118. Hasan rivoyat qiladi: "œPayg‘ambarimiz (s.a.v.) bir xotinni zino qilganligi uchun toshbo‘ron ettirdilar, keyin unga janoza o‘qidilar. Ba’zi sahobalar Payg‘ambarimizdan (s.a.v.) so‘radilar: "œYo Rasululloh, uni toshbo‘ron qildirdingiz va unga janoza ham o‘qidingiz?" Aytdilar: "œU tavba qilgan edi. Agar shunga o‘xshagan ishni yetmish marta qilgandayam, Alloh taolo tavbasini qabul qilardi, (ya’ni uning tavbasi haqiqiy edi). Haqiqiy tavba qabul qilinadi. Agar o‘sha katta gunoh bo‘lsa ham".

119. Payg‘ambarimiz (s.a.v) aytdilar: "œKimki mo‘minni fohisha ish bilan ayblasa, o‘sha odam o‘zi shu ishni qilgan kabidir. Alloh taolo o‘sha ayblovchini shu ishga tushirmay qo‘ymaydi. Kimki mo‘minni bir gunoh bilan ayblasa, u kishining o‘zi shu gunohni qilmasdan va shu bilan uyatga qolmasdan turib bu dunyodan ketmaydi".

Faqih, Alloh rahmat qilsin, deydi: Albatta mo‘min gunohga tushmoqlikni qasd qilmaydi, unga suyanmaydi ham, chunki Alloh taolo: "œSizlarga kufrni, (Alloh va Payg‘ambarga) itoatsizlikni va isyonni yomon ko‘rsatib qo‘ydi" (Hujurot, 7), deb xabar beryapti. Albatta U mo‘minlarga gunohlarni yomon qilib ko‘rsatdi. Mo‘minlar ularga suyanmaydilar, lekin ular bunga g‘aflat holatida tushib qoladilar. Ular bilan mo‘minni ayblab bo‘lmaydi, agar tavba qilgan bo‘lsa.

120. Ibn Abbos, Alloh undan rozi bo‘lsin, aytadi: "œAgar banda tavba qilsa, Alloh uning tavbasini qabul qiladi. Uning amalidagi gunohlaridan yozilgan gunohlarini unuttiradi va uning gunoh qilgan yerini ham unutadi. Osmondagi o‘rnini ham unuttiradi, qiyomat kuni yaratgan maxluqlaridan hech narsa uning zarariga shohidlik bermasligi uchun".

121. Ali ibn Abu Tolib, Alloh undan rozi bo‘lsin, rivoyat qiladi: Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar: "œArshning oldida, xalqni yaratmasdan to‘rt ming yil oldin yozilgan bitik bor:

"œMen tavba qilgan hamda imon keltirib, yaxshi amallar qilgan, so‘ngra to‘g‘ri yo‘lga yurgan kishilarni mag‘firat etuvchidirman" (Toho, 82).

X BOB. YANA TAVBA HAQIDA

122. Ibn Abbosdan rivoyat: "œPayg‘ambar (s.a.v.) tavba eshigini zikr qildilar. Umar ibn Xattob: "œYo Rasululloh, tavba eshigi nima?" deb so‘radi. Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œTavba eshigi mag‘ribning orqasidadir, uning ikki tabaqasi tillodan, dur va yoqutdan qoplangan. Eshikning birinchi tabaqasi bilan ikkinchisining orasi tez yurar ulovga mingan kishiga qirq yillik yo‘ldir. Bu eshik Alloh taolo maxluqotlarni yaratgandan beri ochiqdir. Toki quyosh g‘arbdan chiqquncha, Allohning bandalaridan qaysilari tavbai nasux qilsa, uning tavbasi o‘sha eshikdan kiradi". Maoz ibn Jabal aytdi: "œOtam-onam sizga fido bo‘lsin, yo Rasululloh, tavbai nasux qanday bo‘ladi?" Aytdilarki: "œGunohkor o‘zidan o‘tgan gunohga pushaymon bo‘lmog‘idir. So‘ngra Alloh taologa uzr aytib, bu gunohlarni qaytib qilmaydi. So‘ng quyosh bilan oy bu eshikka botadi, keyin ikki tabaqa qaytib yopiladi. Ikkovining orasida nima bor bo‘lgan bo‘lsa, hammasi yig‘iladi. Go‘yoki ikkovining orasida na bir teshik, na bir yorug‘ bo‘lmagan holatga aylanadi. Shu vaqtdan keyin tavba qabul qilinmaydi. Islomda qilingan yaxshiliklari foyda bermaydi, magar oldin muhsin bo‘lgan bo‘lsa, foyda beradi va bu Alloh kalomida bordir:
"œParvardigoringizning ayrim oyatlari keladigan kunda esa ilgari imon keltirmagan yoki imonida yaxshilik kasb qilmagan biron joyiga (endi keltirgan) imoni foyda bermas" (An’om, 158).

Abdulloh ibn Mas’ud, Alloh undan rozi bo‘lsin, aytadi: "œTavbai nasux ­ tavba qilib, keyin bu gunohlarga qaytmaslikdir". Yana aytadi: "œTavba eshigi ochiqdir. U har kishini qabul qilguvchidir, uch kishidan boshqa:
­ kufrning boshi shaytonni;
­ xatolarning boshi Odamning o‘g‘li Qobilni;
­ payg‘ambarlarni o‘ldirganlarni".
Aytdilar: "œTavba qilguvchilarning eshigi mag‘rib tomonidan ochiqdir. Orasi qirq yillik yo‘ldir. Ular yopilmaydi, toki quyosh g‘arb tomonidan chiqqunicha".

123. Abu Hurayradan, Alloh undan rozi bo‘lsin, rivoyat qilindi: Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar: "œTavba havoda muallaq osilib turadi. U kechayu kunduz nido qiladi: "œKim meni qabul qilgan bo‘lsa, u azoblanmaydi". Bu nido dunyo tugab, quyosh mag‘ribdan chiqqunga qadar davom etaveradi, qachonki quyosh mag‘ribdan chiqsa, u qabul qilinmaydi".

Bu xabarlarda tavbaga undashlik bor. Bundan ravshanlik shulki, tavba qilsa, undan tavba qabul qilinadi. Alloh taolo mo‘minllarni tavbaga chaqiradi. Aytadiki:
"œBarchalaringiz Allohga tavba qilinglar, ey mo‘minlar! Shoyadki, najot topsalaringiz" (Nur, 31). Ya’ni, Allohning azobidan najot topishlaringiz uchun va Uning rahmatiga erishmoqlaringiz uchun tavba qilingiz. Alloh bayon qildiki, tavba hamma yaxshiliklarning kalitidir. Albatta,  mo‘minlarning najot topishi, uning tavbasidandir. Mo‘minlarga tavba qilmoqliklarini buyuryapti: "œEy imon keltirgan bandalar, Allohga xolis tavba qilinglar!" Keyin tavbadan so‘ng, ular uchun qanday karomatlar bo‘lishini bayon qildi:
"œShoyadki Parvardigoringiz sizlarning yomonlik — gunohllaringizni o‘chirib", ya’ni, sizlardan gunohlarni Alloh taolo o‘chiradi va "œOstidan daryolar oqib turadigan jannatga kiritur" (Tahrim, . Ya’ni oxiratda sizlarga tagidan suvlar oqib turuvchi va mevali daraxtzorlardan iborat bog‘lar beradi.

124. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar: "œAlbatta men Allohdan gunohimni kechirishini so‘rayman va Allohga bir kunda yuz marta tavba qilaman!

125. Boshqa xabarda: "œEy odamlar, Allohga tavba qilinglar! Men bir kecha-kunduzda yuz marta tavba qilaman", dedilar.

Payg‘ambarning (s.a.v.) oldingi va keyingi gunohlari kechirilgan holda tavba qilsalar-u, gunohi kechirilgani yoki kechirilmagani ma’lum bo‘lmagan kishilar-chi? Ular nechun Alloh taologa har zamon tavba qilmasin! Va tilini qanday qilib doimiy istig‘for bilan mashg‘ul qilmasin".

Ibn Abbos, Alloh undan rozi bo‘lsin, deydiki: «Alloh kalomida aytdi: "œBalki inson oldinda (kelgusi hayotida ham), fisq-fujur qilmoqni xohlaydi" (Qiyomat, 5), ya’ni gunohlarini qilib kelaveradi. Tavbasini kechiktiradi. U yaqinda tavba qilaman, deydi, hattoki yomonlik ustida o‘limini topguncha cho‘zadi, so‘ngra o‘ladi".

126. Payg‘ambar (s.a.v.) aytdilar: "œYaqinda tavba qilaman deb aytuvchi halok bo‘ladi. Mo‘min kishiga to o‘lim kelgunicha, har vaqt Allohga tavba qilmog‘i lozim bo‘ladi. U o‘lim paytida tavba qilguvchi bo‘lsa, Alloh taolo uning tavbasini qabul qilguvchidir. Alloh taolo aytdi:
"œU bandalaridan tavba-tazarru’ qabul qiladigan, yomonliklarni afv etadigan va qiladigan ishlaringizni biladigan zotdir" (Sho‘ro, 25).

Ya’ni gunohlaridan o‘tadi, agar tavba qilsalar va qaytsalar. Tavba — gunohlariga qalbi bilan pushaymon bo‘lmog‘i, til bilan istig‘for so‘ramoqligi va gunohlariga hech ham qaytmaslikni ko‘ngliga tugmoqligidir.

127. Abdulloh ibn Mas’ud, Alloh undan rozi bo‘lsin, aytadi: "œKimiki faqat yakka-yagona, ulug‘ Alloh taolodan kechirim so‘rayman, deb uch marta aytsa, uning gunohlari kechiriladi, agar dengizning ko‘piklaricha bo‘lsa ham".