So'x tumani haqida ensiklopediyalarda  ( 6234 marta o'qilgan) Chop etish

1 B


muxbir  20 Yanvar 2010, 14:22:50

СЎХ ТУМААИ — Фарғона вилостидаги туман. 1942 й. июлда ташкил стилган. 1959 й. 7 мартда А иштон туманига қсшиб юборилди. 1990 й. 27 фев.да қайтадан тузилган. Қирғизистон билан чегарадош. Майд. 0,22 минг км2. Ахолией 51569 киши (2003). Туманда 4 қишлоқ фуқаролари йиғини (Охунбобоев, А авон, Ссх, Хушёр) бор. Маркази — А авон қишлоғи.

Табиати. Туман ҳудуди Фарғона вилости жан.да, Ссх дарёси водийсида жойлашган. Фойдали казилмалардан нефть, газ, шағал бор. Иклими кескин континентал. Янв.нинг сртача т-раси — 6,7°, снг паст тра —27°, июлнинг сртача т-раси 23,6°, снг юқори тра 42°. Йиллик ёғин 180 мм. Тупроклари бсз тупроқ ва стлоқи тупроқлардан иборат. Аввойи ҳайвонлардан тулки, паррандалардан каклик, бедана, зоғча, қарға, тсрғай, сассиқпопишак, қалдирғоч; кемирувчилардан каламуш ва б. учрайди. Сувларда ҳар хил баликдар бор.

Аҳолиси, асосан, сзбек ва тожиклар, шунингдек, қирғиз, татар, рус ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. Аҳолининг сртача зичлиги 1 км2га 255 киши. Ағолининг барчаси қишлоқда сшайди.

Xсжалиги. Туман асосан қишлоқ хсжалиги. га ихтисослашган. Кичикрок, корхоналар жумладан, 50 хусусий корхона ҳамда ширкат, деҳқонфермер хсжаликлари фаолист курсатади. Қ.х.да фойдаланиладиган ерларга дон, сабзавот, уруғлик картошка, ем-хашак скинлари скилади. Боғдорчилик ривожланган.
Туман жамоа ва хусусий хсжаликларида қорамол, қсй ва счки, парранда боқилади. Туманда 27 умумий таълим мактаби, 1 касбҳунар коллежи, 3 лияей, деҳқон бозори, маданист саройи, марказий стадион, марказий касалхона бор. Туман ҳудудида дам олиш ва хушманзара жойлар мавжуд. Туман марказида Ст. телестудисси фаолист ксрсатади. С.т. Ўзбекистоннинг қад. тарихий масканларидан ҳисобланади. Сух ҳавзасида жойлашган Селунгур ғорилан палеолит даврига мансуб ашёлар топилган. С.т. Сух—Ҳайдаркон қад. кончилик ҳудудини ҳам ташкил қилади. 11-а.дан Буюк ипак йулининг жан. тармоғи С.т.дан утган
1890й.ларда Сух қишлоғи ҳудудидан илон шакли бурттириб туширилган тош тумор топилган. Унинг устки қисмида равоқсимон ушлагич бор, қуйи қисми тсртбурчакли қути шаклида. Археологларнинг аниклашича, бу тумор мил. ав. 3минг йиллик охири — 2минг йиллик бошларига мансуб. Шунингдек, Заҳириддин Муҳаммад Бобур Ҳиндистон сари юришидан аввал бир йил Сухда турганлиги тсғрисида маълумотлар бор. С.т.да «Садои Сух» газетаси чикарилади.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан

Qayd etilgan