ÐÐЛЛÐРЛИБОСИ
Ðллоҳ таоло: «Ðй, Ðабий, жуфтларингга, қизларингга ва мўминларнинг аёлларига айт: жилбобларини ўзларига Ñқин қилÑинлар. Ðна ўша уларнинг танилмоқлари ва озорга учрамаÑликлари учун Ñқинроқдир. Ðллоҳ ўта мағфиратли ва раҳмли зотдир», деган.
Шарҳ: Ушбу оÑтда Ðллоҳ таоло Пайғамбаримиз Ñоллаллоҳу алайҳи ваÑалламга аввало ўз жуфтлари ва қизларига жилбобларини ўзларига Ñқинлаштиришни буюришга амр Ñтмоқда. Чунки Пайғамбаримиз Ñоллаллоҳу алайҳи ваÑалламнинг завжаи мутоҳҳаралари ва қизларининг шарафлари улуғ бўлгани учун бу ишни ҳаммадан олдин улар қилмоқлари лозимдир.
Жилбоб уÑтдан кийиладиган ёки ёпиладиган кенг куйлак ёки либоÑдир. Мўмина аёлни бошқа аёллардан ажратиб турадиган бу кийим турли муÑулмон ўлкаларда турлича бўлган. Лекин ҳаммаÑи ҳам мўмина аёлни ёмон кўздан Ñақлаш, уни бошқа аёллардан ажратиш каби вазифаларни адо Ñтган.
ЖоҳилиÑÑ‚ даврида аёллар очиқ-Ñочиқ юришар Ñди. Турли кийимлар кийиб, кўча-куйда Ñркакларнинг Ñътиборини ўзларига тортишга ҳаракат қилишарди. Шунинг учун фоÑиқ ва фожирлар уларнинг ҳам ортларидан тушишган, гап отишган, турли қилиқлар қилишган. Ўша фоÑиқ ва фожирларга мўминлар Ñътироз билдириб, ИÑлом дини мўмина аёлларга бундай муноÑабатда бўлишни ман қилганини айтганларида, улар, биз буларнинг мўмина Ñканини билмабмиз, мўмина ÑмаÑ, балки чўри бўлÑа керак, деб ўйлабмиз, дейишган.
Ушбу оÑти карима нозил бўлганидан кейин ÑÑа, шароит тамоман ўзгарган.
Имом ибн Ðбу Ҳотим Умму Салама онамиздан қилган ривоÑтда у киши розиÑллоҳу анҳо: «Ð–илбобларини ўзларига Ñқин қилÑинлар» оÑти нозил бўлганидан кейин, анÑорийларнинг аёллари қора рангли кийим ёпиниб, худди бошларида қарға ўтиргандек Ñокинлик билан чиқардилар», деганлар.
Ҳа, ИÑломий ҳижоб кийими мўмина аёлларнинг мўминалик аломатлари–белгиларидир. Бу нарÑа оÑтда ҳам таъкидланмоқда.
«Ðна ўша уларнинг танилмоқлари ва озорга учрамаÑликлари учун Ñқинроқдир».
Яъни, жилбобларига ўраниб, ёпинчиқ ёпиниб юришлари, мўмина аёлларнинг бошқалардан ажраб, мўминаликлари танилмоғи учун Ñқинроқдир. Уларнинг фоÑиқ ва фожирларнинг озорига учрамаÑликларига Ñқинроқдир.
Ушбу оÑти карима тафÑирида машҳур тафÑирчилардан ал-Суддий қуйидагиларни айтадилар:
«ÐœÐ°Ð´Ð¸Ð¹Ð½Ð° аҳлининг баъзи фоÑиқ одамлари кечаÑи бўлиши билан шаҳар кўчаларига чиқиб, аёлларнинг йўлларини тўÑар Ñдилар. Мадина аҳлининг маÑканлари тор Ñди. Ðёллар қазои ҳожатга кечаÑи ташқарига чиқардилар. ФоÑиқлар шуни кутиб турар Ñдилар. Кейин жилбоб ёпинган аёлни кўрÑалар, бу ҳур Ñкан, деб ўзларини тиÑдиган, жилбоби йўқ аёлни кўрÑалар, бу чўри Ñкан, деб унга ташланадиган бўлдилар».
Бу гапга изоҳнинг ҳожати йўқ. Ҳар ким ўзи тушуниб олÑа, бўлади, деб ўйлаймиз.
«Ðллоҳ ўта мағфиратли ва раҳмли зотдир».
Ушбу оÑÑ‚ нозил бўлгунича ўтган амалларни Ўзи кечиради. Бу борадаги ҳиÑоб-китоб, оÑÑ‚ нозил бўлганидан кейин бошланади.
Ðгар шунда ҳам кофирлар, мунофиқлар, фоÑиқ ва фожирлар мўмин ва мўминаларга озор беришдан тўхтамаÑалар, унда Ðллоҳ таоло бошқача чора кўради.
Ðллоҳ таоло Ñна: «Ð¡ÐµÐ½ мўминаларга айт: «ÐšÑžÐ·Ð»Ð°Ñ€Ð¸Ð½Ð¸ тийÑинлар, фаржларини ÑақлаÑинлар ва зийнатларини кўрÑатмаÑинлар, магар зоҳир бўлган зийнатлар бўлÑа (майли). Рўмолларини кўкÑиларига тўÑиб ÑŽÑ€Ñинлар. Зийнатларини кўрÑатмаÑинлар, магар Ñрларига…», деган.
Ушбу иқÑ‚Ð¸Ð±Ð¾Ñ «Ðур» ÑураÑидаги машҳур оÑтнинг бир бўлагидир. Фойда тўлиқ бўлиши учун оÑÑ‚ кариманинг қолганини ҳам зикр қилиб, Ñўнгра шарҳига ўтайлик.
«â€¦Ñ‘ оталарига Ñ‘ Ñрларининг оталарига Ñ‘ Ñžғилларига Ñ‘ Ñрларининг Ñžғилларига Ñ‘ ака-укаларига Ñ‘ ака - укаларининг Ñžғилларига Ñ‘ опа-Ñингилларининг Ñžғилларига Ñ‘ аёлларига Ñ‘ ўз қўлларида мулк бўлганларга Ñ‘ (аёлларга) беҳожат Ñркак хизматчиларга Ñ‘ аёллар авратининг фарқига бормаган ёш болаларга (бўлÑа майли). Махфий зийнатларини билдириш учун оёқларини (ерга) урмаÑинлар. Ðллоҳга барчангиз тавба қилинг, Ñй мўминлар! ШоÑдки, нажот топÑангизлар».
Ушбу оÑтда Ðллоҳ таоло Пайғамбаримиз Ñоллаллоҳу алайҳи ваÑалламга хитоб қилиб, мўмина аёлларга кийим кийиш ва аврат беркитиш бораÑида ўзларини қандай тутишлари лозимлигини баён қилиб беришини буюрмоқда.
«Ð¡ÐµÐ½ мўминаларга айт: «ÐšÑžÐ·Ð»Ð°Ñ€Ð¸Ð½Ð¸ тийÑинлар..»
МуÑулмон Ñркаклар каби, муÑлима аёллар ҳам номаҳрамларга шаҳват назари билан қарамаÑликлари лозимлиги ушбу оÑтдан тушунилади. Ðгар бехоÑдан назарлари тушÑа, кўзларини бошқа томонга буришлари керак. Чунки аёлларнинг Ñркакларга давомли назар Ñолишлари ҳам ўртада фитна, ҳаром ишлар, зино келиб чиқишига Ñабаб бўлиши мумкин.
Шунингдек, аёл киши бошқа аёлнинг авратига назар Ñолиши ҳам ман Ñтилади. Ðёлнинг аёлга ниÑбатан аврати киндигидан тиззаÑигачадир.
Уламоларимиз Қуръони Карим оÑтларини ва Пайғамбаримиз Ñоллаллоҳу алайҳи ваÑалламнинг ҳадиÑларини чуқур ўрганиб чиқиб, аёлларнинг Ñркакларга назар Ñолишида енгил йўл тутилганини таъкидлашган.
Ðёллар бир жойда ўтириб олиб, номаҳрам Ñркакка ноўрин қарамоқликлари ҳаром. Ðммо кўча-кўйдаги ёки ҳаром бўлмаган ўйинлар ўйнаётган Ñркакларга узоқдан қараÑалар, майли.
Имом Бухорий, Имом МуÑлимлар ривоÑÑ‚ қилган ҳадиÑда зикр қилинишича, РаÑулуллоҳ Ñоллаллоҳу алайҳи ваÑаллам ийд куни ҳабашийларнинг маÑжиддаги ўйинларига қараб турганларида Ойиша онамиз ҳам у зотнинг орқаларидан туриб томоша қилганлар. У зот Ойиша онамизни улардан тўÑиб турганлар. Ойиша онамиз ўзларига малол келгандагина қайтиб кетганлар.
Шу билан бирга, ўша пайтда аёлларнинг маÑжид, бозор ва бошқа жойларга боришига рухÑат берилган. Сафарларга чиққанлар. Табиийки, бу ҳолатларда Ñркакларни кўрадилар.
«...фаржларини ÑақлаÑинлар...»
Бу ибора Ñркаклардаги каби аёлларда ҳам икки маънони ифода Ñтади: аёллар фаржларини ҳаром иш, зинодан ÑақлаÑинлар ҳамда бировнинг назари тушишидан ÑақлаÑинлар.
Ðёл кишининг номаҳрам Ñркакларга ниÑбатан аврати - юзи ва икки кафтидан бошқа бутун баданидир. Маълумки, муÑлима аёлга баданини номаҳрам Ñркаклардан тўÑиб юриш Ðллоҳ томонидан буюрилгандир. Мўмина-муÑлима аёл шарафини Ñақлаш учун Ðллоҳнинг амрига итоат Ñтиб, авратини номаҳрам Ñркаклардан беркитмоғи керак. Бунинг учун ÑÑа, юзи ва икки кафтидан бошқа бутун танаÑини тўÑиб турадиган кийим киймоғи лозим. Шунингдек, кийим юпқа, баданга ёпишган, тор бўлмаÑлиги ҳам зарур. Ðомаҳрам Ñркакларнинг Ñътиборини жалб қилмайдиган даражада бўлиши керак.