Hazratning elchilar jo‘natishlari

Bu g‘alabadan so‘ng musulmonlarning ovozasi har tarafga yoyildi. Turli qavmlar Islom ahlining quvvatidan hayratga tushdilar. Hazrat fursatni g‘animat bilib, atrofdagi iodshohlarga elchi va nomalar yubordilar, bu nomalar va elchilar orqali ularni Islom diniga kirishga da’vat qildilar. Hazrat quyidagi olti mamlakatga o‘z nomalarini yuborgan edilar: Eron podshohiga, Rum podshohiga, Habashiston podshohiga, Misr hokimiga, Yaman hokimiga. Ularning ba’zilari Hazratning elchilarini izzat-hurmat bilan qarshilagan bo‘lsalar, ba’zilari tahqirladilar.

Makkaning olinishi

Hudaybiyah sulhiga binoan musulmonlar Makkaga qarshi o‘n yil davomida jang qilmasliklari kerak edi va musulmonlar bu ahdda sobit edilar. Lekin sulh imzolangandan keyin ikki yil o‘tib, ya’ni hijratning sakkizinchi yili Makka kofirlarining o‘zlari ahdnomani buzdilar; Madinaga bot-bot hujum qila boshladilar. Hazrat o‘n ming lashkar bilan Makkaga yurish qilishga majbur bo‘ldilar va shahar tashqarisiga kelib, har bir jangchiga o‘z chodirida olov yoqishni buyurdilar. Makka ahli homon musulmonlarning kelganlaridan bexabar edi. Shahar tashqarisidagi bunchalar ko‘p o‘tni ko‘rib qo‘rqib ketdilar. Abu Sufyon xabar olgani kelib, musulmon bo‘lib qaytdi va Makka ahliga voqeani anglatdi. Makka kofirlaridan ba’zilari jangga hozirlik ko‘rolmay, har tomonga qochib ketdilar. Hazrat jangsiz kelib Makkani oldilar va Makka ahliga umumiy afv e’lon qildilar. Boshqalar ham guruh-guruh bo‘lib musulmonlikii qabul qildilar.

Hunayn g‘azoti

Makka fathi haqidagi xabar hamma tarafga tarqalgach, ba’zi musulmon bo‘lmagan arab qabilalari g‘azabga keldilar va Hunayn degan mavze’ga to‘planib, Islom lashkariga hujum qilishga shaylandilar. Hazrat bu xabarni eshitib, 12 ming kishi bilan ularning ustiga yurdilar. Hunayn mavze’ida jang bo‘lib, nomusulmon qabilalarning lashkari qattiq shikast yedi. Islom ahli ularning yurtlarini egalladilar; butun Arab yarim oroli musulmonobod bo‘ldi va Hazrat Madinaga qaytdilar.

Tabuq g‘azoti

U zamonlarda Shom viloyati Rum imperatorining qo‘lida edi. Hazrat imperatorning farmoni bilan Shom viloyatida juda ko‘p askarlar jam bo‘lganini va Madinaga hujum qilish niyatida ekanligini eshitdilar, ul zot ham darhol lashkar to‘plash fikriga keldilar. Lekin Rum imperatorining lashkari bilan jang qilish mushkul edi. Buning uchun juda ko‘p lashkar to‘plash kerak edi, ammo lashkar xarajati uchun mablag‘ topishning iloji yo‘q edi. Oxir-pirovardida millatga murojaat qilib, ko‘mak so‘raldi. Har kim qo‘lidan kelgan narsasini berdi. Shu tariqa lashkarga kerakli bo‘lgan anjomlar to‘plandi. Hazrat 30 ming lashkar bilan Madina va Shom o‘rtasidagi Tobuq mavzesiga yetib keldilar. Dushmandan asar ham ko‘rinmadi. Lashkarning ulug‘larini to‘plab mashvarat qildilar. Abu Bakr Siddiq, agar shomliklar jang qilishni niyat qilganlarida biror belgi bo‘lur edi, hozir esa, ulardan hech bir xabar yo‘q, ma’lum bo‘dadiki, ularning jang qilish niyati bo‘lmagan, balki bizning bu yerga kelganimiz ularni qo‘rqitib yuborgan bo‘lishi mumkin, buning ustiga Shomda vabo tarqalgan, agar shu yerdan ortta qaytsak, ma’qul bo‘lar edi, deb maslahat berdilar. Hazrat bu maslahatni ma’qul topib, Tobuq atrofidagi qabilalarni boj to‘lashga majbur qildilar va Madinaga qaytdilar.

Vidolashuv haji

Hijratning o‘ninchi yilida Hazrat haj qilish niyatlarini butun musulmonlarga e’lon qilib, qirq ming kishi bilan Makkaga kirdilar. Atrofdagi musulmonlar ham guruh-guruh bo‘lib kela berdilarki, natijada ularning soni yuz ming nafarga yetdi. Hazrat xutba o‘qib, bu dunyodan o‘tishlari yaqinligini bashorat qildilar. Musulmonlarga nasihat qilib, so‘ng Madinaga qaytdilar. Bu Hazratning so‘nggi hajlari bo‘lib, tarixda "vidolashuv haji", deb atalgan .

Payg‘ambar ‘alayhissalomning dunyodan o‘tishlari

Voqean uch oydan so‘ng, hijratning o‘n birinchi yilida, rab’ul-avvaldan bir kun oldin Hazrat xastalandilar. Ashoblarini jam qilib shu tariqa nasihat qildilar: men dunyodan ketyapman, Qur’onni sizlarning ixtiyorlaringizga qoldirurman. Doimo Qur’onga amal qilinglar. Bir-biringizni sevinglar, bir-birlaringizga madad bo‘linglar, aslo ezgu ishlardaya judo bo‘lmanglar, dunyoni obod va isloh qilishga kuch beringlar.
Hazratning xastaligi kuchayib, rab’ul-avval oyining o‘n ikkisida, hijratning o‘n birinchi yili oltmish uch yoshda dunyodan o‘tdilar".

Payg‘ambar ‘alayhissalomning sifatlari

Payg‘ambar ‘alayhissalom eng oliy xulq va rahmli sifatlarga ega bo‘lganlar, rahm va shafqat, karam va sahovat, madad, aql va ilm boblarida olamda tengsiz edilar. Behuda g‘azabga kelmas edilar, din ishlaridan boshqa masalalarda juz’iy kamchiliklarni kechirar edilar. Insof doirasidan bir qadam ham tashqariga chiqmaganlar. Har kimning bilimi va imkoniga qarab ish buyurardilar. Biron kimsadan tama’ ham qilmaganlar va sadaqa ham olmaganlar. O’z xotinlari va xizmatkorlariga doimo tavoze’ va ochiq chehra bilan muomala qilganlar.

Payg‘ambar ‘alayhissalomning xotinlari va farzandlari

Payg‘ambar ‘alayhissalom o‘n bir xotin olganlar. Ulardan ikki nafari Hazratning hayotlik vaqtlarida olamdan o‘tgan va to‘qqiz nafari ul zoti sharifdan keyin qolgan edi. Xotinlaridan eng mashhurlari: Xadicha, Oyisha, Hafsa va Maymunadirlar. Uch o‘g‘il va to‘rt qizlari bo‘lgan. O’g‘illari: Qosim, Abdulloh, Ibrohim. Qizlari: Fotima, Zaynab, Ruqiya, Ummi Gulsumdirlar. Lekin hazrati Fotimadan o‘zgalari Hazratning hayotlik vaqtlarida vafot etganlar.

Hazrati Abu Bakr xalifaligi

Payg‘ambar ‘alayhissalomning hayotlik chog‘larida hamma musulmonlar ul janobning farmonlariga tobe’ edilar. Ul zoti sharif olamdan o‘tganlaridan so‘ng, albatta, musulmonlarga bir yo‘lboshchi zarurati tug‘ildi. Hazrat dunyodan o‘tganlaridan so‘ng, ashoblar yo‘lboshchi tayinlash fikriga tushdilar. To‘planib mashvarat qildilar. Ular o‘rtasida ixtilof tug‘ilib, nizo chiqishiga oz qoldi. Hazrati Umar g‘ayrat va shijoat ko‘rsatdilar; hazrati Abu Bakrni ahli Islom sardorlig‘iga tavsiya qildilar va birinchi bo‘lib o‘zlari ul kishini tan oldilar. Shunday qilib, hazrati Abu Bakr xalifa, ya’ni Payg‘ambarimizning o‘rinbosari bo‘ldilar. Ul kishi minbarga chiqib, xaloyiqqa qarata nutq so‘zladilar: "Ey musulmonlar! Men xalifalikka lozim bo‘lmasam ham, orangizda nizo va dushmanlik tug‘ilmasin uchun uni qabul qilaman. Menga Rasuli Allohning aytganlariga amal qilishda yordam beringlar va ul zoti sharif so‘zlaridan chiqsam, menga itoat qilmanglar".
Hazratning vafoti haqidagi xabar har tarafga ketgandan so‘ng kupgina arab qabilalari dindan chiqdilar, ya’ni Islomdan qaytdilar. Bir necha kishi soxta payg‘ambarlikni da’vo qilishdi. Madina ahli bu voqeani eshitib, g‘amgin va hayron qoldi. Xalifa Abu Bakr g‘ayrat qilib birinchi navbatda barcha dindan chiqqanlarga qarshi jang qilib, ularni tor-mor keltirdilar, so‘ngra soxta payg‘ambarlarning dumini tugdilar.

Qur’onning jam’ qilinishi

Qur’oni karim Payg‘ambar ‘alayhissalomga Alloh taolo tarafidan oz-ozdan nozil qilingan. Ul Hazrat hayot vaqtlarida Qur’on oyatlari jam’ qilinmagan edi. Ba’zi ashoblar Ashoh tomonidan yuborilgan barcha oyatlarni yod bilganliklaridan ularni hofizlar, ya’ni Qur’onni yoddan aypuvchilar, deb ataganlar. Aksariyat ba’zi oyatlarni yod bilar, qolganlarini yozib saqlar edilar. Hazrati Abu Bakr xalifa bo‘lganlaridan so‘ng ko‘plab hofizlar g‘ayridinlarga qarshi janglarda shahid bo‘ldilar. Hazrati Abu Bakr ko‘rdilarki, ish shu tariqa ketsa, bir muncha muddat o‘tib hamma Qur’on hofizlari dunyodan o‘tishi va Qur’onning ba’zi oyatlari yo‘qolib, unutilib ketishi mumkin. Shu sababli barcha oyatlarni jam’ qilib, bir joyga to‘pladilar.