Abu Lays Samarqandiy. Tanbehul g'ofiliyn

Laylo 28 Oktyabr 2007, 07:34:20

Shogirdlari

Alloh taolo O‘zi xohlagan bandalariga O‘zi xohlagan miqdorda ilm ato etadi. Ammo ilm olimga omonatdir, u olgan ilmini boshqalarga yetkazmog‘i shart. Bu xususda amin zotlardan bo‘lgan Hazrati Abu Lays Samarqandiy ikki yo‘l bilan ilmni yoydilar: ta’lim berib, shogirdlar yetishtirdilar; kitoblar yozib, ilmlarini olis avlodlariga meros qoldirdilar. Faqihning mashhur shogirdlari:

1. Luqmon ibn Hakim Farg‘oniy.
2. Na’im Xatib Abu Molik.
3. Muhammad ibn Abdurahmon Zubayriy.
4. Ahmad ibn Muhammad Abu Sahl.
5. Tohir ibn Muhammad ibn Ahmad ibn Nasr Abu Abdulloh Haddodiy va boshqalar. Hammalarini Alloh rahmat qilsin.

Qayd etilgan

Laylo 28 Oktyabr 2007, 07:34:38

Asarlari

Abu Lays Samarqandiydan barakali ilmiy meros qoldi. Ilm-fan, adab borasida ko‘plab kitoblar tasnif etdilar. Fiqh, usuli din, tib va falsafa ilmlarida shuhrat va martaba qozondilar.

1. "œBahrul-ulum" (Ilm ummoni) Qur’oni karim tafsiri bo‘lib, "œTafsirul-Qur’on", ham deyiladi.
2. "œXizonatul-fiqh" (Huquqshunoslik xazinasi) Islom fiqh ilmi sohasiga oid bo‘lib, bu boradagi ko‘plab asarlarning eng mashhuridir. Asar tadqiq etilib, jahon miqyosida nashr qilingan.
3. "œBo‘stonul-orifiyn" (Oriflar bo‘stoni) ma’rifat, ilohiyot, zuhd, taqvo va faqr bobida bo‘lib, shu sohadagi asarlarning mashhurlaridandir.
4. "œTanbehul-g‘ofiliyn" -- eng ta’sirchan, mo‘’tabar asarlaridan bo‘lib, oxirat saodatining yo‘li, taqvo darsligidir.
5. "œQirrotul-’uyun va mufrihu qalbul-mahzun" (Ko‘zlar quvonchi va mahzun qalb farahi).
6. "œ‘uyunul-masoil" (Masalalar bulog‘i). Hindistonda nashr etilgan.
7. "œMuqoddimatu Abu Lays fis-solat". Misradagi "œDorul-kutub" matbaasida saqlanadi.
8. "œFatovoi Abu Lays". Fatvo kitoblaridan.
9. "œAn-navozilu fil-fatovo". Fatvo kitoblaridan, Misrda "œDorul-kutub"da saqlanadi.
10. "œAl-mabsut".
11. "œSharhu jomi’us-sag‘iyr".
12. "œUmdatul aqoid". Aqidaga doir kitoblardan.
13. "œUsulud-din". Din ilmi asarlaridan.
14. "œBayonu aqidatil usul". Usuli din va e’tiqod kitobi.
15. "œAsrorul-vahy".
16. "œRisolatu fil-mag‘firati val-iyman".
17. "œRisolatu fil-hukm".
18. "œShir’atul-Islom".

Qayd etilgan

Laylo 28 Oktyabr 2007, 07:34:53

Yana boshqa kitoblari bo‘lib, ba’zilari ikki-uch xil nom bilan ataladi.

Faqihning "œTanbehul-g‘ofiliyn" kitobini tadqiq etib, Misrda nashr qildirgan allomaSaid Arabiy u zotning ismi, nasabi va kitob yozishdagi komil uslubini ta’riflab, bunday deydi: "œMusannif har bobda so‘zni Qur’ondan bir necha oyatlar keltirib, mubhamlarini tushuntirish bilan boshlaydi. Keyin uni payg‘ambar hadislari va salaflarning so‘zlari bilan quvvatlaydi. Bularning hammasiga munosib ta’liqlar keltiradi".

Turli davr insonlari hamisha dalil va hujjatga muhtoj bo‘ladi. Bu jihatdan faqihning uslubi eng mumtoz uslubdir.

Kitobning o‘ta ta’sirchanlik xususiyatini qayd etdik. Darhaqiqat, bu kitob g‘ofillarni, ya’ni e’tiborsizlarni, bexabarlarni, uyqudagilarni uyg‘otuvchi, oxirat manzaralaridan ogoh etuvchi, aqlga xitoblar qilguvchi mav’izalar kitobidir.

Qayd etilgan

Laylo 28 Oktyabr 2007, 07:35:11

Hazrati Payg‘ambarimiz bir hadisi shariflarida: "œInsonlar uyqudadirlar, o‘lganda uyg‘ongaylar", desalar, yana bir hadisda: "œO‘lmasdan oldin o‘ling!" deb buyurganlar. O‘lmasdan oldin o‘lmoq, o‘lmasdan oldin uyg‘onmoq deganidir! Ilohiy haqiqatlarni, oxirat hayotini o‘lmay turib bilmoq deganidir. Bu ish robitai mavt — o‘limni tafakkur qilish, qalbning uyg‘oqligi va tirikligi esa, zikr etish bilan bo‘lgaydir. Xullas, bu kitob tafakkurga da’vat va xitob kitobidir!

Toshkent Islom oliy ma’hadi talabasi sifatida Qohirada o‘qib yurgan kezlarimda asarga muhabbatim tushgan va buyuk vatandoshimizning buyuk asarini o‘zbek tiliga o‘girib, xalqimizni bahramand etish istagi tug‘ilgan edi. Bu ishni amalga oshirishda qo‘llab-quvvatlagan barcha ustoz va birodarlarga rahmatlar aytaman. Shuningdek, kitobning nashr etilishiga katta yordam ko‘rsatgan «Markaziy Osiyo xalqlari madaniyati» assambleyasi «Mutarjim» sho‘’ba korxonasiga minnatdorlik bildiraman.

Nashrning izoh va ta’liqlari tarjimada saqlanib, kitob oxiriga ilova etildi. Kitobning qolgan qismlarini nashrga tayyorlash ishlari davom etmoqda.

O‘qiganlarning qalblari nurlangay, o‘rganganlariga amal qilib, imonlarining nuri ziyoda bo‘lgay! Biz faqirlarni ham duoda yo‘qlagaylar!..

Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakatuh

Tarjimon

Qayd etilgan