52.    Қсшниларга озор бериш

Имом Бухорий ва Муслимлар ривост қилишган ҳадисда «Кимки Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган скан қсшнисига озор бермасин», дейилган.

Яна Имом Бухорий ва Муслимлар ривост қилишган ҳадисда А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Аллоҳга қасамки мсмин смас. Аллоҳга қасамки мсмин смас», дедилар. «Ким, ё А асулуллоҳ» деб ссрашган сди, «Амонлигидан қсшниси хотиржам бслмаган кимса» дес жавоб берганлар.

Абу Довуд, ибн Ҳиббон ва Ҳоким Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривост қилишларича, «Бир киши А асулуллоҳ (с.а.в.)нинг ҳузурларига келиб, қсшнисидан шикост қилди. А асулуллоҳ (с.а.в.) «Сабр қил», дедилар. Ҳалиги киши сна уч марта келди. Лайғамбаримиз (с.а.в.) чиройли бир тадбир қсллаб, «Уйингга бориб, ксрпа-ёстиқ ва бор матоҳларингни ксчага чиқариб қсй» дедилар. У киши Лайғамбаримиз айтганидек қилди. Ксчадан стган кишилар ундан нима учун бундай қилганини ссрашар, у сса қсшниси ҳақида ссзлаб берар сди. Улар, дилозор қсшнини дуоибад қилишарди. Шунда қсшниси келиб, унга: «Қсшнижон, уйингга қайт, бундан кейин мендан сира ёмонлик ксрмайсан» деди. Азиз китобхонлар! Қсшнилар уч тоифа сканлигини билиб қсйишимиз керак.

Биринчиси, кофир, динсиз қсшни бслиб, унинг қсшнисида битта қсшничилик ҳаққи бор.

Иккинчиси, мусулмон қсшни, унинг икки ҳаққи бслиб, бири қсшничилик ҳаққи бслса, иккинчиси мусулмонлик ҳаққи.

Учинчиси, қариндош қсшни, унинг учта ҳаққи бор. Биринчиси қсшничилик ҳаққи, иккинчиси мусулмонлик ҳаққи ва учинчиси қариндошлик ҳаққидир.

53.    Мусулмонларга озор бериш ва ҳақорат қилиш

Аллоҳ таоло Аҳзоб сураси 58-остда:

وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا

«Мсмин ва мсминаларга қилмаган гуноҳлари билан озор берадиган кимсалар бсҳтон ва аниқ гуноҳни сз устларига олган бслурлар», деб марҳамат қилган.

Яъни имон аҳлига ҳеч бир гуноҳ қилмасалар-да, озор берадиган кимсалар сз устларига ёлғон бсҳтон ва улкан гуноҳни юклаб олган бсладилар.

А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Мусулмонга мусулмоннинг номуси моли ва қони ҳаромдир. Тақво шудир. Мусулмон биродарини ҳақорат қилиши кишининг ёмонлигига етарли далилдир», дедилар.

Имом Бухорий ва Муслимлар Абдуллоҳ ибни Масъуд разисллоҳу анҳудан ривост қилган бир ҳадисда: А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Мусулмонни сскиш фосиқлик, слдириш сса куфрдир», деганлар.

Ҳоким Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривост қилишларича А асулуллоҳ (с.а.в.)га: «Фалончи аёл кечалари таҳажжуд намозини сқиб, кундузлари нафл рсза тутади. Хайру-сҳсонли, қсли очиқ аёл. Аммо битта айби бор. У ҳам бслса забондарозлик қилиб беҳаёларча қсшниларига озор беради», дейишди. Шунда А асулуллоҳ (с.а.в.): «У хотин дил озорлиги сабабидан ҳамма қилган савобларидан маҳрум бслиб, дсзахга киради», дедилар.

Абу Довуд Анас (р.а.) дан ривост қилган ҳадисдан А асулуллоҳ (с.а.в.): «Мен меърожга чиққанимда бир қавм ёнидан стдим. Уларнинг тирноқлари мисдан бслиб, сз юзлари ва кскракларини тирнар сдилар. «А­й, Жаброил! Улар ким?», деб ссраган сдим, «Улар одамларнинг гсштларини ейдиган ва номусларига тажоввуз қиладиган ғийбатчилар», деб жавоб берди.
А­ру-хотин, қайнона-келин, ака-ука, опа-сингил, қсни-қсшни, ёру-биродарлар орасига иғвогарлик қилиб низо соладиган чақимчилар шайтон малайлари бслиб, снг разил одамлардир. Зеро, Лайғамбаримиз (с.а.в.): «Чақимчилик қилиб, икки одамнинг орасини бузадиган кимсалар, инсонларнинг снг ёмони, снг срамасидир», деганлар (Имом Аҳмад ривости).
А асулуллоҳ (с.а.в.): «Тсйларда, сайилларда, хсроз, қсчқор, бедана, каклик, ит ва бошқа жониворларни уриштириш ҳаромдир. Кимда-ким жониворларни уриштриб, уларга озор берса, Аллоҳ ва Лайғамбарига осий бслади», деганлар.
Иғвогарлик қилиб, одамларнинг орасини бузиш срнига бир-бирига тескари бслган икки кишининг орасини ислоҳ қилиб тузатса, Аллоҳ унинг ишини ислоҳ қилиб тузатади. Икки кишини сраштириш учун гапирган ҳар бир ссзи свазига бир қулни озод қилгандек савобга сга бслиб, сз уйига стган гуноҳлари кечирилган ҳолда қайтади.

54.    Аллоҳнинг дсстлари (азиз авлиёлар ва уламолар)га озор бериш

Аллоҳ таоло Аҳзоб сураси 58-остда:

وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا

«Мсмин ва мсминаларга қилмаган гуноҳлари билан озор берадиган кимсалар бсҳтон ва аниқ гуноҳни сз устларига олган бслурлар», деб марҳамат қилган.

Кимда-ким азиз-авлиёларни душман тутса, ёқтирмаса, ҳаёт бслганларига озор бериб, оламдан стганларини ҳақорат қилса, уларнинг шаънига нолойиқ ссзларни айтса, парвона сзини шамчироққа уриб, ҳалок бслганидек, шубҳасиз ҳалокатга учрайди. Зеро, Имом Бухорий ривост қилган ҳадиси қудсийда: «Кимда ким Менинг валий (сқин) бандамга душманчилик қилса, батаҳқиқ, Мен унга уруш сълон қилдим», дейилган. Бу ҳадиси қудсийнинг мазмунидан азиз авлиёларни, мужтаҳид уламоларни ёқтирмаган кимса Аллоҳнинг душмани сканлиги маълум қилинмоқда.

Турли туман оқим ва фирқалар таъсири остида қолган, илми-ҳикматдан йироқ чаламуллалар азиз авлиёлар шаънига номуносиб гапларни айтиб турли балоларга учраб, хору-зор бслиб юрганликларини гувоҳи бслганмиз. Чунки азиз-авлиёлар ва мужтаҳид уламолар сз умрларини Аллоҳ розилиги ва дин равнақига бағишлаганликлари учун Аллоҳ уларни сзига дсст тутган. Аллоҳ таоло сз дсстлари шаънига нолойиқ гап-ссз қилувчи нодону-нокасларни ҳақли равишда жазолаганлигининг белгисидир. Улуғлар шаънига муносиб бслмаган гапларни айтишдан барча мсминларни асрасин.

55.    Ўзидан фаҳрланиш ва сзини юқори олиш нистида кийимларини узайтириш

Аллоҳ таоло Луқмон сурасининг 18-остида:

وَلا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلا تَمْشِ فِي الأَرْضِ مَرَحًا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ

«Одамларга (кибрланиб) юзингни буриштирмагин ва ерда керилиб юрмагин! Чунки, Аллоҳ барча кибрли, мақтанчоқ кимсаларни суймас», деб марҳамат қилган.

Бу ости карима билан Аллоҳ таоло мол дунёсига, мансабига, насабига, ҳуснига, илмига, унвонига мағрурланиб сзини бошқалардан устун қссдиган, ҳеч кимни менсимайдиган мутакаббир, гердайганлар ва мақтанчоқ кимсаларни ёқтирмаслигини билдирмоқда.

Имом Бухорий ва Муслим ривост қилишларича А асулуллоҳ (с.а.в.): «Бир киши снги кийимлар кийиб, сзидан маст бслиб, ғурурланиб, сочини тараб, гердайиб кетаётган сди. Аллоҳнинг ғазаби келиб, тссатдан уни ерга ютдириб юборди. А­нди у қиёмат кунигача ер қаърига кириб кетаверади», деганлар.

Яна Имом Бухорий ва Муслимлар Абу Зарр (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Уч тоифа одамлар борки, қиёмат кунида Аллоҳ улардан ғазабланганидан гапирмайди ҳам, қарамайди ҳам, гуноҳларини кечирмайди ҳам ва уларга аламли азоблар беради», деб уч марта такрорладилар.

Шунда мен: «А, А асулуллоҳ, у бахтсиз, зиёнкор кимсалар ким скан, деб ссрадим. А асулуллоҳ (с.а.в.): «Бошқалардан сзини устун тутиш учун рсҳбон (поп)ларга схшаб кийимини узун қилиб, ерга судраб юрувчи, қилган схшилигини миннат қилувчи ва ёлғон қасам ичиб, молини сотувчи кимсалар», деб жавоб бердилар.

56.    А­ркакларнинг ипак кийим кийиши ва олтиндан бслган нарсаларни осиб ёки тақиб юриши

Имом Бухорий ва Муслим ривост қилишларича А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Кимки дунёда ипак кийса охиратда киймайди», деганлар.

Бу ҳукм барча сркакларга тааллуқли. Зеро Лайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Тилла ва ипак кийим кийиш умматимнинг сркакларига ҳаром, аёлларга сса ҳалол қилинди», деганлар.

Имом Термизий Ҳузайфа ибн Йамон разисллоҳу анҳудан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Бизни тилла ва кумуш идишда ичиш ва ейишдан ипак ва дийбож (кимхоб кийиш) ва унга стиришдан қайтардилар», дейилган.

Зар жискли, тилло билан оро берилган либосларни кийиш, тилла узук, тилла зажигалка, тилла ручка, тилла қошиқ, тилла айил, тилла дастали пичоқ ва қилич, тилло камар ва ҳар қандай тилла буюмлардан фойдаланиш сркак умматларга харом қилинган.

57.    Одамларга ҳийла ва макр қилиш

Аллоҳ таоло Фотир сурасининг 43-остида:

وَلا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلا بِأَهْلِهِ

«Амон макр-ҳийла сса фақат сз сгаларини сраб олиб, ҳалок қилур», деб марҳамат қилган.

Кимки бу дунёда бировга макр-ҳийла, сеҳр-жоду ва ҳар турли ёмонликлар қилар скан, бу унинг сз бошига қайтиб келмасдан иложи йсқ, чунки бу дунё қайтар дунё дейилади.

Имом Муслим ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Дсзахийлар беш тоифадир. Улардан бири тонг отса ҳам, кеч кирса ҳам, сени ксра олмасдан ҳасад қилиб, алдамоқчи бслган маккор, ҳийлагарлардир», деганлар.

Имом Термизий ва Абу Довуд Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Мсмин банда содда, улуғ бслади. Фожир, фосиқлар сса, маккор, пасткаш бслади», деганлар.

Дарҳақиқат, мсмин банда очиқ кснгил, ишонувчан, содда бслганлигидан фақат схшилик билан банд бслиб, бировларга макр-ҳийла қилмайди. Фожиру-фосиқлар сса, пасткаш, алдамчи, маккор бслганлигидан мсминлар орасида фитна, фасод қсзғаб, уларга зиён-заҳмат етказишга ҳаракат қилишади.

Имом Термизий Абу Бакр Сиддиқ (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Ҳийлагар алдоқчи, схшилигини миннат қилувчи ва бахил инсонлар жаннатга кирмайди», деганлар.

58.    «Бисмиллоҳи Аллоҳу Акбар» демасдан бирор жонлик ссйиш

Аллоҳ таоло Анъом сурасининг 121-остида:

وَلاَ تَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ

«Аллоҳнинг номи айтилмаган нарсалардан емангиз!» деб марҳамат қилган.

Исломдан олдинги жоҳилист замонида мушриклар ссйиладиган жониворни бутларга атаб, уларнинг номи билан ссйишар сди. Шунингдек, сзи ҳаром слиб қолган слимтик ва бсғилиб слган жониворларнинг гсштларини ҳам ҳалол деб ейишар сди. Аллоҳ таоло мсминларга уларни бу ботил сътиқодларидан қайтариб, сзининг номи зикр қилинмаган нарсадан емасликка амр қилди. Шунинг учун ссйиладиган ҳар қандай жониворга «Бисмиллоҳи Аллоҳу Акбар» деб ссйилиши шарт қилинган.

Имом Бухорий ва Ааъсоийлар Оиша онамиздан ривост қилган ҳадисда: «Бир қавм аҳиллари: «А, А асулуллоҳ, бизларга сқиндагина мусулмон бслган қабилалар гсшт олиб келишади. Унга Аллоҳнинг исмини зикр қилишганми, йсқми, билмаймиз», дейишди. Шунда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Унга сзларинг «Бисмиллоҳ» денгларда, есверинглар», деганлар.

Имом Байҳақий ибн Аббос (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда: «Мусулмон банда жонлиқ ссйса-ю, «Бисмиллоҳи, Аллоҳу Акбар» дейишни унутса, унга Аллоҳнинг исмини зикр қилиб есверсин. Мадомики, шариатга мувофиқ равишда ссйган скан, уни шайтонга бериб қсймасин. Зеро, Аллоҳнинг исми ҳар бир мусулмоннинг оғзидадир», деганлар.

Шуни аниқ билишимиз керакки, ҳозир ҳам баъзи қушхоналарда шариатга амал қилмаган ҳолда жониворларни қийнаб слектр токи билан слдириб, кейин ссйиш ҳоллари, ҳаром қон оқиб чиқиб кетишини тссиб, гсштга сингдириб юбориш, шунингдек, динга сътиқод қилмайдиган кимсаларнинг қассобчилик қилиш ҳоллари учраб туради. Уларнинг ссйган нарсалари шариат аҳкомларига тсғри келмагани учун бу гсштларни еган кишиларнинг луқмалари ҳаром бслиб, Аллоҳга осий бслишади.

Шунингдек, колбасаларни ҳам мулоҳаза қилишимиз лозим. Ҳозирги пайтда бозорларимизда «ҳалол маргарин» деб ёзилган маргарин ёғлар чиқиб қолган. Азувдаги таркибига қарасангиз ҳақиқатан ҳам ссимлик мойларидан тайёрланган деб ёзилган. Шу ёзувлар ҳақиқатан ҳам тсғри бслса, унда маргариндан ҳам қсрқмаса бслади. Аммо, маргарин таркибида чсчқа мойи борлигини ёзсак, мусулмонлар сотиб олишмайди, савдомиз касод бслади, деган нистда ёзилмаган бслса, ҳамманинг луқмаси булғаниши аниқ.

Шсро замонида тақвим орқасида ва рсзномаларда маргарин таркибида чсчқа мойи борлиги ёзиларди. Шунда бир масжидининг имоми жума намозида рсзнамони сқиб бериб, «Маргарин ҳаром скан, уни еманглар», дегани учун ишдан бсшатиб юборилгани ссимда.

Мустақиллик шарофати билан мусулмонларни огоҳлантириш имконисти пайдо бслганидан Аллоҳга ҳамду санолар айтаман.

59.    Отаси бслмаган кишини отам деб даъво қилиш ёки сз насабидан тониш

Аллоҳ таоло Аҳзоб сурасининг 4-остида:

وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَاءكُمْ أَبْنَاءكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُم بِأَفْوَاهِكُمْ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَهُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ

«Аллоҳ асранди болаларингизни сз болаларингиз қилган смас (Асранди болани, болам дейишингиз). Бу сизларнинг оғизларингиздаги (сйлаб топган қуруқ) ссзларингиздир. Аллоҳ сса ҳақиқатини айтур ва Унинг сзи тсғри йслга бошлар», деб марҳамат қилган.

Ислом динида асранди болани тарбислаб восга етказиш савобли ишлардан саналади, лекин, у ҳеч қачон боқувчининг оиласига маҳрам бслиб қолмайди. Аикоҳ ва мерос масалаларида уларнинг ҳуқуқлари бегоналар ҳуқуқи билан баробар. Масалан, бир оилада асранди сғил восга етса, шу оиладаги қизга уйланиши мумкин. Агар асранди қиз бслса, шу оиладаги сғилга турмушга чиқиши мумкин. Асранди болалар сз отасининг номи билан аталади. Отаси номаълум бслса, диндош биродаримнинг боласи, дейилади. Шунингдек, отаси маълум бслган инсонлар ҳам, отасининг обрссизлиги, ичкиликка берилганлиги, қиморбозлиги, сғрилиги, насаби пастлиги ва шунга схшаш сабабларга ксра отасидан воз кечиб, бошқа кимсани мени отам дейиши мумкин смас. Зеро, Имом Бухорий, А асулуллоҳ (с.а.в.)дан ривост қилган ҳадисда: «Кимки била туриб, отасидан бошқани «отам» деб даъво қилса, унга жаннат ҳаромдир», деганлар.

Яна Имом Бухорий Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривост қилган бошқа бир ҳадисда Лайғамбаримиз (с.а.в.): «Оталарингиздан юз сгирманглар, ким отасидан юз сгирса, у кофир бслибди», деганлар.

60.    Беҳуда жанжал чиқариш, хусумат ва адоват қилиш

Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло Бақара сурасининг 204-205-остларида:

وَمِنَ النَّاسِ مَن يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللّهَ عَلَى مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ . وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيِهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللّهُ لاَ يُحِبُّ الفَسَادَ

«Одамлар орасида шундай кимса ҳам борки, унинг дунё ҳаёти тсғрисидаги гапи сизга қизиқарли бслади. Дилидаги «имони»га Аллоҳни гувоҳ қилади, ваҳоланки сзи (Исломга) душманларнинг ашаддийсидир. (Олдингиздан) кетганида ерда фитна-фасод, скин ва наслни ҳалок қилиш ишлари билан юради. Аллоҳ сса, фасодни, бузғунчиликни ёқтирмайди», деб марҳамат қилган.

Ибн Абуд Дунё ва Асбаҳонийлар Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Кимки бировлар билан илмсиз ҳолида жанжал чиқариб, хусуматлашса у Аллоҳнинг ғазабига қолади», деганлар.

Табароний ибн Умар (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Сизларга қсрқадиган нарсаларимдан снг қсрқинчлиси (диний) олимни тойилиши (адашиши) ва мунофиқни Қуръон ва дунё тсғрисида тортишиб жанжаллашишидир», деганлар.

Имом Термизий Жобир (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Қиёмат кунида менга снг севикли ва сқинроқларингиз хулқлари схшиларингиздир. Менга снг ёмон ва узоқроқларингиз сергап, жанжалкаш, сзиникини маъқуллаб, сзини юқори олувчиларингиздир», деганлар.

61.    Инсон, ҳайвон, жонивор ва скинларга зиён етказиш учун сув йслини тссиш

Аллоҳ таоло Мулк сурасининг 30-остида:

قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَن يَأْتِيكُم بِمَاء مَّعِينٍ

«А­й ҳабибим! «Хабар берингизчи, агар сувингиз (ер қаърига) сингиб кетса, бас, ким сизларга оқин сувни келтира олур?! деб айтинг»

Албатта Уни сзидан бошқа ҳеч ким келтира олмас.

Имом Бухорий ва Муслимлар Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Ортган сувингизни одамлардан ва уларнинг скинларидан ман қилманглар. Кимки сзидан ортган сувни бировлар ичишидан ёки сз скинзорини суғориб бслиб, бировларнинг скинзорларига оқиб боришидан сувни тссса, қиёмат куни Аллоҳ ҳам ундай бандадан сз фазли-карамини тссади.», деганлар.