814. Qatoda (r.a.) aytadilar: "œBizlarga Payg‘ambarning (s.a.v.) Minodagi xutbalarida shunday deganlari zikr qilindi: "œEy odamlar, albatta, sizning xotinlaringizda haqqingiz va xotinlaringizning sizlarda haqqi bor. Ularning ustidagi sizlarning haqlaringiz — ular sizlarning to‘shaklaringizni muhofaza qilmoqlari va sizlar yomon ko‘radigan kishilarning uyingizga kirishiga ruxsat bermasliklari, yomon ish qilmasliklari. Agar ular yuqoridagi ishlarni qilsalar, ularni zarar yetkazmasdan urishlaringiz halol bo‘ladi. Ularning sizning ustingizdagi haqqi — ularni kiyintirishingiz, yaxshilik bilan nafaqa qilishingiz".

815. Anas ibn Molikdan (r.a.) rivoyat qilinadi: Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œAgar xotin besh vaqt namozini o‘qisa, ramazon oyi ro‘zasini tutsa, avratini saqlasa va eriga itoat qilsa, jannat eshigining xohlaganidan kiradi".

816. Payg‘ambar (s.a.v.) yana aytganlar: “Agar erni ikki burnining biridan qon va biridan yiring oqsa, uni xotini artsa, bu bilan ham erining haqqini ado qilolmaydi”.

_________________
Erning xotini ustidagi  haqlari bobi hadislari

811-hadis. Zaif.
812-hadis. Zaif.
813-hadis. Zaif.
814-hadis. Sahih. Ahmad, Ibn Mojjalar rivoyat qilgan.
815-hadis. Sahih. “Sahihul-jome’”ga qarang.
816-hadis. Zaif. Bazzor, Hokim rivoyat qilgan.

YETMISH TO‘RTINCHI BOB
XOTINNING ERI USTIDAGI HAQQI

817. Faqih Abu Lays Samarqandiy (r.a.) aytadilar: "œAnas ibn Molik (r.a.) rivoyat qilishlaricha, Payg‘ambardan (s.a.v.): "œQaysi mo‘minlarning iymoni mukammalroq?" deb so‘rashdi. Nabiy (s.a.v.): "œAhllari bilan yaxshi xulqda bo‘lganlari", deb javob qildilar"œ.

818. Ibn Umar (r.a.) Payg‘ambardan (s.a.v.) rivoyat qiladilar: "œHammalaringiz boshliqsiz va hammalaringiz qo‘l ostingizdagilardan so‘ralasiz. Odamlarga boshliq bo‘lgan imom raiyatidan mas’uldir. Ahliga  boshliq erkak ahlidan mas’ul, qul xo‘jayinining moliga boshliq va undan so‘raladi, xotin erining uyiga boshliq va u qo‘l ostidagi narsalardan so‘raladi. Ogoh bo‘linglarki, hammalaringiz boshliqsizlar va hammalaringiz qo‘l ostidagi narsasidan so‘raluvchisizlar".

819. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œKim bir xotinga mahri misl (odatdagi mahr) bo‘yicha uylansa-yu, mahr bermaslikni niyat qilsa, u zinokordir. Kim birovdan qarz so‘rab, qaytarmaslikni niyat qilsa, u o‘g‘ridir".

820. Hasan Basriy (r.a.) Payg‘ambardan (s.a.v.) rivoyat qiladilar: "œXotinlar bilan yaxshi muomalada bo‘linglar. Chunki ular sizlarning oldlaringizda yordamchi, nafslari uchun hech narsaga molik emaslar. Ularni Allohning omonati, deb olingizlar. Avratlarini Alloh taoloning so‘zi bilan o‘zingizga halol qildingizlar".

Faqih aytadilar: "œXotinning er ustidagi haqqi beshtadir:
1. Uning satrdan chiqishiga yo‘l qo‘ymaslik. Chunki ayol avratdir. Ayolning satrdan chiqishi gunoh va erkaklik g‘ururining toptalishidir.
2. Unga tahorat, namoz va ro‘za kabi zarur ilmlarni o‘rgatish.
3. Uni haloldan ovqatlantirish. Chunki go‘sht haromdan o‘ssa, olov bilan eriydi.
4. Unga zulm qilmaslik. Chunki ayol er uchun omonatdir.
5. Agar xotin haddidan oshsa, bundan ham yomonroq holatga tushib qolmasligi uchun unga nasihat qilish".

Zikr qiladilarki, bir kishi Umar ibn Xattob oldlariga xotinidan shikoyat qilish uchun keldi. Eshikning oldiga yetganida xotini Ummu Gulsumning u kishiga qattiq gapirgani eshitildi. Haligi kishi: "œMen xotinimdan shikoyat qilish uchun kelgan edim. Bu kishida ham menga o‘xshash g‘am bor ekan", deb o‘ylab, ortiga qaytdi. Umar (r.a.) uni ko‘rib qoldilar-da, chaqirdilar va nima uchun kelganini so‘radilar. Haligi kishi: "œXotinimdan shikoyat qilish uchun keluvdim, ammo xotiningizning so‘zlarini eshitib, ortga qaytdim", dedi. Shunda Umar (r.a.) aytdilar: "œMenda uning haqqi bo‘lgani uchun qilmishlarini kechib yuboraman. Avvalo, u men bilan do‘zax orasini to‘sadi, u tufayli qalbim haromni xohlamaydi. Ikkinchidan, u mening xazinabonim, agar uydan chiqsam, qo‘riqchimdir. Uchinchidan, u mening kiyimlarimni yuvib, tozalaydi. To‘rtinchidan, u farzandlarimni tarbiya qiladi. Beshinchidan, u men uchun non pishiradi, ovqat tayyorlaydi". Keyin haligi kishi: "œMeniki ham sizniki kabi, siz kechibsiz, men ham kechiraman", dedi. 

821. Anas ibn Molik (r.a.) Payg‘ambarimizdan (s.a.v.) rivoyat qiladilar. Aytdilarki: "œTo‘rt xil nafaqasi (sarf-xarajati) uchun banda qiyomat kuni hisob bermaydi: ota-onasiga qilgan nafaqasi, saharlik uchun qilgan nafaqasi, iftorlik uchun qilgan nafaqasi, oilasiga qilgan nafaqasi".

822. Payg‘ambar (s.a.v.) aytadilar: “Dinorlar (pullar) to‘rtta: Alloh yo‘lida infoq qilgan dinoring, miskinlarga bergan dinoring, qulni ozod etishga bergan dinoring va ahlingga infoq qilgan dinoring. Dinorlarning ajri ulug‘rog‘i ahlingga infoq qilgan dinoringdir”.

__________________
Xotinning eri ustidagi haqlari bobi hadislari

817-hadis. Boshqasiga ko‘ra, sahih. “Sahihul-jome’”ga qarang.
818-hadis. Muttafiqun alayh.
819-hadis. Zaif. “Al-majma’”ga qarang.
820-hadis. Sahih. Muslim, Abu Dovud, Termiziy rivoyat qilgan.
821-hadis. Isnodi noma’lum.
822-hadis. Sahih. Muslim, Bag‘aviy rivoyat qilgan.