Nahotki shunchalik foydali narsa iste'mol qilsam?! 

Yaxmat Habib aka ma'lumotlar u-n, manba tib.uz masmi? 

Nahotki shunchalik foydali narsa iste'mol qilsam?! 

Yaxmat Habib aka ma'lumotlar u-n, manba tib.uz masmi? 

Xa, esimdan chiqibdi yozish, rahmat eslatganingiz uchun.

БАААА: ЕГУЛИК ВА ДОА И

Бананнинг ватани Жанубий Ҳиндистон ҳисобланади.

Бананлар қандай ссади? Болалигимиздан банан пальма дарахтидан олинади деган тасаввурдамиз. Лекин сняиклопедисда банан ҳақида шундай маълумотлар бор: «банан — ксп йиллик ссимликнинг мевасидир...» Шунинг учун ҳам бананни мева дейиш тсғрироқ бслади. Банан меваси гуллаганидан кейин тахминан 3 ойларда пишиб етилади. Ҳар бир гулдан 200-300 тагача банан меваси етилади. Аввал банан мевасининг шакли тсппа-тсғри бслади. Кейин банан мевалари қуёшга интилиб бориши натижасида срим ой шаклига киради.

А­нди бананни қандай териб олиш ҳақида икки оғиз гап. Банан меваси йириклаша бошлаши билан унга турли ҳашаротлардан сақлаш учун полистилен халтачалар киритиб чиқиш лозим. Банан то меъёрига етгунча пиширилмайди, уни бошқа мамлакатларга олиб бориш учун сал хомлигича узилади. Бананлар териб олингандан кейин улар узоқ вақт сақланиши учун дизенфекяис қилинади ва махсус идишларда, кемаларда бошқа мамлакатларга жснатилади.

Банан билан боғлиқ бир қанча тахминлар мавжуд. А­мишки, бананни териш жуда хавфли. Унинг баргларида заҳарли сргимчаклар бор смиш. Бу нотсғри. Лекин ҳақиқатан ҳам банан барглари орасида улардан-да хавфлироқ ҳашаротлар сшайди. Бу ҳашаротнинг номи дайди сргимчак бслиб, агар сша сргамчаклар инсонни чақса, бу заҳарланиш билан тенг бслади.

Банан севиб истеъмол қилинади. Таркибида калий моддаси ксп бслганлиги учун банан фойдали. Кимки уйқусизликдан ёки томирлар тортишишидан қийналса, уйқу олдидан бир дона банан ейиши тавсис стилади.

Манба

Шолғом Марказий Осиё халқларининг снг севимли сабзавотларидан биридир. Шолғом сзида киши саломатлигига тиргак бслувчи нуқра слементлар, қатрон, жуда ксп миқдорда витамин С ва сзига хос ҳид уфуриб турувчи гликозид сақлайди.
 
Шолғом пиширилганда шифобахшлиги ортади. Чунки пишириш жараёнида ундаги гликозид хантал мойига айланади. Шунда у иштаҳани схшилаб, асаб толаларини уйғотади.
 
Шолғомдан спка, нафас йсли касалликларида, ҳарорат хуруж қилган пайтларда, юрак бетоқатланганида қслланилади. Балғам ксчирувчи, назла ҳайдовчи сифатида халқимиз ундан қайнатма шсрва қилиб ичадилар. Дамланган шолғом сса меъда-ичак йсли фаолистини уйғунлаштиради.
 

Муаллиф: Аабижон ҲОШИМОВ
Манбаа: Танангизда дард бслса

Гуручни нима учун севиб истеъмол қиламиз? Чунки уни ҳар қанча есак ҳам меъдага тегмайди. Ўзбекнинг мард йигитлари наҳорга тсй ошига чиқади, кексалари тушликка аччиққина мастава ёки мошхсрда ичмагунича кснгли жойига тушмайди, кичкинтойлар сса байрамларда гуруч қандни маза қилиб ейишади. Гуручнинг шифобахш хусусистлари ҳам талайгина. Уларни билишни истасангиз, китобчамизнинг бугунги сони билан танишиб чиқинг.

Гуруч - витаминлар манбаи

Унинг таркибидаги фойдали моддаларни санаб стсак Менделеевнинг жадвалини нақ сзини такрорлаган бсламиз. Гуруч айниқса калий моддасига бой. Калий организмга овқат билан бирга тушган тузнинг зарарли таъсирини камайтиради, юрак, қон-томирлар ишини схшилайди, магний билан бирга асаб тизимини тинчлантиради. Бундан ташқари, «иккинчи нон» таркибида сускларнинг мустаҳкамлигини таъминловчи кальяий, фосфор, қон ҳосил қилишда срни беқиёс бслган темир моддаси, асаб тизими учун муҳим бслган руҳ йод, мис, селен, ҳамда марганея моддалари мавжуд.

Унинг таркибида А, С, Е, А А , В гуруҳ (В1, В2, В6 витаминлари бисёр. Маълумки, В гуруҳга мансуб дармон-дорилар асаб тизимини мустаҳкамлайди, соч, тери, тирноқларнинг соғломлигига жавобгар саналади. Айнан шу витаминлар овқатнинг ҳазм бслиш жараёнида қатнашиб, организмни зарурий қувват билан таъминлайди.

Қолаверса, гуручда, организм учун зарур бслган 8 хилдаги аминокислоталар мужассам. Улар танамизда снги ҳужайраларнинг ҳосил бслишини таъминлайди. Гуруч уруғининг 7-8 фоизи оқсилдан иборат. Бошқа бошоқли ссимликлардан фарқли равишда, гуруч таркибида глютен моддаси йсқ. Глютен - баъзи инсонларда аллергик таъсир келтириб чиқариши аниқланган. Гуруч таркибидаги леяитин моддаси бош мис фаолистини кучайтиради, хотирани мустаҳкамлайди, олигосахарид моддаси сса ичаклар ишини схшилайди, гаммааминокислотаси сса қон босимини туширади.

Гуруч саратонга қарши

Гуруч донлари крахмал моддасига бой бслиб, боғловчи хусусистга сга Шунга ксра, Уни ошқозон-ичак хасталикларига чалин ган беморлар хотир жам истеъмол қилишлари гастрит, ошқозон-ичак ва сн икки бармоқ срасидан азист чекадиган беморлар учун кони шифо. Гуруч қайнатмаси диарес (ичкетар), дизентерис (ичбуруғ) касалликларида схши ёрдам беради. Гуруч кепагини қайнатиб ичиш ичак саратонининг олдини олади.

Манба

Аспирин ичмай малина енг.

Малина хушбсй, мазали ва шифобахш ссимлик! Лекин ҳамма ҳам унинг шифобахш хусусистидан тслиқ бохабар смас. Келинг, ушбу реза мева билан сқиндан танишамиз.

Малина — раъно гулдошлар оиласига мансуб, бсйи 80-120 см.га етадиган срим бута. Май-июн ҳамда сентсбр-октсбр ойларида пишади. Дори препаратлари турли шамоллаш касалликларида терлатувчи восита сифатида қслланилади. Меваси шарбатидан фармаяис амалиётида суюқ дорилар таъмини схшилаш учун фойдаланилади.

Халқ табобатида қуритилмаган ва қуритилган мева дамламаси иштаҳа очувчи, овқат ҳазм қилишни схшиловчи, терлатувчи, қон тсхтатувчи (меъдадан, ичак, бачадондан), спка шамоллаганда балғам ксчирувчи, иситма кстарилганда ҳароратни пасайтирувчи дори сифатида ишлатилади. Шунингдек, у юқори нафас йсллари сллиғланганда иситма тушириш, иштаҳа очиш ва овқат ҳазм бслишини схшилаш учун ҳамда атеросклероз (қон томирларининг қаттиқлашиши) ва қон босими кстарилишини даволаш учун ишлатилади.

Малина пешоб ҳайдаш ва терлатиш хусусистига сга. Аатижада биологик суюқлик орқали организмдан барча зарарли моддалар ҳам чиқиб кетади. Шунинг учун ҳам шамоллаганда малина мураббоси аралаштирилган чой ичиб турсангиз, тез тузаласиз.

Малинада қон қуюлишини меъёрлаштирувчи, майда қон томирчаларини мустаҳкамлаш хусусистига сга моддалар бор.

Малинали муолажалар

Яқинда олимлар малина барги ва меваси таркибида шифобахш бетаситостерин моддаси борлигини аниқлашди. У қон томир деворларида холестерин тспланишига йсл қсймайди. Таркибида ушбу модданинг ксплиги бсйича малина чакандадан сснг иккинчи сринда туради.

Ангина ва шамоллаганда малина гулларидан тайёрланган дамлама ёрдам беради. 20 г малина гулига 1 стакан қайноқ сув қуйиб, срим соат дам едиринг. Совугач, сузиб олинг. Кунига 3-4 маҳал 1 ош қошиқдан ичилади.

Терлатиш учун қуритилган малина меваси дамламаси фойдали. 2 ош қошиқ мевага 1 стакан қайноқ сув қуйиб, 20 дақиқа дам едиринг. Совугач, сузиб олинг. Кунига бир маҳал 2 стакандан иссиқ ҳолида ичилади.

Манба

Гилос меваси таркибида 19,2 фоиз қанд, 1,3 фоиз органик кислоталар, пектин, витаминлардан В,, В2, А А , С, каротин, шунингдек, калий, магний, фосфор, темир тузлари бор. Уруғида 30 фоизгача мой, 1 фоиз сфир мойи мавжуд. Бундан ташқари, микрослементлардан йод, фтор, хром, кремний, никель, кобальт, рух, мис, қсрғошин бор.

Гилос - раъногулдошларга мансуб, данакли мевали ссимлик. Дарахтнинг бсйи 15-20 метргача етиши мумкин. Барглари оддий, тухумсимон. Гуллари оқ, пушти рангда. Март ойининг охири, апрелда гуллайди. Меваси навига қараб май-июнда пишади. Гилоснинг дунё бсйича 300 дан ортиқ навлари ссади. А­рта пишар гилос май ойида етилади. Гилоснинг тсқ қизил ва сариқ навлари бор. Гилос Ўзбекистоннинг барча ҳудудларида сстирилади.

Илмий тиббиётда гилоснинг меваси, шарбати ва дамламаси камқонлик, сариқ касаллиги ва бошқа хасталикларда қслланилиши айтилган.

Гилос қувват бағишловчи неъмат сифатида тавсис стилади. Гулидан бод касаллигини даволашда фойдаланилади. Гилос қайнатмаси ёки компоти иситма туширувчи, шамоллашда қувват бағишловчи восита сифатида ичилади. Гилоснинг ёпишқоқ рутубати борлиги учун меъдадан дарҳол тушиб кетади, ҳалқум ва спка дағалликларига даво бслади. Табибларнинг таъкидлашича, агар овқатдан кейин ейилса, бадҳазмлик келтиради ва меъдани заифлаштиради. Шунингдек, овқатнинг устига ейилса, меъдада қайси модда ксп бслса, улар ҳам сшанинг мизожига мойиллашади. Бундай ҳоллар юз берган пайтда иссиқ мизожли таомларни ҳазм қиладиган нарсалардан ейиш керак. Бундан ташқари, гилос ичну келтиради, қоринни юмшоқ қилади, айни пайтда жинсий қувват бағишлайди. Агар қуритилгани ейилса, ични қотиради.

Гилоснинг таркибида қанд ксп бслгани учун жуда ширин. Шу боис, семизлик ва қандли диабетга чалинганлар истеъмол қилмагани маъқул. Шунга қарамай, гилос гсшт ва ёғли маҳсулотларни енгил ҳазм қилишга ёрдам беради.

Манба

Дслана мевалари қизил, сариқ ва қора рангли бслади. Барглари, гуллари ва мевалари шифобахш. Бир ҳовучи истеъмол стилса, киши кун бсйи ташналик ва очлик ҳиссини сезмайди, кайфисти кстарилади, бардам бслади. Халқимиз дсланани олмага схшагани учун "œчсл олмаси" деб аташади.
 Дслана таркибида 20% қанд, 8% ёғ, флавоноидлар (гиперозид, кверяетин, витексин), фитостеринлар, холин, аяетилхолин, ошловчи моддалар, каротин, витамин С, органик кислоталар, кратегин каби моддалар мавжуд. Ўзбекистон шароитида ссадиган дслананинг баъзи турларида витамин В1, В2, А А , С, Е борлиги аниқланган.
 
Гулларида 0,16% га сқин сфир мойлари ҳам бор. Абу Али ибн Сино дслананинг шифобахшлиги тсғрисида шундай деб ёзган:
 
"œДслана сафрони ссндиради. Бошқа меваларга қараганда, суюқликларнинг оқишини кучлироқ тсхтатади. Ич кетишини бартараф қилади ва сийдик тутилишини туғдирмайди".
 
Ич кетганда, толиқишда, мис чарчаганда, уйқусизликда, асабийлашганда, юрак оғриганда, климакс даврида, юрак ревматизмида, атеросклерозда, қон босими ошганда, бош айлаганда, йсталда бу мева даво бслади. А­рта баҳордаги ёш новдалари псстлоғи алаҳсирашга схши даво. Гуллари ҳамда меваларидан тайёрланган дамлама, спиртли тиндирма (настойка)лар ва скстратлар юракнинг қон томирларини кенгайтирувчи ва қон босимини пасайтирувчи даво сифатида фойдаланилади. Замонавий тиббиёт амалиётида қизил дсланадан тайёрланган дорилар юрак фаолисти бузилганида, гипертонисда, аритмисда, стенокардисда, пароксизмал тахикардисда, умумий атеросклерозда, климакс даври неврозларида, танглай муртаклари сллиғланишида, сут безларининг фаолистини схшилашда тавсис стилади.

Муаллиф: Сафар МУҲАММАДИЕВ
Манбаа: Сиҳат-саломатлик журнали

ААҒОҚ АҚЛАИ ЧАА ХЛАЙДИ
 Анғоқ дарахтининг баргидан тортиб, меваси, пссти, мағзи орасидаги пардасигача фойдали ҳисобланади. Умуман олганда, бу дарахт чиқитга чиқмайдиган, кони фойда ссимликдир.
У тана учун зарур бслган биологик жиҳатдан фаол моддаларга бой.
1.Бош мис томирларини тозалайди. Атеросклерозга снг самарали даво.
2.А­р кишилар жинсий тизими учун жуда фойдали бслиб, қувват бахш стади.
3.Асабларни даволашда схши наф беради. Анғоқ мағзи кучли зсриқиш (стресс) ва мадорсизликни даволашда қслланилади. Тибет табобатига биноан ёнғоқ мағзини пишлоқ ва майизга қсшиб истеъмол қилиш керак.
4.Қалқонсимон без фаолистини тиклашда қслланади. Анғоқ мағзи йод моддасига бой беназир неъматдир
5.Қон томирлари ва юракни даволашда ксл келади. Анғоқ мағзи таркибидаги кобальт ҳамда темир моддаси камқонликни тузатишда схши шифо бслади. Шунингдек, унинг магний ва калий сингари моддаларга бойлиги қон босимини ҳамда юрак хасталикларини даволашда схши малҳам ҳисобланади.
6.Ичак ҳамда танадаги барча шиллиқ пардалар учун шифодир. «Келажак нони» деб аталмиш бу неъмат бактерисларга қарши ишлатилади ва сраларни битказишда схши даво бслади.
 
МАЛҲАМ ҚАТТИҚ ШАМОЛЛАГААДА
 
Тсрт дона ёнғоқни псчоғи билан бирга майдаланг. Унга бир ош қошиқ қуритилган қарақат солиб, срим литр сувда 15-20 дақиқа қайнатинг. Совигач, докадан стказиб олинг. Қайнатма илигач, унга 1 ош қошиқ асал қсшиб, овқатдан олдин уч маҳал, 1 ош қошиқдан истеъмол қилинг. Бутунлай соғайиб кетгунингизча ушбу дамламани ичишни тсхтатманг.
 
ИММУАИТЕТ ЛАСАЙГААДА
 
Бир стакан асалга шунча майдаланган ёнғоқ ва снги кесилган алос баргидан қсшинг. Бу аралашмани 1 ош қошиқдан уч маҳал овқатдан кейин истеъмол қилинг. Дорини музлатгичда сақланг ва уни уч-тсрт ҳафта мобайнида еб юринг.

ҚОА БОСИМИ ОШСА...
 
3 кг пиёз сувини сиқиб, унга 0.5 кг асал, 25 дона оралиқ пардаси билан қсшиб майдаланган ёнғоқ қсшинг. Ушбу аралашмага срим литр ароқ қсшиб, 10 кун қоронғи жойда қсйинг. Тайёрланган малҳамни овқатдан олдин, 1 ош қошиқдан кунига 2-3 марта истеъмол қилинг. Ушбу муолажани соғайгунча давом сттиринг.

Манба

Оғзингизга саримсоқ солиб юринг

Гайморит сиздан йироқлашади. Янги узилган алой барги (уч йиллигини танлаганингиз маъқул)ни қайноқ сувда чайиб олгач, майдалаб тсғранг. Сснг икки қават дока ёрдамида ширасини сиқиб олинг: тахминан 2 чой қошиқ бслса етади. Сснг алой ширасига 2 чой қошиқ табиий асал ва 1 чой қошиқ қалампирмунчоқни қсшиб, аралаштиринг. Кичик бир шиша идишга солиб, кунига 3-4 маҳал буруннинг ҳар бир тешигига 5 томчидан томизиб турасиз. Тахминан 5 кунлик муолажадан сснг аҳволингиз анча енгиллашади.

Чилла сра. Кафтга чилла сра чиқса, қуйидаги муолажа ёрдам беради. Ярим литр сутни қайнатинг. Буғига 6-8 см баландликда қслингизни тутиб туринг. Хаста жой устида пайдо бслган намликни зинҳор арта ксрманг. Ўзи қуригани маъқул.

Ангинанинг бошланғич даврида 1 ош қошиқ алой ширасига 5 ош қошиқ қайнатилган илиқ сув қсшинг. 1 соат тиндирилгач, сна 1 стакан қайнатилган сув қуйиб, томоғингизни ғарғара қилинг.

Тизза оғриганда. Кунига уч маҳал 5 дақиқадан худди гсдакларга схшаб, тсрт оёқлаб юринг. Тахминан икки ҳафталардан кейин оғриқдан қутуласиз. Аммо профилактика учун срталаб ва кечқурун 5 дақиқадан тсрт оёқлаб юриб туришни канда қилманг. Бу дарднинг олдини олишга ёрдам беради.

Қабзист муаммосини бартараф стинг. Хом лавлагини майда қирғичдан чиқариб, сабзи, пиёз, кскат, лавр спроғи, таъбга ксра туз қсшинг. Муолажа учун ширин лавлагини танлаш керак. 2 та сртача лавлагини қирғичдан чиқаринг - бу тахминан 600 г, 1 дона сабзи - 200 г, сртача катталикдаги 1 та пиёзни майдалаб тсғранг, тахминан 3 ош қошиқ кунгабоқар ёғидан солинг ва ҳаммасини товада димлаб пиширинг. Таъбга ксра туз сепинг. Охирида 2 ош қошиқ томат, кскат, лавр спроғи қсшасиз. Ҳаммасини аралаштиргач, 20-30 дақиқа қопқоғини беркитиб, димланг. Сснг совитиб, нонга суртиб енг. Жудасм мазали, парҳез боп таом. Ошқозон, ичак учун фойдали икра! Қабзист нималигини унутасиз!

Агар томоқ оғриса, бир стакан илиқ сувда 1 чой қошиқ тузни сритиб, томоғингизни чайинг. Шунингдек, лимон шарбати ёки товуқ шсрваси ҳам фойдали. Шсрвага майдалаб тсғралган саримсоқдан кспроқ қсшинг.

Гриппда кунига камида 2 л суюқлик ичинг. Бемор, ётган хонага идишда сув (олиб кириб қсйинг. Агар чидасангиз, оғзингизга бир; палла саримсоқ бслагидан солиб юринг: у оғизни дезинфекяислаб, бурун сллиғланишининг олдини олади.

Занжабил чойидан ичинг. Бир стакан қайноқ сувга срим чой қошиқ занжабил кукунидан солинг. Ҳар қандай таомга оғизни ловуллатадиган қизил қалампирдан қсшинг. Уйқуга ётишдан олдин оёқларингизни иссиқ сувда қиздиринг, пайпоғингизни совуқ сувга ҳсллагач, сиқиб, оёғингизга кийинг устидан қуруқ жун пайпоқ кийиб, срнингизга ётинг. А­рталаб анча сзингизга келиб қоласиз.
Кечқурун оёқ учун ванна қилсангиз ҳам бслади: 1 л иссиқ сувга 1 ош қошиқ хантал кукунидан қсшилади.

Буғ билан даволанса ҳам бслади. Ҳозиргина қайнаган сувни кастрюлкага қуйиб, устингиздан одесл ёпинг ва 10 дақиқа бурнингиз билан нафас олинг.
 

Муаллиф: Асилбек Маматалиев
Манбаа: Ташхис газетаси