Омонатга хиёнат килишнинг бир канча ксринишлари бор:
1. Агаси ишлатишга рухсат бермаган нарсани ишлатиш. Масалан: кийими ёки посфзалини кийиш, уловни, машинасини мишин. Шунингдек сгаси сизга сшашга рухсат бермаган омонат ксйилган уйда сшаш.
2. Омонатдан тониш.
Бу тсланадиган куни белгиланган омонатларга хиёнат килиш. Ибн Касир Ахзоб сурасининг 72-остини тафсирида куйидаги машхур хадисни Ибн Жарирдан, Абдуллох ибн Масъуддан накл килади; расулуллох саллоллоху алайхи ва саллам дедилар: « Аллох йслидаги слим омонатдан бошка барча гунохларни-ёки «барча нарсаларни»- каффорот килади съни ювиб юборади. Киёмат куни омонат ксйилган киши олиб келинади «омонатингни бер-адо кил, дейилади. У — сй роббим, ахир кандай килиб бераман дунё тугади-ку.» - дейди. Унга сна «омонатингни адо кил» - дейилади. У сна — сй роббим, ахир кандай килиб бераман дунё тугади-ку.» - дейди. Унга сна «омонатингни адо кил» - дейилади. У сна — сй роббим, ахир кандай килиб бераман дунё тугади-ку.» - дейди. Сснгра айтади: «Уни онаси Ха-а-вис (Дсзах)га олиб боринглар. У онаси Ховисга олиб борилади ва унга ташланади. Хатто дсзахнинг каъригача тушади. У ерда берилган омонатни сз холича турганлигини топади. Уни олиб елкасига ксйсди ва жаханнам лабигача кстарилиб келади. У снди чикдим деганида кадами тойилиб кетади ва омонат ортидан абадул-абад тушиб кетади.» айтиб стганимиздек инсонларнинг хаклари устида албатта хисоб-китоб ва касос бслади. мусулмон киши Киёмат кунида касос таъйин бслган мана шу хукуклардан жуда — жуда схтиёт бслмоги лозим.
3. Бадандаги ёки мол-мулкдаги хиёнатлар.
а) Бадандаги хиёнат.
Бировни кимсасиз жойда уриб, бошини ёриб ёки слдириб сна хеч нарса ксрмагандек юриш хам баданга килинган хиёнатлардан. Бу йсл ходисаларида ксп учрайди. Йслда хеч ким бслмаганида ёки кишилар назаридан чет жойда сз айбини сшириб кетишга уринади. Жарохатланган ёки слдирилган киши хаётдги хаккидан фойдалана олмайди. Аммо Аллох таъоло барча нарсани билиб туради ва хиёнат килган кишини киёматда хисоб-китобга рспара килади. Жабр ксрган биродарига унинг схшиликларидан олиб беради. Агар схшиликлари бслмаса жабрланган кишининг гунохлари унга ксйилади ва дсзахга ташланади.
б) Хак ва мулклардаги хиёнат:
Шундай кишилар борки, бировдан нарса сотиб олади ёки карз кстаради ва буни расмий васикаларга ёзишади. Мабодо мол сгаси ёки карз берувчи бошига бирон иш тушса; дейлик васикалари ёниб кетса ёки йсколиб колса, бу хам инкор ва тониб кетишга тайёр бслиш учун сзидаги мол олганлиги хакидаги васикаларни йскотишга шошилади. Шу билан хакикатни бутунлай сшираман деб сйлайди. Лекин Аллох уни ксриб турибди. Киёматда ундан биродарининг хакини тслик килиб олиб беради.
Агар инсон бу хакни унутиб ксйган бслса, Аллох уни афв стади. Хак сгаси агар хаккидан воз кечса кечиб юборгани учун мукофотлар берар сди. Киши сзига хиёнат килган муслимга нисбатан хам схши фикрда бслмоги унинг хиёнатига хиёнат билан жавоб бермаслиги лозим. Мусулмон киши одамлар билан чиройли муомалада бслсин. Унга огир килганлар юкини у енгил килсин, афв стсин, кечиб юборсин ёки ундан баъзи нарсаларини енгиллаштирсин. Шосд Аллох ундан кечиб юборса.