QIRQ BIRINCHI BOB
NAFL RO‘ZASI, OYNING 13-, 14-, 15-KUNLARI RO‘ZASI VA RAJAB OYI RO‘ZASINING FAZILATI

479. Faqih Abu Lays Samarqandiy aytadilar: Zayd ibn Aslam Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qiladilar: "Amallar yettitadir. Misli beriladigan amal, ikki mislicha beriladigan amal, vojib qiluvchi (amal), o‘n barobar savob beriladigan amal, yetti yuz barobar savob beriladigan amal, yana shunday amal borki, uni qiluvchining savobini faqat Alloh biladi.

Savobi o‘zi barobaricha beriladigan amal; kishi gunoh qilsa, unga bitta gunoh yoziladi va yaxshilikni qasd etsayu, uni qila olmasa, bitta yaxshilik yoziladi. Ikki mislicha beriladigan amal; kishi bir yaxshilikni qilsa, unga ziyodasi bilan savob yoziladi. Vojib qiluvchi amal; kim Allohning o‘zigagina ibodat qilsa, unga jannat vojib bo‘ladi. Kim Allohga Undan o‘zgaga ibodat etgan holda yo‘liqsa, unga do‘zax vojib bo‘ladi. O‘n barobar savob beriladigan amal; kishi bir yaxshilik qilsa, unga o‘n barobar ajr beriladi. Yetti yuz barobar savob beriladigan amal: Kim Alloh yo‘lida biron amal qilsa yoki infoq-ehson bersa, amaliga yetti yuz barobarida ajr beriladi. Ajru savobini Allohdan o‘zga bilmaydigan amal esa, ro‘zadir".

480. Abu Cadaqa Yamoniy aytadilar: Hazrati Bilol Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam oldilariga kirganlarida u kishi ovqatlanayotgan edilar. Shunda u zot sollallohu alayhi vasallam: "Ey Bilol, ovqatga, ovqatga", dedilar. Bilol (r.a.): "Ey Allohning elchisi, men ro‘zadorman", deb javob qildilar. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Bizlar rizqimizni yeyapmiz. Bilol esa, jannatda rizqlanadi. Agar ro‘za tutgan kishi ovqatlanayotgan kishilar oldida o‘tirsa, uning a’zolari unga tasbeh aytadi. Maloikalar unga duo qiladi va: "Ey Parvardigor, uni kechirgin, ey Parvardigor, unga shu o‘tirishida rahm qilgin", deydi".

Abu Muso Ash’ariy (r.a.) aytadilar: "Dengizda ketayotib, to‘lqinlarga duch keldik, keyin yelkanlarni ko‘tardik. Biror orol yo jonzotni ko‘rmas edik, shu vaqt bir nido keldi: "Ey kema ahli, to‘xtanglar, sizlarga xabar beraman", dedi. Biz yurishda davom etdik, lekin hech narsani ko‘rmasdik. Yetti marta shunday nido keldi. Yettinchi martasida o‘rnimdan turib: "Ey sen, bizning holatimizni ko‘rib turibsan, to‘xtashga qodir bo‘la olmayapmiz. Bizlarga xabar bermoqchi bo‘lgan narsangning xabarini beraver", dedim. U aytdi: "Ogoh bo‘linglar, sizlarga Allohning hukmi haqida xabar beraman. Alloh taolo o‘zini nafsiga hukm qildiki, issiq kunda chanqagan (ro‘za tutgan) bandani Alloh taolo qiyomat kunida suvga qondiradi".

Ibn Muborak ham Abu Muso Asha’riydan shunga o‘xshash rivoyatni keltirganlar va unga ushbu so‘zlarni qo‘shimcha etganlar: "Abu Muso qattiq issiq kunlar kelishini kutib turardilar, qachon issiq kuchaysa, ro‘za tutardilar".

481. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Olti xislat yaxshilikdir: Allohning dushmaniga qilich bilan harakat qilmoq, yoz oyida ro‘za tutmoq, musibat vaqtida chiroyli sabr qilmoq, haq bo‘lsa-da, tortishishni tark etmoq, bulutli kunda namozni vaqtli o‘qimoq, (yoki yoz kunida, dedilar), qish kunlarida tahoratni komil qilmoq".

Abu Dardodan (r.a.) naql qilinadi: "Uch narsa bo‘lmasa edi, o‘lishimga parvo etmasdim.
1. Allohga sajda qilganda tuproqdan yuzimda belgilar qolishi.
2. Uzun kunda ro‘za tutish.
3. Yaxshi xurmoni tanlab yeganlari kabi, yaxshi so‘zlarni ham tanlab gapiradigan qavm bilan o‘tirish".

482. Abu Hurayra (r.a.) aytadilar: "Rasululloh sollallohu alayhi vasallam menga uch xislatni o‘rgatdilar. Ularni o‘lgunimcha tashlamayman. Hamisha tahoratli yurish, har oyda uch kun ro‘za tutish, choshgoh namozini qoldirmaslik".

483. Hafsa onamizdan (r.a.) rivoyat qilinadi: "Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam to‘rt narsani tark qilmas edilar. Ashuro kunida, ashr kunlarida va oyda uch kun ro‘za tutishni hamda bomdoddan oldin ikki rak’at namoz o‘qishni".

484. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytadilar: "Sabr oyida (ya’ni, ramazonda) ro‘za tutinglar va har oyda uch kun ro‘za tutinglar, u bir dahrlik ro‘za o‘rnidadir. U qalbdagi adovatni ketqazadi".

Abdulloh ibn Shaqiq Uqayliy aytadilar: "Madinaga kelib, Abu Zarr Fiforiyni (r.a.) uchratdim. Unga: "Bugun qaysi holda ekaningizni bilayin", dedim. Xullas, undan "Ro‘zamisiz?" deb so‘radim. "Ha", dedilar u kishi. Umar ibn Xattobning (r.a.) oldilariga kirishga izn so‘rab kutib turardilar. Huzurlariga kirganimizdan keyin bir tovoq ovqat olib kelishdi. Abu Zarr ham yeya boshladilar. Men qo‘lim bilan imo qilib, u kishiga eslatdim. U zot: "Men senga nima deganimni unutganim yo‘q, men ro‘zaman. Har oyda uch kun ro‘za tutaman, demak, abadiy ro‘zadorman", dedilar".

485. Abdulloh ibn Amr ibn Os (r.a.) aytadilar: "Men mujtahid bir kishi edim. Otam meni uylantirdi. Bir kuni otam uyimga kelib meni ko‘rmabdi. Xotinimdan: "Ering qanday?" deb so‘rabdi. Xotinim: "Juda yaxshi odam. Uxlamaydi, og‘iz ochmaydi, doim ro‘za", debdi. Otam mendan gumon qilib keyin aytdiki: "Men seni musulmon ayolga uylantirdim, uning haqqini ado et". Men otamning so‘zlariga parvo qilmadim. Quvvatim, ijtihodim bor edi. Bu gap Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamga yetib, u kishi meni chaqirtirdilar. Va aytdilarki: "Men namoz o‘qiyman, ro‘za tutaman va og‘iz ochaman. Sen ham namoz o‘qi, uxla, har oyda uch kun ro‘za tut". Men aytdim: "Ey Allohning elchisi, men bundan ko‘ra quvvatliman". Aytdilar: "Bir kuni ro‘za tutib, bir kuni tutma. Bu Dovudning (a.s.) ro‘zalari". Keyin so‘radilar: "Qur’onni qanchada o‘qib bo‘lasan?" "Ikki kecha-kunduzda", dedim. "Har o‘n besh kunda o‘qi", dedilar. "Ey Allohning elchisi, men bundan ko‘ra quvvatliroqman", dedim. "Yetti kunda o‘qi", deb, so‘ng qo‘shimcha qildilar: "Har bir amalning ochko‘zligi bor va har bir ochko‘zlikda ozgina vaqt hirs bo‘ladi. Kimning o‘sha vaqti mening sunnatimda bo‘lsa, u hidoyat topadi. Kimniki boshqa narsada bo‘lsa, halok bo‘ladi".

Ablulloh ibn Amr (r.a.) aytadilar: "Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning ruxsatlarini qabul qilganimda edi, ahlim va molimning yana shuncha bo‘lishidan yaxshiroq edi. Bugun qariganman, kuchim ketdi va Rasululloh sollallohu alayhi vasallam buyurganlarini tark qilganimni yomon ko‘rib turibman".

Ibn Abbosning (r.a.) huzurlarida bir kishi kelib, ro‘za haqida so‘radi. "Men xazinamda bor so‘zlarimni senga gapirib beraman, — dedilar u kishi. — Agar Sulaymon alayhissalomning ro‘zasini xohlasang, u zot oyning avvalida uch kun, o‘rtasida uch kun va oxirida ham uch kun ro‘za tutardilar. Agar Dovud alayhissalomning ro‘zasini xohlasang, u zot bir kun ro‘za tutib, bir kun og‘izlari ochiq bo‘lardi. Agar Iso alayhissalomning ro‘zasini xohlasang, u zot yil bo‘yi ro‘za tutardilar. Arpa yer edilar. Qattiq jundan kiyim kiyardilar. Kechasi bo‘lsa, oyoqlarini namozga saflar edilar, bomdod namozining alomati kelguncha turardilar. U kishi qaerda tursalar, ikki rak’at namoz o‘qirdilar. Agar u kishining onalarining ro‘zasini xohlasang, u ayol ikki kun tutib, ikki kun tutmas edi. Agar sen butun olamlar sarvari Muhammadning sollallohu alayhi vasallam ro‘zalarini xohlasang, u zot har oyda uch kun ro‘za tutardilar". Ya’ni, oyning oydin kunlarida — 13-, 14-, 15-kunlarda.

486. "U kunlar bir yillik ro‘zadir".

487. Abu Hurayra (r.a.) Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qiladilar. "Kim ramazon ro‘zasini tutsa, keyin unga shavvoldan olti kunni qo‘shsa, guyoki yilning hammasida ro‘za tutgandek bo‘ladi".

Abu Hurayra (r.a.) aytadilar: "Men sizlarga buni hisoblab beraman. Ramazon oyi ro‘zasi uch yuz kun va olti kun oltmish kun bo‘ladi. Chunki Alloh taolo:
"Kim biron chiroyli amal qilsa, unga o‘n barobar qilib (qaytarilur)" (An’om, 160), deb aytgan. Har bir kun o‘n kunga tengdir".

Faqih aytadilar: Ba’zi kishilar shanba kunida ro‘za tutishni karih ko‘rishgan. Aytishadiki: "U ishda nasorolarga o‘xshashlik bor".
Ibrohim Naxa’iydan shanba kuni ro‘za tutish to‘g‘risida so‘rashdi. "U ro‘za xotinlar ro‘zasidir", deb javob qildilar.
Ba’zilar: "Nasorolarga o‘xshab qolmaslik uchun ro‘zani har xil vaqtlarda tutish kerak. Men uchun ketma-ket yoki aralashtirib tutmoqlikning zarari yo‘q. Chunki og‘iz ochiqlik ular ikkovining orasini ajratib turadi", deyishgan.

____________
Nafl ro‘zasi, oyning 13,14,15-kunlari ro‘zasi va rajab oyi ro‘zasining fazilati bobi hadislari

479-hadis. Sanadida uzilish bor. Bayhaqiy rivoyat qilgan.
480-hadis. Mavzu’. Bayhaqiy rivoyat qilgan.
481-hadis. Zaif. Ikkita illati bor.
482-hadis. Muttafaqun alayh.
483-hadis. Zaif, Ahmad, Nasoiy rivoyat qilgan.
484-hadis. Sahih. "Sahihul"
485-hadis. Muttafaqun alayh.
486-hadis.Hasan, Nasoiy, Bayhaqiy rivoyat qilgan.
487-hadis. Sahih. Bazzor rivoyat qilgan.

QIRQ IKKINCHI BOB
AHLI AYOLGA NAFAQA QILISH

488. Faqih Abu Lays Samarqandiy (rahmatullohi alayh) Ayyubdan rivoyat qiladilar. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam sahobalari bir uyda o‘tirishgan edi. Shunda bir kishi ko‘rindi. U kishining yigitlik quvvati hammalarini lol qoldirdi. Ular: "Qani endi bu yigit yigitligini va quvvatini Alloh yo‘lida ishlatganida", deyishdi. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bu gapni eshitib aytdilar: "Sizlar faqat urush va g‘azotni Alloh yo‘lidagi ish deb tushunasizlarmi? Kim nafsini poklash uchun harakat qilsa, bu ham Alloh yo‘lidagi ishdir. Kim ota-onasining iffat-izzati uchun harakat qilsa, bu ham Alloh yo‘lidagi ishdir. Kim oilasining iffatini saqlash uchun harakat qilsa, bu ham Alloh yo‘lidagi ishdir. Kim kibrlangan holda harakat qilsa, bunisi shaytonning yo‘lidagi ishdir".