Horun Yahyo. Qur'on axloqiga ko'ra mo'minning 24 soati  ( 97053 marta o'qilgan) Chop etish

1 ... 10 11 12 13 14 15 B


Musannif Adham  11 Avgust 2008, 07:37:41

Atrofdagilarga qiyinchilik tug‘dirmaslik, ularni bezovta qilmaslik, tashvishga solmaslik ham farosatli insonga xos fazilatdir. Kundalik hayotimizda uchraydigan odtsiy bir misol: oila a’zolaridan bir kishi ertalab hammadan vaqgli turib, ishga ketadi deylik. Uning ortiqcha chiroqlarni yoqmasdan, o‘zi nonushta qilib, eshikni qattiq. yopmasdan, oyoquchida chiqib ketishi ham farosatli insonga xos odat. Mo‘minlarning farosat borasidagi harakatlari bu bilan cheklanmaydi. Ular bu axloqiy sifatni sharoitga qarab imkon qadar o‘zlarida namoyon qiladilar.

Ko‘pchilik foydalanadigan ashyolar va joylarni iflos qilish, jamoat joylarida qattiq gapirish, televizor ovozini o‘ta balandlatib ko‘rish, huda-behuda gaplar bilan suhbatdoshining vaqtini olish kabi boshqalarga yoqmaydigan harakatlar mo‘minlar farosatiga ziddir. Mo‘minlarning bir-birlarini o‘zaro so‘zsiz tushunishlari, nozik did, yuksak farosatga asoslangan har qanday munosabatning umri boqiyligiga kafolatdir.

Bir-birlari bilan shu fazilat asosida yaqin munosabatda bo‘lganlar orasida o‘zaro muhabbat, hurmat hukm suradi. Bunday odamlar bir-birlarining borligiga shukur qiladilar, Alloh ularni uchrashtirganiga xursand bo‘ladilar, qayta uchrashish ularga zavq bag‘ishlaydi. Buning aksi — riyoga asoslangan muhabbat, yolg‘on hurmat, foyda olish, manfaat ko‘rish maqsadida tutingan do‘stlik uzoqqa cho‘zilmaydi, ulardagi soxtalik haqiqiy do‘stlik rishtalarini o‘rnatishga mone’lik qiladi.

Qayd etilgan


Musannif Adham  11 Avgust 2008, 07:39:03

Mehmondo‘stlik"¦

Islom axloqi har zamon va har makonda barcha ma’naviy fazilatlar kabi mehmondo‘stlikning ham juda yorqin va ibratli namunasini ko‘rsatgan. Mehmondo‘stlik mo‘minga xos xislat bo‘lib, odamlar o‘rtasidagi do‘stlik, birodarlik aloqalarini mustahkamlashga xizmat qiladi. Shuningdek, mehmonga ehtirom ko‘rsatish mo‘minning Allohga va oxirat kuniga bo‘lgan iymon-e’tiqodining alomatidir. Shu sababli Islom axloqi mo‘minlarni mehmondo‘st bo‘lishga targ‘ib qilgan.

Qur’onda Ibrohim alayhissalomning oliy darajadagi mehmondo‘stligi maqtalgani bunga misol bo‘la oladi. Alloh taolo u zotning mehmondo‘stligini quyidagicha bayon qilgan:

هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ (٢٤) إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلامًا قَالَ سَلامٌ قَوْمٌ مُنْكَرُونَ (٢٥) فَرَاغَ إِلَى أَهْلِهِ فَجَاءَ بِعِجْلٍ سَمِينٍ (٢٦) فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ قَالَ أَلا تَأْكُلُونَ

"(Ey Muhammad) senga Ibrohimning karamli (muhtaram) mehmonlarining xabari kelmadimi? Ular (Ibrohim) huzuriga kirib, "Salom" degan vaqtlarida, u (Ibrohim) "Salom, notanish qavmlar", dedi. Ahliga (maxfiy) borib, (pishirilgan) semiz buzoqni (go‘shtini) keltirdi" Uni (buzoq go‘shtini) ularga yaqin surdi va "Yemaysizlarmi?" dedi" («Zoriyat», 24-27).

Qayd etilgan


Musannif Adham  11 Avgust 2008, 07:40:08

Ibrohim alayhissalomning Qur’onda vasf qilingan mehmondo‘stligidan ibrat olgan mo‘minlar mehmonni ochiq chehra bilan, salom berib qarshi olishlari, uning hurmatini joyiga   qo‘yib,   haqlarini  ado  etishlari  lozim.

Mehmon ehtiyoj yuzasidan kelgan bo‘lsa, uni ortiqcha savollar bilan qiynamay, ehtiyojini bayon qilishga imkon berish kerak. Gaplarini diqqat bilan tinglagach, uni xijolatga qo‘ymay, imkon qadar hojatini ravo qilish harakatida bo‘lish kerak. Mehmon kutish borasida rioya qilinishi kerakbo‘lgan odoblardan biri — paysalga solmay dasturxon tuzash va uydagi eng yaxshi ne’matlarni dasturxonga tortishdir. Mehmonni ovqatlanish uchun ortiqcha-majburlamaslik, mehmondorchilikni ovqat pishirish bellashuviga aylantirmaslik kerak. Shirin suhbat, mezbonlik odobi, oilaviy an’analar, oila a’zolari bilan yaqindan tanishtirish va bu bilan oilasining ibrat bo‘ladigan tomonlari xususida maqtanmasdan, og‘ir botmaydigan qilib g‘oyat zukkolik bilan fikr almashish lozim. Mehmonning o‘zi dasturxonni yig‘ish taklifini bermaguncha dasturxon yig‘maslik, ovqatlanish uchun mehmonni ortiqcha majburlamaslik, namoz vaqgini eslatib, uni ado etishga imkon yaratish mezbonning vazifasi bo‘lsa, uy egasining vaqtini olmaslik, nafsi ochlik qilib ko‘p yemaslik, mezbon ko‘rsatgan joyga o‘tirish, uni xijolatga qo‘imaslik, ziyofatdan so‘ng xonadon sohibining haqqiga duo qilish mehmonning burchi hisoblanadi. O‘z ixtiyori bilan mehmon chaqirish borasida amal qilinishi zarur bo‘lgan qoidalardan yana biri, mehmondorchilikning shariat doirasida va taklif qilingan mehmonlarning taqvodor, duogo‘y odamlar bo‘lishiga e’tibor qaratishdir. Bu haqda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar:

"Mo‘min kishilar bilan do‘st bo‘l va taomingni faqat taqvodor kiishlarga yegiz".

Qayd etilgan


Musannif Adham  11 Avgust 2008, 07:41:07

Islom ta’limotida mo‘minlardan talab qilingan mehmondo‘stlik maqtanish va riyo maqsadida, kishilarning boy-kambag‘alligiga qarab tabaqalanmasligi kerak. Aksincha, mehmonlar faqir, muhtoj bo‘lsa, ularni mehmon qilib siylaganligi uchun savob ham ko‘proq berilishini unutmaslik lozim.

Oramizda shunday kimsalar borki, uylariga kelgan odamni tanisalar ham zo‘rma-zo‘raki eshik ochadilar. Uyga kiritishga majbur bo‘lganda esa, tashrif buyurgan kishi bilan istar-istamay gaplashib, malol kelganini yashirmaydilar.

Uy egasining nosamimiy muomalasi, albatga, mehmonlar dilini og‘ritib, kelganligi uchun pushaymonlik hissining ortishiga sabab bo‘ladi. Ularning xafa bo‘lgani mezbonning parvoyiga ham kelmaydi, aksincha vaqgi zoe ketgani uchun xafa bo‘ladi. Shuningdek bu kabi johil kimsalar mehmonning mavqeiga qarab muomala qiladilar. Kelgan mehmon yuqoriroq mansab egasi bo‘lsa, uydagi eng yaxshi ne’matlar bilan dasturxon tuzaydilar. Mehmon yaxshi odam bo‘lsa-yu, jamiyatda hech qanday mansabga ega bo‘lmasa, dasturxonga qo‘ygani narsa ham topilmay qoladi.

Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, insonlar orasida yaxshi munosabatlar, chiroyli suhbatlar, samimiy mehmondo‘stlik, og‘a-inichilik va birodarlik fazilatlarining ortib borishi faqat Qur’on ilmi bilan kamol topish orqali vujudga keladi.

Mo‘min odam insonlarning haqiqiy yurti oxirat yurti ekanligini, Yunus Emro ta’biri bilan aytganda, bu dunyo bir mehmonxona, unda hamma insonlarning mehmon ekanligini unutmasligi va shunga munosib ravishda mehmonnavozlik qilishi kerak.

Qayd etilgan



AbdulAziz  12 Avgust 2008, 11:22:47

Qur'on axloqiga ko'ra mo'minning 24 soati



Muallif: Horun Yahyo

Hajmi: 512 Kb
Fayl tipi: pdf, zip
Saqlab olish
Online o'qish

Qayd etilgan