315-BOB
MAVZU: O’TGAN MAVZU

422. Oisha (roziyallohu anho)dan rivoyat qilindi: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam peshin namozining farzidan oldin to‘rt rak’at namozni o‘qiy olmay qolsalar, bu to‘rt rak’atni farzdan keyin o‘qir edilar».
Bu hadis hasan-g‘arib.
Buni faqatgina Ibnul-Muborakning shu vajhdan qilgan rivoyatidan bilayotirmiz. Qays ibn Ar-Robi’ bu hadisni Shu’badan, Xolid Al-Hazzo’dan boyagiga yaqin tarzda rivoyat qilgan va Qays ibn Robi’dan tashqari uni Shu’badan rivoyat qilgan boshqa biror kishini bilmaymiz. Abdurrahmon ibn Laylodan, Payg‘ambar sal-lallohu alayhi va sallamdan shunga yaqin bir hadis rivoyat qilingan.

423. Ummu Habiba (roziyallohu anho)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Kimki peshinning farzidan oldin to‘rt rak’at namoz o‘qisa, Alloh uni jahannam olovi uchun harom qilgaydir».
Bu hadis hasan-g‘arib.

424. Anbasa ibn Sufyondan rivoyat qilindi; aytdi: «Nabiy sallallohu alayhi va sallamning jufti halollari bo‘lmish zgachim Ummu Habibadan eshitdim, «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan bunday deganlarini eshitdim, dedi: «Kimki peshinning farzidan oldin to‘rt rak’at va farzidan keyin to‘rt rak’at namozda bardavom bo‘lsa, Alloh uni jahannam olovi uchun harom qilgaydir».
* Ilova: Peshinning farzidan keyingi ikki rak’at . sunnatga yana ikki rak’at qo‘shib, to‘rt rak’at qilib o‘qish, Hanafiy mazhabidagilar uchun mustahabdir (ya’ni o‘qiganga savob bor, o‘qimagan kishiga esa gunoh yo‘q).
Bu hadis ushbu vajxdan hasan-sahih-g‘arib.
Al-Qosim - Abdurrahmonning o‘g‘li. Kunyasi - Abu Abdurrahmon. O’zi Abdurrahmon ibn  Xolid ibn Yazid ibn Muoviyaning mavlosi (ozod etilgan quli)dir. Shomlik bo‘lib, siqa (ishonchli)dir. U Abu Umomaning birodari bo‘ladi.

316-BOB
MAVZU: ASRNING FARZIDAN AVVALGI TO’RT RAK’AT NAMOZ

425. Ali (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam asrning farzidan oldin to‘rt rak’at namoz o‘qir edilar va maloikai muqarrabiynga (yaqin turguvchi farishtalarga) hamda musulmonlardan va mo‘minlardan ularga tobe’ bo‘lganlarga salom berishlik bilan bu to‘rt rak’atning orasini ajratar edilar».
Bu bobda Ibn Umar va Abdulloh ibn Amr (roziyallohu anhum)dan hadis rivoyat qilingan. Ali (roziyallohu anhu)ning hadisi hasan. Ishoq ibn Ibrohim shu hadisga tayanib, asrning farzidan oldingi to‘rt rak’at namoz bir salom bilan o‘qilmog‘ini ixtiyor etgan. «Orasini salom berishlik bilan ajratar edilar» deyilganda tashahhudni qasd etmoqda. Shofi’iy va Ahmadning fikri: «Kechki va kunduzgi nafl namozlar -ikki rak’at-ikki rak’atdir». Shu sababdan faslni (ikki salom bilan o‘qilmog‘ini) ixtiyor etadilar.
Bu, Ibn Umardan (roziyallohu anhumo) marfu’ tarzida rivoyat qilingan bir hadisdir. Bu hadis Imom Buxoriy va Imom Muslimda bo‘lib, unda «kunduzgi» degan qayd yo‘q.

426. Ibn Umar (roziyallohu anhumo)dan rivoyat qilindi: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam aytdilar: «Asrning farzidan oldin to‘rt rak’at namoz o‘qigan kishini Alloh rahmat qilgay!»
Bundagi «Rohima» (rahmat qilgay) iborasi duo yoki xushxabar bo‘lishi ehtimoldir.
Bu to‘rt rak’at namoz Hanafiylar uchun mustahab amal.
Bu hadis hasan-g‘arib.

317-BOB
MAVZU: SHOMNING FARZIDAN KEYINGI IKKI RAK’AT NAMOZ VA BU IKKI RAK’ATDAGI QIROAT

427. Abdulloh ibn Mas’ud (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shomning farzidan keyingi ikki rak’atda va bomdod namozining farzidan oldingi ikki rak’atda «Qul: yaa ayyual kafirun» bilan «Qul: Huvallohu ahad»ni o‘qiganlarini necha martalab eshitganman - hisobiga yeta olmayman».
Bu bobda Ibn Umar (roziyallohu anhumo)dan hadis rivoyat qilingan. Ibn Mas’udning hadisi - Ibn Mas’udning rivoyati sifatida g‘arib. Bu hadisni faqat Abdulmalik ibn Ma’danning Osimdan qilgan rivoyatidan bilayotirmiz.

318-BOB
MAVZU: SHOMNING OXIRGI SUNNATI UYDA O’QILMOG’I

428. Ibn Umar (roziyallohu anhumo)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam bilan birga shomning farzidan keyin u kishining uylarida ikki rak’at namoz o‘qidim».
Bu bobda Rofi’ ibn Xodij va Ka’b ibn Ujra (roziyallohu anhumo)dan hadis rivoyat qilingan. Ibn Umarning hadisi hasan-sahih.

429. Ibn Umar (roziyallohu anhumo)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kechasi va kunduzi o‘qib borgan ushbu o‘n rak’at namozni (hamisha) saqladim: peshinning farzidan oldin ikki rak’at va farzidan keyin ikki rak’at, shomning farzidan keyin ikki rak’at, xuftonning farzidai keyin ikki rak’at. Va nihoyat, «Hafsa (opam) menga: «U zot bomdodning farzidan oldin ikki rak’at namoz o‘qir edilar», deb hadis bayon qildi».
Bu hadis hasan-sahih.

430. Hasan ibn Ali bizga Abdurrazzoqdan, Ma’mardan, Az-Zuhariydan, Solimdan, Ibn Umardan, Nabiy sallallohu alayhi va sallamdan bayon qildi... O’tgan hadisning o‘zi.
Bu hadis hasan-sahih.

319-BOB
MAVZU: SHOMNING FARZIDAN KEYIN OLTI RAK’AT NAFL NAMOZI O’QISHNING FAZILATI

431. Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alaihi va sallam bunday dedilar: «Kimki shom(ning farzi)dan keyin yomon so‘z gapirmasdan turib, olti rak’at namoz o‘qisa, bu olti rak’at uning o‘n ikki yillik ibodatiga barobar bo‘lur».
Oisha (roziyallohu anho) vositasi bilan Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamdan bunday deb rivoyat qilingan: «Kimki shom(ning farzi)dan keyin yigirma rak’at namoz o‘qisa, Alloh unga jannatdan bir uy bino qilgaydir».
Abu Hurayraning hadisi g‘arib. Uni yolg‘iz Zayd ibn Al-Hubobning Umar ibn Abiy Xos’amdan qilgan rivoyatidan bilayotirmiz. Muhammad ibn Ismoil (Al-Buxoriy)dan eshitdim, aytdiki, «Umar ibn Abdulloh ibn Abi Xos’amning rivoyati - munkar». Muhammad ibn Ismoil uni juda zaif deb bilayotir.

320-BOB
MAVZU: XUFTON(NING FARZI)DAN KEYIN IKKI RAK’AT NAMOZ

432. Abdulloh ibn Shaqiqdan rivoyat qilindi; aytdi: Oisha (roziyallohu anho)dan Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning namozlari haqida so‘radim; shunda aytdilar: «U zot, peshin(ning farzi)dan oldin ikki rak’at va farzidan keyin ikki rak’at, shom(ning farzi)dan keyin ikki rak’at, xufton(ning farzi)dan keyin ikki rak’at hamda bomdod(ning farzi)dan oldin ikki rak’at namoz o‘qir edilar». (Arabiy matnda hadisning davomi tushib qolgan).
Bu bobda Ali va Ibn Umardan (roziyallohu anhum) hadis rivoyat qilingan. Abdulloh ibn Shaqiq, Oisha (onamiz)dan rivoyat qilgan hadis hasan-sahih.

321-BOB
MAVZU: TUNGI NAMOZ (TAHAJJUD) IKKI-IKKI RAK’ATDAN O’QILMOG’I

433. Ibn Umar (roziyallohu anhumo)dan rivoyat qilindi; «Nabiy sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Tungi namoz ikki-ikki rak’atdandir. Tong otib qolishidan qo‘rqsang, bir rak’at vitr o‘qib, namozingning oxirini vitr (toq) qilgin».
Bu bobda Amr ibn Abasa (roziyallohu anhu)dan hadis rivoyat qilingan. Ibn Umarning hadisi hasan-sahih. Ilm ahllarining amali shu hadis asosidadir: Tungi namoz ikki-ikki rak’atdandir. Sufyon As-Savriy, Ibnul-Muborak, Shofi’iy, Ahmad va Ishoqning qavli shu.