77. Faqih, Alloh rahmat qilsin, Abdulloh ibn Amr ibn Osdan rivoyat qiladi: Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œAlbatta, Alloh taolo bandaning gunohini kechirish uchun uning gunohini katta sanamaydi. Sizlardan oldin o‘tgan bir kishi 98 kishini o‘ldirgan edi. Rohibning oldiga kelib: "œMen 98 kishini o‘ldirdim, tavba qilsam bo‘ladimi?" dedi. Rohib: "œSen haddan oshirib yuboribsan!" dedi. U kishi turib uni o‘ldirdi. Keyin boshqa bir rohibnning oldiga kelib: "œMen 99 kishini o‘ldirdim, men tavba qilsam bo‘ladimi?" dedi. Rohib: "œHaddidan oshirib yuboribsan", dedi. Uni ham o‘ldirdi. So‘ng boshqa bir rohibning oldiga kelib: "œMen 100 kishini o‘ldirdim, endi tavba qilsam bo‘ladimi?" dedi. Rohib aytdi: "œHaddidan oshiribsan, bilmadim, lekin ana u yerda ikki qishloq bor, bittasining oti "œBasra" deydi, ikkinchisini "œKufra" deydi. Ammo ahli Basra jannat ahllarining amallarini qiladigan qavm, u yerda ulardan boshqa qavm turmaydi. Ammo Kufra ahli do‘zax ahli qiladigan amallarni qiladilar va u yerda ulardan boshqa qavm turmaydi. Agar sen Basraga borsang va ularning amallarini qilsang, sening tavbangda shubha bo‘lmaydi. Haligi kishi o‘zi xohlagan tomonga jo‘nadi. U ikki qishloqning o‘rtasida ekanligida o‘lib qoldi. Uning ustida azob farishtasi bilan rahmat farishtasi munozara qilib qolishdi. Maloikalar Allohdan bu ishni so‘radilar, aytildiki: "œIkki qishloq orasini o‘lchanglar, qaysisiga yaqinroq bo‘lsa, u o‘sha qavm ahlidan bo‘lgaydir!" Ikki qishloqning orasini o‘lchadilar, u Basra qishlog‘iga bir qarich yaqin ekanligi bilinadi va u o‘sha qishloq ahlidan deb yozildi".

Abdulloh ibn Mas’ud, Alloh undan rozi bo‘lsin, aytdi: "œUchta narsaga qasam ichdim. Agar to‘rtinchisiga qasam ichsam, u ham to‘g‘ri bo‘ladi.
Birinchisi: Dunyoda Alloh taolo biron kishini do‘st tutsa, qiyomat kuni uning ustiga o‘zidan boshqani hokim qilib qo‘ymaydi.
Ikkinchisi: Alloh Islomdan nasibador bo‘lgan kishini Islomdan benasib kishi kabi qilib qo‘ymaydi.
Uchinchisi: Kishi qaysi bir qavmni yaxshi ko‘rsa, qiyomat kunida ular bilan birga bo‘ladi.
To‘rtinchisi: Alloh taolo dunyoda bir bandaning (gunohlarini) berkitsa, oxiratda ham berkitadi".

Ibn Mas’ud, Alloh undan rozi bo‘lsin, aytadi: Niso surasidagi to‘rt  oyat jam’i dunyodan yaxshidir. Birinchisi:
"œAlbatta, Alloh taolo o‘ziga sherik qilinishini kechirmaydi. Shundan boshqa gunohlarni o‘zi xohlagan bandalari uchun kechiradi. Kimki Allohga shirk keltirsa, demak, juda qattiq aqldan ozibdi"  (Niso, 116).

Ikkinchisi:
"œAgar ular jonlariga zulm qilgan paytlarida darhol sizning oldingizga kelib, Allohdan mag‘firat so‘raganlarida va Payg‘ambar ham ular uchun mag‘firat so‘raganida edi, Allohning tavbalarini qabul qilguvchi, mehribon ekanligini topgan bo‘lur edilar" (Niso, 64).

Uchinchisi:
"œAgar sizlar man, etilgan gunohlarning kattalaridan saqlansangizlar, qilgan kichik gunohlaringizni o‘chirurmiz va  sizlarni ulug‘ manzil — jannatga kiriturmiz" (Niso, 31).

To‘rtinchisi:
"œKim bir yomon ish qilsa yoki o‘z joniga jabr qilsa, so‘ngra Allohdan mag‘firat so‘rasa, Allohning mag‘firat qiluvchi va mehribon ekanini topap-ko‘rar" (Niso, 110).

78. Jobir ibn Abdulloh Ansoriy rivoyat qiladi: Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œMening shafoatim ummatimning katta gunoh qilganlari uchundir, buni kim yolg‘onga chiqarsa, mening shafoatimga erishmaydi".

Jobir ibn Abdulloh aytdi: "œKim katta gunoh qiluvchilardan bo‘lmasa, shafoatga muhtoj bo‘lmaydi".

79. Anas ibn Molikdan, Alloh undan rozi bo‘lsin, rivoyat: Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar: "œMening shafoatim katta gunoh qiluvchi ummatimgadir. Buni kim yolg‘onga chiqarsa, mening shafoatimga erishmaydi".

80. Jobir ibn Abdulloh, Alloh undan rozi bo‘lsin, aytdi: "œBizlarning oldimizga Rasululloh (s.a.v.) chiqdilar va aytdilar: "œMening oldimdan hozirgina do‘stim Jabroil alayhissalom chiqdi, aytdi: "œEy Muhammad, sizni haq payg‘ambar qilib jo‘natgan Zotga qasamki, Allohning bandalaridan biri besh yuz yil tog‘ning ustida Allohga ibodat qildi. Tog‘ning uzunligi va kengligi o‘ttiz gaz edi. Dengiz uni har tomonlama to‘rt ming farsax masofadan o‘rab turardi. Alloh taolo uning uchun shirin suvli buloq oqizgan edi. Va yana anor daraxti bor edi. Har kuni undan bir dona anor chiqar edi. Kechasi o‘tsa, tahorat olganidan keyin, o‘sha anorni olib yer, keyin namozga qoyim bo‘lar edi. U Allohdan sajda qilib turgan vaqtida jonini olishni va yer va boshqa qurt-qumursqalar yemasligini so‘rar edi" Alloh taolo uning aytganidek qildi. Jabroil alayhissalom aytdi: "œBizlar qachon uning oldidan o‘tsak, tushsak va chiqsak, uning sajdada ekanini ko‘rar edik. Ilmda topdikki, qiyomatda u tirildi va Allohning qudrati oldida to‘xtadi. Alloh taolo: "œBandamni jannatga kirgizinglar, rahmatim bilan!" dedi. Banda aytdi: "œYo‘q, meni amalim bilan kirgizgin". Maloikalarga Alloh aytdi: "œUning amallarini unga berilgan ne’matlar bilan hisoblanglar". Unga berilgan ko‘z ne’matining o‘zi besh yuz yillik ibodatini qamrab oldi va jasad ne’mati qarz bo‘lib qoldi. Alloh: "œBandamni do‘zaxga kirgizinglar", dedi. So‘ngra ular do‘zaxga olib borar ekanlar, u nido qilar edi: "œEy Rabbim, rahma-ting bilan jannatingga kirgizgin!" Alloh taolo uni qaytarishni buyurdi. Alloh qudrati oldida to‘xtatildi. Alloh: "œEy bandam, sen oldin yo‘q eding, seni kim yaratdi?" dedi. "œEy Rabbim, Sen yaratding!" "œBu sening amalingmi yoki mening rahmatimmi?" Aytdi: "œSening rahmating!" "œKim seni besh yuz yil ibodat qilishga yarasha quvvatlantirdi?" Aytdi: "œEy Rabbim, sen quvvatlantirding!" "œTog‘da senga tagi ko‘rinmaydigan katta suvni kim chiqardi? Sho‘r suvdan shirin suvni kim chiqardi? Har kecha senga bir dona anorni kim chiqardi? Anor yilda bir marotaba chiqar edi-ku! Sajda qilib turgan vaqtingda joningni olishimni so‘rading. Men shunday qildim. Bularni kim qila olardi?" "œSen, ey Rabbim!" dedi. Alloh aytdi: "œBularning hammasi Mening rahmatimdir va rahmatim bilan jannatga kirgizgayman!.. Bandamni rahmatim bilan jannatga kirgizinglar! Sen qanday yaxshi bandam bo‘lding!" Alloh taolo uni jannatga kirgizdi". Jabroil alayhissalom aytdi: "œBularning hammasi Allohning rahmatidir!"

81. Hasandan rivoyat qilindi: Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œO‘lim vaqtida musulmon kishining qalbida xavf bilan umid jam bo‘lganida, nimani umid qilsa, Alloh taolo shuni beradi va nimadan qo‘rqqan bo‘lsa, uni ketkazadi".

82. Abu Hurayra, Alloh undan rozi bo‘lsin, rivoyat qiladi: Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œHech birlaringiz amal bilan najot topmaysizlar!" "œSiz ham najot topmaysizmi, yo Rasululloh?" Aytdilar: "œMen ham, lekin meni Alloh o‘z rahmati bilan o‘rab oladi! Alloh taologa yaqin bo‘ladigan amallarga yaqinlashinglar. To‘g‘ri so‘zni aytinglar. Allohga ibodat qilinglar va kunning ikki tarafi va kechaning qorong‘u paytida zikr qilinglar. Amal qilinglar quyosh chiqishida va quyosh botishida, qorong‘i kechalarda ibodatni lozim tutinglar".

83. Anas ibn Molikdan, Alloh undan rozi bo‘lsin, rivoyat qilindi: Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œYengil qilinglar, og‘ir qilmanglar, xursand qilinglar va qochirmanglar!"

Ibn Mas’ud aytadi: "œOdamlarga qiyomat kuni rahmat davomli bo‘lganini ko‘rgan iblis boshini ko‘tarib, Alloh rahmatining kengligini, shafoat qiluvchilarning shafoatini ko‘radi!".

84. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar: "œQiyomat kunida Arshning tagidan nido qilguvchi nido qiladi: "œEy Muhammadning ummati! Mening tomonimdan sizlarga nimaiki bo‘lsa, berdim. Endi bandalarning haqlari qoldi. Bir-biringizga beringizlar va jannatga Mening rahmatim bilan kiringizlar".

Fuzayl ibn Iyoz, Alloh undan rozi bo‘lsin, aytdi: "œXavf inson salomat bo‘lgan paytda bo‘lsa, afzaldir. Vaqtiki kasal va amaldan ojiz bo‘lsa, umid qilishi afzaldir". Ya’ni kishi salomat bo‘lsa, qo‘rqinch afzal, toatlarda kuch va g‘ayrat ko‘rsatmoqligi, gunohlardan qaytishligi kerakdir. Agar kasal va ojiz bo‘lsa, umid qilish afzaldir.

Abu Ravvodning otasi aytadi: "œAlloh taolo Dovud alayhissalomga vahiy yubordi: "œEy Dovud! Gunohkorlarni xursand qil va siddiqlarni ogohlantir!" So‘radi: "œGunohkorlarni qanday xursand qilib, siddiqlarni qanday ogohlantiraman?" "œGunohkorlarga xursandchilik xabarini bergin, ularning gunohlarini kechirmoqlik Menga katta ish emas! Va ogohlantir siddiqlarni, qilgan amallari bilan gerdaymasinlar. Men biror kishiga o‘zimning o‘lchov-hisobimni qo‘ysam, uni halok qilgayman".

Ba’zi ahli kitoblardan aytiladi: "œAlloh taolo: "œAlbatta Mening o‘zimgina Allohman! Podshohlarning podshohiman! Podshohlarning qalblari Mening qudratimdadir va taqdirlari qo‘limdadir. Qaysi qavmdan rozi bo‘lsam, ularga podshohlarning qalbini rahmli qilib qo‘ydim. Qaysi qavmga g‘azabim tushsa, ularga podshohlarning qalbini o‘t-g‘azabli qilib qo‘ydim. Podshohlarni la’natlash bilan o‘zlaringni mashg‘ul qilib qo‘ymanglar. Menga tavba qilinglar va sizlarga mehribonlik va yumshoqlik qilgayman".

85. Abu Hurayradan, Alloh undan rozi bo‘lsin, rivoyat qilindi: "œPayg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œAgar mo‘minlar Alloh huzuridagi azobni bilganida edi, jannatiga hech kim tama’ qilmagan bo‘lar edi va agar kofirlar Allohning huzuridagi rahmatini bilganida edi, uning rahmatidan hech kim noumid bo‘lmas edi"

86. Ahmad ibn Saql aytdi: "œYahyo ibn Aksamni tushimda ko‘rdim va: "œSenga Rabbing nima qildi!" deb so‘radim. Dedi: "œMeni chaqirdi va aytdi: "œEy yomon chol, nima qilgan bo‘lsang, qilib bo‘lding!" Aytdimki: "œEy Rabbim, Sendan bir so‘z eshitgan edim". So‘radi: "œNima eshitding?" Aytdim: "œMenga Abdurazzoq Mu’ammardan, Zuhriydan, Urvadan, Oyishadan, Payg‘ambardan (s.a.v.) Jabroil alayhissalomdan rivoyat qilinishicha, Sen aytibsanki: "œQaysi bir muslim Islomda sochi oqarsa, Men uni azoblashdan uyalgayman", deb. Men esa juda keksaman". "œAbdurazzoq to‘g‘ri aytdi. Mu’ammar, Zuhriy, Urva, Oyisha, Muhammad va Jabroil to‘g‘ri aytibdilar. Men ham to‘g‘ri aytganman! Ey Yahyo, Men Islomda sochlari oqargan kishini azoblamayman!" dedi va meni jannatga kirishga buyurdi".