1. Payg'ambarimiz SAV 20 yoshga kirganlarida Fijor urushida qatanashdilar. Bu urush qatnashchilari bo'lgan qabilalar qaysi qatorda keltirilgan?
a) Kinona, Qays, Quraysh
b) Hazraj, Avs, Quraysh
c) Quraysh, Zuhra, Kinona
To’g’ri javob: Kinona, Qays, Quraysh.
Izoh: Kinona qabilasidan bo’lgan Barroz ibn Qays  ismli kishi Qays qabilasidan bo’lgan Urva ibn Utbani, o’zini haqorat qilgani uchun qasd olish niyatida tijorat uchun yo’lga chiqqanida o’ldiradi. Urva ibn Utbaning o’ldirilganini eshitgan Qays qabilasi Kinona va Quraysh qabilsidan Urvani qasosini olish uchun urush boshlashadi. Bu urush Makka bilan Toif shaharlari o’rtasidagi Naxla degan joyda bo’ladi. Bu bemaqsad urushda Abdumutallib o’g’illaridan Zubayr, Abu Tolib, Abbos va Hamza, Abdumutallibning eng sevimli nabirasi Muhammad SAV ham qatnashganlar. Bunda Muhammad a.s 20 yoshda bo’lganlar.
"œSaodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn".

2. Ukoz qanday marosim?
a) Arablarda mavsumiy bozor
b) O'zaro kelishmovchiliklarni hal qiladigan qabilalar majlisi
c) Ziyofat
To’g’ri javob: Arablarda mavsumiy bozor.
Izoh: Ukoz — arablarning mavsumiy bozori bo’lib, bunday bozor arablarning tarixida bo’lmagan edi. Bu bozorda yerliklardan tashqari Shom va Yamandan kelgan savdogarlar ham o’z mollari bilan tijorat qilardilar. Chunki bunday mahsuloti ko’p, xaridori bisyor bozor hatto Shom va Yamanning orasida cho’zilib ketgan yuzlarcha chaqirim orasida ham bunday bozor topilmasdi.
"œSaodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn".

3. Fijor urushi nima sababdan bunday nomlandi?
a) Qurayshning hurmati saqlanmagani sabab
b) Arablar orasida bekorga qon to'kilgani sabab
c) Muqaddas Makkaning hurmati saqlanmagani sabab
To’g’ri javob: Muqaddas Makkaning hurmati oyoqosti bo’lgani sabab.
Izoh:O’sha paytda ham arablar tomonidan hurmat bilan qaralgan, ketma-ket keladigan 4 oy, Zulqa’da Zulhijja, Muharram va Rajab oylari harom oylar, ya’ni urush qilinishi, yo’ltosarlik qilish, odam o’ldirish harom qilingan oylar hisoblanardi. Bu urush xuddi shu oylarga to’g’ri keldi. Qurayshliklar esa qavmning mudofaasi uchun bu uyda urush qilishga majbur bo’ldilar. Bu oylarda qilingan urushlar, Allohga ko’tarilgan isyon deya ta’rif berilgan. Bu urush arab tarixida misli ko’rilmagan qirg’inbarot urush bo’lganligi, harom oylarda Muqaddas Makkaning hurmati saqlanmaganligi uchun "œFijor", ya’ni "œGunohkorlar urushi"  nomi bilan tarixda qoldi.
"œSaodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn".

4. Fijor urushida Qurayshning Qays qabilasiga tovon to'lashini nazorat qilishga kim mas'ul etib saylandi?
a) Abdulmuttalib
b) Abu Sufyon
c) Harb ibn Umayya
To’g’ri javob: Harb ibn Umayya.
Izoh: Bu maqsadsiz, shafqatsizlarcha bo’lgan urushda ko’p kishilarni begunoh qoni to’kildi. Oxiri bunga chek qo’yish uchun qurayshliklardan Utba ibn Robia sulh tuzish taklifi bilan chiqdi. "œSizlarni o’lganlaringizni tovonini to’laymiz, bizlardan o’lganlarini qonini esa Alloh yo’liga bag’ishlaymiz", dedi Utba. U Qays qabilasidan o’lganlarni tovonini to’lashni o’z bo’yniga oldi. Bu ishni nazorat qilishni esa qavmning ulug’laridan Harb Ibn Umayyaga topshirildi.
"Saodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn".

5. Fijor urushida ko'rilgan talofatni to'lab bo'lingunicha Qurayshdan Qavs qabilasiga kim garovga berilgan?
a) Muhammad ibni Abdulloh
b) Umar ibn Hattob
c) Abu Sufyon
To’g’ri javob: Abu Sufyon.
Izoh: Yuqorida aytib o’tilganidek Qays qavmidan o’lganlarini tovonini to’lashni Utba o’z bo’yniga olganidan keyin, har bir vafot etgan kishi boshiga 100 tuya hisoblandi. Jami bo’lib ikki ming tuya edi. Bunday katta tovonni qanday qilib to’lanishi hammani qiziqtirdi. "œQanday qilib to’laysan?" degan savolga, Utba: "Sizlarga tovonni to’lagunimcha odamlarimizdan garovga qo’yamiz....", dedi. Shunday qilib qaysliklarga 40 kishilik guruh garovga berildi. Bularning orasida Utba ibj Robianing o’g’li Abu Sufyon va qurashlik aslzodalardan bo’lgan Hakim ibn Hizom ham bo’lgan.
"Saodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn".

6. Fijor urushidan keyin arablar o'rtasida tuzilgan xayriya uyushmasi kimning uyida tuzilgan edi?
a) Abdulmuttalib
b) Abdulloh ibn Ju'don
c) Harb ibn Umayya
To’g’ri javob: Abdulloh ibn Ju’don.
Izoh: Qurayshliklar Fijor urushidan qaytgach, Makkaliklar yoki musofirlarni nohaqlikka uchraganlarida himoya qilish uchun, qabila boshliqlaridan bo’lgan Abdulloh ibn Ju’donning hovlisida uyushma tashkil qilishdi. Bu uyushmagan "œXilful fuzul" (Fazilatli kishilarning fazilatli ish tutishi) deb nom berishdi. Bu uyushmada Abdumonofning ikki o’g’li bo‘lmish Hoshim va Muttalib avlodi, Asad ibni Abduluzzo, Zuhra ibni Kilob avlodi va Taim ibn Murra avlodi jamoasi qatnashdi. Bu uyushmaga Muhammad SAV ham a’zo bo’lgan edilar.
"Saodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn", "œTarixi Muhammadiy"

7. Fijor urushida Payg'ambarimiz SAVning vazifalari nima edi?
a) kamondan o'q otish
b) otliq askarlar safida jang qilish
c) o'q terish
To’g’ri javob:
c) O’q terish.
Izoh: Payg’ambarimiz SAV 20 yoshlarida bu urushda amakilari bilan birgalikda qatnashganlar. Faqat hech kimga o’q otmagan, hech kimni qonini to’kmaganlar. Faqatgina qarshi tarafdan otilgan o’qlarni to’plab (yig’ib, terib), amakilariga berganlar.
Ibn Hishom, 1/198

8. Payg'ambarimiz SAV Payg'ambarlik berilganda ham sog'inib eslaydigan johiliyatdagi yaxshilik qaysi?
a) Ka'bani qayta tamirlashda qatnashganlari
b) Halimani uylarida sahroda o'tgan bolaliklari
c) Xayriya uyushmasiga a'zo bo'lganlari
To’g’ri javob: c) Hayriya uyushmasiga a’zo bo’lganlari.
Izoh: Abdulloh ibn Ju’donning uyida tuzilgan hayriya uyushmasiga a’zo bo’lgan, xayrli ishlarda qatnashgan Muhammad SAV, payg’ambarlik sharafiga erishganlaridan keyin ham u kunlarni juda ko’p martalab sog’inib eslab, tilga olganlar. U zot: "œMen Abdulloh ibn Jud’oning hovlisida qurilgan uyushmaga kirganman, bu tashkilot qizil tuyalardan qimmatroq, (arablarda qizil tuyalar eng qimmatli narsa hisoblanardi)  agar hozir ham birov shunday ishga da’vat etsa, sira ikkilanmay qabul qilardim, deganlar.
"œNurul yaqiyn", "œTarixi Muhammadiy"

9. Rasululloh SAV ikkinchi marta Shomga necha yoshlarida safar qilganlar?
a) 12
b) 20
c) 25
To’g’ri javob: 25.
Izoh: Rasululloh sav 25 yoshga kirganlarida "œTohira" laqabi bilan mashhur bo’lgan, katta savdogarlardan bo’lgan Xadicha binti Huvaylid Shomga karvon jo’natmoqchi bo’ladi. Bu karvonga bosh qilib jo’natish uchun esa u ishonchli bir kishi topishi lozim edi. Unga Abu Tolibning jiyani bo’lgan Muhammadni a.s. tavsiya qilishadi. Abu Tolib bilan bu haqda kelishib, Muhammadga a.s. boshqalarga bergan haqqini ikki hissasini berish evaziga kelishadi. Shundan keyin Muhammad a.s. 25 yoshalrida Xadichaning karvonini boshqarib Shomga ikkinchi safarlarini qiladilar.
"œNurul yaqiyn", "œTarixi Muhammadiy"

10. Hz. Hadicha onamiz tarafidan Payg'ambarimiz SAV Shomga savdo bilan ketishida kim yordamchi bo'lgan?
a) Maysara
b) Said ibn Abu Saib
c) Nafisa
To’g’ri javob: Maysara.
Izoh: Maysara kichik yoshidan beri Xadichaning qo’l ostida voyaga yetgan, uning sof vijdoni, yuksak ahloqi, haqiqy insoniy fazilatlariga guvoh bo’lib, unga chin ko’ngildan e’tiqod qo’ygan edi. Xadicha ko’plab karvonlarini Shom va Yamanga jo’natar ekan, ularga sarbon qilib yuborgan kishilarini hatti harakatlarini, qanday ish tutganlaiklarini, hisob-kitoblariga yarasha ish qilgan-qilmaganliklarini kuzatib borish uchun, Maysaradan foydalanar edi. Maysara Xadichaning har bir karvonida ishonchli kishi edi. Shu jumladan Shomga, Muahammad SAV boshchiliklarida yuborilgan karvonga ham Maysara ishonchli nazoratchi qilib yuborildi.
"œNurul yaqiyn", "œTarixi Muhammadiy"

11. Hadicha onamiz va Rasululloh SAVning  nikohlarini kim o'qigan?
a) amakilari Abu Tolib
b) Hadichaning amakilari Amr ibn Asad
c) Abu Bakr Siddiq
To’g’ri javob: Amakilari Abu Tolib.
Izoh: Muhammad a.s. Shom safaridan qaytganlaridan keyin, amakilari Abu Tolib bilan Xadichaning amakisi bo’lgan Amr ibn Asadnikiga sovchi bo’lib borishadi. U kishi bu nikohga o’z roziligini beradi. Bu ikki ulug’ insonni nikohlarini Muhammadning a.s. amakilari Abu Tolib o’qiydi va o’z xutbasida shunday deydi: "Olloh bizni Ibrohim va Ismoil avlodi, Ma’ad va Muzor nasli qilib yaratganiga, Baytullohga qaraydigan, Masjidi haromni boshqaradigan martabaga erishtirganiga, Ka’bani ulug’’ ziyoratgoh, qon to‘kish, hatto bironta giyohni uzish man etilgan muqaddas maskanga aylantirganiga, bizni martabamizni ko‘tarib, odamlarga hukmron qilganiga ming qatla shukr. Jiyanim Muhammad ibn Abdullohning mardlikda, olijanoblikda, fazlu karamda tengi yo’q. To‘gri, uning mol-dunyosi ko‘p emas, biroq davlat degani soyaga o‘xshash o‘zidan nariga tushmaydigan va egasiga qaytariladigan omonat. Ollohning nomi bilan qasam ichib aytamanki, Muhammad kelajakda ulug’ odam bo‘ladi, katta ishlarni amalga oshiradi".
"œNurul yaqiyn"

12. Payg'ambarimiz Muhammad SAV Hadicha onamizga mahrga nima hadya qildilar?
a) 1 tilla uzuk
b) 20 ta bo'taloq (tuya)
c) 11 ziro' kumush
To’g’ri javob: 20ta bo’taloq.
Izoh: Yuqoridagi baxtli nikoh o’qilganidan keyin Muhammad a.s. Xadichaga r.a. 20 ta bo’taloq mahr beradigan bo’ldilar.
"œAr-rohiyqim maxtum", "œTarixi Muhammadiy"

13. Payg'ambarimiz Muhammad SAVning Hadicha onamizdan ko'rgan eng katta qizlari ismi nima?
a) Ruqiya
b) Ummu Gulsum
c) Zaynab
To’g’ri javob: Zaynab.
Izoh: Ko’pchilik olimlarning ij’mosiga binoan, Zaynab Rasululloh SAVning katta qizlari bo’lib, u zot 30 yoshga to’lganlarida tug’ilgan va hijratning 8-yili vafot etgan.
"œNurul yaqiyn", "œSiz payg’ambarni ko’rganmisiz"

14. Payg'ambarimiz Muhammad SAVning eng katta o'g'illari ismi nima?
a) Ibrohim
b) Qosim
c) Tohir
To’g’ri javob: Qosim.
Izoh: Rasulullohning sav birinchi farzandlari va birinchi o’g’illari Qosim bo’lgan. U Islomdan ancha avval Makkada tug’ilgan. Eng sahih qavlga ko’ra 17 oy yashab vafot etgan. Rasulullohni sav kunyalari ham shu o’g’illariga nisbat berib, Abul Qosim deya atalgan.
"œNurul yaqiyn", "œTarixi Muhammadiy"

15. Payg'ambarimiz Muhammad SAVning Hadicha onamizdan ko'rgan ikkinchi o'gillari ismi nima edi?
a) Qosim
b) Abdulloh
c) Ibrohim
To’g’ri javob: Abdulloh.
Izoh: Rasulullohning SAV Xadicha onamizdan ko’rgan ikkinchi o’g’illari Abdulloh bo’lgan. Nasl-nasab bilan shug’ullanuvchi olimlarning gapiga qaragnada, Abdulloh toza va juda yoqimli bo’lgani bois unga Tohir-Toyyib laqablari berilgan. Abdulloh Muhammadga a.s. payg’ambarlik kelganidan keyin Makkada tug’ilib, go’dak paytida o’sha yerda vafot etadi.
"œNurul yaqiyn", "œTarixi Muhammadiy"

16. Paygambarimiz SAV Hadicha onamizdan nechta farzandli bo'lganlar?
a) 6
b) 5
c) 8
To’g’ri javob: 6.
Izoh: Rasulullohni SAV Xadicha r.a. dan ko’rgan farzandlari soni 6 ta bo’lgan 2 o’g’il va 4 qiz.
Mulla Aliyul Qori Hanafiy, "œAl Fiqhul akbar" sharhi, Muhammad Sulaymon Mansurfuriy, "œRahmatun lil
olamiyn" kitobi 2-juz’.

17. Rasululloh SAV tiriklik paytida vafot etgan ikki mo'minlar onasi kim?
a) Hadicha binti Xuvaylid, Savda binti Zam’a
b) Hadicha binti Xuvaylid, Zaynab binti Xuzayma
c) Hadicha binti Xuvaylid, Ummu Salama
To’g’ri javob: b) Hadicha binti Huvaylid, Zaynab binti Xuzayma.
Izoh: Oltinchi onamiz Xuzayma qizi Zaynabdur. Xayr-saxovatda nomi chiqqan xotinlardan edi. Shu uchun arablar uni johiliyat zamonida ham «Ummu Masokin», ya’ni, «Miskinlar onasi» deb atamish edilar. Ikki-uch oygina Rasululloh xizmatlarida turgandan keyin vafot topmish edi. Uning janozasini Rasululloh o‘zlari o‘qib, Baqe’ go‘ristoniga dafn qildilar. Yoshlari o‘ttizdan o‘tmagan edi. Rasulullohning tirikliklarida vafot topgan xotinlari Hazrati Hadicha bilan Zaynab ikkovlaridurlar, raziyallohu anhumo.
"œTarixi Muhammadiy"

18. Ka'bani qayta ta'mirlash paytida hajarul asvadni joyiga o'rnatish vazifasi Rasululloh sollallohu 'alayhi vasallamga nasib etganda, u zot necha yoshda edilar?
a) 35
b) 38
c) 40
To’g’ri javob: 35.
Izoh: Quraysh arablari Baytullohni qayta buzib qurmoqchi bo’ldilar va bunga faqat halol yo’l bilan topilgan mollarini asrf qilishga klishib oldilar. Bu baytullohning qayta qurilishini sakkizinchisi edi. Bu paytda Rasululloh sav 35 yoshga kirib, ayni kuchga to’lgan paytlari edi.
"œSaodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn".

19. Nima uchun Makka ahli Baytullohni buzib, qayta tikladi?
a) Qabilalar aro urushlar oqibatida Ka'ba binosiga ko'p zarar yetgan edi
b) Ziyoratchilarning ko'p kelgani sabab, baytulloh devorlarini buzib, kengaytirishmoqchi edi
c) Qattiq yomg’ir yog’ib, Baytullohni sel bosib, bino yiqila boshlagan edi
To’g’ri javob: Qattiq yomg’ir yog’ib, Baytullohni sel bosib, bino yiqila boshlagan edi.
Izoh: Makkada qattiq yomg’ir yog’ib, sel kelidi va Baytullohning tomlari qulay boshladi. Shunda makka ahli kelishib Baytullohni qayta qurishga qaror qildilar.  Rasululloh SAV bu ishda katta mehnatlari ila qatnashdilar. Tosh tashidilar va boshqa xizmatlarni qildilar. Ibrohim a.s. qo’ygan poydevor ustiga tosh qo’yishib, Baytullohni tomoni ko’krak barobari qilib ko’tardilar.
"œSaodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn".

20. Payg'ambar SAVga hajarul asvadni joylash topshirilganda, u zot hech bir Makka qabilalarini xafa qilmaydigan bir tadbir qo'lladilar. Bu tadbir nima edi?
a) Qur'a tashlash orqali. Qur'a g'olibi bo'lgan qabila oqsoqoli, hajarul asvadni qo'lida ko'tarsin, boshqa qabila oqsoqollari unga yordam bersin, dedilar.
b) Choponlarini yerga yoyib, ustiga qora toshni qo’ydilar, har bir qabila oqsoqoli choponning chekkasidan ushlab, barobar ko’tarishdi.
c) Qabila oqsoqollari orasida yoshi eng katta bo'lgani hajarul asvadni joyidan qo'zg'otib, payg'ambar alayhissalomga uzatsin, ular, toshni joylasinlar, dedilar.
To’g’ri javob: b)Choponlarini yerga yoyib, ustiga qora toshni qo’ydilar, har bir qabila oqsoqoli choponning chekkasidan ushlab, barobar ko’tarishdi.
Izoh: Baytullohni qurish ishlari tugaganidan so’ng, "œHajarul asvad"ni o’z joyiga qo’yish vaqti kelganida uni o’z o’rniga qo’yish uchun kim ko’taradi degan savol ustida talashib, qurayshliklar janjal qila boshladilar. Har bir urug’ bu ishda o’zini haqli deb bilar edi. Bu ish shu darajaga keldiki, hatto bu janjal urushga aylanib ketishiga oz qoldi. Oxiri ularni orasiga kishilar tushib Baytullohni oldida qon to’kishdek og’ir gunohdan ularni saqlab, ularni kelishitrishga harakat qildi. Bir oqilni gapiga kirib, Bani Shayba darvozasidan kim birinchi kirsa shu kishini aytgani bo’ladi degan qarorga keldilar. Shu payt bu darvozadan arablar orasida Muhammad Amin nomi bilan tanilgan Muhammad SAV kirib keldilar. U kishini qilgan hukmlariga hamma rozi bo’ldi. U kishi choponlarini yerga yoyib qora toshni uning ustiga qo’ydilar va har bir qabila boshlig’ini uning uchlaridan tutishga buyurdilar. Ular hammalari bir bo’lib ko’tarishib hajarul Asvadni o’z joyiga olib bordilar va toshni Rasululloh sab o’z qo’llari bilan joyiga qo’ydilar. 
"œSaodat asri qissalari", "œNurul yaqiyn".


Ushbu turda KWL (2 ta), Olimxon (1 ta) va Maryam Isabayeva (2 ta) savollaridan foydalanildi.

1. Muslima                               - 100 ball. (75 bal to’g’ri javoib, 25 ball savol uchun)
2. NOZA                                   - 100 ball.
3. Dilmurod Majidov                 - 95 ball.
4. Akbar                                   - 95 ball.
5. lolo                                       - 95 ball.
6. Anisa                                    - 95 ball.
7. KWL                                      - 95 ball.(90 ball to’g’ri javob va 5 ball savol uchun)
8. Muxsina                                - 95 ball. ( 80 ball to’g’ri javob, 15 ball savol uchun)
9. Muhammad Ibrohim            - 90 ball. (85 ball to’g’ri javob, 5 ball savol uchun)
10. Robiya                                 - 90 ball.
11. Sita                                     - 90 ball.
12. Sakina                                 - 85 ball.
13. Mastura Islom                     - 85 ball.
14. Shoir                                   - 85 ball.
15. Abdulloh90                         - 85 ball. (80 ball to’g’ri javob, 5 ball savol uchun)
16. Y_U_R_I_S_T                      - 80 ball.
17. Dilshod ibn Hamid               - 80 ball.
18. Abdullatif                            - 75 ball.
19. Isroilov Farhod                   - 75 ball.
20. Sarah Mann                       - 75 ball.
21. Mubashsher Muhammad   - 75 ball.
22. Abduxoliq                          - 70 ball.
23. Nozima G’aniyeva             - 65 ball.
24. Nurulla Mukhamedov        - 65 ball.
25. Alisher Abdullayev            - 65 ball. (60 ball to’g’ri javob, 5 ball savol uchun)
26. Maryam Isaboyeva           - 60 ball.
27. Olimxon                            - 60 ball.
28. Ilhom Ahmadjonov           - 55 ball.
29. Huzayfa_89                      - 45 ball.
30. AbdurRahmon                  - 40 ball.
31. Kamronbek                       - 35 ball.
32. Mis_shoira                        - 35 ball.
33. Guli Iskandarova              - 30 ball.               

1. Muhammad Ibrohim            - 285 ball.
2. Muslima                               - 285 ball.
3. NOZA                                  - 285 ball.
4. Muxsina                               - 285 ball.
5. Robiya                                 - 280 ball.
6. Dilmurod Majidov                - 280 ball.
7. KWL                                    - 270 ball.
8. Abdulloh90                          - 265 ball.
9. Sita                                      - 265 ball.
10. Akbar                                - 260 ball.
11. Shoir                                 - 260 ball.
12. lolo                                    - 260 ball.
13. Abdullatif                          - 250 ball.
14. Dilshod ibn Hamid           - 245 ball.
15. Isroilov Farhod                 - 230 ball.
16. Sarah Mann                      - 230 ball.
17. Sakina                               - 230 ball.
18. Alisher Abdullayev           - 225 ball.
19. Mastura Islom                   - 220 ball.
20. AbdurRahmon                   - 220 ball.
21. Maryam Isaboyeva            - 215 ball.
22. Anisa                                 - 195 ball.
23. Olimxon                             - 190 ball.
24. Asadulloh                          - 185 ball.
25. Huzayfa_89                       - 180 ball.
26. Ilhom Ahmadjonov             - 165 ball.
27. Oysha                                - 160 ball.
28. Mubashsher Muhammad  - 160 ball.
29. Dilnoza Mirsaidova            - 155 ball.
30. UmmatiY_MuhammadiY    - 155 ball.
31. Fazilat                               - 145 ball.
32. Nozima G’aniyeva            - 135 ball.
33. Y_U_R_I_S_T                  - 115 ball.
34. Abduxoliq                         - 110 ball.
35. Nurulla Mukhamedov       - 105 ball.
36. Baxtiyor Xonkeldiyev       - 85 ball.
37. Mars                                  - 85 ball.
38. Umid Xalilov                    - 75 ball.
39. Kamronbek                       - 70 ball.
40. Naimjon                            - 60 ball.
41. Guli Iskandarova              - 60 ball.
42. Salmoni Forsiy                 - 55 ball.
43. Halim                               - 50 ball.
44. Munira Rozikova             - 50 ball.
45. Azimjon Madrahimov           - 45 ball.
46. Mis_shoira                            - 35 ball.

4-tur
Mavzu:  Islom diniga oshkora da'vatning boshlanishi

1. Oshkora da’vatga asos bo‘lgan oyat qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
a) Toha surasi, 5-oyat
b) Shuaro surasi, 214-oyat
c) Hijr surasi, 94-oyat

2. Payg'ambarimiz SAV qarindoshlarini ochiq davat qilishlariga nima sabab bo'lgan?
a) Qurayshda islom sezilib musulmonlar orasi kengayib ularga nisbatan zulm kuchayganda qabiladagi hurmatlik insonlardan himoya istab
b) Abu Bakr r.a. ni kaltaklanganlarini oson qabul qila olmaganlari sabab
c) Shuaro surasining 214-oyati nozil bolishi sabab

3. Alloh Ta'alo Payg'ambarimizni (salollohu alayhi va sallam) ochiq da'vatga eng birinchi o'z yaqinlaridan boshlashni buyurib oyat nozil qilgandan keyin ular qarindosh-urug'larini mehmonga chaqirdilar. Shu mehmondorchilikda qancha inson yig'ilgandi?
a) 60 ga yaqin.
b) 45 ga yaqin
c) 30 ta.

4. Nubuvvatning nechanchi yiliga qadar mushriklar musulmonlarga majlislarda o'tirishlarda gapirish Qur'on tilovat qilish yoki Namoz o'qishlari uchun umuman imkon berishmas edi?
a) beshinchi yilning oxirlariga qadar.
b) to'rtinchi yilning boshlariga qadar. 
c) oltinchi yilgacha.

5. Alloh Ta'alo Muddassir surasining 11-25 oyatlarini Payg'ambarimizga qarshi isyon qilgan qaysi mushrik haqida nozil qildi?
a) Abu Lahab
b) Umayya ibn Halaf
c) Valiyd ibn Mug'iyra

6. Alloh yo'lida azoblanib ko'r bo'lib qolgan va mushriklarning fitnalariga qarshi go'zal javobi uchun Alloh uning ko'zlariga qaytadan nur bergan ayolning ismi nima?
a) Zinnira.
b) Sumayya
c) Ummu Ubays.

7. Bilol (r.a)  qulikdan ozod qilgan inson?
a) Abu Bakr (r.a)
b) Usmon (r.a)
c) Talha (r.a)

8. Asadulloh (Allohning she'ri) deya nom olgan sahoba?
a. Umar roziyallohu anhu
b. Sa'd ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhu
c. Hamza roziyallohu anhu

9. Qaysi oyatlar hazrati Umar ibn Hattobni zalolatdan chiqib, Haq yo'liga kirishlariga sababchi bo'ldi?
a. Rahmon surasining 1-5 oyatlari
b. Toha surasining 1-6 oyatlari
c. Hadid surasining 1-2 oyatlari

10. U Ummu Anmorning quli bo'lgan. U yasagan qilichlar Makkada mashhur bo'lgan. Islomni qabul qilgan bu mashhur sahoba-temirchi kim edi?
a. Xabbob ibn Arat
b. Abu Fukayha
c. Suhayb Rumiy

11. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) harami sharifda namoz o‘qib turganlarida kim u zotni kelib bo‘g‘ishga jur’at etdi?
a) Abu Jahl
b) Abu Lahab
c) Uqba ibn Abi Mu’ayt

12. Allohga qasamki ertaga Muhammad SAV namoz o’qiyotganda boshini tosh bilan majaqlab tashlayman degan kim edi?
a) Abu Jahl
b) Abu Lahab
c) Os ibn Voil

13. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan kurash tushgan va shu bilan islomni qabul qilgan Qurayshlik pahlavon kim edi?
a. Tufayl ibn Abu Amr
b. Rakona ibn Abdu Yazid
c. Xolid ibn Valid

14. Abu Bakr (r.a) ga siddiq unvoni nimaga berilgan?
a) Muhammad (s.a.v) merojga chiqqanlarini tasdiqlaganlari uchun
b) Muhammad (s.a.v) paygambarliklarini tasdiqlaganlari uchun
c) Muhammad (s.a.v) qilgan hizmatlari uchun

15. Habashistonga qilingan birinchi hijratda kim bu jamoaga boshliq etib tayinlangan edi?
a) Usmon ibn Maz’un
b) Ja'far ibn Abu Tolib
c) Zubayr ibn Avvom

16. Habashistonga qilingan birinchi hijratda quyidagi kishilardan qaysi birlari ishtirok etmagan?
a) Abu Subra ibn Abu Rahm, Omir ibn Robiya
b) Mus’ab ibn Umayr, Abdurahmon ibn Avf
c) Abdulloh ibn Mas’ud, Ubaydulloh ibn Jahsh

17. Kim islomga kirgach, musulmonlar kuchayib, o‘zlariga ishonch paydo bo‘lgan va uning talabiga binoan nomozni masjidda o‘qiy boshlashgan?
a) Umar ibn Xattob
b) Hamza ibn Abdulmuttalib
c) Tufayl ibn Amr

18. U johilyat davrida ruhiy kasal odamlarni, nopok mavjudotlar ta'siridagi kasal odamlarni davolar edi. O'sha davrda Makkaning johil odamlari Rasululloh SAVni ruhiy kasal deb ayblar edilar. Shunda u Muhammad SAV oldilariga kelib, u zotni davolamoqchi ekanligini bildiradi. Rasululloh SAV unga kalima bilan da'vat qiladilar  va o'sha zahoti u islomni qabul qiladilar. Bu sahoba kim?
a) Damod r.a.
b) Abu Subra r.a.
c) Suhayl ibn Yabzo r.a.

19. "Sizlar Muhammaddan bolalik chog‘idayoq xursand edinglar, u orangizdagi eng rostgo‘y, eng ishonchli kishi edi, Voyaga yetib, payg‘ambar bo‘lganda uni sehrgarga chiqardinglar. Ollohning nomi bilan qasamyod qilamanki, u aslo sehrgar emas". Garchi o'zi ashaddiy dushman bo'lsa-da, payg'ambarimizning nubuvvatdan oldingi fazilatlariga tan berib, yuqoridagi gaplarni aytgan inson kim edi?
a) Nazr ibn Xoris
b) Utba ibn Robia
c) Zuhayr ibn Abu Umayya

20. Payg‘ambarlik da’vosini qilgan kishiga shu uch narsadan savol beringlar, buni payg‘ambardan boshqa hech kim bilmaydi. Madinadagi yahud ulamolari aytgan so’z qaysi qatorda to’g’ri berilgan?
a) Hizr alayhissalom va Muso qissasi, Ya'juj va Ma'juj, inson ruhi haqida
b) Ashobi Kahf qissalari, Butun olam atrofini aylangan bir odam, inson ruhining haqiqati
c) Luqmon hakim, Zulqarnayn qissasi, G'or egalari qissasi.


Ushbu turda Maryam Isabayeva (1 ta), Gulnoza Saidahmedova (2 ta), Mastura (4 ta), Noza (4 ta), Abdulloh90 (1 ta), Farhod Isroilov (3 ta), Dilmurod Majidov (2 ta), Sarah Mann (1 ta) va Olimxon (1 ta)ning savollaridan foydalanildi.

Javoblarni Munira xonimga PM orqali yoki [email protected] elektron manziliga yuborishingiz mumkin.

Keyingi tur mavzusi: Tahorat va namoz hukmlari (Hanafiy mazhabida)
Shu mavzudagi savollaringiz bo'lsa bizga yuborishingiz mumkin. Savollar javobi, manbasi va izohi bilan birgalikda qabul qilinadi.

Mavzu: Ilk vahiyning kelishi. Da'vatning boshlanishi

1. Jabroil alayhissalom ilk marta Payg'ambar SAVga nima shaklida ko'rindilar?
a) Havoda muallaq turgan qanotli maxluq
b) Odam shaklida
c) Daraxt shaklida
Javob: Odam shaklida.
Izoh Kunlarning birida rasululloh tog’ tepasida turganlarida to’satdan ro’paralarida bir odam paydo bo’lib: "Ey Muhammad, suyunchi ber, men Jabroilman, sen esang Ollohning bandalariga yuborgan elchisisan!" dedi va shundan keyin: "O’qi!" deya amr etdi. ("Nurul-yaqiyn")
Alloh taoloning Rasuliga yuborgan birinchi kalomi, birinchi hukmi "œO’QI" bo’lgan ekan, demak, o’qish va ilm o’rganish har bir inson musulmon uchun farz hisoblanadi.

2.Rasululloh sallallohu alayhi vassallamga ilk bora vahiy qilib Qur’oni karimning qaysi surasi va nechanchi oyatlari nozil bo’lgan?
a) Fotiha surasining 1-7 oyatlari.
b) Alaq surasining 1-5 oyatlari
c) Muddassir surasining 1-5 oyatlari.
Javob:Alaq surasining 1-5 oyatlari.
Izoh. Jabroil u kishini uchinchi marta "œO’qi" deb, qattiq quchoqlab qoyib yuborgach: "Insonni quyuq qondan yaratgan robbingning nomi bilan o’qi. Robbing benihoya hurmatga sazovordir. U qalam bilan yozishni o’rgatdi, insonga bilmagan narsalarini bildirdi", dedi. (Alaq surasining 1-5-oyatlari) "Nurul yaqin"
Shu ulug’ kunda yer yuzini va insonlarni zalolatdan nurga olib chiqqan quyoshning ilk zarralari yer yuzini va insonalrni qalbini yoritishni boshladi. Bu Allohning ilk kalomlari edi.

3. "Koshki yosh yigit bo‘lsam, qavming ota-bobosi e’tiqod qilib kelgan dinini o‘zgartirishni targ‘ib etganing uchun seni yomon ko‘rib, dushmanlik qilishadi, tug‘ilib o‘sgan yurtingdan haydab chiqarishadi". Rasululloh SAVga qarata aytilgan ushbu gaplar muallifi kim?
a) Varaqa ibn Navfal
b) Buhayro
c) Ka'bul Ahbor
Javob:Varaqa ibn Navfal.
Izoh:Rasululloh sav yuqoridagi holatdan qattiq ta’sirga tushib, qo’rqn holatlarida uylariga keldilar va Hadicha r.a.ga: "œMeni o’rib qo’yinglar"¦" dedilar. Va bir ozdan keyin bo’lgan voqeani aytib berdilar. Xadicha r.a. o’zlari intizorlik ila kutgan lahzalar shu ekanligini tushundilar va bunga aniqlik kiritish uchun amakilarini o’g’li Varaqa ibn Navfalni oldiga Rasululloh SAVni olib bordilar. Varaqa johiliyat davrida nasroniy diniga kirgan, ibroniy yozuvini puxta egallab, bu yozuvda Injilga juda ko‘p sharhlar yozgan, yoshi o‘tib, ko‘zi o‘tmaslashib qolgan mo‘tabar olim edi. Muhammad alayhis-salom u kishiga ko‘rgan-kechirganlarini bir boshdan gapirib berdilar. Varaqa: "Olloh Muso payg’ambarga yuborgan shariati mana shu", dedi va yuqoridagi gaplarni aytdi. "Nurul yaqin".

4. Rasululloh sallallohu alayhi vassallamga ilk iymon keltirish baxtiga muyassar bo’lgan inson kim?
a) Abu Bakr Siddiq (r.a.)
b) Ali ibn Abu Tolib (r.a.)
c) Xadicha binti Xuvaylid (r.a.)
Javob:Xadicha ibn Huvaylid.
Izoh:Rasululloh sav bilan bo’lib o’tgan bu ulug’ mo’jizaga birinchi guvoh bo’lgan va buni tili-yu dili bilan birinchi bo’lib tasdiqlagan inson Mo’minlar onasi Xadicha binti Huvaylid edi.Xadicha r.a. bu xushxabarni eshitganing birinchi lahzasidan boshlab, umrining so’nggi kunigacha Rasululloh sav yonlarida bo’ldi va Islomga misli ko’rilmagan yordamni berdi. Alloh u zotdan  rozi bo’lsin. "Nurul yaqin".

5. Rasululloh SAVga ikkinchi bo’lib nozil qilingan oyatlar qaysilar?
a) Mudassir, 1-2-oyatlar
b) Fotiha, 1-7-oyatlar
c) Muzammil, 1-5-oyatlar
Javob:Mudassir, 1-2 oyatlar.
Izoh:Birinchi vahiy nozil bo’lgandan keyin ozgina muddat uzilish bo’ldi. Bu uzilishni qancha muddat bo’lgani aniq emas, lekin 40 kun davom etgani haqiqatga yaqinroq. Muhammad alayhis-salom yo‘lda ketayotganlarida g’oyibdan surnay navosidek yoqimli ovoz eshitildi, bosh ko‘tarib yer bilan ko‘k o‘rtasida muallaq o‘tirgan tanish farishtani ko‘rdilar. Rasululloh farishtaning birinchi marta kelib, Hiro g’orida qanday azob berganini eslab, qo‘rqqanlaridan uyga qarab qochdilar. Uyga kira solib: "Meni o‘rab qo‘yinglar! Tezroq o‘rab qo‘yinglar!" dedilar. Olloh shu zahoti u kishiga quyidagi oyatlarni nozil qildi: "Ey o‘ranib olguvchi zot, tur, ogohlantir!" - ya’ni odamlar noto‘g’ri yo‘ldan, ota-bobolari topingan butlarga sig’inishdan qaytmasa, Olloh azob berajagini aytib qo‘rqit. "Robbingni ulug’la!" - ya’ni faqat Ollohni ulug’la, unga boshqa narsalarni sherik keltirib, ibodat qilishdan saqlan. "Kiyimingni pok tut!" - ya’ni Ollohning huzuriga toza libos bilan kelib, ibodat qil, isqirt bosib, nopok yurish mo‘min odamga munosib emas. "Azobga giriftor etadigan ishlardan yiroq bo‘l!" - ya’ni Ollohga itoat etib, buyruqlarini so‘zsiz bajar. "Ko‘p olish niyatida berma!" - ya’ni birovga biron narsa hadya etsang undan ko‘proq olishni ta’ma qilma. Bu mard odamlarning ishi emas. "Robbing uchun sabrli bo‘l!" - ya’ni qavmingni islom diniga da’vat etgan paytingda ulardan yetgan aziyatlarga sabr bilan bardosh ber. "Nurul yaqin".

6. Rasululloh sallallohu alayhi vassallam bilan ilk bor namoz o’qish baxtiga muyassar bo’lgan inson kim?
a) Abu Bakr Siddiq (r.a.)
b) Ali ibn Abu Tolib (r.a.)
c) Xadicha binti Xuvaylid (r.a.)
Javob:Xadicha binti Huvaylid.
Izoh: Xadicha binti Huvaylid r.a. namoz farz bo’lmasidan oldin vafot etganlar. Lekin rasululloh sav namoz farz bo’lmaganda namoz o’qir edilar. Ular bilan birinchi bo’lib namoz o’qigan musulmon Xadicha r.a.dirlar.

7. Payg’ambarimiz SAVga vahiyning boshlanishi qaysi oyga to'g'ri keladi?
a) Rabiul avval oyiga
b) Ramazon  oyiga
c) Rajab oyiga
JavobRamazon oyiga.
Izoh:Ilk vahiyning boshlanishi Ramazon oyiga to’g’ri kelganiga dalil, Qur’oni karimning "œQadr" surasining ilk oyatlaridir. Bu oyatda Alloh taolo aytadi:"Albatta Biz uni, ya’ni Qur’onni, qadr kechasida nozil qildik"¦" Ko’pchilik ulamolarning aytishicha Qadr kechasi ramazon oyining 27-kechasiga to’g’ri keladi. Vallohi a’lam.Bunga Qur’oni karimning yana boshqa ko’plab oyatlarida dalil bor. "œBaqara"surasining 185-oyati va "œDuxon" surasi 3-oyati shular jumlasidandir.

8. Payg'amarimiz SAV ga ilk vahiy nozil bo'lgan Hiro g'ori joylashgan tog' keyinchalik nima deb nomlangan?
a) Savr
b) Nur
c) Rahmat
Javob: Nur.
Izoh: Ilk vahoy nozil bo’lgan Hiro g’ori joylashgan tog’ keyinchalik Nur deb nomlangan. Nur tog’i Makkadan Minoga ketaverishda chap tomonda joylashgan. Ar-rahiyqul maxtum".

9. Yoshlardan islomni ilk qabul qilgan ikki buyuk sahoba kim?
a) Ali ibn Abu Tolib, Zayd ibn Horisa
b) Ali ibn Abu Tolib, Abdulloh ibn Abbos
c) Ali ibn Abu Tolib, Said ibn Zayd
Javob:Ali ibn Abu Tolib, Zayd ibn Horisa.
Izoh: Ali ibn Abu Tolib Rasulullohga sav ilk vahiy kelgan paytda hali balog’atga ham yetmagan edilar. Zayd ibn Horisa esa ozod qilgan qullari va tutingan o’g’illari edi. Islomni birinchilikda qabul qilgan yosh yigitlar shu ikki buyuk sahobiylar edi.

10. Rasululloh SAV: "Men islom diniga da’vat etganlar orasida faqat ...gina hech ikkilanmay imonga kelgan". Nuqtalar o'rnini to'ldiring.
a) Hadicha binti Huvaylid
b) Ali ibn Abu Tolib
c) Abu Bakr Siddiq
Javob: Abu Bakr Siddiq.
Izoh Abu Bakr quraysh qabilasining nufuzli, hushaxloq, saxovatli, suhbati shirin boylaridan biri edi. U rasulullohning yaqin yordamchisiga aylandi, har bir ishni ikkovlon bamaslahat qiladigan bo’lishdi. "Men islom diniga da’vat etganlar orasida faqat Abubakrgina hech ikkilanmay imonga kelgan", degan edilar payg’ambar alayhis-salom. ("Nurul yaqiyn")

11. Rasululloh sallallohu alayhi vassallamga ilk iymon keltirgan sahobalardan, birinchi bo’lib qaysi sahobiyni ismlarini "œAbdurrohman" deb o’zgartirgan Abdurahmon ibn Avfning johiliyatdagi ismi nima edi?
a) Abduamr
b) Abdushams
c) Abduluzzo
Javob: Abduamr.
Izoh: Zuhra jamoasidan bo‘lmish Abdurahmon ibn Avfning islomga kirishdan oldingi ismi Abduamr edi. Rasululloh unga Abdurahmon deb ot qo‘ydilar. ("œNurul yaqin")

12. Qaysi qatordagi javobda Abu Bakr Siddiq tashviqi bilan ilk iymonga kirgan 5 buyuk sahobiy nomi to'g'ri ko'rsatilgan?
a) Zubayr ibn Avvom, Abdurahmon ibn Avf, Sa’d ibn Abu Vaqqos, Abdulloh ibn Mas'ud, Usmon ibn Affon
b) Aburahmon ibn Avf, Zubayr ibn Avvom, Usmon ibn Affon, Talha ibn Ubaydulloh, Sa’d ibn Abu Vaqqos
c) Usmon ibn Affon, Aburahmon ibn Avf, Talha ibn Ubaydulloh, Ammor ibn Yosir, Zubayr ibn Avvom
Javob: Aburahmon ibn Avf, Zubayr ibn Avvom, Usmon ibn Affon, Talha ibn Ubaydulloh, Sa’d ibn Abu Vaqqos
Izoh: Quyida nomlari yozilmish kishilar hazrati Abu Bakr Siddiq tashviqi bilan iymonga kirdilar: Birinchisi, Aburahmon ibn Avf; ikkinchisi, Zubayr ibn Avvom; uchinchisi Usmon ibn Affon; to’rtinchisi, Talha ibn Ubaydulloh, va beshinchisi Sa’d ibn Abu Vaqqos. ("Tarixi Muhammadiy")

13. 5 vaqt namoz farz qilingunga qadar musulmonlar qay payt va necha mahal namoz o'qirdilar?
a) 3 mahal: quyosh chiqishidan avval, quyosh tikkaga kelgan payt, quyosh botishidan avval
b) 2 mahal: ertalab  va kechqurun
c) 4 mahal: saxar vaqti, tush mahali, shom mahali va yarim kechasi
Javob:2 mahal: ertalab va kechqurun.
Izoh: Ertalab quyosh chiqishidan oldin 2rakat va kechqurun quyosh botishidan oldin 2rakat namoz o’qishgan. Muqotil ibn Sulaymon aytadi: Qur’oni karimning "œG’ofir" surasi 55-oyati ila Alloh taolo Islomning avvalida ertalab va kechqurun namoz o’qsihga buyurdi.
"Ar-rahiyqul maxtum", "œTafsirun Nasafiy", Tafsiri Xozin", va "œHadis va Hayot",19-juz’, 140 bet.

14. Islomda eng avval qon to'kkan sahobiy kim?
a) Ammor ibn Yosir
b) Hamza ibn Abdulmuttalib
c) Sa'd ibn Abu Vaqqos
Javob: Sa’d ibn Abu Vaqqos.
Izoh: Bir kuni hazrati Sa’d ibn Abu Vaqqos bir necha sahobalar bilan tog’ ichida yashirincha namoz o’qib turgan chog’larida Quraysh mushriklaridan bir to’p kishilar kelib qoldilar. Bularning namoz o’qishlariga qattiq g’azablanib, inkor qildilar. Har ikki taraf o’z so’zlarini isbotlash ustida bir qancha tortishuvlar bo’ldi. Buning bilan mushriklar qanoatlanishmay, o’rtadin urush chiqardilar. Qurolsiz bo’lgan bu urushda hazrati Sa’d ibn Abu Vaqqos bir mushrikni tuya suyagi bilan urganda, uning boshi yorildi. Islom boshlanishida eng avval to’kilgan qon shu edi. ("Tarixi Muhammadiy")

15. "Insonni ota-onasiga yaxshi muomala qilishga buyurdim. Agar ota-onang noma’lum bir narsani menga sherik keltirishga (buyurib) zo‘rlasa, itoat etma. Sizlar mening dargohimga qaytib borasizlar, sizlarga o‘z qilmishinglarni ayon qilaman", oyati qaysi sahobiyning onasi o'g'lining Islomga kirganidan norizo bo'lgan paytida nozil bo'lgan?
a) Talha ibn Ubaydulloh
b) Sa'd ibn Abu Vaqqos
c) Zubayr ibn Avvom
Javob: Sa’d ibn Abu Vaqqos.
Izoh: Sa’d ibn Abu Vaqqos Islomni qabul qilganini onasidan ancha payt yashirib yurdi, lekin har ishni nihoyasi bo’lgani kabi bu ish ham vaqti kelib oshkor bo’ldi. Va ona o’z o’g’lini yana jaholatga qaytarish cuhun hamma usulni qo’lladi. Hech bir amali kor qilmagaidan keyin, ona:"Agar sen ota-bobolaringni diniga qaytmas ekansan, emn hech narsa yemayman ham, ichmayman ham", deya qasam ichdi. Shunda Sa’d ibn Abu Vaqqos onasiga qarab: "œEy ona, men seni qanchalik yaxshi ko’rishimni bilasan, lekin agar seni yuzta joning bo’lsayu, ko’z o’ngimda yuz marta o’lsang ham bu dinimdan qaytmayman", dedi-da mahzun holda Rasululloh sav oldilariga maslahat olish uchun yo’l oldi. Bu paytda Rasululloh sav Alloh taoloning yuqorida keltirilgan "œLuqmon" surasining 14-15 oyati karimalarini vahiy orqali qabul qilayotgan edilar.
"Saodat asri qissalari".

16. Islomga yashirin da'vat paytida musulmonlar qaysi sahobaning uyida to'planib ilm majlisi qilardilar?
a) Abu Bakr Siddiq
b) Abdulloh ibn Mas'ud
c) Arqam ibn Abu Arqam
Javob:Arqam ibn Abu Arqam.
Izoh: Musulmonlarning soni o‘ttizdan oshganda rasululloh hammalarini bir joyga jamlab, din ahkomlarini o‘rgatishlari va yo‘q-yo‘riq ko‘rsatishlari zarur bo‘lib qoldi. Shu maqsadda birinchilar qatori islom diniga o‘tgan Arqam ibn Abu Arqamning hovlisiga yig’ildilar. ("œNurul yaqin").

17. Makkada ilk bor shahodat kalimasini ovozi boricha baqirib aytgan va bu ishi uchun makkaliklardan ozor ko’rgan sahobiy kim?
a) Abu Bakr Siddiq (r.a.)
b) Abu Zarr (r.a)
c) Zayd ibn Sobit (r.a.)
Javob: Abu Zarr (r.a.)
Izoh: Dastlab musulmon bo‘lganlardan Abuzar sahroda yashovchi, shirin so‘zi bilan tosh yuraklarni eritib yuboradigan notiq a’robiylardan edi. O’zini payg’ambar deb ataayotgan kishi haqida eshitgacha Makkaga qarab yo’l oldi. Masjidga kirib Rasulullohni sav izladi. Va shu orada Hazrati Ali r.a. bilan uchrashib qoldi. Ali uning bu yerga nima maqsadda kelgani bilan qiziqsindi. Abuzar: "Menga yo‘l ko‘rsatishga va’da bersang aytaman", dedi. Ali rozilik bergach, muddaosini bayon etdi. "Muhammad alayhis-salom rostdan ham xudoning payg’ambari, — dedi Ali. — Ertaga ertalab men bilan birga masjidga borasan. Mabodo biron xavf-xatar sezsam to‘xtayman, bo‘lmasa orqamdan ergashib ketaverasan". Ertasiga Abuzar Aliga ergashib rasululloh huzurlariga kirdi, u kishinung gaplarini eshitgan zahoti imon keltirib, musulmon bo‘ldi. Payg’ambar alayhis-salom: "Joyingga qaytib, to mendan biron topshiriq borguncha ko‘rgan-bilganlaringni odamlaringga so‘zlab ber", dedilar. Abuzar tashqariga chiqib, baland ovozda: "Ashhadu al-la ilaha illollohu va ashhadu anna Muhammadan abduhu va rosuluh", deb yubordi. Mushriklar kela solib uni do‘pposlay ketishdi. Abbos r.a  uni himoya qildi. ("œNurul yaqin").

18. Bilol ibn Abu Raboh (r.a.) — ilk bor azon aytgan sahobiy qullikdan ozod qilingunlariga qadar kimning quli edilar?
a) Umayya ibn Xalafning
b) Abu Jahlning
c) Abu Sufyonning
Javob:Umayya ibn Xalafning.
Izoh: Bilol ibn Abu Raboh habash — qop-qora tanli, uzun bo’yli, bir oz bukri, sochlariga oq tushgan, siyrak soqolli bir qul edi. U Makka aslzodalaridan bo’lgan Umayya ibn Xalafning quli edi. ("œSaodat asri qissalari")

19. Islomdagi ilk shahid ayol Sumayyaning qotili kim edi?
a) Abu Lahab
b) Abu Jahl
c) Umayya ibn Xalaf
Javob: Abu Jahl.
Izoh: Islomni dastlab qabul qilganlardan bir bu Yosir oilasi edi. Ular Mug’iyra o’g’illarining Amr ibn Hishom (Abu Jahl) qullari bo’lgan. Ularni Islomni qabul qilganini eshitgan Abu Jahl ularni oilaviy  Makkaning Ramda degan dashtida azobu qiynoqlarga soladi. Va shu yerda Islomdagi eng birinchi shahid nomi bilan musulmonlar qalbida o’rin egallab qolgan Summayni qatl etdi. ("œSaodat asri qissalari")

20. Qurayshlik Nofal ibn Xuaylid Talha va yana bir boshqa sahobani ikki qo‘lidan bog‘lab, ularning ustilarida xar-xil qiynoqlarni o‘tkazish uchun, ikkovlarini Makkaning aqli zaiflari qo‘liga topshirdi. Shu sababdan Talha  va uning do’stini "œikkisi bog‘langan" deb chaqirishar edi. Talha r.a. bilan "œbog’langan" sahoba kim?
a) Abu Bakr Siddiq
b) Zubayr ibn Avvom
c) Sa'd ibn Abu Vaqqos
Javob: Abu Bakr Siddiq.
Izoh: Nofal ibn Xuaylid, qurayshliklar bu kishini (qurayshning sheri) deb laqablashardi, Talxa ibn Ubaydulloh (rodiyallohu anhu)ning yonlariga kelib, arqon bilan qo’llarini qattiq bog’ladi va Abu Bakr (rodiyallohu anhu)ni ham ikki qo’lidan bog’lab, ularni ustilarida har xil qiynoqlarni o’tkazish uchun, ikkovlarini Makkaning aqli zaiflari qo’liga topshirdi. Shu sababdan Talxa (roziyallohu anhu) va Abu Bakr Siddiq (roziyallohu anhu)ni "œikkisi bog’langan" deb chaqirishar edi. ("œTalha ibn Ubaydulloh", Xolid Muhammad Xolid)


Ushbu turda Muslima (5 ta), KWL (1 ta), Abdulloh90 (1 ta), Muxsina (3 ta), Muhammad Ibrohim (1 ta) va Alisher Abdullayev (1 ta) savollaridan foydalanildi.

5-tur
Mavzu:  Tahorat hukmlari (Hanafiy mazhabida)

1. Sha’riati Islomiyada amallar savob yoki gunoh bo’lishi bilan fiqhiy istilohga ko’ra nechaga bo’linadi? Quyidagilardan to’g’risini belgilang:
a) Bechta: Farz, vojib, sunnat, harom, muboh.
b) Oltita: Farz, sunnat, vojib, harom, makruhi tahrimiy, muboh.
c) Yettita: Farz, vojib, sunnat, harom, makruhi tahrimiy, makruhi tanziliy, muboh.

2. Sunnat necha xil bo’ladi? Quyidagi qatorlardan to’g’risini belgilang:
a) 1 xil, Sunnati muakkada.
b) 2 xil, Sunnati muakkada, sunnati mashru’a.
c) 3 xil, sunnati muakkada, sunnati mashru’a, sunnati zoida.

3. Hojatxonaga kirayotgan kishi qaysi duoni o’qishi odabdan hisoblanadi?
a) “Allohumma inniy a’uzu bika minal xubsi val xobais”.
b) “G’ufronaka, alhamdulillahillaziy azhaba ‘annil azaa va ‘ofaniy”.
c) “Robbana atina fid dunya hasanatav va fil axiroti hasanatav va qina azaban nar”.

4. Tahoratning farzlari nechta va ular qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan?
a) 3 ta;  yuzni, qo’lni oyoqni yuvish.
b) 4 ta; yuzni, qo’lni, oyoqni yuvish va boshqa mash tortish.
c) 5 ta; yuzni, qo’lni, oyoqni, og’izni yuvish va boshga mash tortish.

5. Tahoratning farzlari qaysi oyatlarda keltirilgan?
a) “Moida”, 6-oyat.
b) “Tavba”, 15-oyat.
c) “Haj”, 8-oyat.

6. «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam hojatxonaga kirdilar, men u kishiga tahorat uchun suv keltirib qo‘ydim. Janob Rasululloh (chiqib): «Kim qo‘ydi buni?» — dedilar. Rasulullohga (…, deb) aytishdi. Rasululloh: «Ilohi, uni din bilimdoni qilgaysan!»—deb duo qildilar. Savol: tahoratga suv keltirgani uchun Rasulullohning duolariga sabachi bo’lgan bu mashhur sahoba kim?
a) Abdulloh ibn Umar
b) Abdulloh ibn Abbos
c) Abdulloh ibn Mas’ud

7. “Boshning hammasiga bir marta mash tortish” tahoratning qanday hukmi hisoblanadi.
a) Tahoratning odobi
b) Tahoratning farzi
c) Tahoratning sunnati

8. G’usl vojib bo‘lgan kishi Qur’oni Karim oyatlarini yoddan o‘qishi joizmi?
a) Tahoratsiz kishi kabi mushafga qaramasdan yoddan o‘qishi joiz
b) Harom
c) Makruh

9. Quyidagilardan qaysi biri tahoratdagi sunnat amallarga kirmaydi?
a) Tahoratni «Bismillah...» bilan boshlamoq, tahoratni misvok ishlatish bilan boshlamoq, burniga ham uch marta suv olib qoqmoq.
b) Tahorat chog’i duoda bo’lish, liboslarga suv sachramasligi uchun balandda turish, qiblaga qarab o’tirmoq
c) Boshga mash tortganda peshonadan boshlamoq, qo’lni yuvmoq, qo’l va oyoqni yuvganda panja uchidan boshlamoq.

10. Quyidagilardan qaysi biri tahoratning makruh amallariga kirmaydi?
a) Suvni yuzga zarb bilan urish, suvni o‘ta kam ishlatishlik, suvni isrof qilish.
b) Najosatli o‘rinlarda tahorat olish, Tahorat asnosida zaruratsiz gaplashish, ro‘zador odamning burniga va og‘ziga suvni qattiq tortishi.
c) Yomg'ir suvida tahorat olish, tahorat tartibini buzish, ya'ni avval yuzni, so'ng qo'lni yuvish.

11. «Alhamdu lillahillazi ja’alal maa tahuran val islama nuran» (Ma’nosi: «Suvni ham, Islom dinini ham poklik manbai qilib yaratgan Allohga hamd bo’lsin») duosi tahoratning qaysi rukni bajarilayotganda aytiladi?
a) Ikki qo’l yuvilayotganda
b) Og’iz chayilayotganda
c) Yuz yuvilayotganda

12. Burunga suv tortilayotganda qaysi duo o’qiladi?
a) «Allohumma arihni roihatal jannati va la turihni roihatan-nari».
b) «Allohumma bayyiz vajhi bi nurika yavma tabyazzu vujuhu ulaika va la tusavvid vajhi yavma tasvaddu vujuhu a’doik».
c) «Allohumma la tu’tini kitabi bishimali va la min varoi zohri va la tuhosibni hisaban shadidan».

13. Tahoratsiz kishiga harom bo’lmagan amallarni belgilang.
a) Nafl namoz o‘qishi, sajda tilovatini bajarish.
b) Baytullohni tavof qilish, Qur’on g’ilofini ushlash.
c) Tobutni ko’tarish, masjidga kirish.

14. Qanday suvlarda tahorat olish mumkin emas?
a) daraxt, meva, ko‘katlardan siqib olingan suvda, tahorat ustiga tahorat olish uchun) ishlatilgan suvda
b) To’xtab turishi bilan biroz o’zgargan hovuz suvida, yomg’ir suvida
c) Baliq va hasharotlar o’lib qolgan suvda, dengiz suvida.

15. Tahoratga ishlatilgan suvdan idish yuvish yoki boshqa maqsadda foydalanish mumkinmi?
a) Joiz
b) Joiz emas.
c) Rangi o’zgarmagan bo’lsa joiz.

16. Sahih manbalarga ko’ra Rasululloh SAV tahorat uchun qancha suv srflardilar?
a) 1 mud (taxminan 1 litr)
b) 1,5 mud (taxminan 1,5 litr)
c) Yarim so’ (taxminan 2 litr)

17. Tahoratda yuviladigan a’zolarda yara yoki kasallik bo‘lganida qanday tahorat olinadi?
a) Issiq suv bilan yuviladi.
b) Jarohat ustiga mash tortiladi.
c) Tayammum qilinadi.
d) Qanday vaziyatdaligiga ko’ra yuqoridagi barcha javoblar javoblar mos tushishi mumkin.

18. Quyidagi qaysi holatda tahorat ketadi?
a) Chivin yoki burganing badandan qon so’rishi.
b) Badandan yiring yoki qon sal chiqib oqsa.
c) Og’izdan qusuqsiz kelgan qon og’iz suvini sarg’aytirsa.

19. Daraxtlardan yoki daraxt mevalaridan siqib olingan suvga tahorat olish  joizmi?
a) Joiz
b) Joiz emas
c) Makruh

20. Yosh bola namozda kulsa, tahorati ketadimi?
a) Ketmaydi.
b) Ketadi, tezda tahorat olishi lozim bo’ladi.
c) Baland ovozda kulsa ketadi, past ovozda kulsa, ketmaydi.


Ushbu turda Anisa (3 ta) va Farhod Isroilov (1 ta) savollaridan foydalanildi.

Javoblarni Munira xonimga PM orqali yoki [email protected] elektron manziliga yuborishingiz mumkin.

Keyingi tur mavzusi: Islom tarixida huzun yili. Toifga hijrat. Isro va me’roj
Shu mavzudagi savollaringiz bo'lsa bizga yuborishingiz mumkin. Savollar javobi, manbasi va izohi bilan birgalikda qabul qilinadi.

3-turning so’nggi natijalari.

1. Muslima                            - 100 ball. (75 bal to’g’ri javoib va 25 ball savollar uchun)
2. NOZA                              - 100 ball.
3. Dilmurod Majidov           - 95 ball.
4. Akbar                                - 95 ball.
5. lolo                                    - 95 ball.
6. Anisa                                 - 95 ball.
7. KWL                                 - 95 ball.(90 ball to’g’ri javob va 5 ball savol uchun)
8. Muxsina                              - 95 ball. ( 80 ball to’g’ri javob, 15 ball savol uchun)
9. Muhammad Ibrohim         - 90 ball. (85 ball to’g’ri javob, 5 ball savol uchun)
10.Robiya                               - 90 ball.
11.Sita                                    - 90 ball.
12. Sakina                               - 85 ball.
13.Mastura Islom                   - 85 ball.
14.Shoir                                 - 85 ball.
15.Abdulloh90                       - 85 ball. (80 ball to’g’ri javob, 5 ball savol uchun)
16.Y_U_R_I_S_T                  - 80 ball.
17. Dilshod ibn Hamid            - 80 ball.
18. Dilnoza Mirsaidova           - 80 ball.
19. Abdullatif                          - 75 ball.
20. Isroilov Farhod                  - 75 ball.
21. Sarah Mann                       - 75 ball.
22. Mubashsher Muhammad  - 75 ball.
23. Fazilat                               - 75 ball.
24. Abduxoliq                         - 70 ball.
25.Nozima G’aniyeva            - 65 ball.
26. Nurulla Mukhamedov       - 65 ball.
27. Alisher Abdullayev           - 65 ball. (60 ball to’g’ri javob, 5 ball savol uchun)
28. Asadulloh                          - 65 ball.
29. Maryam Isaboyeva            - 60 ball.
30.Olimxon                            - 60 ball.
31.Alisher Abdullayev           - 60 ball.
32.Ilhom Ahmadjonov            - 55 ball.
33.Huzayfa_89                       - 45 ball.
34.AbdurRahmon                   - 40 ball.
35.Kamronbek                        - 35 ball.
36. Mis_shoira                         - 35 ball.
37.Sherzodjon                         - 35 ball.
38.Guli Iskandarova               - 30 ball.               

4-turning dastlabki natijalari.

1.Akbar                                  -100 ball.
2.Muslima                              - 95 ball.
3.NOZA                                 - 95 ball.
4.Dilnoza Mirsaidova            - 95 ball.
5.Shoir                                 - 95 ball.
6.Dilmurot Majidov            - 90 ball.
7.Muhammad Ibrohim        - 80 ball.
8.Mastura Islom                  - 80 ball.
9.KWL                                - 75 ball.
10.Abdulloh90                    - 75 ball.
11.lolo                                 - 75 ball.
12.Isroilov Farhod              - 75 ball.
13.Sakina                            - 75 ball.
14.Musannif Adham            - 65 ball.
15.Olimxon                        - 55 ball.
16.Abduxoliq                     - 55 ball.
17.Kamronbek                   - 55 ball.
18.Huzayfa_89                   - 55 ball.
19.Guli Iskandarova          - 35 ball.

4 turning umumiy   natijalari.
1.Muslima                        - 380 ball.
2. NOZA                          - 380 ball.
3.Dilmurot Majidov          - 370 ball.
4.Muhammad Ibrohim      - 365 ball.
5.Akbar                                 - 360 ball.
6.Shoir                                  - 355 ball.
7.KWL                                   - 345 ball.
8.Abdulloh90                         - 340 ball.
9.lolo                                     - 335 ball.
10.Sita                                  - 335 ball.
11.Dilnoza Mirsaidova          - 330 ball.
12.Isroilov Farhod                - 305 ball.
13.Sakina                             - 305 ball.
14.Mastura Islom                 - 300 ball.
15.Muxsina                          - 285 ball.
16.Robiya                            - 280 ball.
17.Abdulatif                         - 250 ball.
18.Asadulloh                       - 250 ball.
19.Dilshod Ibn Hamid         - 245 ball.
20.Olimxon                         -245 ball.
21.Huzayfa_89                   - 235 ball.
22.Sarah Mann                  - 230 ball.
23.Alisher Abdullayev       - 225 ball.
24. AbdurRahmon            - 220 ball.
25.Fazilat                          - 220 ball.
26.Maryam Isaboyeva      - 215 ball.
27.Anisa                              - 195 ball.
28.Ilhom Ahmadjonov         - 165 ball.
29.Abduxoliq                       - 165 ball.
30.Oysha                            - 160 ball.
31. Mubashsher Muhammad — 160 ball.
32.UmmatiY_MuhammadiY   - 155 ball.
33.Nozima G’anieyva            - 135 ball.
34.Kamronbek                      - 125 ball.
35.Y_U_R_I_S_T                 -115 ball.
36.Nurulla Mukhamedov      - 105 ball.
37.Guli Iskandarova             - 95 ball.
38.Bahtiyor Xonkeldiyev      - 85 ball.
39.Mars                               - 85 ball.
40.Umid Xalilov                  - 75 ball.
41.Naimjon                         - 60 ball.
42.Salmoni Forsiy              - 55 bal.
43.Musannif Adham           - 55 ball.
44.Halim                            - 50 ball.
45.Munira Rozikova           - 50 ball.
46.Azimjon Madrahimov     - 45 ball.
47.Mis_shoira                    - 35 ball.
48. Sherzodjon                  - 35 ball.

1. Oshkora da’vatga asos bo‘lgan oyat qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
a) Toha surasi, 5-oyat
b) Shuaro surasi, 214-oyat
c) Hijr surasi, 94-oyat
To’g’ri javob: Hijr surasi, 94 oyat.
Izoh: Mushriklarning tahdidi kuchayib ketganligi sababli Rasululloh  SAV qurayshning katta yig’inlarida oshkora da’vat olib bormadilar. Musulmonlar pinhona ibodat qilishar, namozlarini ko‘pincha Makkaning tog’lariga chiqib, pana-pastqamda o‘qishardi. Ularning soni o‘ttizdan oshganda Rasululloh SAV  hammalarini bir joyga jamlab, din ahkomlarini o‘rgatishlari va yo‘q-yo‘riq ko‘rsatishlari zarur bo‘lib qoldi. Shu maqsadda birinchilar qatori islom diniga o‘tgan Arqam ibn Abu Arqamning hovlisiga yig’ildilar. Shu paytgacha Hijr surasining: "Senga buyurilganini oshkora o‘rtaga tashla, mushriklar bilan teng bo‘lma", degan 94-oyati nozil bo‘lguncha maxfiy ish tutilgan edi. Bu oyat kelgach, Rasululloh SAV  Allohning va’dasi va yordamiga ishonib, oshkora da’vatga o‘tdilar. ("œNurul Yaqin")

2. Payg'ambarimiz SAV qarindoshlarini ochiq davat qilishlariga nima sabab bo'lgan?
a) Qurayshda islom sezilib musulmonlar orasi kengayib ularga nisbatan zulm kuchayganda qabiladagi hurmatlik insonlardan himoya istab
b) Abu Bakr r.a. ni kaltaklanganlarini oson qabul qila olmaganlari sabab
c) Shuaro surasining 214-oyati nozil bolishi sabab
To’g’ri javob: Shuaro surasining 214-oyati sabab.
Izoh: Shu paytgacha Hijr surasining: "Senga buyurilganini oshkora o‘rtaga tashla, mushriklar bilan teng bo‘lma", degan 94-oyati nozil bo‘lguncha maxfiy ish tutilgan edi. Bu oyat kelgach, rasululloh Ollohning va’dasi va yordamiga ishonib, oshkora da’vatga o‘tdilar. ("Nurul-yaqiyn")

3. Alloh Ta'alo Payg'ambarimizni (salollohu alayhi va sallam) ochiq da'vatga eng birinchi o'z yaqinlaridan boshlashni buyurib oyat nozil qilgandan keyin ular qarindosh-urug'larini mehmonga chaqirdilar. Shu mehmondorchilikda qancha inson yig'ilgandi?
a) 60 ga yaqin.
b) 45 ga yaqin
c) 30 ta.
To’g’ri javob: 45ga yaqin.
Izoh: Yuqoridagi oyat nganidan so'ng Rosululloh (sallollohu alayhi va sallam) qarindosh-urug'lar bani Hoshimni uylariga mehmonga chaqirdilar. Ular o'zlari bilan Abdulmuttolib inb Abdulmannof avlodidan bir nafar bilan yi'g'ilishdi. Va ular qirq beshga  yaqin erkak edilar. (Ar-Rahiyq Al-Maxtum)

4. Nubuvvatning nechanchi yiliga qadar mushriklar musulmonlarga majlislarda o'tirishlarda gapirish Qur'on tilovat qilish yoki Namoz o'qishlari uchun umuman imkon berishmas edi?
a) beshinchi yilning oxirlariga qadar.
b) to'rtinchi yilning boshlariga qadar. 
c) oltinchi yilgacha.
To’g’ri javob: Beshinchi yilning oxirlariga qadar.
Izoh: Mushriklar musulmonlarni insonlar orasida Islomga da'vat yoki Qur'on tilovati qilayotganlarini imkonlari bor boricha yashirishar ularni  Namoz o'qiyotgan yoki tilovat qilayotgan holda ko'rsalar xar hil o'yinlar kulgu mazah qilib insonlarni hayollarini chalg'itar ularni musulmonlarni ovozini chiqarishga umuman yo'l qo'ymaslikka harakat qilardilar. Hattoki Nabiy alayhissalom ham majlislar va o'tirishlarda qur'on tilivat eta olmasdilar. va Bu hol nubuvvatdan beshinchi yiloxirlariga qadar davom etdi. Bu ham tilovatdan maqsad nima ekanligini tushunmasdan oldin boshlanadigan kutilmagan hodisalar tufayli edi. (Ar-Rahiyq Al-Maxtum)

5. Alloh Ta'alo Muddassir surasining 11-25 oyatlarini Payg'ambarimizga qarshi isyon qilgan qaysi mushrik haqida nozil qildi?
a) Abu Lahab
b) Umayya ibn Halaf
c) Valiyd ibn Mug'iyra
To’g’ri javob: Valiyda ibn Mug’iyra.
Izoh: Alloh ta'alo Valiyd ibn Mug'yra to'g'risida Muddassir surasining 16 oyatini nozil qildi (11 dan 26 gacha) va shu bilan birga uning o'ylarini kayfiyatini ochdi. (Ar-Rahiyq Al-Maxtum)
18. Chunki u (Qur’onni eshitgach, bu ilohiy Kitobga qanday tuhmat qilish to‘g‘risida) o‘yladi, reja tuzdi.
19. Halok qilingur, qanday reja tuzdi-ya?!
20. Yana halok qilingur, qanday reja tuzdi-ya?!
21. So‘ngra u (o‘ylagan rejalariga) qaradi.
22. So‘ngra (Qur’ondan biron ayb topa olmagach, peshonasini) tirishtirdi va (aftini) burishtirdi.
23. So‘ngra (Haqdan) yuz o‘girdi va kibr-havo qildi.
24-25. Bas, u: «Bu (Qur’on Allohning so‘zi emas, balki) faqat (avvalgilardan naql qilinayotgan bir sehrdir. Bu faqat basharning so‘zidir», dedi. ( Muddassir surasi)

6. Alloh yo'lida azoblanib ko'r bo'lib qolgan va mushriklarning fitnalariga qarshi go'zal javobi uchun Alloh uning ko'zlariga qaytadan nur bergan ayolning ismi nima?
a) Zinnira.
b) Sumayya
c) Ummu Ubays.
To’g’ri javob: Zinnira
Izoh: Va Zinnira Islomni qabul qilgan va Alloh yo'lida azoblangan ayollardan edi. Ko'zlari yaralanib oxiri ko'r bo'lib qolgandi. Mushriklar unga: "senga Lot va Uzzoning qarg'ishi yetdi" deyishdi. U: Yo'q Alloh haqqi ulardan emas bu Alloh huzuridandir. Agar hohlasa o'zi davolaydi dedi. Va Alloh unga ko'zlarini qaytardi. Mushriklar: "Bu Muhammadning sehrlaridan biri" deyishdi. (Ar-Rahiyq Al-Maxtum)

7. Bilol (r.a)  qulikdan ozod qilgan inson?
a) Abu Bakr (r.a)
b) Usmon (r.a)
c) Talha (r.a)
To’g’ri javob: Abu Bakr r.a.
Izoh:  Bilol ibn Raboh qurayshlik Umayya ibn Xalafil Jo‘mahining quli edi. Umayya o‘z quli islom diniga kirganini eshitgach, uning bo‘yniga arqon solib, bolalariga jonli o‘yinchoq sifatida berib qo‘ydi. Xuddi buyumdek, hayvondek xo‘rlangan Bilol Ollohning birligiga sira shak keltirmadi. Bu azoblar kor qilmaganini ko‘rgan Umayya yozning eng jazirama kunlari uni qoq peshinda hovur ufurib turgan cho‘lga olib borardi. Yerga oyoq bosib bo‘lmas, qumga tuxum qo‘ysa pishar, tovondan o‘tgan issiq miyadan tutun chiqarardi. Umayya Bilolni issiq qumga chalqancha yotqizib, ustiga bahaybat tosh bostirar va Muhammaddan yuz o‘girib, Lot, Uzzo degan butlarga cho‘qinmasang, mana shunday azobda qiynab o‘ldiraman der, Bilol esa og‘ishmay: "Olloh bir, Olloh bir", deya javob qaytarardi. Kunlarning birida xuddi shunday dahshatli azobning ustiga Abubakr kelib qoldi. "Ey Umayya, bir bechoraga shuncha azob bergani Ollohdan qo‘rqmaysanmi? Uni tokay qiynaysan?" dedi u. "Uni sen yo‘ldan ozdirding. Qani qo‘lingdan kelsa, uni qutqarib olmaysanmi?" — dedi Umayya zahrini sochib. Abubakr shu zahoti Bilolni sotib olib, ozod qildi. (Nurul-yaqiyn)

8. Asadulloh (Allohning she'ri) deya nom olgan sahoba?
a. Umar roziyallohu anhu
b. Sa'd ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhu
c. Hamza roziyallohu anhu
To’g’ri javob: Hamza r.a.
Izoh: Jismoniy jihatdan haddan tashqari baquvvat, o‘ta jasur Hamza musulmonlarning qalqoniga, mushriklarning yuragiga g‘uluv soladigan qudratli bahodirga aylandi va unga Asadulloh (Olloh-ning sheri) deya nom berildi. (Nurul-yaqiyn)

9. Qaysi oyatlar hazrati Umar ibn Hattobni zalolatdan chiqib, Haq yo'liga kirishlariga sababchi bo'ldi?
a. Rahmon surasining 1-5 oyatlari
b. Toha surasining 1-6 oyatlari
c. Hadid surasining 1-2 oyatlari
To’g’ri javob: "œToha" surasining 1-6 oyatlari.
Izoh: Mushafga nisbatan hurmatda bo‘lishini talab qilgan holda Fotima (r.a.) javob berdi:
- Akaginam, sen Allohga sherik tutganing uchun nopoksan, holbuki, bu Kitobga faqat pokiza insonlargina qo‘l tekizadi. Tur, oldin tahorat ol!
Umar g‘usl qildi. Keyin unga Qur’ondan Toha surasining oyatlari yozilgan sahifalarni berishdi. Umar ularni o‘qib, chuqur o‘yga toldi. Yuzida hidoyatning nurlari jilolana boshladi.
"Bu qandayin sharafli, qandayin lazzatli kalom! Bundan-da go‘zal, bundan-da shirin so‘z bo‘lishi mumkin emas!" (Sahabalar Ansiklopedisi)

10. U Ummu Anmorning quli bo'lgan. U yasagan qilichlar Makkada mashhur bo'lgan. Islomni qabul qilgan bu mashhur sahoba-temirchi kim edi?
a. Xabbob ibn Arat
b. Abu Fukayha
c. Suhayb Rumiy
To’g’ri javob: Xabbob ibn Arat.
Izoh: Ummu Anmar o‘zining yangi qulini Makkaning qurol yasaydigan temirchisiga olib borib, unga hunar o‘rgatishligini so‘rab, unga qilich yasashni o‘rgatishligini iltimos qilib topshirdi. Aqlli bola tez orada bu hunarni egalladi va ancha mahoratli usta ham bo‘ldi. Qachon Xabbob o‘rganib bo‘lganidan so‘ng Ummu Anmar qilich yasashlik uchun va undan foyda ko‘rishlik maqsadida unga alohida temir do‘kon qilib berdi va har xil kerakli asboblarni ham olib berdi. (Hayatus sahaba)

11. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) harami sharifda namoz o‘qib turganlarida kim u zotni kelib bo‘g‘ishga jur’at etdi?
a) Abu Jahl
b) Abu Lahab
c) Uqba ibn Abi Mu’ayt
To’g’ri javob:Uqba ibn Abu Mu’ayt.
Izoh: Kunlarning birida payg‘ambar alayhis-salom namoz o‘qiyotganlarida Uqba orqadan kelib u kishining bo‘yniga choponini tashlab, bo‘ga boshladi. Tasodifan kelib qolgan hazrat Abu Bakr rasulullohni ajratib oldi-da, Mo‘minlar surasining "Robbing Olloh" degan va "robbingiz tomonidan sizlarga mo‘jizalar olib kelgan kishini o‘ldirasizlarmi", degan oyatini aytib, mushrikni koyidi. (Sahihul Buxoriy)

12. Allohga qasamki ertaga Muhammad SAV namoz o’qiyotganda boshini tosh bilan majaqlab tashlayman degan kim edi?
a) Abu Jahl
b) Abu Lahab
c) Os ibn Voil
To’g’ri javob:Abu Jahl.
Izoh: Abu Jahl mal’un turib:
— Ey Quraysh xalqi, mana ko‘rdinglar, Muhammad bilan bo‘lgan muomalamiz shu bo‘ldi, dinimizni xorlab, butlarimizni haqorat qilib, ota-bobolarimizni, bizni ahmoq sanab yuribdi... Endi men o‘z ko‘nglimda shunday ahd qildimki, agar ertaga kelib Baytulloh oldida yana o‘z namozini o‘qimoqchi bo‘lsa, naqd sajdaga bosh qo‘ygan chog‘ida qo‘l ko‘targudek og‘ir tosh bilan urib boshini yanchaman... — dedi.
Ertasi kuni o‘zi degandek bir cho‘ng toshni tutib, poylab turdi. Qachonki Payg‘ambarimiz sajdaga bosh qo‘yib edilar, yomon niyat bilan poylab turgan Abu Jahl bir katta tosh ko‘targan holda urmoqchi bo‘lib yaqin keldi. Kelishi hamon ko‘kragidan itargandek bo‘lib, orqaga qaytdi. Qo‘rqqanidin rangi o‘chib, tosh ko‘targan qo‘li jonsizlanib, uni tashladi.
— Ey Abul Hakam, senga nima hodisa bo‘ldi? — deb undin so‘radilar.
Anda ul:
— Kechagi aytgan ishimni qilmoqchi bo‘lib, yaqin borgan edim, tishlari nayzadek, umrimda ko‘rmagan haybatlik bir bug‘ro tuya oldimdan to‘g‘ri chiqib, og‘zini g‘ordek ochib, menga hamla qildi. Bo‘lgan voqea shuldir,— dedi. Payg‘ambarimiz:
— Ko‘ringan bug‘ro tuya birodarim Jabroildur, agar menga yaqinlashsa, uni halok qilur edi, — dedilar. (Tarixi Muhammadiy)

13. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan kurash tushgan va shu bilan islomni qabul qilgan Qurayshlik pahlavon kim edi?
a. Tufayl ibn Abu Amr
b. Rakona ibn Abdu Yazid
c. Xolid ibn Valid.
To’g’ri javob: Rakona ibn Abdu Yazid
Izoh: Quraysh qabilasi ichida Rakona ibn Abdu Yazid nomlik bir pahlavon yigit bor edi. Kurash maydonida otog‘i chiqqan, yonboshi yerga tegmagan edi. Bir kun xoli bir ko‘chadan o‘tib borayotganida, Payg‘ambarimiz aning oldidan chiqib:
— Ey Rakona, Xudodin qo‘rqgil, mening nasihatimni qabul qilib, Islom diniga kirgil, — dedilar. Anda Rakona:
— Ey Muhammad, sening kelturgan bu dining haqligini qaydin bilurman? Uning haqligiga biror belgi ko‘rsatsang, qabul qilayin, — dedi. Anda Rasululloh:
— Sening pahlavonligingga so‘z yo‘qdur. Kuch-quvvatda barchadin o‘zingni ustun chog‘larsan. Qo‘pgil (tur), ikkovimiz bu yerda kurashaylik. Agar seni yiqar bo‘lsam, mening haq payg‘ambarligimga ishonib, iymon keltururmisan? — dedilar. Ul ham roziligini bildirib, tura kelib kurashga tutindi. Muborak qo‘llari tekkan hamon butun kuchidin ajradi, ikki bukib, ani yerga urdilar. Bu ishga Rakona hayron qolib, qaytadin kurashmoqni talab qildi. Bu qatimda esa, burungidin og‘irroq holga qoldi. (Tarixi Muhammadiy)

14. Abu Bakr (r.a) ga siddiq unvoni nimaga berilgan?
a) Muhammad (s.a.v) merojga chiqqanlarini tasdiqlaganlari uchun
b) Muhammad (s.a.v) paygambarliklarini tasdiqlaganlari uchun
c) Muhammad (s.a.v) qilgan hizmatlari uchun.
To’g’ri javob: Muhammad (s.a.v) merojga chiqqanlarini tasdiqlaganlari uchun
Izoh: Rasululloh alayhissalom ul janobning rostgo‘yliklari, omonatdorliklari hamda Isro va Me’roj hodisasini eng birinchi bo‘lib tasdiqlaganliklari uchun Siddiq deb nom qo‘ygan edilar. Ya’ni, Rasulu akrom hazratlari janobni rostgo‘ylarning rostgo‘yrog‘i degan yuksak sifat bilan oliy maqom darajasiga ko‘targandilar. (Xulafoi roshidiyn)

15. Habashistonga qilingan birinchi hijratda kim bu jamoaga boshliq etib tayinlangan edi?
a) Usmon ibn Maz’un
b) Ja'far ibn Abu Tolib
c) Zubayr ibn Avvom.
To’g’ri javob: Usmon ibn Maz’un
Izoh: Vaziyat keskinlashib, musulmonlarning hayoti xavf ostida qolgani uchun rasulullohning ko‘rsatmasiga binoan bir qism odam diniy ta’limotni asrash niyatida uy-joy, mol-mulkini tashlab, yurtini tark etishga qaror qildi. Bu islom tarixidagi dastlabki hijrat edi. Muhojirlardan o‘n kishi erkak va beshovlon ayol bo‘lib, bular Usmon ibn Affon va uning rafiqasi, rasulullohning qizlari Ruqiyya, Abu Salama ayoli Ummu Salama bilan, Abu Salamaning o‘gay birodari Abu Subra ibn Abu Rahm ayoli Ummu Gulsum bilan, Omir ibn Robiya ayoli Laylo bilan, Abu Xuzayfa ibn Utba ibn Robiya ayoli Suhaylning qizi Sahla bilan, Abdurahmon ibn Avf, Usmon ibn Maz’un, Mus’ab ibn Umayr, Suhayl ibn Bayzo, Zubayir ibn Avvomlar edi. Ibn Hishomning rivoyat qilishicha, Usmon ibn Maz’un ularga boshliq etib tayinlandi. (Nurul-yaqin)

16. Habashistonga qilingan birinchi hijratda quyidagi kishilardan qaysi birlari ishtirok etmagan?
a) Abu Subra ibn Abu Rahm, Omir ibn Robiya
b) Mus’ab ibn Umayr, Abdurahmon ibn Avf
c) Abdulloh ibn Mas’ud, Ubaydulloh ibn Jahsh
To’g’ri javob: Abdulloh ibn Mas’ud, Ubaydulloh ibn Jahsh
Izoh: Vaziyat keskinlashib, musulmonlarning hayoti xavf ostida qolgani uchun rasulullohning ko‘rsatmasiga binoan bir qism odam diniy ta’limotni asrash niyatida uy-joy, mol-mulkini tashlab, yurtini tark etishga qaror qildi. Bu islom tarixidagi dastlabki hijrat edi. Muhojirlardan o‘n kishi erkak va beshovlon ayol bo‘lib, bular Usmon ibn Affon va uning rafiqasi, rasulullohning qizlari Ruqiyya, Abu Salama ayoli Ummu Salama bilan, Abu Salamaning o‘gay birodari Abu Subra ibn Abu Rahm ayoli Ummu Gulsum bilan, Omir ibn Robiya ayoli Laylo bilan, Abu Xuzayfa ibn Utba ibn Robiya ayoli Suhaylning qizi Sahla bilan, Abdurahmon ibn Avf, Usmon ibn Maz’un, Mus’ab ibn Umayr, Suhayl ibn Bayzo, Zubayir ibn Avvomlar edi. Ibn Hishomning rivoyat qilishicha, Usmon ibn Maz’un ularga boshliq etib tayinlandi. (Nurul-yaqin)

17. Kim islomga kirgach, musulmonlar kuchayib, o‘zlariga ishonch paydo bo‘lgan va uning talabiga binoan nomozni masjidda o‘qiy boshlashgan?
a) Umar ibn Xattob
b) Hamza ibn Abdulmuttalib
c) Tufayl ibn Amr
To’g’ri javob: Umar ibn Xattob
Izoh: "Sahih-ul-Buxoriy"da rivoyat qilinishicha, Umar islomga kirgach, musulmonlar kuchayib, o‘zlariga ishonch paydo bo‘lgan va uning talabiga binoan nomozni masjidda o‘qiy boshlashdi. ("Ash'arai mubashshara va Payg'ambarimiz SAV", "Nurul-yaqiyn")

18. U johilyat davrida ruhiy kasal odamlarni, nopok mavjudotlar ta'siridagi kasal odamlarni davolar edi. O'sha davrda Makkaning johil odamlari Rasululloh SAVni ruhiy kasal deb ayblar edilar. Shunda u Muhammad SAV oldilariga kelib, u zotni davolamoqchi ekanligini bildiradi. Rasululloh SAV unga kalima bilan da'vat qiladilar  va o'sha zahoti u islomni qabul qiladilar. Bu sahoba kim?
a) Damod r.a.
b) Abu Subra r.a.
c) Suhayl ibn Yabzo r.a.
To’g’ri javob: Damod r.a.
Izoh: Damod r.a. johilyat davrida ruhiy kasal odamlarni, nopok mavjudotlar ta'siridagi kasal odamlarni davolar edi. O'sha davrda Makkaning johil odamlari Rasululloh SAVni ruhiy kasal deb ayblar edilar. Shunda u Muhammad SAV oldilariga kelib, u zotni davolamoqchi ekanligini bildiradi. Rasululloh SAV unga kalima bilan da'vat qiladilar  va o'sha zahoti hz. Damod islomni qabul qiladilar. (Muhammad Yusuf Kandehlaviy, Hayatus Sahaba)

19. "Sizlar Muhammaddan bolalik chog‘idayoq xursand edinglar, u orangizdagi eng rostgo‘y, eng ishonchli kishi edi, Voyaga yetib, payg‘ambar bo‘lganda uni sehrgarga chiqardinglar. Ollohning nomi bilan qasamyod qilamanki, u aslo sehrgar emas". Garchi o'zi ashaddiy dushman bo'lsa-da, payg'ambarimizning nubuvvatdan oldingi fazilatlariga tan berib, yuqoridagi gaplarni aytgan inson kim edi?
a) Nazr ibn Xoris
b) Utba ibn Robia
c) Zuhayr ibn Abu Umayya
To’g’ri javob: Nazr ibn Xoris
Izoh: Hatto Abduddor jamoasidan bo‘lmish rasulullohning ashaddiy dushmani Nazr ibn Horis ham u kishidagi fazilatlarga tan berib, Ukoz bozorida o‘tgan bir yig‘inda: "Sizlar (qurayshlarni aytmoqchi) Muhammaddan bolalik chog‘idayoq xursand edinglar, u orangizdagi eng rostgo‘y, eng ishonchli kishi edi, Voyaga yetib, payg‘ambar bo‘lganda uni sehrgarga chiqardinglar. Ollohning nomi bilan qasamyod qilamanki, u aslo sehrgar emas", degan. (Nurul-Yaqiyn)

20. Payg‘ambarlik da’vosini qilgan kishiga shu uch narsadan savol beringlar, buni payg‘ambardan boshqa hech kim bilmaydi. Madinadagi yahud ulamolari aytgan so’z qaysi qatorda to’g’ri berilgan?
a) Hizr alayhissalom va Muso qissasi, Ya'juj va Ma'juj, inson ruhi haqida
b) Ashobi Kahf qissalari, Butun olam atrofini aylangan bir odam, inson ruhining haqiqati
c) Luqmon hakim, Zulqarnayn qissasi, G'or egalari qissasi.
To’g’ri javob: Ashobi Kahf qissalari, Butun olam atrofini aylangan bir odam, inson ruhining haqiqati
Izoh: — Andog‘ bo‘lsa, ul payg‘ambarlik da’vosini qilgan kishiga shul uch narsadin savol beringlar, buni payg‘ambardin boshqa hech kim bilmaydi.
1. O‘tmish zamondagi Ashobi Kahf qissalaridin so‘ranglar.
2. «Butun olam atrofini aylangan bir odam o‘tgan, u kim?» deb so‘ranglar.
3. Inson ruhining haqiqati nimadur?
Agar shu uch savolga haqiqati ila javob bera olsa, bilinglarkim, u kishi payg‘ambardur. Anda u odamga iymon keltirib, ko‘rsatgan yo‘liga kirish kerak, agar bu savollarga javob bera olmasa, ul chog‘da uning yolg‘onchiligi ma’lum bo‘lib, o‘zi jazoga loyiqdur, dedilar. (Tarixi Muhammadiy)


Ushbu turda Maryam Isabayeva (1 ta), Anisa (2 ta), Mastura (4 ta), Noza (4 ta), Abdulloh90 (1 ta), Farhod Isroilov (3 ta), Dilmurod Majidov (2 ta), Sarah Mann (1 ta) va Olimxon (1 ta)ning savollaridan foydalanildi.