BIR JANOZA NAMOZI
Sahobalardan birlari vafot etib, janoza namozini Rasululloh (s.a.v.) o’qib berdilar. Mayyitning ko’ksi to’g’risiga turdilar. Mo’minlar u zotning orqqalarida saf tortishdi. Janobimiz qo’llarini ko’tarib, "œAllohu akbar" deb so’ng bog’ladilar. «Subhanaka...»ni o’qidilar. Qo’llarini ko’tarmasdan yana «Allohu akbar» dedilar. «Allohumma solli, barik...»ni o’qidilar. Yana qo’llari bog’li holicha janoza namozining duosini o’qidilar: «Allohummamag’fir li hayyina...» — «Allohim, bizlardan tiriklarimizni va o’lganlarimizni, bu yerda hozir bo’lgan va bo’lmaganlarimizni, kichiklarimizni va kattalarimizni, erkaklarimizni va xotinlarimizni O’zing kechir. Allohim, bizlardan tirik qoldirganlaringni Islomda yashat, o’ldirganlaringni imon ila o’ldir. Allohim, bizlarni o’lganlarga sabr qilish ajridan maxrum etma. Uning ortidan esa yo’limizni adashtirib qo’yishdan bizlarni saqla»*. (Ibn Moja. 1 /480.)
Rasuli muhtaram (s.a.v.) janobimiz bu duoni o’qib bo’lgach, to’rtinchi marta «Allohu akbar» deb o’ng va chap tarafga salom berdilar. Shu bilan janoza namozi tugadi.
Bu duo har janoza namozida o’qiladigan duo edi.
Ansor bu zotning Allohga va rasuliga bo’lgan sevgisi va bog’liqligi Janobimizni namozdan keyin yana uning haqiga takror duo etishga chorladi:
— Allohim, uning gunohidan o’t, unga rahm qil, uni kechir. Uni har turli balolardan saqla. Ikromingni mukammal, qo’noq bo’ladigan joyini go’zal qil. Uni suv bilan, qor bilan, do’l bilan yuv. Kiyim kirdan tozalanganidek, uni ham xatolaridan tozala. Unga dunyodagi uyidan ham mukammal bir uy, ahlidan yaxshiroq bir oila, xotinidan yaxshiroq bir xotin ber. Uni qabr fitna va imtixonidan, do’zax azobidan qo’ri.
Bu duo u yerda bo’lganlarning qalblarini titratdi, ko’ngillarini chulg’adi. Shu darajadaki, oradan yillar o’tib, bu xotirasini gapirib berarkan, Avf ibn Molik tevaragida qiziqish va diqqat bilan eshitib o’tirgan jamoatga bunday deydi: «Payg’ambar janobimizning o’sha duolarini eshitganimda mayyitning o’rnida bo’lishni juda-juda istab ketdim...»
Ajabo, Avf yana qancha yasharkan? Ertaga o’ziga ham shunday duo nasib qilarmikan?.. Bu duoni uncha-muncha odam qilmayapti, axir. Bu duo bo’sh qaytarilmaydi. Janobi Mavlo payg’ambarini rozi etmak uchun duoda istanilganidan ham ortig’ini beradi, ikromini yanada ko’paytiradi. Esida, bir kuni Rasululloh (s.a.v.):
— Ruhim qo’lida bo’lgan Allohga qasam, odamning qabr boshiga kelib, jonidan to’yganday: «Qaniydi shu go’rda men yotgan bo’lsaydim», deb orzu qilmagunicha qiyomat ko’pmaydi. Odamni bunaqa orzuda bo’lishga majbur qiladigan narsa balodir, din tuyg’usi emas, — deya marhamat qilgan edilar**. (Muslim, 4/223.)
Rasululloh (s.a.v.) insonning hayotdan bezish sabablarini ochiqlar ekanlar, o’ldirish xodisasi ko’payajagini anglatganlar. "œShu darajadaki, o’ldirgan nima uchun o’ldirganini bilmaydi, o’lgan ham nima sababdan o’ldirilganini bilmaydi», deganlar***.(Muslim. 4/225.)
Avf bunday kunlarda yashashdan ko’ra, payg’ambarlar sultonining duolari ila oxirat safariga chiqishni albatta orzu qilardi.
Bir kuni Rasululloh (s.a.v.) Madina bozoriga kirdilar. Yonlarida sahobalardan ba’zilari ham bor. Yo’l chekkasida oriq bir uloqchaning o’ligi yotardi. Rasuli muhtaram janobimiz egilib uloqchaning quloridan tutdilar:
— Bir dirhamga kim oladi shuni? — deb so’radilar.
Bu taklif sahobalarga g’alati tuyuldi.
— Kim unga pul sarflaydi, foydalanib bo’lmasa... — deyishdi.
Janobimiz endi savol tarzini o’zgartirdilar:
— Тekinga olishni istaysizlarmi?
— Vallohi, bu uloqcha tirik bo’lganida ham bir chaqaga qimmat. Chunki hali quloqlari ham kichkinagina. Uning ustiga, o’likligi inobatga olinsa, nimaga ham yarardi.
Shunda Rasuli kibriyo uloqni tashlab, qadlarini rostladilar.
— Bilinglarki, Alloh xuzurida dunyoning qiymati sizlar shu uloqga bergan baxodan ham pastdir, — dedilar*. (Muslim. 4/2272)
Rasululloh (s.a.v.) bu solishtirish bilan o’tkinchi dunyoni sabab qilib, oxiratini boy bermaslikni, Alloh qadrlagan narsalarni qadrlash lozimligini xotirlarga solmoqchi bo’ldilar. Dunyoni asl maqsad va g’oya Qilib jon-jaxd bilan tirishadigan va bu yo’lda hech bir qonun va nizomni tan olmaydiganlar bir kuni ularni pushaymonlik ichiga tushiradigan, jazolarini chektiradigan olamga ko’chishlarini eslab qo’ysinlar.
Avf qiymati bu qadar bo’lgan dunyoda uch-to’rt kun ortiqcha turgandan ko’ra, Rasuli akram (s.a.v.) janobimizning qullari va duolari bilan qora tuproqqa kirishga va oxirat yo’lchisi bo’lishga ko’proq rozi edi.