BEMORLIK, MAYYIT VA DAFNGA DOIR FATVOLAR

379-FATVO
O’limi oldidan bemor mabodo kufr so‘zlarini aytib yuborgan bo‘lsa ham, unga kofir hukmi berilmaydi, balki unga hamma musulmonlar qatori muomala qilinadi.
«Olamgiriya», «Fathul - Qadir»

380-FATVO
O’lim to‘shagida yotgan ogir bemorning joni uziladigan paytda ahli saloh, ulug‘ odamlarning hozir bo‘lib turishi foydadan xoli emas. Uning yonida «Yosin» surasining o‘qib turilishi mustahab amallardandir. Bemorning atrofida xushbo‘y narsalarning muattar hid taratib turishi ham foydalidir.
«Olamgiriya», «Munya», «Zohidiy»

381-FATVO
Joni uzilayotgan bemorning yonida junub yoki hayzli ayollarning bo‘lishiga ruxsat etiladi, ya’ni, bu makruh emas.
«Olamgiriya», «Qozixon»

382-FATVO
Bemorning joni uzilishi bilanoq, uning eng yaqin kishisi ip bilan emas, enli latta bilan iyagini boshiga tortib bog‘laydi. Ko‘zlari ochiq qolgan bo‘lsa, yumib qo‘yadi. Kiyimlari yechib olinib, yerdan balandroqjoyga — taxta yoki so‘ri ustiga yotqizib, usti matoh bilan yopib qo‘yiladi. Issiq kunlarda bo‘lsa, qorniga temir yoki loy qo‘yiladi. O’limi to‘g‘risida odamlarni xabardor qilish ham mustahab ishlardandir. So‘ngra imkoni boricha tezroq mayyitni yuvib, kafanlab, janozasini o‘qib, dafn etiladi. Kasal bo‘lmay, to‘satdan vafotetgan kishi to o‘limi aniqlanmaguncha dafn etilmay turadi.
«Olamgiriya», «Javhara», «as-Siroj»

383-FATVO
Mayyit yuvilmay turib, uning huzurida Qur’on tilovat qilish makruhdir.
«Olamgiriya», «Tabyin»

Izoh:
Demak, mayyitga janoza o‘qilmay turib, tashqarida tilovat etish joiz ekan. Lekin bizning diyorimizda dafndan keyin tilovat qilish odati joriydir.

384-FATVO
Homilador ayol o‘lib qolsa va qornidagi bolaning qimirlagani ma’lum bo‘lsa, Imom Muhammad (rh.)ning so‘ziga ko‘ra, onaning qornini yorib, bola chiqarib olinadi.
«Olamgiriya», «Qozixon»

385-FATVO
Mayyitni yuvish tiriklar zimmasidagi vojib amallardandir. Bir marta yuvish vojib. Uch bor yuvish sunnat. Mayyit xilvat joyda to‘la yechintirilib, taxta ustiga yotqizilgan holda yuviladi. Taxta bir yoki uch, yoxud 5 marta mijmar (isiriqqa o‘xshash ud nomli xushbo‘y giyoh) bilan dudlangan bo‘lishi lozim. Mayyitning avrati (kindigidan to tizzasigacha) biror matoh bilan yopib qo‘yiladi. Ba’zi ulamolar faqat g‘aliza avrati yopilsa kifoya, sonlari ochiq qolsa zarari yo‘q, deydilar.
«Olamgiriya», «Zahiriya», «Hidoya»

386-FATVO
Mayyit yuvilganda istinjo ham qildiriladi. Bu Abu Hanifa (rh.)ning so‘zidir. G’assol buning uchun qo‘liga latta o‘rab oladi. So‘ngra balog‘at yoshida bo‘lsa, tahorat ham qildiradi. Og‘iz-burunlari chayilmaydi. Yuzidan boshlab iliq suv bilan yuviladi. Ba’zi ulamolar og‘iz-burni suv bilan yuvilmasa-da, g‘assol barmog‘iga yupqa lattani o‘rab, lab va tishlarini artib tozalaydi, burniga ham o‘sha barmog‘ini tiqib, yetgan joyigacha artadi, deydilar. Boshiga mashham tortiladi. Chap va o‘ngiga ag‘darib yuviladi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Javhara», «Qozixon», «Zahiriya»

387-FATVO
Mayyit yuvib bo‘lingach, o‘tqizib, qorni asta silab qo‘yiladi. Biror narsa chiqsa, faqat o‘sha joyi yuvib qo‘yiladi, xolos. Soch va soqoli taralmaydi, tirnoqlari olinmaydi, mo‘ylabi ham qaychilanmaydi, qo‘ltiq osti yunglari ham yulinmaydi.
«Olamgiriya», «Muhit»

388-FATVO
Mayyit suv ostidan topilgan bo‘lsa ham u g‘usl qildiriladi. Ammo suvdan olmay turib g‘usl qildirish niyati bilan jasadni u yoq-bu yoqqa to‘ntarib, so‘ngra olinsa, bu g‘usl o‘rniga o‘tadi.
«Olamgiriya», «Tajnis», «Badoe»

389-FATVO
Jasad uzoq turib qolgani tufayli aynib, qo‘l bilan silashning imkoni bo‘lmasa, ustidan suv quyib yuvilaveradi.
«Olamgiriya», «Tatarxoniya»

390-FATVO
Tug‘ilgan chaqaloq ovoz chiqarib yoki qimirlab, so‘ngra o‘lgan bo‘lsa, unga nom ham qo‘yiladi, yuvib, janoza ham o‘qiladi. O’lik holda tug‘ilgan chaqaloqqa nom qo‘yilmaydi, janoza o‘qilmaydi, yuvib, bir lattaga o‘rab ko‘miladi. Chaqaloqning tirik tug‘ilgani to‘grisida tuqqan ona yoki tug‘dirgan doyaning guvohligi qabul qilinadi.
«Olamgiriya», «Hidoya», «Muzmarot»

391-FATVO
Murdaning yarmidan ko‘p qismi boshsiz yoki yarim qismi boshli holda topilsa, u yuvib, kafanlab, janoza o‘qilib ko‘miladi. Jasadning ko‘p qismi topilib, janoza bilan ko‘milgandan keyin qolgan qismlari topilsa, bu qismlariga janoza o‘qilmasdan lattaga o‘rab ko‘mib qo‘yilaveradi. Yarim qismi boshsiz yoki jasad uzunasiga- ikkiga bo‘lingan bo‘lib, biri topilgan bo‘lsa ham yuvilmaydi, janoza ham o‘qilmaydi, balki lattaga o‘rab dafn qalinadi.
«Olamgiriya», «Muzmarot», «Izoh»

392-FATVO
Murdaning musulmon yoki kofirligi noma’lum bo‘lsa, qaraladi — agar u musulmonlar diyorida topilgan bo‘lsa yoki musulmonligiga dalolat qiladigan biror alomati bilinsa, yuvib, janoza bilan dafn etiladi. Musulmonlik alomatlariga xatna qilinganligi, soqoli xina bilan bo‘yalgani kabilar kiradi.
«Olamgiriya», «Me’rojud-diroya»

393-FATVO
Kemada o‘lgan kishi (qirg‘oq uzoq bo‘lsa) yuvib, kafanlab, janozasi o‘qilgach, tosh kabi og‘ir narsa boglab turib, suvga tashlab yuboriladi.
«Olamgiriya», «Me’rojud-diroya»

394-FATVO
Musulmon podshohga itoat qilmay, unga qarshi chiqib qurollanib olgan isyonchilar (bogiylar) hamda qaroqchilar jang asnosida o‘lsalar, yuvilmaydilar va ularga janoza ham o‘qilmaydi.
«Olamgiriya», «Xizona»

395-FATVO
Mayyitni yuvuvchi g‘assol tahoratsiz bo‘lsa ham joiz, lekin tahoratli bo‘lishi yaxshidir. Agar u junub yoki hayzli ayol yoxud kofir bo‘lsa, makruhlik ila joiz bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Me’roj», «Zohidiy»

396-FATVO
G’assol ishonchli kishilardan bo‘lib, mayitning ayb-nuqsonlarini fosh qilmaydigan, yaxshi sifat va alomatlarinigina gapiradigan kishi bo‘lishi tavsiya etiladi. Masalan, mayyitning yuzi qizarib ketgani, xushbo‘y hid taratgani kabi alomatlarni gapirsa yaxshi. Ammo yuzi qoraygani, noxush hid taratgani, shaklu surati o‘zgarib ketgani kabi sifatlarini aytmagani ma’qul.
«Olamgiriya», «Javhara»

397-FATVO
Erkaklar jasadini erkaklar, ayollar jasadini ayollar yuvadi. Norasida o‘g‘il bolani ayollar, norasida qiz bolani erkaklar yuvishi mumkin. Ayollar erlarini yuvishlari mumkin. Ayollarni erlari yuvmaydilar. Bu bizning hanafiy fuqaholarimizning xulosalaridir.
«Olamgiriya», «as-Siroj al-vahhoj»

398-FATVO
Ayollar ichida bir erkak kishi o‘lib qolsa, uni suv bilan yuvmaydilar, balki ayollar ichida mahrami yoky xotini bo‘lsa, ulardan biri qo‘li bilan tayammum qildiradi. Agar ulardan boshqa begona ayollar tayammum qildiradigan bo‘lsalar, qo‘llariga latta o‘rab oladilar.
«Olamgiriya», «Me’roj»