51 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам узугини бирга олиб юрган одам
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг узугини Муъайқиб ибн Абу Фотима Давсий (разисллоҳу анҳу) олиб юрар ва А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу узук билан мактубларни муҳрлар сдилар («Зодул-маъод» 1/ 128).
52 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг инсон скани
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам инсондек туғилдилар, инсондек сшадилар, инсондек касал бслдилар ва инсон каби слдилар. Шунинг учун ҳам, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам нур ёки Аршнинг нуридан сратилган, деб гумон қилган киши, Қуръон Каримни инкор стган бслади (Оли Имрон: 144, Каҳф: 110, Анбиё: 34, Фурқон: 7, 8. Имом Бухорий, ҳадис â„– 5016).
53 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қсриқчилари
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қсриқчилари Саъд ибн Муоз, Муҳаммад ибн Маслама, Зубайр ибн Аввом, Уббод ибн Бишр ва бошқалар (разисллоҳу анҳум) сдилар. Аллоҳ таолонинг: «Аллоҳ Сизни одамлардан ҳимос қилади» (Моида: 67) ости нозил бслгач, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қсриқчиларига бунинг хабарини бериб, уларни тарқатдилар (Зодул-маъод» 1/ 127).
54 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сарбонлари
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сарбони ва тусларига хиргойи қилганлар: Абдуллоҳ ибн А авоҳа, Омир ибн Акваъ, Салама ибн Акваъ ва Анжаша Ҳабаший разисллоҳу анҳум («Зодул-маъод» 1/ 128).
55 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуроли
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тсққизта қиличи, еттита темир совути, олтита камони, бешта найзаси, темирдан қилинган дубулға, урушда кисдиган учта жуббаси, битта қалқони ва «Уқоб» деб номланган қора байроғи бор сди (Ибн Саъд «Табақот» 1/ 376, 379).
56 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг котиб-ёзувчилари
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Қуръон Карим ва мактубларини ёзувчи котиблари: Абу Бакр Сиддиқ, Умар ибн Хаттоб, Усмон ибн Аффон, Алий ибн Абу Толиб, Зубайр ибн Аввом, Омир ибн Фуҳайра, Амр ибн Ос, Убай ибн Каъб, Абдуллоҳ ибн Арқам, Собит ибн Қайс ибн Шаммос, Ҳанзала ибн А абийъ, Муғийра ибн Шсъба, Абдуллоҳ ибн А авоҳа, Холид ибн Валид, Холид ибн Саид ибн Ос, Муовис ибн Абу Суфён ва Зайд ибн Собит разисллоҳу анҳумлардир («Зодул-маъод» 1/ 117).
57 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг кулгиси ва ҳазиллари
Термизий ривост қилди: Абу Ҳурайра (разисллоҳу анҳу) айтди: (Саҳобалар): А А асулуллоҳ, Сиз биз билан ҳазиллашаспсизми?,- деганларида: «Ҳа, бироқ мен фақатгина ҳақиқат билан ҳазил қиламан!»- дедилар (Саҳиҳ ҳадис. «Мухтасаруш-шамааилил-Муҳаммадийс», ҳадис â„– 202).
58 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва слим талвасаси
Оиша (разисллоҳу анҳо) айтдилар: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг олдиларида сув қуйилган идиш бор сди. У қслини сувга солиб, юзларини ишқар ва: «Ла илаҳа илллалоҳ! Ўлимнинг сархушлиги-талвасаси бор»- дер сдилар (Имом Бухорий, ҳадис â„– 6510).
59 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам насабининг ахлоқсизлик-зинодан поклиги
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг насаби Одам алайҳиссолату вассаломдан тортиб, то ота-оналаригача жоҳилист ахлоқсизлигидан пок бслган сди. Восила ибн Асқаъ (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Аллоҳ мени Ҳошим уруғи ичидан танлаб олди»- дедилар (Имом Муслим ривости, ҳадис â„– 2276). Табароний (раҳимаҳуллоҳ) Алий ибн Абу Толиб (разисллоҳу анҳу)дан ривост қилди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мен Одам (алайҳиссалом)дан то ота-онамдан туғилгунча зинодан смас, никоҳдан дунёга келдим ва менга жоҳилий зинодан ҳеч бир нарса тегмади» («Саҳиҳул-Жомеъ», ҳадис â„– 3225).
60 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тсшаги
Оиша (разисллоҳу анҳо) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тсшаги ичи хурмо ёғочининг псстлоғи билан тслдирилган тери сди (Имом Бухорий, ҳадис â„– 6456, Имом Муслим ривости, ҳадис â„– 2082).
61 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қасамлари
Ибн Қоййим (раҳимаҳуллоҳ) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам саксондан ортиқ ерда Аллоҳ номига қасам ичдилар. Аллоҳ таоло сса А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни уч ерда қасам ичишга амр қилди:
1 - «(Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), сиздан: «У (ваъда қилинган азоб) ҳақми?» — деб ссрайдилар. Айтинг: «Ҳа, А оббимга қасамки, албатта у ҳақдир. Сизлар (ундан) қочиб қутулгувчи смассизлар» (Юнус: 53);
2 - «Кофир бслган кимсалар «Бизларга (қиёмат) соати келмас», дедилар. (Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам, уларга) айтинг: «Йсқ! Ғайбни билгувчи А оббимга қасамки, шак-шубҳасиз у (съни қиёмат) сизларга келар» (Сабаъ: 3);
3 - «Кофир бслган кимсалар сзларининг ҳеч қачон қайта тирилмасликларини гумон-даъво қилдилар. (Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам, уларга) айтинг: «Йсқ! А оббимга қасамки, албатта қайта тириласизлар, сснгра албатта сизларга қилган амалларингизнинг хабари берилажак ва бу - Аллоҳ учун осондир» (Тағобун: 17) («Зодул-маъод» 1/ 163).
62 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг кечиримлари
Анас (разисллоҳу анҳу) айтди: Мен А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга кетаётган сдим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сгнида ёқаси дағал тикилган нажрон жуббаси бор сди. Бир аъробий дуч келиб, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни кийими билан шундай қаттиқ тортдики, ёқанинг дағаллиги бсйинларида из қолдирди. Сснгра: Ай Муҳаммад, олдингдаги Аллоҳнинг молидан менга бер?!,- деди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга сгирилиб қараб кулдилар ва унга сша молдан беришга амр қилдилар (Имом Бухорий, ҳадис â„– 3149).
63 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг жасурлиги
Анас (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларнинг снг сҳсонкори, саховатлиси ва снг жасури сдилар. Кечаларнинг бирида Мадина аҳолиси қсрқиб кетдилар ва товуш келган томонга кета бошладилар. Улар келган товуш томон борар сканлар, сзларидан илгари кетган ва қайтаётган А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга дуч келдилар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Абу Талҳанинг отига минган ва бсйнига қилични осиб олган сдилар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уларга: «Қсрқманглар! Қсрқманглар»- дедилар (Имом Муслим ривости, ҳадис â„– 2307).
64 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳайвонларга шафқати
Саҳл ибн Ҳанзалийс (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам орқаси қорнига ёпишиб қолган (озғин) тус олдидан стар сканлар: «Аллоҳдан бу тилсиз ҳайвонлар ҳақида қсрқинглар! Уларни лойиқ бслганидек мининглар ва лойиқ бслганидек (ссйиб,) енглар!»- дедилар («Саҳиҳу Аби Довуд» ҳадис â„– 2221).Саид ибн Жубайр (раҳимаҳуллоҳ) айтди: Абдуллоҳ ибн Умар (разисллоҳу анҳу) товуқни нишон қилиб отишаётган одамлар олдидан стди. Уни ксргач одамлар тарқалиб кетдилар. Абдуллоҳ ибн Умар (разисллоҳу анҳу): Буни ким қилди?! А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам буни қилган одамни лаънатлаган- деди (Имом Муслим ривости, ҳадис â„– 1958).
65 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам терининг хсшбсйлиги
Анас (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизникига кириб, қайлула-пешин уйқусини ухлаганларида терладилар. Онам шиша идишни олиб келиб, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг терларини сидириб ола бошладилар. Бирдан А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уйғониб кетдилар ва: «Ай Умму Сулайм, нима қиласпсиз?»- деганларида онам: Сизнинг терингизни атирларимиз ичига қсшиб қссмиз. У (терингиз) атирларнинг снг хушбсйидир,- деб жавоб берди (Имом Муслим ривости, ҳадис â„– 2331).
66 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг очиқ қсллиги
Абдуллоҳ ибн Аббос (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам очиқ қслликда ҳар нарсани учириб келган шамолдан ҳам саховатпеша сдилар (Имом Муслим ривости, ҳадис â„– 2308).
67 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ғайри муслимларга қилган муомаласи
Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Муъоҳид-шартнома қилган одамни слдирган кимса жаннатнинг ҳидини ксрмайди. Ҳолбуки, унинг ҳиди қирқ йил(лик масофа)дан келиб туради» (Имом Бухорий, ҳадис â„– 3166).«Муоҳид»- мусулмонлар аҳд берган одам.Сафвон ибн Сулайм (раҳимаҳуллоҳ) саҳобаларнинг бир неча сғилларидан, улар оталаридан ҳадис айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Мен муоҳидга зулм қилган ёки ҳаққини бермаган ёки кучи етмаган нарсага мажбурлаган ёхуд ундан розилигисиз бирон нарсани олган киши қаршисида Қиёмат куни даъвогарман!»- дедилар («Саҳиҳу Аби Довуд», ҳадис â„– 2626).
68 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг илм толиблари ҳақидаги васистлари
Абу Саид Худрий (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Яқинда олдингизга илм излаган одамлар келадилар. Сизлар уларга: А асулуллоҳнинг васисти, хуш келдингиз!- деб, сргатинглар!»- дедилар (Ҳасан ҳадис: «Саҳиҳу ибн Можжа», ҳадис â„– 201).
69 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва ҳижома
«Ҳижома» - терини тилиб, махсус жиҳоз билан қон олишдир.
Анас (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бсйиннинг икки томири ва елканинг уст қисмидан (ҳижрий қамарий ойларнинг) сн еттинчи, сн тсққизинчи ва йигирма биринчи кунлар(и)да қон олдирар сдилар (Шайх Албоний «Мухтасаруш-шамааил», ҳадис â„– 313).
70 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг камтарлиги
Бароъ ибн Озиб (разисллоҳу анҳу) айтди: Аҳзоб куни А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам биз билан бирга тупроқ ташидилар ва оппоқ қоринлари тупроқ бслиб кетди (Имом Муслим ривости, ҳадис â„– 1803).Табароний (раҳимаҳуллоҳ) Саҳл ибн Ҳунайф (разисллоҳу анҳу)дан ривост қилди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам камбағал мусулмонларнинг олдига бориб зиёрат қилар, беморларини ксрар ва жанозаларида ҳозир бслар сдилар («Саҳиҳул-Жомеъ», ҳадис â„– 4877).
71 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сз хонадонида
Урва ибн Зубайр (разисллоҳу анҳу) айтди: Мен Оиша (разисллоҳу анҳо)дан: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уйларида бирон нарса қилар сдиларми?- дес ссрадим. У: Ҳа, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам пойафзалини тозалар, кийимларини тикар ва сизлардан бирингиз каби уй ишларини ҳам қилар сдилар,- деб жавоб берди, (разисллоҳу анҳо) (Имом Аҳмад «Муснад» 42 / 2531).
72 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва набиралари
Бароъ ибн Озиб (разисллоҳу анҳу) айтди: Мен А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг елкасига Ҳасан ибн Алий (разисллоҳу анҳу)ни стқазиб: «Аллоҳим, мен уни схши ксраман, Сен ҳам уни схши кср!» десётганларини ксрдим (Имом Бухорий, ҳадис â„– 3749).Абу Қатода (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизнинг олдимизга чиққанларида Умома Абу Ос қизи елкаларида сди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам намоз сқидилар ва рукуъ қилганларида уни (ерга) қсср, (иккинчи ракаатга бошларини) кстарганларида кстариб олар сдилар (Имом Бухорий «Саҳиҳ», ҳадис â„– 5996).
73 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам асирларга схшилик қилишга васист қилар сдилар
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Бадр жангидан қайтгач, асирларни саҳобалар сртасида бслиб бердилар ва уларга: «Асирларга схшилик қилинглар!»- дедилар. Мусъаб ибн Умайр (разисллоҳу анҳу)нинг укаси Абу Азиз ибн Умайр асирлар ичида сди. У айтди: Мен Бадрдан қайтгач, ансорлар ичида қолдим. Улар А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг васистларига содиқ слароқ, нонушта ёки кечки овқатларида менга алоҳида нон ва хурмо берар сдилар. Уларнинг биронтасининг қслига бирон бурда нон тушиб қолса уни менга берар, мен сса услиб уни сзига қайтарар, у сса олмас ва сна менга қайтарар сди (Ибн Ҳишом «Сийра» 2/ 251).
74 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ибодатдаги тиришқоқлиги
Оиша (разисллоҳу анҳо) айтдилар: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам кечалари таҳажжуд намози сқир ва оёқлари ёрилиб кетар сди. Мен Унга: А А асулуллоҳ, нега бундай қиласиз? Ахир Сизнинг аввалги ва кейинги гуноҳларингиз мағфират қилинган-ку?- десам: «Шукрона келтирган банда бслмайинми?!»- деб жавоб бердилар (Имом Бухорий, ҳадис â„– 4837).Абу Ҳурайра (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Аллоҳ номига қасамки, Мен бир кунда Аллоҳга етмиш мартадан кспроқ истиғфор айтиб, тавба қиламан»- дедилар (Имом Бухорий, ҳадис â„– 6307).
75 — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қарз олиши
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам одамлар ичида чиройли муомалали инсон сдилар. Бирон нарсани қарзга олсалар, ундан ксра схшироқ қилиб тслар ва қарз берган одамга дуо қилиб: «Аллоҳ сизга аҳлингиз ва бойлигингизда барака берсин! Қарзнинг мукофоти - вафодорлик ва мақтовдир»- дедилар (Имом Бухорий, ҳадис â„– 2392. Ибн Можжа «Саҳиҳ», ҳадис â„– 1968).
Қуръон остларини таржима қилишда Алоуддин Мансурнинг «Қуръон Карим» изоҳли таржимасидан баъзи сзгартишлар билан фойдаланилди.
Ҳижрий 13 рабиъул аввал 1429 йил
Мелодий 22 март 2008 йил
hikmatnuri.com