808. Faqih aytadilar: "œUmar ibn Xattobning (r.a.) bir yahudiyda haqi bor edi. Umar (r.a.) uni topib: "œAbul Qosimni insoniyatga payg‘ambar qilib tanlagan zotga qasamki, menga beradiganingni bermaguningcha  sendan ajramayman", dedilar. Yahudiy aytdi: "œAbul Qosimni insoniyatga payg‘ambar qilib tanlagani yo‘q". Umar (r.a.) shunda yahudiyning yuziga shapaloq tortib yubordilar. Yahudiy: "œSen bilan mening oramni Abul Qosim ochadi", dedi. Ikkalasi Payg‘ambarning (s.a.v.) oldlariga kelishdi. Yahudiy aytdi: "œUmar, Alloh seni insoniyatga payg‘ambar qilib tanladi", deb da’vo qildi. Men esa, seni Alloh taolo insoniyatga payg‘ambar qilib tanlagani yo‘q, dedim. Shunda u meni bir tarsaki urdi". Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œEy Umar, tarsaki uchun uning roziligini ol", dedilar. So‘ngra: "œHa, ey yahud, Odam (alayhissalom) Alloh safiysi, Ibrohim (alayhissalom) Allohning do‘sti, Muso (alayhissalom) Allohning payg‘ambari, Iso (alayhissalom) Allohning ruhi va men Allohning habibi bo‘laman. Ey yahud, ummatim Allohning ikki ismi bilan nomlandi. Alloh o‘zini salom deb atadi va ummatimni musulmonlar dedi. O‘zini mo‘min deb atadi va ummatimni mo‘minlar dedi. Ey yahud, bizlar uchun saqlab qo‘yilgan kunni (ya’ni, juma kunini) istadinglar, ammo bu kun bizlarniki, ertasi sizlarniki va indingi kun nasorolarniki bo‘ldi. Ey yahud, siz birinchi edingiz, biz oxir, qiyomat kuni esa, biz birinchilarmiz. Ey yahud, men kirmagunimcha jannat barcha payg‘ambarlarga haromdir. Ummatim ham jannatga kirmagunicha hamma ummatlarga haromdir", dedilar yana Rasululloh (s.a.v.)".

Ka’bul Ahbor aytadilar: "œAlloh taolo bu ummatni payg‘ambarlarni ikrom qilgan uchta narsa bilan ikrom qildi:
1. Har bir payg‘ambarni qavmiga guvoh qildi, bu ummatni esa, butun odamlarga.
2. Alloh payg‘ambarlariga aytdi:

"œEy payg‘ambarlar, halol-pok taomlardan yenglar va yaxshi amallar qilinglar!" (Mo‘minlar, 51-oyat), bu ummatga qarata:

"œEy mo‘minlar, sizlarga rizq qilib berganimiz pokiza narsalardan yenglar!" (Baqara, 172-oyat), dedi.

3. Har bir payg‘ambar uchun aytdi: "œMenga duo qiling, ijobat qilaman", dedi, bu ummat uchun esa:
"œMenga duo-iltijo qilinglar, Men sizlarga (qilgan duolaringizni) mustajob qilurman" (G‘ofir, 60-oyat), deb va’da berdi".

Aytishlaricha, Alloh taolo musulmon ummatini beshta narsa bilan ikrom qilgan:
1. Kibrlanmaslik uchun ularni zaif qilib yaratdi.
2.   Ovqat, ichimlik va kiyimga bemalol bo‘lsin, deb ularni kichkina qildi.
3.   Gunohlari kam bo‘lsin uchun umrlarini qisqa qildi.
4.   Hisob-kitoblari qiyomatda oson bo‘lsin uchun ularni kambag‘al qilib yaratdi.
5.   Qabrlarida kamroq yotsin, deb ularni oxirgilardan qildi.

Zikr qilinishicha, Odam (alayhissalom) aytganlar: "œAlloh taolo Muhammadning (s.a.v.) ummatiga menga bermagan to‘rtta mukarramlikni beradi:
1. Mening tavbam Makkada qabul bo‘ldi. Muhammadning (s.a.v.) ummati qaerda tavba qilsa, Alloh qabul qiladi.
2. Men kiyimda edim, gunoh qilganimdan keyin yalang‘och holga tushdim. Muhammadning (s.a.v.) ummati esa, yalang‘och holda gunoh qiladi, so‘ngra Alloh ularni kiyintirib qo‘yadi.
3. Gunoh qilganimda men va xotinim orasini ajratdi. Muhammad (s.a.v.) ummati gunoh qiladi, lekin ular bilan xotinlari orasini ajratmaydi.
4. Men jannatda gunoh qildim va meni u yerdan chiqardi. Muhammad (s.a.v.) ummati jannatdan tashqarida gunoh qiladi. So‘ngra tavba qilib, unga kiradi".

809. Alidan (r.a.) rivoyat qilinadi. U kishi aytdilar: "œPayg‘ambar (s.a.v.) bilan muhojiru ansorlar birga o‘tirgan edik. Shu vaqt yahudiylardan bir jamoa keldi. "œEy Muhammad, — deyishdi ular, — bizlar sendan Alloh taolo Muso ibn Imronga bergan, payg‘ambar va muqarrab farishtalaridan boshqa hech kimga berilmagan kalimalar haqida so‘raymiz". Payg‘ambar (s.a.v.): "œSo‘ranglar-chi", dedilar. "œBizga ummatinga Alloh farz qilgan besh vaqt namozning xabarini ber", deyishdi. Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œQuyosh zavolga ketib, peshin namozi vaqti kirsa, hamma narsa Parvardigoriga tasbeh aytadi. Asr namozi vaqtidagi bir soatda Odam (alayhissalom) daraxtdan yedi. Shom namozidagi bir soatda Alloh taolo Odamning (alayhissalom) tavbasini qabul qildi. Qaysi mo‘min bu namozni chin ko‘ngildan o‘qisa, keyin Allohdan bir narsani so‘rasa, Alloh u narsani unga beradi. Xufton namozini mendan oldingi payg‘ambarlar ham o‘qigan. Bomdod namozi, esa quyosh u vaqtda shaytonning ikki shoxi orasidan chiqadi va hamma kofirlar Allohni qo‘yib, unga sig‘inadi".

Yahudiylar: "œTo‘g‘ri  aytding, ey Muhammad, endi namoz o‘qiganga qanday savob borligining xabarini ber", deyishdi. Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œPeshin namozi vaqtida jahannam qizdiriladi. Qaysi mo‘min bu namozni o‘qisa, Alloh taolo qiyomat kuni jahannamning shiddatli, issiq shamollarini unga harom qiladi. Asr namozini o‘qisa, Alloh taolo uni onasidan tug‘ilgandek gunohlaridan poklab qo‘yadi". So‘ng bu oyatni o‘qidilar:

"œBarcha namozlarni, xususan, o‘rta namozni saqlangizlar" (Baqara, 238-oyat). Keyin yana davom etdilar: "œShom namozi Alloh Odam alayhissalomning tavbasini qabul qilgan soat. Qaysi mo‘min  bu namozni chin ko‘ngildan o‘qisa, keyin Alloh taolodan biror narsani so‘rasa, Alloh taolo unga so‘raganini beradi. Albatta, qabr qorong‘udir, qiyomat kuni ham qorong‘ulik. Qaysi mo‘min kechaning qorong‘usida xufton namozi uchun yurib borsa, Alloh taolo unga ikkita ozodlikni beradi. Birinchisi, do‘zaxdan ozodlik, ikkinchisi munofiqlikdan ozodlik".

"œTo‘g‘ri aytding, ey Muhammad", deyishdi yahudiylar. So‘ngra yana savol qilishdi: "œNima uchun Alloh taolo ummatingga o‘ttiz kun ro‘zani farz qildi?"  "œOdam (alayhissalom) o‘sha daraxtning mevasidan yeganida, u narsa qornida o‘ttiz kun saqlangan edi. Shuning uchun Alloh taolo farzandlariga o‘ttiz kun och yurishni farz qildi, kechqurun esa, marhamati ila taom yeyishga izn berdi", dedilar Nabiy (s.a.v.). "œTo‘g‘ri aytding, ey Muhammad, bu ro‘zani tutgan ummatingga qanday savoblar bor?" deyishdi keyin. Nabiy (s.a.v.) aytdilar: "œQaysi banda ramazon oyida chin qalbdan ro‘za tutsa, Alloh taolo unga yetti xislat beradi: jasadidagi harom go‘shtlarni eritadi, rahmatiga yaqinlashtiradi, amallarning yaxshisini beradi, ochlik, chanqoqlikdan omon saqlaydi, qabr azobidan asraydi, qiyomat kunida sirotdan o‘tish uchun nur beradi, jannatda ikrom qiladi". "œTo‘g‘ri aytding, ey Muhammad! — deyishdi yahudiylar. — Endi payg‘ambarlardan ortiqliging nimada ekanini ayt-chi!?" Nabiy (s.a.v.) aytdilar: "œHar bir payg‘ambar o‘z qavmini badduo qilgan. Men esa, duoimni (ya’ni, shafoatni) ummatim uchun saqlab qo‘yganman". "œTo‘g‘ri aytding, ey Muhammad (s.a.v.)  shohidlik beramizki, Allohdan boshqa hech qanday iloh yo‘q va sen Allohning elchisidirsan", deyishdi yahudiylar.

Ka’bul Ahbor (r.a.) aytadilar: "œMusoga (alayhissalom) nozil qilingan narsaning ba’zilarini o‘qidim. Unda: "œEy Muso, Muhammad va uning ummati ikki rak’at namoz o‘qishadi. U bomdod namozidir. Kim uni o‘qisa, kunduz va kechasida qilgan gunohlarini kechirdim va u Mening himoyamda bo‘ladi. Ey Muso! Muhammad va uning ummati to‘rt rak’at namoz o‘qishadi. U peshin namozidir. Uning birinchi rak’ati bilan ularni mag‘firat qilaman, ikkinchi rak’ati bilan ularning tarozularini og‘ir qilaman, uchinchi rak’ati bilan ularga bir farishtani vakil qilamanki, ular uchun tasbeh va istig‘for aytib turadilar. To‘rtinchi rak’ati bilan ularga osmon eshiklarini ochaman, ular Hurul ‘iynlarga musharraf bo‘lishadi. Ey Muso, Muhammad (s.a.v.) va uning ummati yana to‘rt rak’at namoz o‘qishadi. U asr namozidir. Osmon va yerda biron farishta qolmasdan ularga istig‘for aytadi. Kim uchun maloikalar istig‘for  aytsa, uni azoblamayman. Ey Muso! Ahmad va uning ummati quyosh botgan vaqtda uch rak’at namoz o‘qishadi. Ularga osmon eshiklarini ochaman, qaysi hojatlarini so‘rashsa, ularning hojatini beraman. Ey Muso! Ahmad va uning ummati shafaq yo‘qolgan vaqtda to‘rt rak’at namoz o‘qishadi, bu dunyo va undagi bor narsalardan o‘sha to‘rt rak’at yaxshidir, onalaridan tug‘ilgan kundagidek gunohlaridan poklanadilar. Ey Muso, Ahmad va uning ummati buyurganimdek tahorat qiladilar, u suvdan sachragan har bir qatra barobarida Men ularga kengligi osmonu yerga teng bo‘lgan jannatni beraman. Ey Muso! Ahmad va uning ummati har yili ramazon oyida ro‘za tutadi. Har kungi ro‘zasiga jannatda bir shahar beraman. Ularning nafl amallariga farz amallarining ajrini beraman. Laylatul qadr kechasida kim gunohlariga pushaymon bo‘lib, qalbdan sodiq istig‘for so‘rasa, keyin shu kecha yoki shu oyda vafot etsa, unga o‘ttiz shahidning ajrini beraman. Ey Muso! Muhammadning (s.a.v.) ummatida shunday kishilar borki, ular ulug‘ martabada turadilar va "œla-a ilaha illalloh", deb guvohlik beradilar. Ularning mukofoti payg‘ambarlarning mukofoti kabidir. Mening rahmatim ularga vojib va g‘azabim ulardan uzoqdir. Modomiki "œla-a ilaha illalloh", deb guvohlik berib tursalar, ulardan hech biriga tavba eshigini berkitmayman", deb yozilgan edi".

810. Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qiladilar. Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: “Qiyomat kuni chaqiriladigan birinchi kishi Nuh (alayhissalom) va uning ummatidir. Keyin u kishidan: “Sen bilan yuborilgan narsani yetkazdingmi?” deb so‘raladi. Nuh (alayhissalom): “Ha, ey Rabbim”, deydilar. Keyin qavmiga aytiladi: “Sizlarga Nuh Allohning risolatini yetkazdimi?” “Yo‘q, Allohga qasamki, agar bizlarga elchi yuborganingda, albatta, Sening oyatlaringga ergashar va mo‘minlardan bo‘lar edik. Lekin u Sen buyurgan narsalarni bizlarga yetkazmadi”, deydi qavm. Nuhga (alayhissalom) keyin: “Sen ularga yetkazmaganingni  da’vo qilishyapti. Senda ularga qarshi guvohlar bormi?” deyiladi. Nuh (alayhissalom): “Ha, bor”, deydilar. “Kim ular?” deb so‘raladi. Nuh (alayhissalom) aytadilar: “Ular  Muhammadning (s.a.v.)  ummatlaridir”. Shunda ular chaqirilib, so‘raladi. “Ha, bizlar Nuhga (alayhissalom) guvohlik beramiz, – deyishadi ular. – U kishi qavmiga yetkazdi”. Nuhning (alayhissalom) qavmi aytadi: “Sizlar bizlarga qanday qilib guvohlik berasizlar? Bizlar avvalgi, sizlar esa, keyingisizlar”. Ular: “Guvohlik beramizki, Alloh taolo bizga payg‘ambar yubordi va unga kitob tushirdi. Unga nozil qilingan narsada sizlarning xabarlaringiz kelgan”, deydi”.

Abu Hurayra (r.a.) keyin aytdilar: “Bizlar (bu dunyoda) oxirgilarmiz, qiyomat kunida esa oldingilar. Bu Allohning so‘zidir:

“Shuningdek, (ya’ni, haq yo‘lga hidoyat qilganimiz kabi) sizlarni boshqa odamlar ustida guvoh bo‘lishingiz va payg‘ambar sizlarning ustingizda guvoh bo‘lishi uchun o‘rta (adolatli) bir millat qildik” (Baqara, 143-oyat).

______________
Muhammad (s.a.v.) ummatlari  fazli bobi hadislari

805-hadis. Isnodi mavzu’.
806-hadis. Sanadida uzilish bor, zaif.
807-hadis. Sahih. Muslim rivoyat qilgan.
808-hadis. Isnodi noma’lum.
809-hadis. Isnodi noma’lum.
810-hadis. Sahih. Buxoriy, Termiziy, Ahmad rivoyat qilgan.

YETMISH UCHINCHI BOB
ERNING XOTINI USTIDAGI HAQQI

811. Faqih aytadilar: "œBir a’robiy Payg‘ambarning (s.a.v.) oldlariga kelib: "œMen Islomga kirdim. Yana biror narsa ko‘rsating, ishonchim ziyoda bo‘lsin", dedi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.): "œNima istaysan?" deb so‘radilar. "œAnuv daraxtni chaqiring, oldingizga kelsin", dedi a’robiy. Nabiy aytdilar: "œBorib, uni chaqir". A’robiy daraxt oldiga borib: "œAllohning rasuliga javob ber", dedi. Daraxt ag‘darildi. Tomirlari uzildi. Keyin bu tomonga, oldinga va orqaga ag‘darildi. Keyin tomirlari, shoxlari bilan yurib keldi. Payg‘ambar (s.a.v.) oldlarida to‘xtab, salom berdi. A’robiy tan berib: "œYetadi, yetadi", dedi. Unga qaytishni buyurdilar. Daraxt qaytib ketdi, tomirlari o‘rniga qadalib, to‘g‘ri o‘rnashdi. A’robiy aytdi: "œEy Allohning elchisi, menga boshingizni va oyoqlaringizni o‘pishga ruxsat bering". Unga ruxsat berdilar. Boshlarini va oyoqlarini o‘pganidan keyin: "œSizga sajda qilishga ruxsat bering", dedi. Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œMenga sajda qilma, maxluqlar (yaratilganlar) bir-biriga hech sajda qilmaydilar. Agar maxluqqa sig‘inishni biron kishiga buyurganimda, xotinga erining haqqini hurmatlashi uchun unga sajda qilishni buyurar edim".

812. Ato ibn Omir (r.a.) rivoyat qiladilar. Bir xotin Payg‘ambar (s.a.v.) oldlariga kelib aytdi: "œEy Allohning elchisi, erning xotin ustidagi haqqi nima?" Nabiy (s.a.v.): "œAgar eri tuyaning ustida turib uni xohlasa, e’tiroz qilmasligi; ramazondan tashqari har qanday nafl ro‘zani faqat erning izni bilan tutishi. Agar shunday qilmasa, erga ajr bor, xotinga gunoh. Yana erining ruxsatisiz ko‘chaga chiqmasligi. Agar chiqsa, rahmat va azob farishtalari to qaytgunicha unga la’nat o‘qishadi", dedilar.

 Ka’bul Ahbor aytadilar: "œQiyomat kuni xotindan birinchi so‘raladigan narsa namoz, so‘ng erining haqqi bo‘ladi".

813. Payg‘ambar (s.a.v.) aytadilar: "œAgar xotin erining uyidan qochib ketsa, qaytgunicha va qo‘lini erining qo‘liga qo‘yib, nima qilsang, qil, degunicha namozi qabul qilinmaydi. Agar xotin namoz o‘qib, eri uchun duo qilmasa, eriga duo qilmagunicha namozi qabul bo‘lmaydi".