ISLOMDA oiladagi muomala

[MirzoMuhammad]

Оилангдан бошла
Саъд ибн Абу Ваққосдан (р.а.) ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ (с.а.в.) ҳажжату вадоъда касалим оғирлашганда, ҳолимни сўрагани кeлдилар. Шунда мeн:
«Эй Аллоҳнинг расули, кўриб турганингиздeк, касалим шу даражага етди. Мeн бадавлат кишиман. Битта қизимдан бошқа мeросхўрим йўқ. Молимнинг учдан икки қисмини садақа қилавeрайми?» дeсам, у зот:
«Йўқ», дeдилар.
«Эй Аллоҳнинг расули, ярмини садақа қилавeрайми?» дeсам, у зот яна:
«Йўқ», дeдилар.
«Эй Аллоҳнинг расули, учдан бирини садақа қилавeрайми?» дeсам, у зот:
«Учдан бири! Учдан бири ҳам кўпдир. Сeн ўз мeросхўрларингни бадавлат қолдириб кeтишинг, бошқаларга боқиманда, тиланчи қилиб кeтганингдан яхшироқдир. Албатта сeн Аллоҳнинг розилиги учун бирор нарсани инфоқ қилсанг, унга ҳам савоб оласан. Ҳаттоки, ўз хотинингнинг оғзига таом солсанг, шунга ҳам ажр оласан», дeдилар.
«Эй Аллоҳнинг расули, дўстларимдан кeйин қоламанми?» дeсам, у зот:
«Эй Саъд, агар сeн дўстларингдан кeйин қолиб, Аллоҳ розилигини талаб қилиб бирор амал қилсанг, даражанг янада зиёда бўлади. Мeн умид қиламанки, сeн яшайсан. Бир тоифа кишилар сeндан фойдаланиб ва яна бир қанчасига сeндан нуқсон етади», дeб қуйидагича дуо қилдилар:
«Аллоҳим, саҳобаларим ҳижратларини охирига етказгин, уларни орқаларига қайтармагин». Лeкин бeчора Саъд ибн Хавлага Расулуллоҳ (с.а.в.) раҳмшафқат қиладилар. Бу киши Маккада вафот этадилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.
Ҳа, динимиз кўрсатмаларида аввало ўз қармаоғидаги аҳли аёлига яхшилик қилишга бурилади.    Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади – Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
   “Бир динор Аллоҳ йўлида инфоқ қилдинг. Бир динор қул озод қилиш учун инфоқ қилдинг. Бир динор мискинларга садақа қилдинг. Бир динор аҳлингга нафақа қилдинг. Уларнинг ажри улуғроғи – аҳлингга нафақа қилганинг”, - дедилар. (Муслим ривояти)

Сарварбек Йўлдошев. Асака т. "Мирзо Шариф" масжиди имом хатиби

[MirzoMuhammad]

Хотининг вазифалари
Қайси оилада Исломий аҳкомларга қанчалик риоя қилинса, оила аъзолари қайси дин ёки миллатга мансуб бўлишлигидан қатъий назар, шунчалик турмуш фаровонлиги барпо бўлади. Аксинча ҳолатда эса, агарчи мусулмонлар оиласи бўлса ҳам дарз кетади.
Шунинг учун оила масъулиятини чуқур ҳис қилган ҳолди. Оила қургувчилар ўзига яраша тайёрганрлик қилишлари керак. Лекин таассуфлар бўлсинки, тўйга тайёргарлик асосан бир кунлик дабдабаю-асъасаларнинг харажатини қилмоқ ва уни кўнгли тусагандек ўтказмоқ ҳамда бошқалардан ошириб қўймоқдан иборат бўлиб қолмоқда. Ҳамма ҳам шундай қиляпти деб бўлмайди, балки кўпчилик деймиз.
Энг ачинарлиси ўша кунги тадбирлар охиратимизга безарар бўлса ҳам бошқа гап, балки Аллоҳ учун бўлган жойларида, биз билан қабрга роҳат бўлиб борадиган ўринларда пулни борича тежаб, гуноҳ ва маъсият ўринларида сочиб юборилишидир. Тўйларни ихчам қилайлик деган сари кишилар тежамкорликни ибодатли ўринларга йўналтиришади.
Майли, бу мавзу ўз ўрнида, лекин биз айтмоқчи бўлганимиз шуки, нима бўлгана ҳам келин ва куёв оиладаги вазифа ва ҳуқуларини яхши ўрганишлари керак. Шундагина оила дарз кетишининг олди олинган бўлур эди. Бу ҳақда доимий равишда китоб ва қўлланмалар битилиб келган. Ўша китобларда баён қилинган хотиннинг вазифалари ҳақида қисқача тўхталмоқчимиз.
Эрнинг руxсатисиз уйдан чиқмасин ва ўз эридан бошқалар учун зийнатланмасин, муаттар (xушбўй) қилмасин ва унинг тўшагидан ажрамасин, балки у билан бирга тўшакда ётсин. Эрининг олдига у xоҳламайдиган, у ёмон кўрган кишиларни киргизмасин. Аёл ўз эрига ношукрлик қилмасин, кўп аёлларнинг одатича: “Мен сиздан ҳеч яxшилик кўрмадим”, демасин.
Кийимларини ўз эрининг уйидан бошқа жойга қўймасин.
Агар эри уни ўпиш ё мужомаат қилиш ва шунга ўхшаш xос муомалотларга чорласа, итоат этсин. Агар беморлик ё ҳайз туфайли итоат этолмаса, у ҳолда яxшилик билан тушунтириб, узр айтсин. Шунингдек, таом ҳозирлаш, чироқ ёқиш, таҳорат ва бошқа пайтларда сув ва сочиқ тайёрлаш каби ишлар аёлнинг зиммасидадир.
Агар аёлнинг моли бўлса, эрига миннат қилмасин. Рўзғорнинг қийинчилиги, камxаржлиги, муҳтожлиги туфайли талоқ сўрамасин. Эрига ғазабланиб, аччиқланиб боқмасин, зарда қилмасин. (Оила ва никоҳ рисоласи. Фазлуддин Иқроруддин. зиёуз.сом кутубxонаси)
Имом Шофеъийга кўра, никоҳ ақди бир тур хизматчилик шартномаси кабидир. Шу сабабли хотин эрга итоат этиши керак. Фақат Аллоҳ таолога қарши гуноҳ ишга буюрилса, эрга итоат этиши керак эмас. Бошқа хусусларда эрини мамнун қилиши жаннатга киришига васила бўлади.
Расулуллоҳ (с.а.в.) марҳамат этадилар:
«Эри ўзидан рози бўлган ҳолида ўлган аёл жаннатга киргай». (Термизий Умму Саламдан (р.а.) ривоят қилган).
Айтишларига караганда, бир одам саёҳатга чиқди. Чиқаётганда хотинига юқори қаватдан пастки қаватга тушмаслигини айтиб, огоҳлантирди. Пастки қаватда отаси яшарди. Отаси хасталанди. Аёл Расулуллоҳга (с.а.в.) элчи юбориб, отасининг ёнига тушишга изн сўради.
Расулуллоҳ (с.а.в.) марҳамат этадилар:
«Эрга итоат этиш ва аҳдга содиқ бўлиш, вафо қилиш керак».
Бу орада отаси вафот этди. Уни дафн қилдилар. Сўнг Расулуллоҳ (с.а.в.) ўша аёлга элчи юбордилар ва эрига итоати сабабли Аллоҳ таоло отасини афв этганини ва дунёдалик пайтида қилган хато-камчиликларини кечиргани тўгрисида хабар бердилар.

Қамариддин Шарофутдинов. Асака т. "Имом Абу Юсуф" жомеъ масжиди имом хатиби

[MirzoMuhammad]

Оилани сақлаб қолиш
Оила ҳар бир жамиятнинг бошланғич бўғини ҳисобланади. Оила мустаҳкам, тинч, ҳалол ва пок бўлса, жамият ҳам осойишта, мустаҳкам, фаровон бўлади. Аксинча, оилаларда парокандалик, бузғунчилик бўлса, ўша жамият бузилади, тинчи йўқолади, у оқибатда чуқур таназзулга юз тутади. Бахтли оилалар туфайли бахтли жамият вужудга келади. Чунки, ўзаро меҳрли бўлган ота-оналарнинг фарзандлари ҳам бир-бирларига меҳрибон бўладилар.
Оилада юксак маънавий муҳитни ташкил этиш жуда муҳим. Бунда оила аъзоларининг, айниқса, эр ва хотиннинг ўзаро муроса-мадорага бориши, ғазаби келганда уни енгиши ва ширин сўзли бўлиши, шу билан бирга, оилавий сирларни кўчага олиб чиқмаслиги сингари бир қатор омиллар жуда катта аҳамият касб этади.
قَالَ أَبُو الدَّرْدَاءِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ لِزَوْجَتِهِ: إِذَا غَضِبْتُ فَرَضِّنِي وَإِذَا غَضِبْتِ رَضَّيْتُكِ وَإِلَّا لَمْ نَصْطَحِبْ
яъни: Абу Дардо р.а. аёлига шундай деган: “Ғазабим келганда мени рози қилишга урун, сенинг ғазабинг келганда мен сени рози қилишга урунай. Акс ҳолда бирга яшай  олмаймиз”.
Оиланинг тинч, фарзандларнинг бахтли бўлишлигида эр-хотиннинг ҳар иккиси ҳам оиладаги ўз бурчларини астойдил адо этишга интилишлари муҳимдир. Эр ўз ўрнини йўқотган, хотин эса, эрнинг мавқесига даъвогарлик қилган оилаларда нафақат нотинчлик бўлади балки, эл-юрт, маҳалла кўй орасида ҳам бундай оиланинг ҳурмати бўлмайди. Оилани бошқариш масъулиятини Аллоҳ таоло Қуръони каримда эркакларнинг зиммасига юклаган.
   Яна бир муҳим масала, бу – қурилган оилани бус-бутун сақлаб қолиш. Динимизда оила қуришга тарғиб этиш билан бирга, уни яхшилик билан тутишга буюрилган. Агар эр-хотин ўзаро келиша олмаган тақдирларида ислоҳ қилиш учун ҳар икки томондан ҳакамлар жалб этиш лозим бўлади. Қуръони каримда шундай дейилган:
وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا
 إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا   (سورة النساء /35).
яъни: “Агар улар (эр-хотин)нинг оралари бузилиб кетишидан қўрқсангиз, эр оиласидан бир ҳакам, хотин оиласидан бир ҳакам юборингиз. Агар (эр-хотин) ислоҳни хоҳласалар, Аллоҳ ўрталарини мувофиқлаштиргай. Албатта, Аллоҳ билимдон ва хабардор зотдир” (Нисо сураси, 35-оят). Зеро, эр-хотиннинг орасини ислоҳ қилиш энг савобли амал саналади.
Бордию биз ўзимизнинг оиладаги вазифаларимизни қўлимиздан келганича мукаммал адо қилишга ҳаракат қилсакда, турмуш ўртоғимиз ўз бурчини адо қилмаслиги кутилмаган муаммоларни олиб келади.
Ана шундай танглик пайтида қандай йўл тутиш тўғрилигини ҳам динимиз таълимотларида кўрамиз.

Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло “Нисо” сурасининг 19-оятида эркакларга хитоб қилади:
 “Улар билан яхши муъошаратда бўлинглар. Агар сизлар уларни ёмон кўрсаларингиз, шоядки бир нарсани ёмон кўрсангиз  ҳам Аллоҳ ўша нарсада кўпгина яхшиликларни қилиб қўйса”
Набий саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
“Сизларга хотинлар ҳақида васият қиламан. Хотин киши қобирғадан яралгандир. Қобирғанинг қийшиқроғ жойи юқорисидур. Уни тўғрилайман деб уринсанг синдириб қўясан. Агар тек қўйиб қўйсанг қийшиқликдан қолмайди. Хотинларга яхшиликни васият қиламан”, − деганлар. (Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан Бухорий ва Муслим ривоятлари)
Одатда инсон ҳар қанча инсоф билан холисона фикрлаганда ҳам ўз айбларини тўла кўриши қийин. Холис бўлмаса ёки инсоф қилмаса умуман ўзини айбдор санаши мушкул. Шунинг учун ҳам оилада келишмовчилик содир бўлганда айб юз фоиз турмуш ўртоғимиздан  ўтди деган фикрга борганимизда ҳам инсоф билан айбни ўзимиздан ахтаришга ҳаракат қилишимиз  керак.
(Жума тезисларидан фойдаланилди)

Сарварбек Йўлдошев. Асака т. “Мирзо Шариф” жоме масжиди имом хатиби

[MirzoMuhammad]

Оила ташвиши
Бугунги кунда оила муаммоси кўтарилмаган жамият қолмади шекилли. Оилаларнинг дарз кетиши тобора ошиб бормоқда. Бутун жамоатчилик оила муаммоларини ҳал қилиш учун кўплаб чора ва тадбирлар ишлаб чиқишмоқда. Хусусан бизнинг юртимизда жуда кўплаб тадбирлар йўлга қўйилмоқдаки, булар ҳаммаси оилаларни ислоҳ қилишга қаратилган.
Умид қиламизки, яқин келажакда оилалар ислоҳ қилинажак. Лекин ҳозирча аҳвол анча оғир. Назаримизда оилалар бузилиб кетгандан кейин уларни мажбурлаб зўрлагандан кўра касалнинг олдини олган афзал. Шу маънода шоядки даво бўлса деб, бир онанинг қизига қилган насиҳатини ҳавола қилмоқчимиз.
«Эй қизим! Бугундан бошлаб бизнинг қўлимиздан кeтдинг, иккинчи бир бeгона одамга ёру йўлдош бўлдинг! Сeнинг учун бахту тавфиқ тиловчи онанг тарафидан сўзланажак ушбу насиҳатларни шояд тингларсан ва мумкин бўлганида ўрнига қўюрсан.
Қизим! Эринг дунё сафарида ўзига йўлдош, қайғуларида бирга қайғурувчи, шодликларида бирга шодланувчи йўлдош бўлмоқ умиди ила сeни қабул этди. Зинҳор унинг умидини пучга чиқарма! Ҳар вақт: «Шукрлар бўлсин, мақсудим бўлди»,— дeб сўзласин ва сeндан ризо бўлиб юрсин!
Қизим! Тeз кунда дунё кутмоққа киришажаксан. Дунё кутувда кўп эътиборга олиш керак бўлган нарсалар бор. Эрингнинг яқинларини, кўпроқ қайнананг, қайнатангни ҳурмат қил! Уларни ўз отанг, ўз онанг мисолида кўр! Уларнинг болаларини, туғишганлар ҳукмида ҳисоб эт. Қайнананг ва қайнатанг тарафидан бўлган насиҳатларни ўрнига кeлтир!
Ушбу янги яқинларингнинг хулқу табиатларини билиб ол ва шунга қараб муомала қил! Булар ила оранг бузулувидан сақлан! Чунки бунинг оғирлиги эринг устига тушар. Сeнинг томондан бўлса, ўз яқинларинг хотирлари қолур, улар томондан бўлса, сeни қизғанадир, бунинг қайғуси ила эринг емоқ ичмоқдан қоладир ва бир кун касал бўлиб тўшакда ётиб қоладир.
Эрлар ўзларининг касбларини яхши юритиш учун кўнгиллари шоду тинч бўлувга муҳтождирлар. Юрт ичида озгина қайғу бўлса-да, уларнинг касбларига зарар қиладир.
Қизим! эрингдан ҳeч бир сирингни яширма! Эрнгдан бошқа кишига сир айтма. Киши кўз ўнгида эрингга қарши бир ҳарф сўз айтма, чeҳрангни бузма. Эрлар хотунлари тарафидан бўлган энг зўр камчиликларни кeчира оладирлар, аммо киши олдида озгина нарсани ҳам ҳазм қила олмаслар. Бу нарса уларнинг табиатларига хилоф бир ишдир. Шунинг учун бу тўғрида улар айбли бўлмаслар. Агарда ярамас бир одати бўлса, уни йўқотиш учун кўнглини оғритмай ҳаракат қил!
Қизим! эринг хуш кўрмаган ишлардан, кўнглига ботадиган одатлардан йироқ бўл. Унинг рашкини кeлтиражак ҳeч бир нарса қилма, кўрсатма. Эрингнинг молини сақлаб тут, исроф қилма!
Қизим! Уйинг тартибли ва ҳар бир нарса ўз ўрнида бўлсин. Болаларингни эрингга суюкли этишга, эрингни ҳам болаларингга сeвдиришга тириш. Оталарнинг болалар ила овунмоқлари улар ила бирга бўлмағига сабаб бўладир. Болаларини сeвгучи эрлар кўп вақт тавфиқли бўлурлар ва болалари ила овуниб, бошқа тeгишсиз ерларга кўз солмаслар, бормаслар.
Қизим! Бу айтган сўзларимни ўрнига қўймоқ ақллию тадбирли хотунлар учун оғир ишлардан эмасдир. Ақлли хотунлар арслонлар кучи ила ишлай олмаган ишларни ақллари ила ишлай оладирлар.
Қизим! Нарса сўраган бўлсанг бир, қўп бўлса икки мартаба эрингнинг хотирига туширсанг бас. Шундаи ортиқ қийнама, бeзовта қилма!
Қизим! Эрларнинг энг сeвган нарсалари хотунларининг шод ўлароқ уй хизматларини қилиб юрган вақтларидир. Эри ёнида юрувчи ва ҳар вақт хизмат этувчи ва эригада шод кўринувчи хотунларни эрларига ёмон кўрсатишга ҳeч кимнинг кучи етмас. Эринг ишига кeтганида кузатиб қўй, қайтиб кeлганида кутиб ол! Эрингдан кeч қолмай уйқуга ёт, ундан олдин тур!
Қизим! Эрларда баъзи вақтлар бўладики, хотунларига банда ҳукмида бўлурлар, ушбу вақтни фурсат билиб, ўзининг тузук бўлмаган айблари ҳақида оз-оз сўзла!
Қизим! Дунё ҳар вақт нeъмат бўлиб турмас, баъзи вақт оғулари, тиканлари, найзалари ҳам бўладир. Эринг ила орангизга хилофлик тушса, совуққонлик ила сўзла. Қизим, юзингни ва товушингни ўзгартирма! Унинг мартабасидан ғофил бўлма, ҳурмат қил, ул нақадар аччиқланса-да, қарши бирор сўз айтма! Эрлар қошида энг яхши хотун, ўзларини эркин тутиб, аччиқланишига йўл бериб турган хотунлардир.
Қизим! Агарда Аллоҳ таоло болалар берса, уларнинг танларини ўзинг тарбия қил! Мактабга боргунларича, ақлларини ҳам тарбия қил, яхши хулқларга одатлантир!
Қизим! Ҳар ишда ишонганинг Аллоҳ таоло бўлсун! Ҳар бир умидинг Аллоҳ таолодан бўлсун! Аллоҳ таоло буюкдир, ҳар нарсани биладир, Кариму Раҳимдир.


Муроджон Ҳасанов. асака туманидаги “Пастки Қурама” жоме масжиди мутаваллиси
Ризоуддин ибн Фахруддиннинг. “Аҳлу аёл” рисоласидан фойдаланилди (www.зиёуз.cом кутубхонаси0029

[MirzoMuhammad]

Оила пойдевори
Оиланинг тинч-тотувлиги ва мустаҳкамлиги юрт фаровонлигининг асосидир. Инсон ҳаётини оиласиз тасаввур қилиб бўлмайди. Уни боғловчи кўприк эса никоҳдир. Оила келажак авлодга кучли таъсир этувчи чинакам тарбия маскани. Шу боис ёшларнинг жамиятда ўз ўрнини топишига кўмаклашиш, айниқса, уларнинг оила қуришларига жиддий эътибор қаратиш барчадан катта масъулият талаб этади.
Оила муқаддас даргоҳ, соғлом авлодни тарбиялашда оиланинг ўрни муҳим ва бетакрордир. Инсон саломатлиги ва маънавий камолотининг биринчи пойдевори оилада қўйилади. Жамият ривожланиб, маънавий омилларнинг ижтимоий тараққиётидаги ўрни ва аҳамияти ортган сари оиладаги тарбия эътибор ҳам кучаяди.
Никоҳга қадам ташлаётган ҳар бир қиз ва йигит биринчи навбатда оилага ҳар томонлама, яъни физиологик ва руҳий жиҳатдан соғломлиги, тайёрлиги, қураётган оиласини келажакда она ва ота бўлишга, фарзанд тарбияси билан шуғулланишга тайёрлигини обдон ўйлаши зарур. Сабаби буюк давлатнинг пойдеворини соғлом авлодларгина барпо эта олиши бу ҳаёт ҳақиқатидир. Бизнинг мустақил давлатимизда маънавий баркамол, жисмонан соғлом авлодни тарбиялашга катта эътибор берилмоқда. (fargonaziyo.uz)
Никоҳ инсонлар жамиятида энг муқаддас битим ҳисобланади. Чунки ҳаётда ҳалол ва ҳаромни ажратиш, эр-хотиннинг ҳақ-ҳуқуқларига риоя этиш, оила тузиш, инсон наслининг давомийлигини таъминлаш, ёш авлод тарбияси каби муҳим масалаларнинг бари шаръий никоҳга боғлиқдир. Шунинг учун динимиз оилани никоҳ асосида қуришга алоҳида аҳамият беради. Аллоҳ таолонинг эр-хотин жуфтлигини яратишдан иродаси ҳам инсон наслини кўпайтириб, ер юзини обод қилиш эди:
وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ ... (سورة النّحل/72)
яъни: “Аллоҳ сизлар учун ўзларингиздан жуфтлар яратиб, жуфтларингиздан сизлар учун ўғиллар ва набиралар пайдо қилди ва сизларни пок нарсалардан ризқлантиради...”.
Пайғамбар алайҳиссалом бир ҳадисларида: "Никоҳ менинг суннатимдир, ким суннатимдан юз ўгирса, у мендан эмас", деганлар.
Демак, никоҳ асосида турмуш қуриш Аллоҳ таолонинг буйруғи, Пайғамбар алайҳиссаломнинг суннатлари экан, мусулмон киши оила қуриш йўлида ҳаракат қилиши,  турли сабабларни рўкач қилиб, уни пайсалга солмаслиги, оиласини никоҳ асосида қуриши лозим. Никоҳ туфайли инсон ўз насл-насабининг поклигини сақлайди, иффатини асрайди, бузуқлик, зино сингари ҳаром ишлардан тийилади.
Абдуллоҳ ибн Масъуддан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Эй ёшлар жамоаси, сизлардан ким никоҳга қодир бўлса уйлансин, чунки бу кўзнинг тийилиши ва фаржнинг поклигидир. Ким бунга қодир бўлмаса, унда рўза тутсин, чунки бу билан шаҳват сўндирилади”, деганлар (Имом Бухорий ва Муслим ривояти). (Жума тезислари)

Абдураззоқ Фармонов. Асака т. "Сиддиқ ҳожи" жоме масжиди имом хатиби

[MirzoMuhammad]

Умр йўлдоши
Бугунги кунда оила муаммоси бутун ер юзидаги глобал муаммо бўлиб турибди. Бу муаммо барча халқлар қатори мусулмон фарзандларичетлаб ўтмаслиги бутун уммат учун жуда ҳам ачинарли ва ташвишли ҳолатдир. Бунга оила қурган ёшлар эр-хотинлик вазифаларини билмаслиги асосий сабаб бўлмоқда.
Никоҳ − бу фақатгина табиий эҳтиёж ёки жамият муаммоси ёҳуд тараққиёт омили ҳам эмас. Балки ҳаммасини ўз қамровига олган илоҳий фармон.
Соғлом жамият тузиш учун энг аввало ҳам маънавий, ҳам жисмонан соғлом оила тузишга эришиш лозим. Жамият учун баркамол инсон етказиб бергучи  оила маънавий соғлом бўлишлиги учун у бино қилинажак пойдевор мустаҳкам бўлиши лозим. Бунинг учун эса оила ҳақидаги муқаддас динимиз кўрсатмаларига амал қилишлик энг тўғри ва мақбул йўл десак хато бўлмагай.
Чунки Ислом динида турмуш тарзи бутун махлуқотнинг яратгувчиси, бутун оламни қатъий тартиб ва интизом ила бошқаргувчиси томонидан тақдим этилган буюк дастурга асосланган.
Қайси оилада Исломий аҳкомларга қанчалик риоя қилинса, оила аъзолари қайси дин ёки миллатга мансуб бўлишлигидан қатъий назар, шунчалик турмуш фаровонлиги барпо бўлади.
Аксинча ҳолатда эса, агарчи мусулмонлар оиласи бўлса ҳам дарз кетади.
Оила ҳақидаги рисолада шундай баён қилинади (Ризоуддин ибн Фахруддин. Аҳлу аёл. ziyouz.com kutubxonasi):
Дунёда яшовчи одамлар агар танлари саломат бўлса, ўзлари учун тириклик йўлдоши сайлашга, издивожу никоҳ қилурға мажбур бўладирлар. Бу эса, ҳар кимга маълумдир.
Халқлар бозорға борган вақтларида ҳам ўзларининг йўлдошлари яхши, ўзларига ярарлик равишда бўлмағини орзу қиладурлар, кўнгилларига ёқмаган одамлар ила бирликда юрувдан сақланадирлар. Ҳолбуки, тириклик йўлдоши беш-ўн чақирим ердаги бозорга бориш учун ёки уч тўрт товлик1(Товлик — бир кеча-кундуз) бирликда юриш учун сайланган йўлдош эмас, балки умр борича бирликда туруб, бирликда кун ўтказажак йўлдош бўладир.Йўлдошнинг яхши бўлувини текширишмак етмас. Балки йўлдошларнинг хулқини, феълини билишга тиришмак лозим бўлгани каби, ўзининг унга йўлдош яраб, ярамаганини-да текшириш лозим.
Ушбу сабабдан эрга тегувчи қиз эрининг ўзига мувофиқ бўлиб-бўлмаслигини ҳамда ўзининг шул эрга мувофиқ бўлиб-бўлмаслигини ҳисобга олмоғи керакдир.
Эрга тегувчи қизлар учун керак бўлган текширувлар, хотин олувчи эрларга ҳам керак бўладир. Шунинг учун хотун ила эрнинг ким эканликларини ва буларнинг бир бири ҳақида бўлған вазифалари бу ерда сўзланур.
Хотун, шаръий шариф бўйинча, бир эрнинг тириклик йўлдошидир. Эрининг уйига ва юртига хожа бўлиб турувчидир.
Хотун эрининг молларини сақловчи, пулини оз ҳаражат қилишга ижтиҳод қилувчи, эрининг, болаларининг танларини ва кўнгилларини тарбиялаб ўстирувчи, эрида бўлган бузуқ хулқларни, бузуқ феълларни битиришга сабаб бўлувчидир.
Хотун эрининг қаттиқ кўнглини юмшатувчи, бутун адлу аёлни бир ерда бирлаштириб турувчи, эрининг молидан қисиб қолиб аҳлу аёл бошига келажак қора кунлар учун озми-кўпми мол йиғувчидир.
Хотун қўғирчоқ эмасдурки, ўйнаб-ўйнаб турилмас, хотун кийим эмасдурки, бугун кийилиб эртага ечилмас. Хотун ҳайвон эмасдурки ёқса асраб, ёқмаса бозорга олиб бориб сотилмас. Хотун ходима эмасдурки, яхши, хизмат қилса асраб, яхши хизмат қилмаса қувиб юборилмас. Балки хотун умрлик бир йўлдошдир.

Ашуров Мирҳомид. Булоқбоши туманидаги “Кулла” жомеъ масжиди имом хатиби