344-BOB
MAVZU: ZAVOL NAMOZI

476. Abdulloh ibn As-Soib (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam, zavoldan (kun og‘ganidan) keyin, peshindan oldin to‘rt rak’at namoz o‘qir edilar. Va aytganlarki, «Bu - osmon eshiklari ochilgan bir soatdir. Shu soatda mendan bir solih amal samoga chiqmog‘ini sevaman!».
Bu bobda Ali va Abu Ayyub (roziyallohu anhumo)dan hadis rivoyat qilindi.
Abdulloh ibn As-Soibning hadisi hasan-g‘arib.
Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamdan bunday rivoyat qilingan: «U kishi zavoldan keyin to‘rt rak’at namoz o‘qir edilar va bu rak’atlarning faqat oxirida salom berar edilar».

345-BOB
MAVZU: HOJAT NAMOZI

477. Abdulloh ibn Abi Avfa (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Kimning Allohga yoki Odam farzandlaridan birortasiga bir hojati bo‘lsa, tahorat olsin va tahoratni chiroyli olsin. Keyin ikki rak’at namoz o‘qisin. Keyin Allohga hamdu sano aytib, Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamga salovat keltirsin. Keyin bunday desin: «La ilaha illallohul-Haliymul-Kariym. Subhanallohi Robbil-’arshil-’aziym. Alhamdu-lillahi Robbil ‘alamiyn. As-aluka mujiy-bati rohmatika va azoima mag‘firotika, val-g‘oniymata min kulli birrin vas-salaamata min kulla ismin. La tada’ liy zanban illa g‘ofartahu va la hamman illa farrojtahu. Va la haajatan hiya laka rizon, illa kozoytaha, yaa arhamar-rohimiyn».
Duoning ma’nosi: «Haliym va Kariym bo‘lmish Allohdan boshqa iloh yo‘q! Arsh Parvardigori bo‘lmish ulug‘ Alloh pokdir. (aybu nuqsondan xoli, munazzaxdur). Butun olamlar parvardigori bo‘lmish Allohga hamd bo‘lsin! Sendan rahmating sabablarini, mag‘firatin yo‘llarini (vasiylalarini), har bir yaxshilivdan g‘animat-qulaylik, har bir gunoxdan salomat-omonlik tilayman! Menda, O’zing kechirmagan biror gunoh, O’zing ketkazmagan biror g‘am, O’zing rozi bo‘lmagan va O’zing ravo qilmagan biror hojat qoldirma! Ey rahmlilarning eng rahmlisi bo‘lgan Allohim!».
Bu hadis g‘arib. Uning isnodi (haqi)da (tanqidiy) gap bor. Chunonchi, Foid ibn Abdurrahmonning hadisda zaif ekanligi qayd etilgan. Foid bu - Abdul-Varqo.

346-BOB
MAVZU: ISTIXORA NAMOZI

478. Jobir ibn Abdulloh (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bizga, xuddi Qur’on suralarini o‘rgatgandek, ishlar(imiz)da istixorani o‘rgatar edilar. Aytar edilarki, «Sizlardan birortangiz bir ishga qo‘l urmoqchi bo‘lsa, farzdan tashqari ikki rak’at namoz o‘qisin, keyin bunday desin: Duoning ma’nosi: «Yo Allohim! Ilmingga iltijo qilib, Sendan yaxshilik talab etgayman va qudratingga iltijo qilib Sendan qudrat talab etgayman. Sening ulug‘ lutfu karamingdan tilagayman. Albatta, Sen qodirdirsan, men esa ojizman. Sen olimsan - bilguvchisan, men esa bilguvchi emasman va Sen - g‘ayb ilmlari bilimdonisan! Allohim! Sening ilmingga ko‘ra ushbu ish dinim, maishatim va ishim oqibati (yoki «butunim va kelajagim» dedilar) borasida men uchun yaxshilik bo‘lsa, uni menga muyassar ayla va muborak qil! Agar sening ilmingga ko‘ra, ushbu ish dinim, maishatim va ishim oqibati (yoki «bugunim va kelajagim» dedilar) borasida yomonlik bo‘lsa, uni mendan daf’ et va meni undan yiroq qil! Men uchun yaxshilik bo‘lgan ishni menga taqdir qil va meni shu narsaga rozi aylagin!»
(Nabiy sallallohu alayhi va sallam) keyin: «Bu duoni o‘qigach hojatini aytsin», dedilar.
Bu bobda Abdulloh ibn Mas’ud va Abu Ayyub (roziyallohu anhumo)dan hadis rivoyat qilingan. Jobirning hadisi hasan-g‘arib. Bu hadisni yolg‘iz Abdurrahmon ibn Abil-Mavloning rivoyatidan bilayotirmiz. U Madinalik bir shayx bo‘lib, siqa (ishonchli)dir. Sufyon undan hadis rivoyat qilgan. Shuningdek, bittadan ko‘p hadis imomi ham Abdurrahmondan hadis rivoyat qilganlar.

347-BOB
MAVZU: TASBIH NAMOZI

479. Abu Rofi (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam (amakilari) Abbosga dedilarki: Ey amakim! Sizga bir qarindoshlik (haqini ado) qilayinmi? Sizga bir ehson etayinmi? Sizga bir manfaat yetkazayinmi?» (Abbos (roziyallohu anhu): «Ha (ayting), yo Rasululloh!» dedilar. Aytdilar: «Ey amakim! To‘rt rak’at namoz o‘qing, har bir rak’atida «Fotiha» surasi bilan birga bitta surani o‘qing. Qiroat bitgach, ruku’ga bormasdan oldin o‘n besh marta «Allohu akbaru valhamdu lillahi va subhanalloh») deng. Ruku’ga borib uni (ruku’da) o‘n marta ayting. Ruku’dan boshingizni ko‘tarib, yana o‘n marta ayting. Sajda qiling va (sajdada) o‘shani o‘n marta ayting. Sajdadan boshingizni ko‘tarib, yana o‘n marta ayting. Keyin (ikkinchi) sajdaga boring va (sajdada) o‘shani o‘n marta ayting. Ikkinchi sajdadan boshingizni ko‘tarib, qiyomga turmasdan oldin o‘shani yana o‘n marta ayting. Shunday qilib, bu tasbihlar har bir rak’atda yetmish beshtadir. To‘rt rak’atda uch yuzta tasbih bo‘ladi. Bas, agar gunohlaringiz ‘alaj qumlarining sanog‘icha bo‘lsa ham, Alloh sizni mag‘firat qilgaydir!» Abbos (roziyallohu anhu): «Yo Rasululloh! Bu tasbihlarni kunda kim ham ayta olardi!» dedilar. (Rasuli Akram) aytdilarki, «Bularni har kuni ayta olmasangiz, haftada bir bor ayting. Agar haftada ayta olmasangiz, oyda bir ayting... » U kishiga (shu yo‘sin) uqdirishda davom etib, hatto oxiri: «Bir yilda bir marta ayting» dedilar».
Ibn Abbosning (roziyallohu anhumo) rivoyatida bunday deyiladi: «Agar qila olmasang, yidda bir marta bajargil! Agar buni ham bajara olmasang, umringda bir marta bajargil!»
Hadis Shofi’iy mazhabida ikkinchi sajdadan keyin, o‘tirish bor deb qabul qilingan istirohat o‘tirishi uchun dalil qilib olingan. Holbuki, bu faqat tasbih namoziga xosdir. Tasbih namozida ikkinchi sajdadan keyin istirohat o‘tirishida o‘n tasbih aytilganidan keyin qiyomga turiladi.
Bu hadis Abu Rofi’ning rivoyati sifatida g‘arib.

480. Anas ibn Molik (roziyallohu anhu)dan rivo-yat qilindi; «Ummu Sulaym Nabiy sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga borib, «Menga namozlarimda o‘qiladigan kalimalardan o‘rgatsangiz», dedi. (Rasululloh salpallohu alayhi va sallam) aytdilar: «O’n marta «Allohu akbar», o‘n marta «Subhanalloh», o‘n marta «Alhamdulillah» degil. Keyin xohlagan narsangni tilayver. (Alloh taolo): «Maqbul, maqbul» deb turgaydir».
Bu bobda Ibn Abbos, Abdudloh ibn Amr, Al-Fazl ibn Abbos va Abu Rofi’ (roziyallohu anhum)dan hadis rivoyat qilingan. Anasning hadisi g‘arib. Nabiy sallallohu alayhi va sallamdan tasbih namozi borasida bittadan ko‘p hadis rivoyat qilingan; (ammo) bularning ko‘pi sahih emas. Ibnul-Muborak va bittadan ko‘p ilm ahli tasbih namozini rivoyat qilib, bu namozdagi fazilatni tilga oladilar.

481. Ahmad ibn Abda Az-Zobbiy Abu Vahbdan naql etib, bizga bayon qildi; Abu Vahb dedi: «Abdulloh ibn Muboraqdan, orasida tasbih aytiladigan namoz haqida so‘radim. Aytdiki, «Takbir(i) (tahrimani) aytgandan keyin: «Subhanaka allohumma va bihamdika va toboraka-smuka, va taa’lo jadduka va la ilaha g‘oyruk») deydi; keyin o‘n besh marta «Subhanallohi valhamdu-lillahi va la ilaha illallohu vallohu akbar» deydi; keyin «A’uzu billahi»ni aytib, «Bismillahir Rohmanir Rohiym» deb «Fotiha» surasini va yana bir surani o‘qiydi; keyin o‘n marta «Subhanallohi valhamdulillahi va laa ilaha illallohu vallohu akbar» deydi; keyin ruku’ga boradi va (ruku’da) shuni o‘n marta aytadi; keyin (ruku’dan) boshini ko‘tarib, shuni (yana) o‘n marta aytadi; keyin sajdaga boradi va (sajdada) o‘n marta aytadi; keyin (sajdadan) boshini ko‘tarib, o‘n marta aytadi; keyin ikkinchi sajdaga borib, (sajdada) o‘n marta aytadi; va xuddi shu yo‘sinda to‘rt (rak’at) o‘qiydi. Demak, har bir rak’atda yetmish besh tasbihdir. Har bir rak’atini o‘n besh tasbih bilan boshlaydi, keyin qiroat qiladi va (qiroatning izidan) o‘n tasbih aytadi. Bu namozni kechasi o‘qisa, har ikki rak’atda salom bermog‘i menga maqbulroq. Agar kunduzi o‘qisa, xohlasa (ikki rak’atda) salom beradi, xohlasa salom bermaydi».
Abu Vahb aytadiki, «Abdulaziz ibn Abu Rizma, Abdullohdan naql etib, uning bunday deganini menga ma’lum qildi: «Ruku’da (avval) uch marta «Subhana Robbiyal-aziym» va sajdada (avval) uch marta «Subhana Rob-biyal-a’la» bilan boshlaydi, keyin (boyagi) tasbihlarni aytadi».
Ahmad ibn Abda, Vahb ibn Zam’a vositasida Abu Rizmaning o‘g‘li Abdulazizdan naql etib, bunday deydi: «Abdulloh ibn Al-Muboraqdan: «Agar tasbih namozida sahv qilsa, sajdai sahvlarida o‘n martadan tasbih ayta-dimi?» dedim. «Yo‘q! Bular faqat uch yuz tasbih» dedi».

348-BOB
MAVZU: PAYG’AMBAR SALLOLLOHU ALAYHI VA SALLAMGA SALOVATI SHARIF KELTIRMOQNING SIFATI (SHAKLI)

482. Ka’b ibn Ujra (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Dedikki, Yo Rasululloh! Bu - sizga salom, buni (tashahhuddan) bilib oldik. Endi sizga qanday salovat aytamiz?» Marhamat qildilarki, «Allohumma solli ‘ala Muhammadin va ‘a-la aali Muhammad, kamaa sollayta ‘ala Ibrohim, innaka Hamiydum-Majiyd. Va baarik ‘ala Muhammadin, kamaa baarokta ‘ala Ibrohim, innaka Hamiydum-Majiyd») deb aytingizlar».
Ma’nosi: «Allohim! Muhammad (sallallohu alayhi va sallam) va u zotning oilasiga rahmat qil, xuddi Ibrohim (alayhissalom)ga rahmat qilganingdek! Albatta, Sen Hamid va Majidsan - barcha tillarda har holatda madh etilguvchisan va yuksaksan! Muhammad (sallallohu alayhi va sallam)ni ham muborak qil, huddi Ibrohim (alayhissalom)ni muborak qilganingdek! Albatta Sen Hamid va Majidsan - barcha tillarda har holatda madh etilguvchisan va yuksaqdirsan!»
Mahmud (Termiziyning ustozi), Abu Usomadan naql etib, bunday dedi: «Zoida, Al-A’mashdan, Al-Hakamdan, Abdurrahmon ibn Abi Laylodan menga ushbu qo‘shimcha rivoyatni bayon qildi: «Abdurrahmon ibn Abi Laylo: «Va biz: «va alayna ma’ahum» («Va ular bilan birga bizga ham») deymiz, dedi».
Bu bobda Ali, Abu Humayd, Abu Mas’ud, Talha, Abu Sa’id, Burayda, Xorijaning o‘g‘li Zayd — u Joriyaning o‘g‘li deb ham aytiladi - va Abu Hurayra (roziyallohu anhum)dan hadis rivoyat qilingan. Ka’b ibn Ujraning hadisi hasan-sahih.
Abdurrahmon ibn Abi Layloning kunyasi - Abu Iso, Abu Layloning ismi esa - Yasor.

349-BOB
MAVZU: PAYG’AMBAR SALLOLLOHU ALAYHI VA SALLAMGA SALOVATI SHARIF KELTIRMOQNING FAZILATI

483. Abdulloh ibn Mas’ud (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytdilar: «Qiyomat kunida insonlarning menga eng yaqini menga eng ko‘p salovat aytganidir».
Bu hadis hasan-g‘arib.
Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan bunday deb aytganlari ham rivoyat qilingan: «Menga bir salovat aytgan kishiga Alloh o‘n salovat yozgaydir va unga o‘n hasana yozilgaydir».

484. Abu Hurayra (roziyaplohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh salla.llohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Kimki menga bir salot aytsa, Alloh unga o‘n salot yozgaydir»
Bu bobda Abdurrahmchch ibn Avf, Omir ibn Robi’a, Ammor, Abu Talha, Anas va Ubay ibn Ka’b (roziyallohu anhum)dan hadis rivoyat qilingan. Abu Hurayraning xadisi hasan-sahih.
Sufyon As-Savriydan va bittadan ko‘p ilm ahlidan rivoyat qilingan, aytdilar: «Rabbning (Parvardigorning) saloti - rahmat va maloikaning saloti istig‘fordir».

485. Umar ibn Hattob (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdilar: «Duo osmon bilan yer orasida to‘xtatib turilgaydir, toki Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamga salot aytmaguningcha, bu duodan biror so‘z (osmonga) chiqmas».
Al-A’lo ibn Abdurrahmon - Al-Xuraqoning mavlosi bo‘lmish Ya’qubning o‘g‘li. A’lo- tobi’iyndan. Anas ibn Molik va boshqalarlan hadis eshitgan. A’loning otasi Abdurrahmon ibn Ya’qub ham tobi’iyndandir. Abu Hurayradan va Abu Sa’id Al-Xudriydan hadis eshitgan. Ya’qub esa tobi’iynning ulug‘laridandir. Umar ibn Xattob bilan ko‘rishgan va u kishidan hadis rivoyat qilgan.