», deb duo qiladi. Bu duodan onalarimiz Oyisha ham, Хafsa ham, Juvayriya ham, Ummu Salama ham nasibalarini oladi-yu, Safiyaga ulush tegmay qoladimi?! Payg’ambar xotini bo’lsa nima, otasi yaxudiy edi, deyiladimi?
Хullas, butun koinotning eng aziz kishisi bo’lgan Janobimiz bu ishni shunday qoldirolmas edilar. Oldin Хafsani topdilar, unga qilgan ishining noto’g’riligini tushuntirdilar.
—   Ey Хafsa, Allohdan qo’rq, — dedilar. Keyin hazrati Oyishani topib, unga ham kerakli ogohlantirishni qildilar.

***
     O’sha kunimi yoki boshqa kunimi Oyisha onamiz Safiya onamiz haqida Janobimiz (s.a.v ) bilan gaplashib o’tirarkan:
—   Uning pakanaligining o’ziyoq qusur sifatida yetib ortadi, — deb yubordi.
Habibi akram (s.a.v.) bu so’zdan noxushlandilar.
—   Ey Oyisha, shunday bir so’z aytding, agar bu so’zing daryo suviga qo’shilsa, uni albatta buzadi, rasvo qiladi, — dedilar.
Oyisha jim qoldi. Ma’naviyat olamining sultoniga qarshi: «Hech ham unday emas», deya olmasdi ham.
Esiga bir xodisa keldi. O’shanda Payg’ambar xuzurlarida bir shaxsga taqlid qilgan, Alloh rozi bo’lmaydigan ish qarshisida jim turishi mumkin bo’lmagan buyuk murshid darhol o’zini o’nglab:
—   Evaziga katta ne’matlar va’da qilinsa ham, bir insonni taqlid etishni orzu qilmayman, — degan edilar*. (Abu Dovud. 4/371)
Nabiyyi akram (s.a.v.) hazrati Oyishani sevardilar. Sevgan odamlari ichida eng birinchisi u edi. Ayni choqda, o’rtada agar birovning haqqi poymol etilsa, Janobimiz bunga chidab turolmas, ko’z yumib ketolmas edilar. Hatto g’oyat Qadrli hazrati Abu Bakrning qizi sevgili Oyisha bo’lsa ham.
Janobimizning aralashuvlari bilan xotinlar orasida ba’zan chiqib turadigan g’idi-bidilar darrov to’xtar, kelishmovchilikning oldi olinar edi. Lekin ish shu bilan barxam topib ketmasdi. Bir-birlari ila raqobat holatida yashaydigan sakkiz xotin bir joyda turganidan keyin albatta odamni huzursiz qiladigan voqealar bo’lib turadi. Хatto Habibi akram (s.a.v.) janobimiz xonadonlarida ham.

***
    Hijratning yettinchi yili Madinaga bir yo’qchilik keldi. Хalq boshiga yaxshigina og’irchilik tushdi. Ayni shu kunlari shaharga bir karvon kirib keldiyu odamlarning yuziga qizillik yugurdi. Chunki bu karvonning egasi janobi Payg’ambarimizning kuyovlari hazrati Usmon (r.a.) edi. U harholda katta foyda ketidan quvmaydi, xalqning siqintili holatidan foydalanib qolay deydiganlardan emas.
Ammo atrofini bir necha boy savdogarlar o’rab olishdi.
—    Ey Usmon, xisob-kitob qil, ikki barobar qimmatiga molingning hammasini sotib olamiz, — deyishdi.
—    Undan ko’proq beradiganlar ham bor, — dedi hazrati Usmon.
—    U holda uch barobar beraman.
—    Yanayam ko’proq beradiganlar bor.
—    Besh barobar haq taklif qilamiz, ey Usmon!
—   Undan ham ko’pi berildi xisob.
    Hayratlanarli joyi karvon endigina kelgani, hali hech kim ulardan oldin xaridor bo’lmagani edi.
—   Ey Usmon, yaxshilab o’yla. Madinada bizdan boshqa unaqa mard yo’q. Kim ekan u xaridoring? — deb so’rashdi ajablanib.
Shunda hazrati Usmon (r.a.) haqiqatan buyukligini ko’rsatadigan gapni aytdi:
—   Alloh taolo birga o’n beradi. Sizlar ham guvoh bo’linglar, bu karvonni Alloh roziligi uchun Madina faqirlariga hadya qilaman.
Shu tariqa hazrati Usmon jang sohasida qila olmagan ishini saxovat sohasida qildi va buyukligini yana bir karra isbotladi.