378-BOB
MAVZU: JUM’A KUNI MISVOK BILAN TISHLARNI TOZALAMOQ VA XUSHBO’YLIKLAR SURMOQ

527. Al-Barro ibn Ozib (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Jum’a kuni g‘usl qilmoq musulmonlar zimmasidagi haqdir. Ularning har birlari ahli oilasining xushbo‘yliklaridan sursin. Agar topa olmasa, uning uchun xushbo‘ylik suvdir!».
Jum’a kuni ham g‘usl qiladi, ham xushbo‘ylik suradi. Agar xushbo‘ylik topa olmasa, unda g‘usl qilmoq kifoya. Chunki maqsad poklanmoqdir. Hadisning ikkinchi bo‘lagi musulmonlarning ko‘nglini ko‘taradi.
Bu bobda Abu Sa’id va Ansoriylardan bo‘lmish bir shayx (roziallohu anhumo)dan hadis rivoyat qilingan.

528. Ahmad ibn Mani’, Xushaymdan, Yazid ibn Abi Ziyoddan bizga bayon qildi: o‘tgan hadis, ayni shu ma’noda.
Al-Barroning hadisi hasan. Hushaymning rivoyati Ismoil ibn Ibrohim At-Taymiyning rivoyatidan ko‘ra hasanroq. Ismoil ibn Ibrohim, At-Taymiyning hadisda zaif ekanini qayd etgan.

379-BOB
MAVZU: HAYIT NAMOZIGA PIYODA YURIB BORMOQ

529. (Hazrati)Ali (karromallohu vajhahu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Hayit (namozi)ga piyoda yurib chiqmog‘ing va chiqmasdan oldin hech narsa yemasliging - sunnatdandir».
Bu hadis hasan. Ilm ahllari ko‘pchiligining amali shu hadis asosidadir. Kishi bayram namoziga piyoda chiqmog‘ini va (agar) uzrli bo‘lmasa, ulovga minmasligini mustahab ko‘radilar.

380-BOB
MAVZU: HAYIT NAMOZI XUTBADAN OLDIN O’QILMOG’I

530. Ibn Umar (roziyallohu anhumo)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam, (hazrati) Abu Bakr va (hazrati) Umar (roziyallohu anhumo) ikki hayitda ham namozni xutbadan oldin o‘qir edilar, keyin xutba o‘qir edilar».
Bu bobda Jobir va Ibn Abbos (roziyallohu anhum)dan hadis rivoyat qilingan.
Ibn Umarning hadisi hasan-sahih. Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamning sahobalaridan va keyingilardan ilm ahllarining amali Shu hadis asosidadir. Ya’ni hayit namozlari xutbadan oldindir. Namozdan oldin ilk bor xutba o‘qigan kishi Marvon ibn Al-Hakam ekanligi aytiladi.
Ibnul-Munziriy sahih isnod bilan Hasan Al-Basriy hazratlaridan naql etib, bunday deydi: «Ilk bor namozdan oldin xutba o‘qigan zot (hazrati)Usmon (roziyashyuhu anhu)dir. (U zot) odat asosida namoz o‘qilib, keyin xutba o‘qilgach, ba’zi kishilar namozga ulgurmaganlarini ko‘rdilar va shunda xutbani namozdan oldin o‘kishni boshladilar».

381-BOB
MAVZU: HAYIT NAMOZLARI AZONSIZ VA IQOMATSIZ O’QILMOG’I

531. Jobir ibn Samura (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Hayit namozlarini Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bilan birga bir marta, ikki marta emas, (balki bir necha marta) azonsiz va iqomatsiz holda o‘qiganman».
Bu bobda Jobir ibn Abdulloh va Ibn Abbos (roziyallohu anhum)dan hadis rivoyat qilingan. Jobir ibn Samuraning hadisi hasan-sahih. Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamning sahobalaridan va keyingilardan ilm ahllarining amali shu hadis asosidadir: ya’ni hayit namozlari uchun hamda nafl namozlarining hech biri uchun azon aytilmaydi.

382-BOB
MAVZU: HAYIT NAMOZLARIDAGI QIROAT

532. An-Numon ibn Bashir (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi; aytdi: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam ikki hayit (Ramazon va Qurbon hayiti) namozlarida hamda jum’a namozida («Al-a’lo») bilan «G’oshiyah» suralarini o‘qir edilar. Ba’zan ikkalasi (hayit va jum’a namozi) bir kunga to‘g‘ri kelib qolar va shunda ham (Janobi Rasululloh) shu ikki surani o‘qir edilar».
Bu bobda Abu Voqid, Samura ibn Jundub va Ibn Abbos (roziyallohu anhum)dan hadis rivoyat qilingan. An-Nu’mon ibn Bashirning hadisi hasan-sahih. Sufyon As-Savriy va Mis’or, Ibrohim ibn Muhammad ibn Al-Muntashirdan shu tarzda, Abu Avonaning rivoyatidek, rivoyat qildilar. Ibn Uyaynaning rivoyati esa boshqacha. Ibn Uyayna, Abu Avonadan, Ibrohim ibn Muhammad ibn Al-Muntashirdan, uning otasidan, Habib ibn Solimdan, uning otasidan, An-Nu’mon ibn Bashirdan rivoyat qiladi. Chunonchi, Habib ibn Solimning o‘z otasidan rivoyat qilgani ma’lum bo‘lmayotir. Habib ibn Solim - An-Nu’mon ibn Bashirning mavlosidir. U An-Nu’mon ibn Bashirdan bir qancha hadis rivoyat qilgan. Ibn Uyayna orqali Ibrohim ibn Muhammad ibn Al-Muntashirdan (xuddi) ularning rivoyatidek ham rivoyat qilindi .
«Ular» deganda Abu Avona, Sufyon As-Savriy va Mis’orni ko‘zda tutganlar. Bu zotlarning rivoyatiga ko‘ra sanadda Habib ibn Solim bilan An-Numon ibn Bashir orasida «uning otasidan» degan qayd yo‘q. Ya’ni Habib ibn Solim bu hadisni An-Nu’mondan, otasi orqali emas, to‘g‘ridan-to‘g‘ri rivoyat qilgan. Ibn Uyayna esa, bir rivoyatda hadisning isnodida «otasvdan» degan qaydni zikr etib va ikkinchi bir rivoyatda ismi kechgan zotlarga muvofaqat qilib bu qaydni ko‘targan.
Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallam hayit namozlarida «Qof» va «Al-qamar» suralarini o‘qiganlari ham rivoyat qilinmoqda. Shofi’iyning qavli shudir.

533. Ubaydullloh ibn Abdulloh ibn Utbadan rivoyat qilindi: (Hazrati) Umar ibn Al-Xattob Abu Voqid Al-Laysiydan: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Ramazon va Qurbon hayitlarida nimani (qaysi suralarni) qiroat qilar edilar?» deb so‘radilar. Aytdiki, «Qof» va «Al-Qamar» (suralari)ni o‘qir edilar».
Bu hadis hasan-sahih.

534. Hannod, Ibn Uyayna orqali Zomra ibn Sa’iddan xuddi shu hadisni o‘sha isnod bilan bizga bayon qildi.
Abu Voqid Al-Laysning ismi - Al-Horis ibn Avf.

383-BOB
MAVZU: HAYIT NAMOZLARINING TAKBIRLARI

535. Amr ibn Avf Al-Muzaniy (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilindi: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam ikki hayit namozlarida birinchi rak’atda qiroatdan oldin yetti takbir va ikkinchi rak’atda qiroatdan oldin besh takbir aytar edilar».
Bu bobda Oisha, Ibn Umar va Abdulloh ibn Amr (roziyallohu anhum)dan hadis rivoyat qilingan. Kasirning bobosining hadisi hasan. Bu hadis ushbu bobda Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan rivoyat qilingan hadislarning eng go‘zalidir.
Kasirning bobosining ismi - Amr ibn Avf Al-Muzaniydir. Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamning sahobalaridan va keyingilardan ba’zi ilm ahllarining amali shu hadis asosidadir. Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan Madinada shu tarzda namoz o‘qigani rivoyat qilingan. Madina ahlining qavli shu. Molik ibn Anas, Shofi’iy, Ahmad va Ishoq shu qavlga ega bo‘lganlar.
Ibn Mas’ud (roziyallohu anhu)dan hayit takbirlari haqida bunday degani rivoyat qilinadi: «To‘qqiz takbir. Birinchi rak’atda qiroatdan oldin besh takbir va ikkinchi rak’atda qiroat bilan boshlab, keyin ruku’ takbiri bilan birgalikda to‘rt takbir aytadi». Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamning sahobalaridan mutaaddid kishilardan ham shunday deb rivoyat qilingan. Kufa ahlining qavli shudir. Sufyon As-Savriy ham shu qavlga ega bo‘lgan.
Bu besh takbirning bittasi - takbiri tahrima, uchtasi - zavoid (afzalnyat) va bittasi ruku’ takbiri bo‘lib, bulardan to‘rttasi kdroatdan achdin aytilgan. Chunonchi birinchi rak’atning ruku’ takbiri ham shular bilan qo‘shib zikr qilingan.

384-BOB
MAVZU: HAYIT NAMOZLARIDAN OLDIN HAM, KEYIN HAM NAMOZ YO’Q!

536. Adiy ibn Sobitdan rivoyat qilindi; aytdi: «Sa’id ibn Jubayrdan eshitdim, Ibn Abbosdan naql etib, «Nabiy sallallohu alayhi va sallam Ramazon hayitida namozgohga chiqdilar-da, ikki rak’at namoz o‘qidilar. Bu namozdan na oldin, na keyin (boshqa) namoz o‘qiganlari yo‘q» deb hadis so‘zladi».
Bu bobda Abdulloh ibn Amr va Abu Sa’id (roziyallohu anhumo)dan hadis rivoyat qilingan.
Ibn Abbosning hadisi hasan-sahih. Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamning sahobalaridan va keyingilardan ba’zi ilm ahllarining amali shu hadis asosidadir. Shofi’iy, Ahmad va Ishoq shu qavlga ega bo‘lganlar. Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallamning sahobalaridan va keyingilardan ba’zi ilm ahllari esa hayit namozlaridan oldin va keyin namoz bor, degan fikrdalar. Ammo birinchi qavl sahihroq.