459. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam ramazon yaqinlayotgan vaqtda aytardilarki: "Agar bandalar ramazon oyida nimalar borligini bilganlarida ummatim ramazonning yil bo‘yi bo‘lmog‘ini orzu qilardi". Xuzo’a qabilasidan bir kishi: "Ey Allohning elchisi, bu oyda nimalar borligini bizga aytib bering", dedi. Aytdilar: "Jannat ramazon uchun yildan yilga bir marta ziynatlanadi. Birinchi ramazon kechasi arshning tagidan shamol esib, jannat daraxtlarining yaproqlari shitirlaydi. Hurlar unga qarab aytadilarki: "Ey Parvardigor, bu oyda bandalaringga bizlarni nikohla. Bizlar bilan ularning ko‘zlari quvonsin, biz ular bilan ko‘zlarimizni quvontiraylik". Qaysi banda ramazonda ro‘za tutsa, Alloh uni yoqutli chodirda ikki hurga uylantiradi. Alloh ularni:
"Ular chodirlarda asralgan hurlardir" (Ar-rahmon, 72), deb sifatlagan. U hurlarning har birida yetmishta bezak bor, u bezaklarning rangi boshqa bezaklarda topilmaydi, yetmish turli xushbo‘y narsalar beriladi. Har bir hurda dur bilan to‘qilgan, yoqutdan bo‘lgan yotoqlari bor va har birining yetmishta xizmatchisi bo‘ladi. Mana shular ramazonda ro‘za tutganlar uchundir. Yaxshiliklariga alohida ajr beriladi".

460. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Rajab ummatimning oyidir, uning boshqa oylardan ortiqligi ummatimning boshqa ummatlardan ortiqligichadir. Sha’bon mening oyimdir, uning boshqa oylardan ortiqligi mening boshqa payg‘ambarlardan ortiqligimcha. Ramazon Allohning oyi, uning boshqa oylardan ortiqligi o‘zining xalqidan ortiqligicha".

461. Faqih aytadilar: Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam chiqqanlarida odamlar tortishib turishgan edi. Shunda u zot sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Men sizlarga Laylatul-qadrning xabarini bermoqchi edim, lekin sizlarning unga suyanib qolishlaringdan qo‘rqdim. Shoyad bu sizlarga yaxshilik bo‘lsa. Uni oxirgi o‘n kunlikda izlanglar, qolgan to‘qqizida, yettisida, beshida, uchida va oxirgi kunida. Uning belgilari: toza, nurli bo‘ladi, issiq ham, sovuq ham bo‘lmaydi. Quyosh chiqqanida uning harorati bo‘lmaydi, kim imon keltirib va savob umid qilgan holda qoim tursa, uning oldingi gunohlari kechiriladi".

Faqih aytadilar: Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam kechada qoim bo‘lishning, kunduzi ro‘za tutishning imon keltirgan va savob umid qilgan holda bo‘lishini shart qildilar. Imon — Alloh u uchun va’da qilgan savoblarga ishonish; savob umid etish esa, Allohga yuzlangan holda Unga xushu’ qilishdir. Agar banda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam zikr qilgan savoblarga yetmoqni xohlasa, bu oyning hurmatini bilishi lozim, bu oyda tilini yolg‘ondan, g‘iybatdan, ortiqcha so‘zlardan, a’zolarini xato va adashishlardan, qalbini musulmonlarga hasaddan, adovatdan saqlamog‘i kerak. Shularni bajargach, amallari qabul bo‘ladimi yoki yo‘qmi, Allohdan qo‘rqib turmog‘i lozimdir.

Bir hakim aytar ekan: "Musibatga uchragan kishiga dunyoda ajr va oxiratda savob bo‘lishining kafolatini berding, agar bu ro‘zani bizlardan qaytarsang, ya’ni, rad qilsang, bu musibatning ajridan ham bizlarni mahrum qilmagin, ey yaxshilik bilan tanilgan Zot!"

462. Abu Zarr Fiforiy (r.a.) aytadilar: Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan birga ro‘za tutdik. Ramazonning yigirma uchinchi kunida Payg‘ambar biz bilan namoz o‘qidilar. Hatto kechaning uchdan biri o‘tdi. Keyin yigirma to‘rtinchi kuni chiqmadilar. Yigirma beshinchi kuni esa, chiqib, to kecha yarim bo‘lguncha namoz o‘qidilar. Shunda biz: "Bu kechaning hammasini nafl qilib yuborsak-chi?" dedik. U zot aytdilarki: "Kim chiqib, imom bilan namoz o‘qisa, keyin imom ketgach ketsa, unga kechasi bilan ibodat qilib chiqqan savobi yoziladi". So‘ng yigirma oltinchida o‘qimadilar. Yigirma yettinchi kuni bo‘lganda, kelib ahllarini jam qildilar va bizlar bilan namoz o‘qidilar. Biz hatto saharlik o‘tib ketadimi, deb qo‘rqdik".

463. Oyisha onamiz (r.a.) aytadilar: "Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam ramazonning birinchi kechasida masjidga chiqib, odamlar bilan namoz o‘qidilar. Odamlar tong otgach, bu haqda gapirishdi. Ikkinchi kuni odamlar ko‘payib ketdi. U kishi o‘qidilar, odamlar ham o‘qishdi. Uchinchi kuni odam ko‘payib, masjidga sig‘may qoldi. Keyingi kuni u zot chiqmadilar. Oxirida o‘zlarining namozlari uchun chiqdilar. Bomdodni o‘qib bo‘lganlaridan keyin odamlarga o‘girilib: "Bu kechadagi ishlaringiz meni qo‘rqitgani yo‘q, lekin men kechasi namoz o‘qish sizlarga farz bo‘lib qolishidan qo‘rqdim, agar farz bo‘lib qolsa, unga ojizlik qilasizlar", dedilar.

464. Oyisha onamiz (r.a.) aytadilar: "Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam ramazonda qoim bo‘lishga targ‘ib qilardilar. Lekin qattiq buyurmas edilar. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam o‘tganlaridan keyin Abu Bakr Siddiq (r.a.) xulofatlarida ham shunday bo‘ldi. Umar (r.a.) xulofatlari o‘rtalarida odamlarni jam qilib, ularga Ubay ibn Ka’bni (r.a.) imom qilib qo‘ydilar".

465. Faqih aytadilar: Otam isnodi bilan Ali ibn Abu Tolibning (r.a.) bunday deganlarini menga so‘ylab berdi: "Umar ibn Xattob tarovih namozini o‘qish haqidagi hadisni mendan eshitganlar", dedilar Ali. "U qanday hadis, ey mo‘minlar amiri?" deb so‘rashdi. Aytdilar: "Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning shunday deganlarini eshitgan edim: "Allohning arshi atrofida bir joy bor. U haziratul quds deb ataladi. U nurdandir. U yerdagi maloikalarning sonini sanab bo‘lmaydi. Alloh o‘zi biladi. Ular Allohga tinimsiz ibodat qilib turishadi. Ramazon kechalari bo‘lsa, ular Parvardigorlaridan yerga tushishga ruxsat so‘rashadi. So‘ngra odam farzandlari bilan birga namoz o‘qishadi. Ular har kecha tushishadi. Kim ularni ushlasa yoki ular kimni ushlasalar, u odam baxtli bo‘ladi. Keyin hech ham badbaxt bo‘lmaydi. Shundan so‘ng Umar (r.a.): "Bizlar bunga xaqliroqmiz", deb odamlarni tarovih namoziga to‘pladilar va ularga Ubay ibn Ka’bni imom etib tayinladilar".

Ali ibn Abu Tolibdan (r.a.) rivoyat qilinadi. U kishi ramazon oyining birinchi kuni chiqqanlarida masjidlarda qiroatni eshitdilar va masjidlardagi qandillarning yashnab turganini ko‘rdilar. Shunda aytdilar: "Ey Alloh, masjidlarni Qur’on nurlari bilan to‘ldirganingdek Umarning qabrini ham nurga to‘ldirgin".

Usmon ibn Affondan (r.a.) ham shunday rivoyat bor. Alloh hammalaridan rozi bo‘lsin.

______________
Ramazon oyi fazilati bobi hadislari

452-hadis. Juda Zaif. Bayhaqiy, Asbahoniy rivoyat qilgan.
453-hadis. Juda zaif. Ahmad, Bazzor, Bayhaqiy rivoyat qilgan.
454-hadis. Sahih. Ahmad, Nasoiy, Bayhaqiy rivoyat qilgan.
455-hadis. Sahih. 428-hadisning izohiga qarang.
456-hadis. Muttafaqun alayh.
457-hadis. Sahih. Muslim rivoyat qilgan.
458-hadis. Munkar. "œAz-zaifa"ga qarang.
459-hadis. Munkar. Roviylardan biri bo‘lgan Jarir ibn Ayyub al-Bajaliyning hadisini Buxoriy, Abu Na’im, Nasoiylar olishmagan.
460-hadis. Yolg‘on. "œTanzihush-shari’at"ga qarang.
461-hadis. Mursal. Ahmad rivoyat qilgan.
462-hadis. Sahih. Abu Dovud, Termiziy, Nasoiy, Ibn Mojja rivoyat qilgan.
463-hadis. Muttafaqun alayh.
464-hadis. Sahih. Buxoriy rivoyat qilgan.
465-hadis. Juda zaif, chunki to‘rtta illati bor. Bayhaqiy rivoyat qilgan.

O‘TTIZ TO‘QQIZINCHI BOB
ZULHIJJA OYINING DASTLABKI O‘N KUNI FAZILATI

466. Faqih Abu Lays Samarqandiy (r.a.) aytadilar: Ibn Abbos (r.a.) rivoyat qilishlaricha, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytganlar: "Solih amallarning Allohga mahbubrog‘i mana shu kunlarda qilinganidir". Ya’ni, zulhijja oyining birinchi o‘n kunligida qilingan amallar.

467. Jobir ibn Abdulloh (r.a.) deydilar: Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Alloh taolo uchun kunlarning yaxshirog‘i va afzalrog‘i ashr (zulhijja oyining o‘n) kunidir". "Alloh yo‘lidagi ish u kunlarga teng emasmi?" deyishdi. Aytdilar: "Alloh yo‘lidagi (ish ham) ularga teng emas. Magaram oti yarador bo‘lsa, yuzlarini chang-g‘ubor qoplasa". Boshqa bir rivoyatda: "Oti yarador bo‘lsa va qoni oqsa, deyilgan".

468. Faqih aytadi: Oyisha onamizdan (r.a.) rivoyat qilindi. Bir yigit qo‘shiq va lag‘v gaplarni eshitib yurardi. Zulhijja oyi kirgach, ro‘za tutar edi. Bu gap Payg‘ambarimizga yetdi. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam unga odam yuborib chaqirtirdilar. U kelgach: "Bu kunlarda ro‘za tutmoqqa seni nima majbur qildi?" deb so‘radilar. Yigit: "Ota-onam sizga fido bo‘lsin, ey Allohning elchisi, bu kunlar hajning muayyan kunlari va ham ibodatlari bajariladigan kundir. Shoyadki Alloh meni hojilarning duolariga sherik qilsa", dedi. Aytdilar: "Har bir ro‘za tutgan kuning yuzta qulni ozod qilishga teng, yuzta tuya, yuzta otni Alloh yo‘lidagi jihodga berganingga barobar. Agar zulhijjaning sakkizinchi kuni bo‘lsa, u kunda sen uchun mingta qul ozod qilganning, ming tuya va ming otni Alloh yo‘lidagi jihodga yuborganning savobi beriladi. Arafa kunida esa, sen uchun ikki ming qul ozod qilganning, ikki mingta tuya va ikki mingta otni Alloh yo‘lidagi jihodga berganning savobi bor. Bu ro‘zalar ikki yillik ro‘zaga tengdir. Bir yili oldingisiga, ikkinchi yili keyingisiga".