OMONAT  ( 10518 marta o'qilgan) Chop etish

1 2 3 B


ziyoda_aliyeva  17 Noyabr 2009, 20:12:59

Инсонларнинг хаклари

Инсонларнинг хаклари; моллари, сирлари, обрс-сътиборлари ва шунга схшаш нарсалари учун албатта жавоб берилади.  Аллох хузурида шак-шубхасиз бу нарсалар хакида савол — жавоб бслади. Шунинг учун хам пайгамбаримиз саллоллоху алайхи ва саллам инсонларнинг хаклари хакида шундай дедилар: «Киёмат куни хаклар албатта сз сагаларига топширилади. Хатто шохли ксчкордан шохсиз ксчкорга касос олиб берилади.» (Имом Муслим ривости)

Бу инсонлариннг бир-бирлари сртасидаги хакларини хам сз ичига олиши шубхасиздир. Ким бирон нарса олган ёки бировга зулм килган бслса бу хаклар учун албатта касос олинур. Шунинг учун хам пайгамбаримиз саллоллоху алайхи ва саллам асхобларидан «Муфлис (ифлос) кимлигини биласизларми?» - деб ссрадилар. Муфлис на дирхами ва на бирор нарсаси бор бслмаган кишига айтилади —дедилар. А асулуллох саллоллоху алайхи ва саллам дедилар: «Менинг умматимдаги муфлис киёмат куни намози, рсзаси ва зокоти билан келади. Лекин у бу одамни ссккан, унисига тухмат килган, бировнинг молини еган, бошкасининг конини тсккан сна кимнидир урган бслади. Халиги кишининг схшиликларидан уларга олиб берилади. Агар схшиликлари тслашга етмай колса уларнинг хатоларидан олиб бунга юкланади. Сснг уни дсзахга ташланади.» (Имом Муслим ривости)

Бу бировларнинг хакларига хиёнат килган кишининг холидир. Киёмат кунида унинг амаллари тоглардек бслса хам, бутунлай хеч нарсасиз бслиб колади. Кимки хиёнат килган бслса  унинг схши амаллари хак сгаларига бслиб берилади. Ўзига берилган хаклар ва омонатларга хиёнат килган киши киёмат куни уларни шу тарзда тслайди. Бу омонатлар кийим-кечак, идиш-товок каби нарсаларда бслиши ёки муомалот турлари хисобланган; карзлар, гаровга ксйилган нарсалар ва ёки бошка ишониб топширилган омонатлар бслиши мумкин. Агар омонатларга хиёнат киладиган бслса  Аллох хузурида туриб хиёнатига жавоб беради.


Qayd etilgan


ziyoda_aliyeva  17 Noyabr 2009, 20:13:25

Омонатга хиёнат килишнинг бир канча ксринишлари бор:

1.   А­гаси ишлатишга рухсат бермаган нарсани ишлатиш. Масалан: кийими ёки посфзалини кийиш, уловни, машинасини мишин. Шунингдек сгаси сизга сшашга рухсат бермаган омонат ксйилган уйда сшаш.

2.  Омонатдан тониш.

Бу  тсланадиган куни белгиланган омонатларга хиёнат килиш. Ибн Касир Ахзоб сурасининг 72-остини тафсирида куйидаги машхур хадисни Ибн Жарирдан, Абдуллох ибн Масъуддан накл килади; расулуллох саллоллоху алайхи ва саллам дедилар: « Аллох йслидаги слим омонатдан бошка барча гунохларни-ёки «барча нарсаларни»- каффорот килади съни ювиб юборади. Киёмат куни омонат ксйилган киши олиб келинади «омонатингни бер-адо кил,  дейилади. У — сй роббим, ахир кандай килиб бераман дунё тугади-ку.» - дейди. Унга сна «омонатингни адо кил» - дейилади. У сна — сй роббим, ахир кандай килиб бераман дунё тугади-ку.» - дейди. Унга сна «омонатингни адо кил» - дейилади. У сна — сй роббим, ахир кандай килиб бераман дунё тугади-ку.» - дейди. Сснгра айтади: «Уни онаси Ха-а-вис (Дсзах)га олиб боринглар. У онаси Ховисга  олиб борилади ва унга ташланади. Хатто дсзахнинг каъригача тушади. У ерда берилган омонатни сз холича турганлигини топади. Уни олиб елкасига ксйсди ва жаханнам лабигача кстарилиб келади. У снди чикдим деганида кадами тойилиб кетади ва омонат ортидан абадул-абад тушиб кетади.» айтиб стганимиздек инсонларнинг хаклари устида албатта хисоб-китоб ва касос бслади. мусулмон киши Киёмат кунида касос таъйин бслган мана шу хукуклардан жуда — жуда схтиёт бслмоги лозим.

3.  Бадандаги ёки мол-мулкдаги хиёнатлар.

 а) Бадандаги хиёнат.

Бировни кимсасиз жойда уриб, бошини ёриб ёки слдириб сна хеч нарса ксрмагандек юриш хам баданга килинган хиёнатлардан. Бу йсл ходисаларида ксп учрайди. Йслда хеч ким бслмаганида ёки кишилар назаридан чет жойда сз айбини сшириб кетишга уринади. Жарохатланган ёки слдирилган киши хаётдги хаккидан фойдалана олмайди. Аммо  Аллох таъоло барча нарсани билиб туради ва хиёнат килган кишини киёматда хисоб-китобга рспара килади. Жабр ксрган биродарига унинг схшиликларидан олиб беради. Агар схшиликлари бслмаса жабрланган кишининг гунохлари унга ксйилади ва дсзахга ташланади.

б) Хак ва мулклардаги хиёнат:

Шундай кишилар борки, бировдан нарса сотиб олади ёки карз кстаради ва буни расмий  васикаларга ёзишади. Мабодо мол сгаси ёки карз берувчи бошига бирон иш тушса; дейлик васикалари ёниб кетса ёки йсколиб колса, бу хам инкор ва тониб кетишга тайёр бслиш учун сзидаги мол олганлиги хакидаги васикаларни йскотишга шошилади. Шу билан хакикатни бутунлай сшираман деб сйлайди. Лекин  Аллох уни ксриб турибди. Киёматда ундан биродарининг хакини тслик килиб олиб беради.

Агар инсон  бу хакни унутиб ксйган бслса,  Аллох уни афв стади. Хак сгаси агар хаккидан воз кечса кечиб юборгани учун мукофотлар берар сди. Киши сзига хиёнат килган муслимга нисбатан хам схши фикрда бслмоги унинг хиёнатига хиёнат билан жавоб бермаслиги лозим. Мусулмон киши одамлар билан чиройли муомалада бслсин. Унга огир килганлар юкини у енгил килсин, афв стсин, кечиб юборсин ёки ундан баъзи нарсаларини енгиллаштирсин. Шосд  Аллох ундан кечиб юборса.

 


Qayd etilgan


ziyoda_aliyeva  17 Noyabr 2009, 20:13:48

Омонатдор бслишга ёрдам берадиган сабаблар

Инсонни омонатни адо стишга олиб борадиган бир канча сабаблар бор. Уларнинг снг мухим ва катталарини куйида санаб стамиз.

1.          Инсон сзини Аллох сратган сканлигини билмоклиги. Яралмиш Яратувчининг кули бслади. У сзи ва Ларвардигори сртасидаги алока  хакларини адо килмоги лозим.

2.        Инсон Аллох таъолонинг унга  неъмат ва фазлу мархаматлар килувчи зоотлигини ва сзининг  Аллох неъматларига бурканганини билиши-англаб етиши. Кул Ларвардигори томонидан омонат ксйилган хакни адо килишдан бош тортиши мумкин смас.

3.          Мазкур омонатлар  Аллох тарафидан унга фарз килинганини ва бу фарзларни адо килиш шартлигини хис килиши.

4.          Инсонннинг Ларвардигори барча нарсани ксриб-билиб турувчи зотлигини, Ундан хеч нарса махфий бслмаслигини ва инсон елкасидаги мазкур омонатлар хам шулар жумласидан бслиб уларни адо стиш шартлигини хис стиши.

5.         Инсон качон-ки мана шу хакни бажарса ва бу омонатларни хох махфий бслсин, хох ошкора бслсин, хакикий адо стса дунё ва охиратда улкан ажру-савобга сга бслишини тушуниб етиши. Дунёда бериладиган схшилик; калбининг очилиши  хотиржамлиги ва  Аллох унинг ризкини кенг —мсл килиб ксйиши. Охиратда бериладиган схшилик; Ухровий ажр бслган улкан савоб.
Бундан бошка сабаблар хам бор. Лекин биз уларнинг снг мухимларини санаб стдик. Аммо сиз ксриб турган баъзи бир кишилар зиммаларидаги хакларини адо килмасликлари ёки уни чала адо килишлари,  Аллох харом стган чегараларни бузишлари калбларида  Аллохни схши танимаганликлари ёки  Аллох неъматларини тслик хис стмаганлари, Аллохнинг Холик ва Молик зотлигини  билмаганликлари ёки жазо ва мукофот бераман деган ваъдасини тасдик стмасликларидир. Аки шунга схшаш бошка бир сабаблардир.

Диний омонатларга хиёнат килаётган кимсалар ёки уларнинг адо килмаётганлар калбларида иймонлари заиф бслган кишилардир.

Биз  Аллохдан калбларимизни сзининг тоатида жамлашлигини ссраймиз. Аллох таъоло Мусулмонларнинг калбларини ва калималарини бир килсин! Уларни хак йслга чиройли суратда кайтарсин. Уларга хакни хаклигини ксрсатиб унга сргашишни, ботилни ботиллигини ксрсатиб, ундан узоклашишни насиб стсин!


Manba IslomNuri.com dan olingan!

Qayd etilgan