YOLG’ON DO’ZAXGA YETAKLAYDI

«Ey Odam farzandi! Yaxshilik qil, chunki yaxshilik jannat kaliti va jannatga yetaklovchidir. Yolg‘ondan chetlan, chunki u do‘zax kaliti va do‘zaxga yetaklovchidir.
Ey Odam farzandi! Bilginki, bino qilgan narsang ham, umring ham xarob bo‘lish uchun, jasading tuproq bo‘lish uchun, to‘plagan narsang merosxo‘rlar uchundir. (Topgan) noz-ne’matlaring o‘zingdan o‘zgalar uchun, hisobi esa sening zimmangda, jazo va pushaymonlik ham senikidir. Amal qabrdagi hamrohing. Hisobga tortilishingdan oldin o‘zingni hisob qil. Toatimni mahkam ushla. Menga gunoh qilishdan saqlan. Berganlarimga rozi bo‘l, shukr qiluvchilardan bo‘l.
Ey Odam farzandi! Kim kulib turib bir gunohni qilsa, yig‘lagan holida jahannamga kiritaman. Kimki qo‘rqinchimdan, o‘tirib yig‘lasa, kulgan holida uni jannatta kiritaman.
Ey Odam farzandi! Qancha boylar bor, hisob kuni kambag‘allikni orzu qilib qolishadi. Qancha zolimlar bor, o‘lim ularni xor qilgan. Qancha shirin narsalar bor, o‘lim ularni achchiq qilgan. Bergan ne’matimdan qancha sururga to‘lishlar bor, o‘lim ularni g‘amga botirgan. Qancha shodliklar bor, uzun qayg‘uni meros qoldirgan.
Ey Odam farzandi! Agar hayvonlar sizlarning o‘lim haqida bilganlaringizni anglaganida edi, yeyish-ichishdan tiyilib, och va chanqoq holda o‘lib ketardi.
Ey Odam farzandi! Senga o‘lim va uning shiddati taqdir qilingan ekan, bas, endi senga na kechasi, na kunduzi orom bo‘lmasligi kerak. Ulim shunchalik ekan, o‘limdan keyingi, o‘limdan ham qattiqroq (azoblar) qanday bo‘ladi?!
Ey Odam farzandi! Oxiratda yetadigan ne’matlaring bor ekan, o‘lim sirini orqangda bil. Boy bergan savob ishlaringga afsuslan. Dunyodan keladigan narsaga shodlanma, qo‘ldan ketganiga g‘am chekma.
Ey Odam farzandi! Seni tuproqdan yaratdim, tup-roqqa qaytaraman va yana tuproqdan qayta tiriltiraman. Dunyo bilan vidolash, o‘limga hozirlik ko‘r. Bilgin, agar Men bir bandani suysam, u haqda dunyoga xabar beraman, u bandamni oxirat uchun amal qildiraman, unga dunyoning ayblarini ko‘rsatib qo‘yaman. Keyin u dunyoning ayblaridan saqlanib, jannat ahlining amalini qiladi. So‘ngra uni O’z rahmatim bilan jannatga kiritaman. Agar bir bandamga g‘azab qilsam, uni O’zimdan chalg‘itib, dunyoga mashg‘ul etaman, faqat dunyo uchun ishlaydigan qilaman. Oqibat u do‘zax ahlidan bo‘ladi. Keyin uni jahannamga kiritaman.
Ey Odam farzandi! Barcha umr o‘tkinchi, garchi u uzun bo‘lsa ham. Dunyo kun og‘ayotgan paytdagi soyaga o‘xshaydi, ozgina (turadi-da), keyin ketadi, sen tomon qaytmaydi.
Ey Odam farzandi! Men seni yaratgan, rizq bergan, tiriltirgan, o‘ldiradigan va yana tiriltiradigan, hisobga tortadigan Zotdirman. Yomonlikni bilding, ko‘rding, shunday bo‘lsa ham, o‘zingdan biror zararni daf etolmaysan. Na o‘zingga foyda keltirishga, na o‘limni (kechiktirishga), na hayot ato etishga, na qayta tiriltirishga qodirsan.
Ey Odam farzandi! Menga itoat et, Menga xizmat qil, rizq uchun g‘am chekma. Rizqingga Men kafilman. Kafillikka olingan narsaning tashvishini yelkangga ortma.
Ey Odam farzandi! Senga taqdir qilinmagan va sen yeta olmaydigan narsani qanday ustingga yuklaysan?! Shuningdek, qilmagan amalning savobini ham olmaysan.
Ey Odam farzandi! Yo‘li o‘lim bo‘lgan kishi qanday dunyoga xursand bo‘jshi mumkin?! Qabr uyi bo‘lgan kishi qanday qilib dunyo hovlisidagi uyida shodmon bo‘lishi mumkin?!
Ey Odam farzandi! Ozgina rizqing bo‘lib, shukrli bo‘lishing rizqing ko‘p bo‘lib, noshukr bo‘lishdan yaxshiroqdir.
Ey Odam farzandi! Molingning yaxshisi (oxirat uchun) taqdim qilganingdir. Molingning yomoni dunyoda qoldirgan molingdir. O’zing uchun (o‘zingdan oldin) yaxshilikni jo‘nat. Senga o‘lim kelishidan avval o‘sha yaxshi amalingni huzurimda topasan.
Ey Odam farzandi! Men g‘amgin bo‘lganlarning g‘amini arituvchi, istig‘for tilaganlarni mag‘firat qiluvchi, tavba qilganlarni qaytaruvchi, yalang‘ochlarni kiyintiruvchi, xavfda bo‘lganlarni xavfdan asraguvchi, ochlarni to‘ydiruvchi Zotdirman. Agar bandam Menga itoat etsa, buyrug‘imga rozi bo‘lsa, uning ishini oson qilib, unga yordam beraman, qalbini ochib qo‘yaman.
Ey Muso! Kim kambag‘allar va yetimlar moli bilan boyisa, Men uni dunyoda kambag‘al qilib, oxiratda azoblayman. Kim kambag‘al va zaiflarga jabru sitam qilsa, uning uyini xaroba holida qoldirib, o‘ziga do‘zaxdan maskan qilaman. «Darvoqe, bu (pand-nasihatlar) avvalgi (payg‘ambarlarga nozil bo‘lgan) sahifalarda - Ibrohim va Muso sahifalarida ham bordir» (A’lo, 18-19).

BIR QALBGA IKKI MUHABBAT JAM BO’LMAS

«Ey Odam farzandi! Dunyo muhabbatini qalbingdan chiqar. Chunki Men O’zimga bo‘lgan muhabbat bilan dunyo muhabbatini hech qachon bir qalbda jamlamayman.
Ey Odam farzandi! Zikrim uchun vaqtingni g‘animat bil, Men ham shunda seni farishtalarim huzurida zikr qilaman.
Ey Odam farzandi! Qachongacha «Alloh, Alloh», deysiz-u, qalbingiz, mashg‘ulotingiz, himmatingiz Allohdan o‘z-gasi bilan band. Allohdan o‘zgasidan qo‘rqdingiz, bas, endi qaysarlik qilmagan holda Allohdan kechirim so‘ranglar. Chunki qaysarlik bilan (ya’ni, xatodan qaytmasdan) mag‘firat tilash yolg‘onchilarning tavbasidir. Robbing bandalariga zulm qiluvchi emas. Ajaling orzu-havaslaring ustidan kuladi. Qazoi qadarim ehtiyotkorligingta kuladi. Taqdirim tadbiringdan kuladi. Taqsimotim hoyu-havasingga kuladi. (Rizq) talabiga bee’tibor bo‘l. Qazoi qadarimga, taqsimotimga bo‘ysun. Chunki rizqing o‘lchangan, taqsimlangan. Taqdir qilgan narsam muhrlab qo‘yilgan, (solih) amallarni qilib, oxirating uchun shoshil. Bilginki, dunyodagi rizqingni o‘zingdan boshqa hech kim yemaydi. Biz ularning dunyo hayotidagi tirikchiligini o‘rtalarida taqsimladik va ba’zilarining darajalarini boshqalarnikidan ko‘tarib qo‘ydik. Men dunyoga vahiy qildim: «Ey dunyo, do‘stlarimga xor va arzimas bo‘lib ko‘ringin, toki ular diydorimga mushtoq bo‘lishsin».
Ey Odam farzandi! Bilginki, garchi yomon ko‘rsang-da, o‘lim senga tushguvchidir. Parvardigoringning hukmiga sabr qil. Sen kechadan (bo‘lgan soatlarda) va yulduzlar yuz o‘girib ketgach (ya’ni, sahar paytlarida) ham, Robbingga tasbeh ayt. Ey Odam farzandi! Senda ham, Menda ham xohish bor. Lekin Mening xohlaganim bo‘ladi!
Ey odamlar! Kim Men tomon intilsa, taniydi. Kim tanisa, Meni xohlagan bo‘ladi. Kim xohlasa, Meni talab qilgan bo‘ladi. Kim talab qilsa, Meni topadi. Kim topsa, Meni eslaydi. Kim Meni unutmasdan eslasa, Men ham uni eslayman, unutmayman.
Ey Odam farzandi! Toki to‘rtta (o‘lim)ni his etmaguningcha amaling xolis bo‘lmaydi:
1) qizil o‘lim - aziyat va qiyinchiliklarga duch kelish;
2) oq o‘lim - uzoq sukut qilib turmoq;
3) sariq o‘lim - e’tibor bilan uzoq tafakkur qilish;
4) qora o‘lim - havoyu nafsga muxolif bo‘lmoq.
Alloh taolo bu haqda: «Albatta Alloh yo‘lidan ozadigan kimsalar uchun hisob-kitob kunini (ya’ni, qiyomatni) unutib ko‘yganlari sababli kattik, azob bordir», deb aytgan (Sod, 26-oyat)».

YER AMALLARGA GUVOHDIR

«Ey Odam farzandi! Farishtalarim kechasiyu kunduzi ketma-ket kelib, aytgan va qilgan narsalaringni yozib borishadi. Yer esa ustida bajargan amallarishta guvoh bo‘ladi. Osmon ham o‘zi tomon ko‘tarilayotgan amallariyuta guvoh bo‘ladi. Quyosh va oy ham ko‘rayotgan narsalariga guvoh bo‘lishadi. Allohning O’zi guvohlikka kifoya Zotdir.
Ey Odam farzandi! Bilgin, albatta halol narsa qatra-qatra bo‘lib keladi. Harom narsa esa sel kabi keladi. Kimning hayoti sof-musaffo bo‘lsa, dini ham sof bo‘lur. Sen boylikka xursand bo‘lma, chunki u abadiy emas. Allohning toatiga sabr qil, chunki Alloh barcha qiyinchilikda yordam beradi. Kambag‘allikdan bezovta bo‘lma, chunki u senga uzil-kesil belgilangan narsa emas. (Ya’ni, Alloh fazliga olsa, boyib ketasan.) Allohning rahmatidan noumid bo‘lma, chunki Alloh kechiruvchi va rahmli Zotdir. Gunohni tark qil, chunki gunoh jahannam tomon ketayotgan gunohkorning ozig‘idir. Boylikka xursand bo‘lma, chunki boylik dunyo hayotida aziz, oxiratda esa xorliqdir. Haqiqatda oxirat azizligi ulug‘ va mangudir. Bilgin, sendan istig‘for, Mendan esa gunohlarni kechirishdir. Sendan tavba, Mendan esa qabuldir. Sendan shukr, Mendan esa ko‘paytirib, ziyoda qilish. Sendan sabr, Mendan g‘alaba. Sen ilm tolibi bo‘l, jannat yo‘liga yo‘llab qo‘yilasan.
Ey Muso ibn Imron! Agar bandamning qalbi ko‘proq dunyoga mashg‘ul bo‘lsa, uning qalbini kambag‘allik bilan mashg‘ul qilib, o‘limni esidan chiqartirib, mol-dunyo ko‘paytirish kasaliga mubtalo qilib, oxiratdan g‘aflatda qoldiraman. Agar bandamning qalbi ko‘proq oxirat ishiga mashg‘ul bo‘lsa, butun g‘ami Mening ibodatimga yo‘llanib, bandalarimni uning xizmatiga mashg‘ul qilib, qalbini muhabbatimga to‘ldirib qo‘yaman».

MA’NAVIYATNI TARG’IB ETUVCHI KITOB

Hadislarning Hadisi kudsiy deb nomlanuvchi turi martaba jihatdan Qur’oni karim bilan Hadisi nabaviy o‘rtasida turadi. "Hadisi Rabboniy", "Ilohiy hadislar" istilohlari bilan ham yuritiladi. Bu hadislar "Alloh aytdi", "Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Alloh taborak va taolodan xabar berishlaricha" singari iboralar bilan boshlanadi.
Ushbu hadislarni ham to‘plab o‘quvchilarga yetkazish ma’lum an’anaga ega. Xususan, mashhur islom olimlari o‘z asarlarida qudsiy hadislardan ko‘plab namunalar keltirishgan.
"Hujjatul islom" nomi bilan dunyoga mashhur Imom G’azzoliy tasnif etgan mazkur "Qirk hadisi qudsiy" kitobida ham - umr mazmuni, sabr-qanoat, xushmuomalalik, ahdga vafo, mehr-shafqat kabi fazilatlarning insonning ham dunyo ham oxirat hayotidagi foydalari, bir so‘z bilan aytganda stuk ma’naviyatli komil inson bo‘lishning yo‘l-yo‘riqlari haqidagi ilohiy hadislar o‘rin olgan.
Kitobda insondagi ma’naviy xastaliklarga malham bo‘ladigan o‘rinlar talaygina. Birgina misol:
"Agar qalbingda g‘ashlik, badaningda bemorlik, rizqingda mahrumlik, molingda kamchilik topsang, demak, bilginki, sen befoyda narsani (ko‘p) gapiribsan".
Komil inson, yuksak ma’naviyat masalalari dolzarb ahamiyat kasb etayotgan bugungi kunda mazkur mo‘‘jaz risola o‘quvchilarimizga yaxshi yordamchi bo‘ladi.

Zohidjon ISLOMOV,
filologiya fanlari doktori, professor

Qirq hadisi qudsiy



Muallif: Imom G'azzoliy
Hajmi: 221 Kb
Fayl tipi: pdf, zip
Saqlab olish
Online o'qish