* * *
Bu orada Abu Bakr (r.a.) ham izn so‘rab keldi:
—   Yo Rasululloh, do‘stu birodarlarim birinketin hijrat qilib Yasribga ketishdi. Menga ham ijozat berasizmi?
—   Shoshmay tur, yo Abu Bakr. Olloh taolo senga yaxshi bir hamroh berishidan umid qilayotirman.
—   Yo Rasululloh, siz bilan birga?..
—   Ha, yo Abu Bakr.
Hazrati Abu Bakr o‘zida yo‘q xursand bo‘ldi.
Shu kundan boshlab uyidagi eng zotdor ikki tuyani alohida, samura daraxtining bargi bilan boqishga kirishdi. Bundan buyon hatto erkin nafas ham olib bo‘lmaydigan bu muborak shahardan bir daqiqa bo‘lsada oldinroq chiqib ketadigan kunlarini intizorlik bilan kuta boshladi.

SUIQASD QARORI

Makka huvillab yotardi go‘yo. Musulmonlardan Hazrati Abu Bakr, Ali, Suhayb hamda qamab qo‘yilgan va tazyiq ostidagi yana bir necha kishigina qolishgan, lekin ular ham bu yerni tark etadigan kunlarini orziqib kutishar edi.
Qurayshlik zodagonlarning boshi qotdi. Bu ko‘chishga ular befarq qarab turolmas edilar. Mazkur muammoni uzilkesil hal etish uchun Dorunnadvada jiddiy bir yig‘ilish o‘tkazdilar. Majlisga Bani Hoshimdan faqat Abu Lahabgina kiritildi. Jami yuzga yaqin mushrik to‘plandi. Abu Jahl, Utba, Shayba, Abu Sufyon, Umayya, Nadr, Abul Baxtariy, Zam’a, Hakim, Nubayh, Munabbih ibn Hajjoj va shunga o‘xshaganlar majlisning to‘rida.
— Birodarlar, — deya gap boshladi Abu Jahl, —ko‘rib turibsizlar, Muhammad yo‘ldan ozdirgan kishilar birinketin oramizdan ketdilar. O’zlariga Yasribdan boshpana topdilar. Ertaga Muhammad ham ularning orqasidan yo‘lga tushishi, balki u yerda biz bas kelolmaydigan bir qo‘shin to‘plashi mumkin. Ular Yasribda zaiflashib qoladilar, bu yerda ming bir mashaqqat ichida yuritgan da’volaridan voz kechadilar, degan bema’ni xayollarga berilib yurmanglar tag‘in.
— Xo‘sh, bu bilan nima demoqchisan?
— Demoqchimanki, Muhammad hali ham oramizdadir. Agar bu yerdan chiqarib yuborsak, ortiq uni qo‘lga tushirishimiz va undan o‘chimizni olishimiz mumkin bo‘lmay qoladi. Darhol uzilkesil bir qarorga kelishimiz kerak. Bu masalada sizlar qanday fikrdasizlar? Har kim fikrini tortinmasdan, ochiq-oydin bayon qilsin.
Dastlab Abul Baxtariy so‘zladi:
— Uning oyoqqo‘llarini kishanlab qamab qo‘yaylik, to o‘la-o‘lguncha hibs hayotini kechirsin. Zuhayr va Nabig‘a kabi shoirlarning kunini solaylik boshiga.
Bir chekkadan ovoz chiqdi:
— To‘g‘ri fikr emas bu!
Gap tashlagan kishi eshikka yaqin bir joyda o‘tirar edi. Yaxshi kiyingan, ammo hech kim uni tanimas edi.
— Kimsan o‘zing, ey qariya? — deya so‘rashdi.
—   Najiddanman, shahringizga bir yumush bilan kelgan edim. Ushbu yig‘ilish haqida eshitdim. Fikrlaringizni bilish va, zarur bo‘lsa, birgalashish uchun shu yerga keldim.
—   U holda bu fikr nimaga noto‘g‘ri ekanini tushuntir.
—   Uni hibsga olsangiz, ko‘p o‘tmay Yasribdagi do‘stlari bundan xabardor bo‘ladilar. Ular ustingizga yurish boshlab, to Muhammadni qutqarmagunlaricha sizlar bilan urushaveradilar. Buning oqibati yaxshi bo‘lmaydi.
— Gaping to‘g‘ri, ey qariya...
Asvad ibn Robia so‘z oldi:
— Men uni Makkadan haydab chiqarishni taklif etaman. Bizdan ajralsin, bizni o‘z xolimizga qo‘ysinda, xohlagan tomoniga ketaversin.
Qariya o‘rnidan sapchib turdi:
— Bu ham bo‘lmaydi. Shuncha yildan beri unga tazyiq o‘tkazdingiz, foyda berdimi? Tobora ishi ilgariladi, xolos. Endi agar tazyiqdan xalos bo‘lsa, butun arab qabilalarini qanday qilib o‘ziga bo‘ysundirib olganini bilmay qolasizlar. Bu yerdan ketib, kuchqudrat yiqqach, odamlariga yetkazgan ziyon-zahmatlaringizni unutib, shunday qoldirib ketadi, deb o‘ylaysizlarmi?

Utba ibn Robia:
— Ma’lum bo‘ldiki, sen juda aqlli, tajribali kishi ekansan, yaxshisi, eng ma’qul fikrni o‘zing aytaqol, —dedi.
Qariya vazminlik bilan javob qildi:
— Albatta, men ham fikrimni bildiraman. Faqat, yana kimdan qanaqa fikr chiqadi, bilmoqchiman.
Abu Jahl so‘z oldi:
— Xudo haqqi, men hech biringiz kutmagan bir taklifni o‘rtaga tashlamoqchiman.
— Xo‘sh, qanday taklif ekan u?
— Har bir qabiladan aslzoda, mard bir yigitni tanlab olamiz. Ularning hammasi baravariga qilich bilan hujum qilib, baravariga zarba tushiradilar. Shu bilan bu masalaga chek qo‘yamiz. Uning qoni to‘kilgani uchun hamma qabilalar birday javobgar bo‘ladilar. Shunda Abdumanof o‘g‘illari ham buncha qabilaga qarshi intiqom da’vosi bilan chiqishga jur’at qilolmaydilar. Tovon haqi olishga rozi bo‘lishdan o‘zga chora qolmaydi. Biz ham tovonini to‘laymizda, butun mushkulliklardan qutulamizqo‘yamiz.
Qariya sevinib ketdi:
— Mana bu boshqa gap. Bu odam juda to‘g‘ri gapirdi, eng ma’qul yo‘l shudir. Boshqa har qanday chora-adbir zoe ketadi.
Insoniyat tarixida eng razil, eng mal’un qaror shu tariqa chiqarilgan edi. Abu Jahl bilan o‘sha mal’un qariya majlisni o‘zlari xohlagan usulda olib borib, ko‘ngillaridagi rejani tuzishdi.
Olloh taoloning muborak Bayti yonida Ollohning eng suyukli bandasi, eng buyuk payg‘ambarining o‘lim farmoni imzolandi. Ustiga ustak, «Dorunnadva» deb ataladigan bu bino Rasulullohning (s.a.v.) katta bobolari Qusay tomonidan xalqning muhim masalalari hal etiladigan joy o‘laroq kurilgan edi.
Abu Jahl so‘zida davom etdi:
— U holda darhol harakatga o‘tish darkor. Masalani shu bugun kechasiyoq hal qilib qo‘yaqolaylik. Hamma o‘z qabilasidan bittadan vakil sifatida mard yigitni ko‘rsatsin.
Kimdir davradagilarni ogohlantirdi:
— Zinhor bu yerdan biron shivir tashqariga chiqmasin. Bugun biz uchun so‘nggi fursatdir.
Og‘izlar mahkam berkitildi, aqllar mard yigitlarni qidira boshladi.
Dorunnadva eshigidan xorg‘in bo‘lib chiqdilar. Endi Muhammadning kuni bitdi, degan xayol og‘ushida mushriklar uyuylariga tarqaldilar.
Najidlikman deb da’vo qilgan u mal’un qariyani o‘sha kungacha hech kim ko‘rmagan, tanimas edi. O’sha kundan keyin ham Makkada boshqa ko‘rinmadi.

*   * *
«Yo Muhammad, bu kecha har doim yotadigan to‘shagingda yotmasliging kerak». Jabroili amin bu ilohiy amrni yetkazib, qurayshliklarning mash’um qarorlari xabarini bildirdi. Yasrib shahriga hijrat qilish farmonini keltirdi.
Isro surasining 80-oyati o‘laroq Qur’ondan o‘rin olgan oyati karima Payg‘ambarimiz (s.a.v.) qalblariga singdirildi:
«Va ayting: «Ey Rabbim, meni durust bir kirish bilan yangi yurtimga kiritgin. Durust bir chiqish bilan eski yurtimdan chiqargin hamda men uchun o‘z dargohingdan madadkor bir quvvat ato qilgin».
Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.) Hazrati Alini chaqirdilar.
— Bu kecha mening to‘shagimda sen yotasan. Yashil rangli choyshabimni yopinib uxlaysan. Ular senga hech qanday zarar yetkazmaydi, — dedilar.
So‘ngra hijrat farmoni kelganini bildirdilar.
Uylarida mushriklar omonat qoldirgan ulbul qimmatbaho ashyolar bor edi, bittabitta ko‘rsatdilar, egalariga topshirishni uqtirdilar. Shundan keyin peshin payti uydan chiqib ketdilar. Ko‘chalarda hech kim yo‘q edi. Qaylula vaqti bo‘lgani uchun hamma soyasalqinga chekingan edi.

*   * *
— Otajon! Rasululloh (s.a.v.) keldilar!
Hazrati Abu Bakr hayajonlanib o‘rnidan turib ketdi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bunday paytda keladigan odatlari yo‘q edi, har holda juda muhim ishlari bo‘lsa kerak.
Rasululloh (s.a.v.) ichkari kirdilar. Muborak chehralaridan jiddiy bir voqea yuz berganini uqsa bo‘lardi.
— Xoli qolsak, yo Abu Bakr! — dedilar.
Hazrati Abu Bakr Asmo bilan Oyishaga qaradi:
— Bular mening qizlarim, yo Rasululloh, andisha qilmasangiz ham bo‘ladi.
Nabiyyi akram (s.a.v.) o‘tirdilar.
— Olloh taolo menga Makkadan chiqish va Yasribga ko‘chish iznini berdi, — dedilar.
—   Unda sizga yo‘ldosh ham tayin etilgandir?
—   Ha, yo‘ldosh ham tayin etildi.
Hazrati Abu Bakrning ko‘zlaridan tirqiragan yoshlar uning sevinch darajasini ko‘rsatar edi. Oyisha shu kunga qadar odam suyunganida yig‘lashini ko‘rmagan, hozir ilk bor ko‘rib turishi edi.
—Yo Rasululloh, manavi ikki tuyani shu safar uchun boqib kelayotgan edim, xohlaganingizni tanlab oling.
Rasululloh (s.a.v.) bosh tortdilar:
— Men meniki bo‘lmagan tuyaga minmayman.
— U holda mendan sovg‘a bo‘lsin, yo Rasululloh, —dedi Abu Bakr.
— Sovg‘a sifatida ham qabul qilmayman.
Shunda Abu Bakr holni tushundi va:
— Men ularning ikkalasini sakkiz yuz dirhamga sotib olgan edim, — dedi.
Nabiyyi muhtaram (s.a.v.) to‘rt yuz dirham to‘lab tuyalardan birini tanlab oldilar.
— Bu tuyamga Qasva (kesik quloq) otini beraman, —dedilar.
Safar rejasi pishitib olingach, payg‘ambarimiz uylariga qaytdilar.

* * *
Rasuli akram (s.a.v.) ketganlaridan keyin Abu Bakr kelishuvga binoan Abdulloh ibn Urayqitnikiga yo‘l oldi. U Makka — Yasrib yo‘lini juda yaxshi bilar edi. Abu Bakr kelganida, u qaylula uyqusini olib yotgan ekan. Uyg‘otildi. Ichkaridan ovoz berdi:
— Kim u?
— Eshigingni ochgin, keyin ko‘rasan kimligimni, —dedi Abu Bakr.
Sal o‘tmay eshik ochildi. Ostonada Abdulloh ibn Urayqit paydo bo‘ldi. Xavotirda chiqqan bo‘lsa kerak, eshigi tagida turgan Abu Bakrni ko‘rib chehrasi sal ochildi. Ichkariga taklif qildi.
— Yakkamayakka gaplashish mumkin bo‘lgan xilvatroq joyga o‘tsak, — dedi Abu Bakr. Abdulloh jiddiy bir masala muhokama qilinishini angladi. Xilvatroq joyga o‘tdilar.
— Bu yer xoli, ko‘ngling xotirjam bo‘lsin, yo Abu Bakr, — dedi Abdulloh.
Shunday bo‘lsada Hazrati Abu Bakr pichirlab dedi:
—   Bizni Yasribga boshlab borasan.
—   Qachon?
—   Uch kundan keyin.
—   Juda soz. Necha kishisizlar?
—   Ikki kishi.
—   Ikkinching kim?
—   Muhammad ibn Abdulloh.
—   Tushunarli.
— Ammo bu gap ikkalamizning o‘rtamizda qolishi kerak.
— Menga ishonaver, yo Abu Bakr.
Hazrati Abu Bakr o‘zi bilan birga ikki tuyani ham yetaklab kelgan edi.
—   Bu tuyalar hozircha sening uyingda qoladi. Uch kundan so‘ng erta tongda ularni yetaklab borib, bizni Savr tog‘idagi g‘ordan olasan va birgalikda yo‘lga chiqamiz.
—   Kelishdik, yo Abu Bakr. Demak, uch kundan so‘ng, dushanba kuni, erta tongda, Savr tog‘idagi g‘orda...

* * *
Oqshom qorong‘uligi cho‘kishi bilan Habibi akmalning (s.a.v.) uylari qurshab olindi. Dorunnadvada majlis o‘tkazganlarning ko‘plari shu yerda hozir bo‘ldi.
Ehtimol, to‘satdan hujum qilish rejasini tuzgan bo‘lsalar, ajab emas. Qo‘liga qilich olgan mard yigitlar ham tanlangan, bittaikkita bo‘lib, burchakburchaklarga o‘tirib olishgan edi.
Abu Jahlning jag‘i tinmas, baland va kinoyali ovozda:
— Ey xaloyiq, Muhammadga imon keltiring. Agar uning yo‘lidan yursangiz, arablar va arab bo‘lmagan insonlarga hokim bo‘lasiz. Imon keltirmasangiz, o‘lgandan so‘ng jahannamda yonib kul bo‘lasiz. Gaplarim hazil emas, jiddiy, o‘ylab ko‘ring, — deb baqirardi.
Rasululloh (s.a.v.) ichkaridan javob qildilar:
— Ha, bu gaplarni men gapirdim. Jahannamga kiradiganlardan biri esa, sensan...
Ehtimol suyukli payg‘ambarimiz (s.a.v.) ularga uyda ekanlarini yana bir bor bildirib qo‘yish uchun ovoz bergandirlar...
Bir muddat o‘tdi. Payg‘ambar (s.a.v.) Hazrati Ali bilan, oila a’zolari bilan xayrlashdilar. Eshikni ochdilar. Yosin surasini o‘qidilar.
Xo‘sh, uy atrofini o‘rab olganlar nima qilishdi? Hech nima. Ular xususida: «Va biz ularning oldilaridan bir to‘siqparda, ortlaridan bir to‘siqparda qilib, ularni o‘rab qo‘ydik. Bas, ular ko‘ra olmaslar», oyatida bayon etilgan hodisa ro‘y berdi.
Chindan ham ularni g‘aflat bosib, payg‘ambarimizning chiqqanlarini hech kim payqamay qoldi. Go‘yoki ular boshqa bir olamda, payg‘ambarimiz boshqa bir olamda... Bo‘lmasa, shundoqqina yonlaridan o‘tib ketdilar, oyoq tovushlarini ham hech kim eshitmadi...

* * *
Hazrati Abu Bakr mijja qoqmay Rasulullohni kutib o‘tirardi. Bu kecha hayotining takrorlanmas, eng aziz safariga chiqajak, payg‘ambarlar imomiga yo‘ldosh bo‘lish sharafiga muyassar bo‘lajak edi. Ikki ko‘zi yo‘lda.
Kech bo‘lib, hammayoqqa sukunat cho‘kdi. Mo‘ljaldagi vaqt yaqinlashgani sari Hazrati Abu Bakrning qalbidagi hayajon tobora kuchayar, imon to‘la yuragi tobora tez, tobora toshqin ura boshlagan edi. Ko‘zlari qorong‘ulikka tikilgan. Nihoyat, uzokdan bir sharpa yaqinlashib kelayotganini ilg‘arilg‘amas, qo‘lini ko‘ksiga bosdi. Darhaqiqat, hayajonlanishga haqli edi, chunki kelayotgan kishi Olamlarning Sultoni, hidoyat imomi edi.
Rasulullohning (s.a.v.) eshikni taqillatishlariga hojat qolmadi.
— Marhamat qiling, otaonam sizga qurbon bo‘lsin, yo Nabiyalloh! — deya Abu Bakr ostonadayoq kutib oldi.
Hazrati Abu Bakr yiqqan bor pulini hamyoniga soldi. Ozroq yegulik narsa ham oldi. Uyning orqa tomonidagi bir teshikdan ketmaket chiqdilar va Makkaning janubig‘arb tomonida joylashgan Savr tog‘i tomon yo‘l oldilar.
Toqqacha uch chaqirimcha yo‘l edi. Taxminan bir soatlarda bosib o‘tsa bo‘ladi. Ammo kecha qorong‘i, qo‘llarida chiroq ham yo‘q. Yo‘lda iz qoldirmay ketmoqchi edilar. Shu bois Rasululloh (s.a.v.) ba’zan poyafzallarini ham qo‘lga olib yurishga majbur bo‘ldilar. Zimiston kechada yalangoyoq toqqa tirmashish oson emas.
G’orning og‘ziga kelganlarida, Hazrati Abu Bakr ijozat olib, ehtiyot uchun ichkariga avval kirdi. Qo‘llari bilan paypaslab, tekshirib chiqdi. U yoqbu yog‘ini tuzatib, o‘tiradigan holatga keltirdi. Ichkarida yirtqich hayvon yoki zaharli hashorat bo‘lishi mumkin edida. So‘ngra taklif qildi:
— Marhamat qiling, yo Nabiyalloh!
Sultoni anbiyo (s.a.v.) «Bismilloh...» deya ichkariga kirdilar. Sal o‘tmay Hazrati Abu Bakrning tizzalariga bosh qo‘yib, uyquga ketdilar.
Hayajon, charchoq va baxtiyorlik mujassam bo‘lgan bu daqiqalarning har bir soniyasi Abu Bakr uchun bir umrga teng, bir umrga tatirli edi. Koinot yaratilganidan beri hech bir insonga bunday sharaf berilmagan. Bu saodat damlarini til bilan ifoda etish u yokda tursin, yuragiga ham sig‘dirolmas edi.
Birdan iliklarigacha qaqshatgan og‘riqni his etdi. Bu og‘riq saodat damlariga halaqit berib qolmasinda, deya orziqdi. Qimirlamay o‘tiraverdi. Lekin butun vujudini titroq bosgan edi. Tizzasiga boshlarini qo‘yib yotgan Rasulullohni (s.a.v.) bezovta qilmaslik uchun bu azobga dosh berishga urinardi.
Akmali anbiyo (s.a.v.) yuzlariga tomgan bir juft ko‘zyoshidan uyg‘onib ketdilar.
— Nima bo‘ldi, yo Abu Bakr?
Titroq bir ovozda:
— Oyog‘imni ilon chaqdi, yo Nabiyalloh! — deya javob qildi Abu Bakr.
Qachonlardan beri sokin g‘orda birdan g‘alag‘ovur paydo bo‘lishi inida yotgan ilonni bezovta qilgan, tashqariga o‘rmalarkan, inining og‘zini to‘sib qolgan oyoqqa duch kelgan edi. Bu oyoq Abu Bakrga tegishli ekanini u jonivor qayokdan bilsin?!
— Bu yoqqa uzat oyog‘ingni, — dedilar Sarvari koinot (s.a.v.).
Bir kuni Damashq safari chog‘ida yura olmay qolgan tuyalarning oyoqlarini silab qayta quvvat baxsh etgan bu muborak qo‘llar bu daf’a «Yori g‘or»ning (G’ordagi do‘stning) oyog‘iga malham bo‘ldi: U Zoti sharif og‘izlaridan ozgina tupuk olib ilon chaqqan joyga surkadilar. Og‘riq taqqa to‘xtadi.
Damashq safari chog‘ida bu qo‘llar payg‘ambar bo‘lishini bilmagan Muhammad ibn Abdullohniki edi, bugun esa, Sarvari anbiyo ekanini, olamlarga rahmat o‘laroq jo‘natilganini bilgan Sayyidul avvalin val oxirin Imomul Anbiyo val mursalin Muhammad Mustafo sollallohu alayhi vasallamniki edi. Ammo har ikkala marta ham bu muborak qo‘llardan shifoni indirgan zot Buyuk Ollohdir...
Hazrati Abu Bakr butun insoniyatni jaholat botqog‘idan xalos etish uchun kelgan payg‘ambarimizga benihoya minnatdorlik tuyg‘ulari bilan bokdi.
— Ming tashakkur, otaonam sizga qurbon bo‘lsin, yo Rasululloh, — dedi.
Ikki do‘st o‘z xayollari bilan band bo‘ldilar.

* * *
Hazrati Ali yotoqqa kirib, ustiga yashil choyshabni yopdi. Yetishdan oldin va ertalab uyqudan uyg‘onganida payg‘ambarimiz (s.a.v.) o‘qishni tavsiya etgan duoni pichirlay boshladi:
«Rabb o‘laroq Ollohdan, din o‘laroq Islomdan, payg‘ambar o‘laroq Muhammaddan rozi bo‘ldim. Men uchun boshqa bir ma’bud, boshqa bir din, boshqa bir payg‘ambar yo‘q. Ollohim, sening lutfu karaming bois oqshomga yetdik, sening lutfu ehsoning bois kelgusi kunga yetishamiz. Sen bergan hayot bilan yashaymiz, sening irodang bilan o‘lamiz. Biz faqat O’zingga qaytamiz».
To‘shakda Rasulullohning (s.a.v.) hidlari bor edi. Bu muborak hiddan mast bo‘lgan Ali ko‘p o‘tmay qattiq uyquga cho‘mdi...
Ali yotoqqa kirar ekan, uyning atrofida payg‘ambarimizni o‘ldirishga qaror qilgan mushriklarning aylanib yurganini va bu yerda yuzaga kelgan vaziyat o‘ta jiddiy ekanini juda ham yaxshi bilardi.
Bu to‘shakka kirish, bu choyshabni yopish bir jihatdan o‘limga tik boqish demak edi.
Biroq Rasululloh (s.a.v.) unga: «Senga biron zahmat yetkaza olmaydilar», degan edilar. Bu bashoratga u o‘zining ismi Ali ekaniga ishonganday ishonar edi.
Uni mana shu shartlar ostida Habibi akramning to‘shagiga yotqizgan buyuk Olloh bu fidokorlikning mukofotini ham albatta ziyoda qilib berajak. Ulug‘ Abu Bakrga «Yori g‘or»lik naqadar mislsiz bir sharaf bo‘lsa, mard va fidokor Aliga Rasulullohning to‘shagida o‘tkazgan bu kecha shupchalik qadrli edi.
Amallar hisob-kitob qilinadigan kunda, eng ulug‘ fazilat sohiblari xam mana shunday beqiyos sharafga noil bo‘lgan Abu Bakr va Alini ko‘rganda barmoqlarini tishlab qolishlari ajab emas. Hazrati Ali bu muborak to‘shakda xotirjam uxlar ekan, Hazrati Abu Bakr ham tizzasiga Rasululloh (s.a.v.) bosh qo‘yib yotganidan benihoya baxtiyor edi.

* * *
Uyning atrofini o‘rab olganlar hanuz Rasulullohni (s.a.v.) uyda deb bilishar, bunga shubha qilishmas edi. Zo‘r hayajon bilan tong otishini kutishardi. Uyga kechasi xujum qilishdan ularni qaytargan narsa, bir insonni uyida o‘ldirish o‘ta chirkin ish deb hisoblanishi edi.
Qolaversa, shoshishning zarurati yo‘q. Qush bo‘lsada, uchirmaslikka bel bog‘lab kelishgan edi ular bu yerga. Yillar davomida alangalanib kelgan intiqom o‘tini shu tariqa o‘chirishmoqchi edi. Axir baribir ushbu eshikdan chiqadi, boshqa iloji yo‘q. O’sha damda bu gala bo‘rondek yopiriladi, bor kuchini ishga solib, unga xujum qiladi, shu tariqa o‘n yildan beri har qanday qarshilikka qaramay yuritib kelingan da’voga barham beriladi...
Abu Jahl qilichini siypaladi.
— Seni mana shu kun uchun saqlab keldim, buni o‘zing juda yaxshi bilasan, — dedi.
Yigitlardan biri gap qotdi:
— Sening yordamingsizoq o‘zimiz uning masalasini hal etsakchi?
Abu Jahl «bo‘lmaydi» demoqchidek boshini saraksarak qildi:
—   Uni qirq bo‘lakka parchalasangiz ham, bu qilich o‘z vazifasini biladi.
—   Muhammadga seningchalik adovat hissini tuygan boshqa bir odamni ko‘rmadik, yo Abul Hakam!
—   Ishonching komil bo‘lsin, bundan keyin ham aslo ko‘rmaysan.
Xo‘rozning qichqirig‘i Abu Jahlning yuzida vahshiyona bir sevinch alomatlarini uyg‘otdi. Bir burchakda kutib turgan Umayya og‘irvazmin qadamlar bilan unga yaqinlashdi.
— Turaqol endi, xo‘rozlar qichqirdi, — dedi.
— Ha, endi uning so‘nggi uyg‘onishi bo‘ladi bugun... Ubay ibn Xalaf qattiq ovoz berdi:
— Hey Muhammad, tur endi, qolgan uyquni u dunyoda davom ettirasan!..
Bu tongni u alohida hayajon bilan kutdi. Bu tong qilinadigan hujumda Muhammadning o‘ldirilishi xov birda o‘zi haqida imzolangan o‘lim farmonining bekor qilinishi demak edi. Payg‘ambarimizning bir paytlar, «Sen meni emas, men seni o‘ldiraman» deganlarini hech unuta olmagan, qachon Rasulullohning nomlarini eshitsa, «u seni o‘ldirajak» degan bir ovoz eshitilayotganday bo‘lar edi.
U ham bu muazzam zafar nashidasidan bahramand bo‘lish uchun kelgan, ammo ichichidan tinchlik bermayotgan bir tuyg‘u uni bir oz chekkaroqdan turib tomosha qilishga majbur etgan edi. Har holda, agar u ham jon achchig‘ida qarshilik ko‘rsatishga uriiib, bu qarshilik asnosida tasodifan Ubayni o‘ldirib qo‘yishi hech gap emas edida.
Hayajon qanchalik zo‘r bo‘lsa xam, vaqt har doimgiday o‘z maromida o‘tar edi. Ketmaket eshitilayotgan xo‘rozlarning ovozlari quloqlarni teshib yuborguday bo‘ldi. Yer yuzi sekinasta yorisha boshladi, shafaq ortida tug‘ilayotgan quyoshni kutib olish tantanasi boshlangan edi go‘yo.
—   Tezroq chiqaqol endi, quyosh, sabrkosamiz to‘layozdiku.
—   Tashvishlanma, albatta chiqadi... Chiqadi va... — So‘zlarini davom ettira olmadi. Ichkaridan allaqanday sharpa tovushlari kela boshladi. Qo‘llar qilichlarning sopiga yopishdi. Bir ozdan so‘ng eshik ochilib... Ali ibn Abu Tolib ko‘rindi.
Abu Jahl oldinga otildi:
—   Hoy, sen kimsan, bir ko‘rayin?!
—   Nima, meni tanimayapsanmi?
— Ollohning qahriga uchragur, seni juda yaxshi taniyman, ammo u qaerda?..
—   Kim u?
—   Amakingning o‘g‘li... Muhammad ibn Abdulloh.
—   Bu yerda yo‘q...
— Yolg‘on gapirma, ey Ali, nima, bizni laqma deb o‘ylayapsanmi?
— Ishonmasang, tekshirib ko‘r.
Abu Jahl ichkariga qaradi. Chindan ham yo‘q edi. Mushriklar telba bo‘lib qolayozdilar.
Asablar buzildi.
Uning shu uyga kirib ketgani ham, qaytib chiqmagani ham, ayni choqda, uyda yo‘qligi ham xaq edi. Vo ajabo...
— Shu uyga kirganini o‘z ko‘zim bilan ko‘rdim. Manot haqqi, ko‘rdim.
— Kecha kechqurun gapirganini eshitmagan bo‘lsam, otamning boshi itlarga yem bo‘lsin!
Oqshomdan beri hayajon bilan, vahshiy bir orzu bilan qilingan hisob-kitoblar behuda ketgan edi. Alining yoqasiga yopishishdi.
—   Qani, gapir, qaerga ketdi?
—   Kecha kechqurun chiqib ketgan.
—   Yolg‘on gapirma. Kechadan beri shu yerdamiz.
Yana tekshirib ko‘rildi. Yana qidirildi, ammo barcha urinishlar zoe ketdi. Shu payt kimdir telbanamo bakirdi:
— Tezroq Abu Bakrni qo‘lga olish kerak!
Darxaqiqat, Payg‘ambar (s.a.v.), ularning nazarida,
Abu Bakr bilan birga bo‘lishi mumkin edi. Hammalari o‘sha yoqqa shoshilishdi. Eshikni Asmo ochdi.
—   Otang qaerda?
—   Bilmayman,
Darg‘azab Abu Jahl o‘zini tutolmay, Asmoning yuziga bir tarsaki tushirdi. Bu tarsaki Asmoning qulog‘ini yirtib yubordi, ziragi ham qayoqqadir uchib ketdi.
Zirak hali borib yerga tushmasidanoq ma’naviyat olamida bu voqea qayd etib qo‘yildi. Asmoning daftarida ushbu tarsaki bilan bog‘liq alohida bir sharaf sahifasi ochildi. Chunki bu shunchaki bir tarsaki emas edi. Ollohning eng suyukli bandasini Ollohning eng ashaddiy dushmanlarining biridan mudofaa etish yo‘lida to‘sqinlik qilgani uchun tushirilgan edi bu tarsaki... Uning mukofotini bevosita Janobi Haq o‘zi berajak, Asmoni mamnun etajak.
Kelganlar telbavoriy odimlar bilan u yerdan ham chiqib ketishdi.