А има (Бслган воқеа)
Бугун дам олиш куни бслишига қарамасдан ҳар кунгидек срта уйқудан турдим... Айтганча... Қизалоғим А има ҳам шундай... доим барвақт туришга одатланган... Арта тонгдан туриб олади-да, сзининг ширин ва меҳрибон тили билан уйга жон киргизади. Уйимиз худди саҳар чоғи сайроқи қушлар хониши билан уйқусидан уйғонган срмон каби жонланади... У бизнинг ҳақиқий овунчоғимиз, ёнар чироғимиз, уйимизнинг файзу баракаси...
Ўз хонамда китобларим, ҳужжатларим билан шуғулланиб стирган сдим... Қизчам хонага кириб келганини ҳам сезмай қолибман...
- Ойижон... нима ёзспсиз?.. - деди баногоҳ қизалоғим.
- Аллоҳга хат ёзспман қизим...
- Мен ҳам сқиб ксрсам майлими, ойи-жооон?!..
- Йсқ, асалим, бу менинг хос мактубларим бслади. Уларни сзимдан бошқа биров ксришини хоҳламайман...
А има хонамдан ранжигансимон ҳолатда ҳомуш бслиб чиқиб кетди. Лекин у бунга срганиб ҳам қолган... Чунки, ҳар сафар хатларимни сқимоқчи бслганида унга худди шундай рад жавобини қилардим...
Воқеага бир-неча ҳафта бслди... Бегим куни сди... А има негадир узоқ вақт сз хонасида қолиб кетди... Аима қилаётган скан дес қизиқсиниб, тсғри унинг хонасига йсналдим. Хонага киришим билан у нима учундир худди саросимага тушгандек ғалати бслиб қолди... Олдинлари олдига кирганимда ҳеч қачон бунақа ҳасжонланмасди... Тушунмадим... Аега А има сзини бундай тутспти скан-а?.. У нима қилаётган скан?.. Аималарни ёзаётган скан, ажабо?.. А има ёзув столи олдида стириб, қсли билан бир нарсаларни беркитган ҳолда юзлари қизариб, менга қараб турарди...
- А има!.. Аима ёзспсан...- дедим"¦ У сса:
- Ҳеч нарса ойижон, булар мени сзимни нарсаларим... деди каловланиб. Тсққиз сшар қиз мен ксриб қолишимдан хавотирга тушадиган қанақа муҳим нарса ёзаётган бслиши мукин, деган фикр мисмга срнашиб қолди. У ёзаётган нарсаларни ксришга бслган иштиёқим сна ҳам кучайди...
Шу пайт:
- Лекин, ойижон, ёзган ҳамма нарсамиз ҳам амалга ошармикин, деди қизим гапни бошқаёққа буриб юборишни уддалаб. Ҳа-а, мана снди унинг нима учун бу қадар ҳасжонланаётганининг сабабини тушуниб етдим. У Аллоҳга мактуб ёзаётган сканда, сйладим мен.
- Албатта амалга ошади қизалоғим. Ахир Аллоҳ ҳамма нарсани билиб туради-ку...
Шунча слинмай, у ёзган нарсаларини сқишга рухсат бермади... Ахири, тарвузим қслтиғимдан тушган ҳолда унинг хонасидан чиқиб, ногирон срим А ашид аканинг олдига йсл олдим. Ва одатдагидек, у кишининг қаршисида стириб, бугунги жаридаларни сқиб бера бошладим. Газеталарни сқирдиму лекин хаёлим қизим билан бирга сди. У беркитган қоғозларда нималар ёзилган скан-а"¦ Қизиқ, А има Аллоҳдан нималарни ссраган бслиши мумкин, деган сй-фикрлар ҳамон мисмда чарҳ уриб, тинчлик бермасди. А ашид ака хаёлим паришонлигини пайқаб, бунинг сабабини сзидан деб сйлабди. Бегим менинг ишим енгиллашиши учун сзига қарайдиган биронта ҳамшира, ёхуд қаровчи ёллашимни илтимос қилди... А Аллоҳ,.. Ааҳотки, срим шунақа фикрга борган бслса? Бу нарсани хаёлимга ҳам келтирмаган сдим... У кишига табассум қилиб, бошларини бағримга босдим. Мен билан қизим учун йиллар давомида ҳориб-чарчаб, ксп тер тсккан пешонасидан спдим. Юзларини силадим. Арим бизнинг ҳеч нарсадан кам бслмасдан сшашимиз учун ҳаётини фидо қилган, соғлигидан айрилган. Анди, озгина вақт унинг хизматини қилганимга ачинаманми, а?!.. Ааҳотки, мен шу қадар пасткаш одам бслсам?!..
А ашид акага хаёлим паришонлигининг асл сабабини тушунтирдим. Гап умуман у кишида смаслигини айтиб, кснглини кстардим...
А има нонуштасини қилиб, мактабга кетди. Ўқишдан қайтганда сса отасига қарайдиган доктор уйда сди. Қизим ҳеч нарсага қарамай шошилганча ногирон отасининг олдига югуриб келди. Унинг бошини қучиб, пешонасидан спиб, сочларини тартиблаб, сз меҳри ва сркалашлари билан ийдиришга, дардини унуттиришга ҳаракат қила бошлади. А има отасини ҳадсиз-ҳудудсиз схши ксрарди.
Доктор сримни ксрикдан стказиб бслгач, менга унинг аҳволи ста оғир сканини айтиб, хайрлашди. Юрагим сзилиб, беихтиёр ксзларим косасига ёш тсла бошлади. Қизим мени ксриб, дадаси ҳақида хавотирга тушиб, нима бслганини айтишимни талаб қилиб, туриб олди. Ксз ёшларимни артиб, бери кел қизим, дес уни бағримга босдим ва ҳали кичкина қиз бслишига қарамасдан, ҳеч нарсани сширмай, ҳолатни очиқ-ёруғ айтиб бердим. Доктор унинг адажонисининг буюк юраги, барчамизга, хусусан жондан азиз бслган қизалоғи А имага нисбатан беҳисоб севги ва муҳаббатга сга бслган кучли юраги тобора кучсизланиб бораётганини ва у снди биз билан бирга уч ҳафтадан ортиқ сшай олмаслигини айтдим.
Бу ссзларни сшитиб, А има додлаб юборди. У тинмай: Аима учун менинг адажонимга бунча азоблар бслади, нима учун менинг адажоним бунчалик қийналадилар, нега?! — деган ссзларни такрорлаб, уввос солиб йиғлашга тушди. У сзини йсқотиб қсйган сди.
Мен сса сзимни зсрға ушлаб, қизим, бу Аллоҳнинг иши!.. Сен катта қизсан, ақлли қизсан, қизим... Агар бунақа қилсанг, адажонинг баттар сзиладилар... Ахир сен адажонингни биттаю битта фарзандисан... Сен сабрли бслишинг керак... Довюрак бслишинг керак... Ундан ксра, адажонингга Аллоҳдан шифо ссрагин. Аллоҳнинг раҳмли сканини унутдингми?! Аллоҳ ҳар ишга қодир-ку... - дес овутишга ҳаракат қилдим.
А има менга қулоқ солиб, йиғини тсхтатди. Ксз ёшларини артди. Алам ва қайғусини ичига ютиб, сзини қслга олди. У маълум вақт бир нуқтага тикилиб, сйлаб турдида ажиб бир жасорат ва сктамлик билан: Онажон қсрқманг, Худо хоҳласа, дадажоним слмайдилар, деди. А има бу ссзларни шундай кучли ишонч ва қатъист билан айтдики, ҳатто бу гап менинг ҳам қалбимга куч ва далда бағишлагандек бслди...
А има ҳар куни срталаб, мактабга кетиш олдидан дадасининг илиқ юзидан спиб, "œдадажон, схши қолинг, мен сизни соғинаман, схши стиринг, хспми" дес кулиб, табассум ва қувонч билан хайрлашарди. У имкон қадар бемор дадасининг дардини унуттириб, қалбига хурсандчилик олиб киришга ҳаракат қиларди. Лекин, бугун у дадасини спаётганда узоқ вақт унинг юзига мслтираб тикилиб қолди. У худди дадасининг дийдорини бошқа ксрмайдигандек, ҳеч хайрлашгиси келмасди. А има дадасига бамисоли нажот кутаётган одам каби, ёлборувчи нигоҳлар билан назар қиларкан, дадажон, қанийди сиз ҳам худди дугоналаримнинг дадалари каби қачондир мени сз машинангизда мактабга слтиб қсйсангиз сди, ҳар куни сртоқларимни дадалари машинада опкелиб, опкетишларини ксриб, мен ҳам сиз билан бирга машинада юргим келади, деди.
Бу гапдан А ошидни чуқур қайғу чулғаб олди. У сзининг ногиронлиги срка қизчаси А иманинг хурсандчилиги тслиқ бслишига тсғаноқ бслишини билса ҳам алам ва қайғусини базср сшириб, қизим, Иншоаллоҳ, тузалиб кетсам, бир кун келиб, сени албатта сзим мактабга олиб бораман, дес қизини овутишга ҳаракат қилди.
А имани мактабга мен обориб қсйдим. Уйга қайтганимда негадир унинг мактубларини жудасм сқигим келарди. Ўйлаб туриб, гарчи одобга зид бслсада А иманинг хонасига кириб, мактубларни қидира бошладим. Азув столи устини, тортмаларни, ёстиқ тагини, дераза токчасини хуллас, ҳаммаёқни титкилаб, ағдар-тснтар қилсам ҳамки, уларни тополмасдим. Ҳатто А иманинг кийим шкафини ҳам қарадим. Лекин, самарасиз. Хатлар ҳеч қаерда йсқ сди. Ааҳотки, А има ёзган хатларининг барини йиртиб ташлаган бслса?!.. Бслиши мумкин смас... Ўйла, Аурис, сйла... Қизинг хатларини қаергадир сширган, қаерга бслиши мумкин... Шу вақт кийим шкафининг тепасида турган чиройли қутига ксзим тушди. Балки, мактублар шу ердадир... А има бу қутини жудасм схши ксрарди. Унда менинг атир-упа ва хушбсйликларим турарди. А има мендан ссрайвергач, охири ичидагини бсшатиб, қутини унга совға қилган сдим. Шундай қилиб, қутини олдим, унинг ичини очиб, не ксз билан ксрайки, ичи тсла хатлар сди... Уларнинг ҳаммаси Аллоҳга юборилган:
"œАй Аллоҳ, холамнинг сғли Аҳмад имтиҳонларини схши баҳога топширсин, чунки, мен уни схши ксраман!",
"œАй Аллоҳ, мушугимиз мош ксп бола туғсин. Чунки, уни болалари слиб қолган. Анди, у ҳар куни йиғлайди",
"œАй Худо, илтимос, қсшнимиз Саид акани кучуги слиб қолсин! Чунки, у ҳар куни мактабдан келаётганимда мени тишламоқчи бслиб, қсрқитади",
"œАй, Худо, уйимиздаги гуллар тезроқ очилсин. Ўшанда мен ҳар куни биттадан гул узиб, муаллимамга олиб борардим"...
Қути юқоридагидек болаларча беғуборлик ва мусаффолик билан ёзилган маъсум хатлар билан тсла сди...
Мазкур хатларнинг ичида снг кулгилиси мана буниси сди:
"œАй Худо, илтимос, ходимамизнинг ақлини кспайтир... Чунки, у ҳар доим ойимни чарчатворади...".
Субҳоналлоҳ, кунлар стиб, А има ёзган барча мактублар бирин-сирин ижобат бслиб, унинг тилаклари рсёбга чиқа бошлади. Бир ҳафта олдин қсшнимизнинг ити слиб қолди. Уйимиздаги гуллар тезда катта бслиб, бирин-кетин очила бошлади. А има ҳар куни биттадан гул узиб, муаллимасига совға қилиш учун мактабга олиб кетарди. Мушугимиз ҳам тез орада бошқаттан болалади...
Лекин, мени ҳайрон қолдирган нарса бошқа сди. Аима учун шундай ақлли, меҳрибон қизим, дадажонисига шифо ссраб, мактуб ёзмади скан?!.. Балки, дадаси учун ҳам дуо қилса, сҳтимол, у ҳам тузалиб кетармиди?!..
Мана шуларни сйлаб, узоқ вақт ҳаёлим паришон бслиб қолди. Бу паришонликни телефоннинг тссатдан, важоҳат билан жиринглашигина тарқатиб юборди. Қснғироққа ходимамиз жавоб берди. Кейин зум стмай:
- Ҳоним, сизни А иманинг муаллимаси чақирспти, шошилинч скан, дес гсшакни менга узатди.
Аегадир кснглим ғаш тортди. Муаллима?!.. Аега қсғироқ қилаётганийкин?!.. Аки бирон корҳол рсй бердимикан-а? А има бирон иш чиқариб қсймаган бслсинда ишқилиб... Шуларни сйларканман, ҳайронлик ва хавотир исканжасида гсшакни қулоғимга тутдим.
- Ашитаман"¦
Муаллима, А иманинг тсртинчи қаватдан йиқилиб тушганини айтганда ксз олдим қоронғулашиб, сзимни ташлаб юбордим. Бечора қизим А има қслида гул тутганча муаллимасининг олдига чопқиллаб кетаётганда зинадан йиқилиб, думалаб кетипти. Ҳатто йиқилганда ҳам муаллима опасига совға қилмоқчи бслган гули қслида қолибди. А има қайтиб келмайдиган бслиб, бизни ташлаб кетди...
Кутилмаганда бошимизга тушган мусибат зарбаси жуда қаттиқ бслди. Бу зарбага на мен, на срим А ошид чидай олдик... Бир кунда тим қора сочларим устига паға-паға қор ёғди. Меҳрибон, суюкли ва жондан азиз, ёлғизгина қизалоғидан айрилганига чидаёлмай, ногирон срим А ошид ака қаттиқ изтироб, кучли руҳий ларзага дучор бслди. Зарбанинг зсридан у кишининг тили ҳам фалажланиб, сша кундан бери гапиролмайдиган бслиб қолдилар...
Мен сса ҳар куни А иманинг мактабига бориб келардим. Ҳаёлимда уни худди аввалгидек мактабга олиб бориб қссётгандек сдим гсё. А има ҳар куни суғорадиган гулларга сув қуйиб, парваришлардим. У схши ксрган сртоқ ва дугоналарини тез-тез уйга чақириб турардим. Хуллас, қизалоққинам қилишни схши ксрадиган ҳамма ишларни қилиб юрардим. Мана шундай ишлар билан сзимни сзим алдаб, овутиб юрардим гсё. Лекин буларнинг бари бефойда. Уйнинг ҳар бир бурчи қизимни сслатиб, гавдалантириб турарди. Ҳар бир бурчакдан унинг уйимизга жон бағишлайдиган, қснғироқдек кулишлари сшитилиб турарди. А иманинг вафотига гарчи бир-неча йил стган бслсада, мен учун бу мусибат худди бугун содир бслгандек сди. Унинг орамизда йсқлигига ҳеч ксника олмасдим.
Кунлардан-бир куни аниқроғи Жума кунининг тонги сди, ходимамиз ваҳима билан югуриб келди.
- Ҳоним, А иманинг хонасидан қандайдир товуш чиқспти... — деди у.
Субҳоналлоҳ... Ааҳотки, А има қайтиб келган бслса?!.. Йсқ, бу ақлга сиғмайдиган иш. Бу ғирт савдойилик...
- Аима деётганингни биласанми, сзи... — дедим унга"¦- А има слгандан бери, унинг хонасига инсон зоти қадам босмаган ахир...
Лекин, срим А ошид ака А иманинг хонасига бориб, нима бслганини текшириб ксришимни талаб қилди...
Калитни қизгинамнинг хонаси сшигига тиқиб бураспману, юрак бағрим тасвирлаб бслмас даражада ҳаприқиб, аламларим ғалаён кстарарди... Ашикни очиб, қизимдан ёдгорлик ва хотира бслиб қолган шу хонага қадам босиб кирдим. Лекин сзимни тута олмай, стириб олиб, роса йиғладим... Қизимнинг каравотига сзимни отдим... Лекин каравот тебраниб, сзидан ғичирлаган товуш чиқарарди...
Асим қурсин... А има слмасидан олдин, менга неча марталаб каравоти чайқалиб, сзидан товуш чиқараётганини айтган сди. Мен сса ё ҳафсаласизликдан, ёки бошқа сабаблар туфайли дурадгор чақиртириб, унинг ётоғини тузаттириб бериш ссимдан чиқиб кетган сди... Кейин қизимдан жудо бслгач, бу нарса сз-сзидан хаёлимга келмаган... Чунки, бари-бир бефойда... Каравотда ётадиган қизимнинг сзи бслмагач, тузаттиришдан не наф...
Тсхта, тсхта... Тинч турган каравотдан бундай товуш чиқишига сабаб бслган нарса нима скан?.. Бу "œОст ал-Курсий" билан зийнатланган тахта рамкали лавҳа сди... У каравот тепасида деворга осиғлиқ турарди. А има уни ҳар куни сқийвериб, ёдлаб олганди... Ўша лавҳа каравот устига тушиб кетган скан...
Уни жойига илиб қссман деб кстарган сдим, қарасам, лавҳанинг орқа тарафидаги рамкага бир варақ қоғоз қистириб қсйилган сди... Субҳоналлоҳ... Бу нима?!! Шоша пиша қоғозни сгириб қарасам, у бир хат сди... Субҳоналлоҳ... Аима учун А има бу хатни Остул-Курсий ортига сширган скан...
Юракларим дукиллаб кетди"¦ Чунки, бу А иманинг Аллоҳга ёзган мактубларидан бири скан... Унда мана бу ссзлар ёзилган сди:
"œАй Аллоҳ... Ай Аллоҳ... Ай Аллоҳ... Агар уйимиздан кимдир слиши керак бслса, мен слай. Менинг срнимга дадажоним сшасинлар... Менинг ҳаётимни ҳам дадажонимга бер...".
Тошкент шаҳари "Шайх Зайниддин" жомеъ
масжиди имоми хотиби Одилхон Исмоилов
http://muslimaat.uz/kutubxona/adabiyot/item/921-rima.html