Азиз мусулмон дсстим!



Аамоз ва бошқа ибодатларга бслган шавқлари сабабли уларнинг азон айтилиши билан масжидларга бир-бирлари билан мусобақалашиб кетганларини ксрамиз. Бу — худди шоир айтганидек сди:


Бизнинг ҳолимиз бунинг бутунлай аксидир. Биз, кечаги обидлар билан, бугунги сркаклар сртасида катта масофа ва фарқни ксраспмиз. Ҳозирда масжидга азондан илгари ёки азон айтилгач кирмаган қанчадан-қанча одамлар бор. Ҳатто баъзи одамлар борки, улар масжидга умуман кирмаган, балки, унга намоз сқиш учун жасадини масжидга олиб кирилган!!

Биз уларнинг воқеъларида масжидга срта бориб, биринчи сафдан жой олиш учун намозга қанчалар сътибор берганла-  рини ксрар сканмиз, бунинг А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ссзларига ижобат слароқ қилганларини била-  миз: «Одамлар азон ва биринчи сафдаги савобларни билсалар сди, смаклаб келишдан бошқа чоралари қолмаган бслса смаклаб келар сдилар» (Муттафақун алайҳ).

Бу схшиликка умматнинг салафи риос қилди. Бишр ибн Ҳасан (раҳимаҳуллоҳ)ни «саффий» дейишарди. Чунки у Басранинг масжидида сллик йил биринчи сафда туриб намоз сқиди!

Ишлар аксига кетди, тушунчалар сзгарди ва бу буюк ва-  зифа ва оммавий схшиликка камдан-кам одамлар амал қиладиган бслдилар.

Бугун одамларнинг ксплари имом билан бирга айтишга етиша олмаётган биринчи такбир пайтида ҳозир бслиш ҳирси ҳақида хоҳлаганингизча гапиринг!

Саид ибн Мусайсб (раҳимаҳуллоҳ): «А­ллик йилдан буён биринчи такбирдан кеч қолмадим. А­ллик йилдир намозда турар сканман, бировнинг снсасига боқмадим» («Вафийстул-аъсн» 2/375, «Ҳилстул-авлис» 2/163).

«Бас, мусобақачилар (мана шундай мангу неъматга етиш йслида) мусобақалашсинлар» (Мутаффифун: 26).


(«Фий Зилалил-Қуръон» 2/3860).

Сулаймон ибн Муҳрон (раҳимаҳуллоҳ) биринчи такбирга етмиш йил етишиб намоз сқиди («Тазкиратул-ҳуффаз» 1/154).

Аллоҳнинг Ўзи бизга раҳм қилсин! Бировимиз биринчи такбирга бир йилда бир ёки икки мартагина етишиб намоз сқийди. Имом билан бирга намозни тугатгач сафларга боқинг, намозни имом билан тугатганларнинг сони нақадар оз сканини пайқайсиз.

Биз салафлар олдида киммиз?!

Усайд ибн Жаъфар (раҳимаҳуллоҳ) айтди: «Мен амаким Бишр ибн Мансур (раҳимаҳуллоҳ)нинг биринчи такбирдан кеч қолганини ва масжид олдида турган гадойнинг қслини қуруқ қайтарганини ксрмадим» («Софватус-софваҳ» 3/376).

Вакийъ ибн Жарроҳ (раҳимаҳуллоҳ) айтди: «Аъмаш (раҳимаҳуллоҳ) етмиш йил давомида биринчи такбирдан кеч қолмади» («Тазкиратул-ҳуффаз» 1/154, «ас-Сиср» 6/228, «Софватус-софваҳ» 3/128).

Баъзи кишилар сса — Аллоҳ уларни раҳмат қилсин! — қирқ йил давомида бир мартагина, у ҳам бслса узр сабабли, биринчи такбирга етиша олмадилар.

Ибн Саммоъа (раҳимаҳуллоҳ): «Қирқ йил давомида онам слган кунигина биринчи такбирга етиша олмадим»— деди («ас-Сиср» 10/ 646).

Агар биз уларнинг намоз ва биринчи такбирга етиш учун ҳарисликлари шунчалар бслганини билган бслсак, Иброҳим Аахаий (раҳимаҳуллоҳ)нинг: «Агар бир кишининг биринчи такбирга етишга танбаллик қилаётганини ксрсанг, у одамдан қслингни ювиб қссвер!»— дейишида ҳеч ҳайрат йсқдир («ас-Сиср» 5/65, «Софватус-софваҳ» 3/88).

Мана бу Иброҳим Таймий (раҳимаҳуллоҳ) ҳам бу сътиборни ва сша дсстининг аломати бслганини таъкидлаб шундай дейди: «Агар бир одамнинг биринчи такбирга етиб келишга лоқайдлик қилаётганини ксрсанг, ундан қслингни ювиб қссвер!» («ас-Сиср» 5/62).

Салаф солиҳ (раҳимаҳумуллоҳ) буни билишган, шунинг учун ҳам биринчи такбирга катта сътибор беришган сди. Суфён ибн Уйайна (раҳимаҳуллоҳ): «Такбир (иқомат) айтилишидан илгари келишинг — намозни улуғлашдандир»— деди («Софватус-софваҳ» 2/235).


Шом қозиси тсқсон ёшни қоралаб қолган Сулаймон ибн Ҳамза Мақдисий (раҳимаҳуллоҳ): «Ҳаётимда икки мартагина ёлғиз намоз сқидим. У пайтда сзимни гсё намоз сқимагандек ҳис стдим» (Менга муҳтарам шайхлардан бири шундай деган сди: «Тсққиз ёшлик пайтимда бир мартагина ёлғиз намоз сқидим ва сзимни гсё намоз сқимагандек ҳис қилдим»).


Муҳаммад ибн Муборак Суварий (раҳимаҳуллоҳ): «Саид ибн Абдулазиз жамоат намозида иштирок ста олмаса йиғлар сди»— деди («Тазкиратул-ҳуффаз» 1/219).

Улар учун дунё ишлари жамоат намози олдида ҳеч нарса смас сди. Биз сса дунё ишлари ортидан итдек чопиб, у сабабли намозларни кечиктирмоқдамиз!

Маймувн ибн Муҳрон (раҳимаҳуллоҳ) масжидга келганида: «Одамлар намозни сқиб қайтишди» дейишганида: «Иннаа лиллаҳ ва иннаа илайҳи рожиувн! (Бу мусибат дуосини сқиди ва): Менга ушбу намознинг фазилати Ироқ ҳокимлигидан ксра севимлироқдир»— деди («Мукошафатул-қулуб» 364).

Бировимиз арзимас, тилга олишга срамайдиган дунё матоси учун жамоат намозида иштирок стмайди. А­нди сиз Ироқ ҳокимлиги ҳақида нима дейсиз?!

Салаф солиҳ жамоат намозида иштирок стмасликдан қаттиқ таъсирланар сди.

Абдуллоҳ ибн Умар (разисллоҳу анҳу) ҳуфтон намозини жамоат билан сқий олмаса, кечанинг қолган қисмини ибодат билан бедор стказар сди.

Азиз дсстим!

Жамоат билан намоз сқиш, унинг моҳистини билганлари учун салаф солиҳ наздида катта аҳамист касб стар, ундан маҳрум қолиш снг қийматли нарсаларини йсқотишдек туюлар сди.

Ҳотим Асамм (раҳимаҳуллоҳ) шундай деди: «Жамоат намозига иштирок ста олмаганим учун Абу Исҳоқ Бухорий (раҳимаҳуллоҳ) гина менга таъзис билдирди. Агар биронта сғлим вафот стса, снг мингта одам таъзис билдирар сди. Чунки, дин мусибати  одамлар тасаввурида дунё мусибатига қараганда енгилроқдир» («Мукошафатул-қулуб» 364).

Олтин ссзлар: Қийматли нарсаларни йсқотиш ёки сқин қариндошлар вафоти сабабли таъзис билдирганлар ксп, бироқ, диний тарафдан бирон нарсани йсқотилганда таъзис билдирадиганлар йсқ. Аллоҳим, бизга динимизда мусибат берма ва дунёни биз учун катта қайғу айлама!

Юнус ибн Абдуллоҳ (раҳимаҳуллоҳ): «Аега мен хсрозим йсқолса қайғуга тушаману, намозимни сқий олмасам қайғурмайман?!»— дер сди («Ҳилстул-авлис» 3/19, «Софватус-софваҳ» 3/307).

Иш, маошларнинг ортиши, мансабларнинг кстарилиши ҳақида қайғуга ботган, кечаларни бедор стказган, ғамлари кспайганидан кечалари уйқуси қочган, сткинчи дунёнинг катта ва кичик ишлари учун тинмай ҳиммат ва нашот билан елиб-югурган, бироқ, жамоат билан намоз сқимаган ва бундан қайғуга тушмаган, ҳатто, бунга касблар, сҳтиёжлар ва дунё ишларини сабаб қилиб ксрсатган биз таниган талайгина одам бор!

Севимли дсстим!

Мусулмон дсстим!

Келинг, салаф солиҳ зиммаларида масъулистлар бслишига қарамай тоат-ибодатларга қандай сътибор берганига бир боқайлик.

Мана бу Қози Абу Юсуф (раҳимаҳуллоҳ) қозилик мансабига стиргач ҳар куни икки юз ракаат намоз сқир сди («Тазкиратул-ҳуффаз» 1/293).

Ҳатто мусулмонлар халифаси Ҳорун ар-А ашид (раҳимаҳуллоҳ) халифа бслган кунидан бошлаб то слгунича, бирон сабаб чиқиб қолмаса, ҳар куни юз ракаат намоз сқир сди («Таъриху Бағдад» 14/6).

Уларнинг ибодат срни бслгани учун масжидга катта сътибор берар сдилар. Атоъ ибн Ясор (раҳимаҳуллоҳ) масжидда савдо қилаётган одамни чақириб: «Бу ер — охират бозоридир. Бор, дунё бозорига чиқ!»— деди.

Дангасалик ва лоқайдликни ксрган пайтимизда шоирнинг ушбу ссзларини мисол қилиб келтирамиз:

Аамознинг фарз ва вожиблари, суннат ва мустаҳабларини тскис, хушуъ ва Аллоҳга бслган тавозеъ, жиддийлик ва тафаккур билан адо стишлари, уларнинг намозга тскис риос қилганларининг бир ксринишидир. Аллоҳ таоло уларни мақтаб: «Улар намозларида хушуъ билан турадилар» (Мсъминун: 2)— деди.

А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Киши намозидан буриларкан, унга намозининг сндан бири, тсққиздан бири, саккиздан бири, олтидан бири, бешдан бири, чораги, учдан бири, срмигина ёзилади»— дедилар (Абу Довуд ва Имом Аҳмад ривости. Бу ҳадисни аллома Албоний саҳиҳ деган).

Умар ибн Хаттоб (разисллоҳу анҳу) минбар устида туриб: «Кишининг соқоллари Ислом динида оқарган, бироқ Аллоҳ учун намозини тскис қилмаган бслади»— деганларида: «Қандай қилиб?»— деган савол берилди. Умар ибн Хаттоб (разисллоҳу анҳу): «Аамозда туриб намозининг хушуси, тавозеси ва Аллоҳга йсналишни тскис қила олмайди»— деб жавоб бердилар («А­ҳсу улумид-дин» 10/202).

Умар ибн Хаттоб (разисллоҳу анҳу) бу ссзларни Исомнинг аввалги даврларида айтган сди. Бизнинг бугунги кундаги воқеълигимиз ҳақида нима дейишимиз мумкин?! Аллоҳим раҳм қилган кимсалардан бошқа ксп одамларни дунёнинг ишлари ҳар тарафга тортмоқда. У бадани билан намоз сқисада, фикри билан дунёга, дунёнинг бозорларига савдо-сотиқ учун кетмоқда, фойда ёки зарар қилмоқда... Бу —  ғафлатдан бошқа нарса смасдир!!

Ҳасан (раҳимаҳуллоҳ) айтди: «Омир ибн Абд Қайс (раҳимаҳуллоҳ) одамларнинг намозда тирикчиликни сслаганларини айтишаётганини сшитиб қолди ва: «Шундай бсласптими?»— деб ссради. Улар: «Ҳа»,— дегач: «Аамозимда бундай бслишидан ксра қорнимга турли тарафидан найзаларнинг санчилиши мен учун севимлидир»— деди (Имом Аҳмад «Зуҳд» 321).

Аллоҳга қасамки, бу — Аллоҳни лойиқ бслганидек таниган ва намозларни тскис сқиган одамнинг воқеъсидир. Ҳаммод ибн Салама (раҳимаҳуллоҳ): «Мен қачон намозга турсам, ксз снгимда жаҳаннам гавдаланади»— деди («Тазкиратул-ҳуффаз» 1/219, «Шазаротуз-заҳаб» 1/263).

Азиз дсстим

Жаҳаннам оташига тушишдан қсрқадиган одамнинг намозни қандай бслишини тасаввур қилиб ксринг?

У — Аллоҳнинг азобидан қсрқиш, Аллоҳ ҳузуридаги неъматлардан умид қилиш намозидир. У — дунё билан ви-  долашган, қилган амаллари билан охират ва охират неъмат-  ларидан умидвор бслган одамнинг намозидир. Сиз Муоз ибн Жабал разисллоҳу анҳунинг сғлига қилган васистига амал қилинг: «Ўғилчам, намоз сқисанг видолашаётган одамнинг намозидек сқи! «Мен бу намозни сна бир марта сқий оламан» деб хаёл қилма! Ўғилчам, унутмаки, мсъмин икки схшилик сртасида слади: бири қилгани, иккинчиси сса қолдиргани» (Софватус-софваҳ» 1/496).

Агар ҳар биримиз сз намозида шу ҳолатда бслса ва масъулистни ҳис стса, намозни лойиқ бслганидек Аллоҳга итоат қилиб адо стган бслар сди.


Бакр Музаний (раҳимаҳуллоҳ) намозга ҳарислик ва уни тскис шаклида адо стишга чақириб шундай дейди: «Агар намозинг сенга фойда беришини орзу қилсанг: «Бундан бошқа намоз сқимайман!»— де» («Жомиъул улуми вал-ҳиками» 466).

Агар биз шу йслдан кетсак аҳволимиз сзгарар, ишимиз тузалар, намозимиз қоим бслар сди. Чунки, намоз мусулмоннинг дунёдан охиратга чиққан йслидаги озуқаси ва қабрида илк ссраладиган нарсадир.

Суфён Саврий (раҳимаҳуллоҳ) айтди: «Агар мен Мансур ибн Мсътамир (раҳимаҳуллоҳ)ни намозда ксрсам: «У ҳозир слиб қолади!»— дер сдим» («Софватус-софваҳ» 3/114).

Бу — унинг намозга қаттиқ сътибор бергани ва комил адо стишга ҳаракат қилганидан сди. Ҳар бир намозини шундай сқишга одатланган одамнинг намози — бундан кейин сқилмайдиган намоз бслади ва Абдуллоҳ ибн Масъуд (разисллоҳу анҳу) таъкидлаганидек, иншааллоҳ, унинг хотимаси схши бслади: «Мудом намозда скансан подшоҳнинг дарвозасини қоқасан. Қоққан одамга подшоҳнинг дарвозаси очилади» («Софватус-софваҳ» 1/415). Аллоҳ Ўзига итоат стган, буйруқларига ижобат қилган ва таъқиқларидан сақланган бандага нисбатан раҳмлиларнинг раҳмлироғи ва ҳурматлаганларнинг ҳурматловчироғидир.

Шубрума (раҳимаҳуллоҳ) айтди: «Биз Карз Ҳорисийга сафарда ҳамроҳ бслган сдик. Бирон ерга қснсак у атрофга боқар ва диққатини тортган жойга бориб, кетгунига қадар намоз сқир сди» («Софватус-софваҳ» 3/120).

Чунки унинг қалби тоат-ибодатларга боғланган, ҳар бир замони сса ибодат сди. Ахир умри бир неча йил ва нафаслари белгилаб қсйилган бслса, инсон умрида сйин-кулгу ва беҳуда нарсаларга срин қоладими?!


Саноқли кунлар ва белгиланган лаҳзаларни тоат-ибодатда стказингиз ҳамда Аллоҳ таолонинг даргоҳидаги туганмас неъматлар умидида жиддий ва сабот билан амал қилингиз!



Омир ибн Абдуллоҳ (раҳимаҳуллоҳ)га: «Аафсингиз намозда сизга бирон нарса дейдими?»— деб савол берилганида: «Ҳа, (Қиёмат кунида) Аллоҳнинг ҳузурида турганим ва икки диёрдан бирига кетаётганимни»— деб жавоб берган сди («А­ҳёу улумид-дин» 1/202).

Бугун сз ҳолимизга қаранг, нафсимиз намозда бизга нималар дейди?!

Хотира ва хаёллар намозимизда ёпирилиб келади. Баъзида намозимиз давомида булардан қутила олмаймиз. Гсё намоз фикр ва туйғулар келадиган майдонга схшайди. Аамозда сотиш ва харид қилиш кучасди!! Фойда ва зиёнлар ҳисоботи намозда такрорланаверади... Ҳатто, айрим одамлар Аллоҳнинг ҳузурида турган бслишларига қарамай олис-олисларга сафар қилиб, қайтиб келади! Агар бирон бир масъул одам олдида турса, диққатини бузмайди, ҳар бир нарсани ёдида тутади. Аммо намозда-чи, саноқлари оз, А оббим марҳамат қилган кимсалардан бошқа кспчилик, намозини тскис адо ста олмайди?!

Дсстим!

Қайғуси сртаю кеч «Аллоҳ» бслган банданинг сҳтиёжларини, Аллоҳнинг Ўзи зиммасига олади. Унинг барча қайғуларини кушойиш қилади. Қалбини Аллоҳга бслган муҳаббат, тилини Аллоҳнинг зикри, узвларини Аллоҳнинг итоатига мойил қилади. А­ртаю кеч дунё ғамини қилган бандага, Аллоҳ, дунёнинг ғаму қайғусини юклайди, сзини сзига ташлаб қссди. Қалбини бандалар муҳаббати, тилини уларнинг зикри, узвларини сса уларга бслган хизматга мойил қилиб қссди.  У бошқалар хизмати учун ваҳший ҳайвонлар бошқалар учун "œхизмат" қилишганидек хизмат қилади («ал-Фавааид», 110).

Абу Абдурраҳмон Айдий айтди: «Мен Саид ибн Абдулазиздан: «Аамозда нега йиғлайсиз?»— деб ссрадим. У: «Жисн, нега бу ҳақда савол бераспсиз?»— деди. — Шосд Аллоҳ бу билан менга ҳам фойда берар,— дедим. У: «Аамозга турдим-ми, олдимда жаҳаннам гавдаланади!!»— деди («ас-Сиср» 5/259).

Шунинг учун ҳам, Осим ибн Абу Аажуд намоз сқиса қоққан қозиқдек қимирламай турар сди. Жума кунлари жума намозидан сснгра асргача масжиддан чиқмасди. У — тинимсиз намоз сқийдиган схши обидлардан сди. Бирон сҳтиёжи учун ксчага чиқиб масжидни ксриб қолса: «Бу ёққа кел, сҳтиёжимиз қочиб кетмас»— деб масжидга кирар ва намоз сқир сди.

У вафот стди, Аллоҳ раҳмат қилсин! Биз-чи, ҳануз:



деб айтилганидек ҳолдамиз. Аллоҳнинг Ўзи бизга раҳм қилсин!

Бировимиз ажал келиб слгунича дунё ортидан чопмоқда. Ҳолбуки, унга қилган солиҳ амалларигина фойда қилади.

Қосим ибн Муҳаммад (раҳимаҳуллоҳ) айтди: «А­рталаб турсам Оиша разисллоҳу анҳонинг олдига кириб, унга салом берардим. Одатдагидек бир куни срталаб Оиша разисллоҳу анҳонинг олдиларига кириб, салом бердим. У чошгоҳ намозини сқиётган ва: «Аллоҳ бизга лутф қилди ва бизларни жаҳаннам азобидан қутқарди» (Тур: 27) остини тиловат қилаётган скан. У йиғлар, дуо қилар ва остни такрорлар сди. Мен кута-кута зерикдим. У сса пинагини бузмай ибодатига давом стди. Буни ксргач бозор томонга йсл олдим ва: «А­ҳтиёжларимни олиб, қайтиб келарман»— дедим. Бозордан қайтиб келсам, У, ҳануз остни такрорлар, йиғлар ва дуо қилар сди» («А­ҳёу улумид-дин» 4/436).

Бугунги кунда талайгина одам чошгоҳ намозини сқиш суннатини адо стмай қсйишди.  Уни озгина одамларгина сқимоқдалар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сса сз ҳадисларида Абу Ҳурайра разисллоҳу анҳуга бу намозни сқишга васист қилган сдилар. Абу Ҳурайра разисллоҳу анҳу айтди: «Халилим — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва сал-  лам менга уч нарсани васист қилди: ҳар ойда уч кун рсза ту-  тиш, чошгоҳнинг икки ракаат (намоз)и ва (кечаси) ухлашдан илгари витр (намози)ни сқиш» (Муттафақун алайҳ).

Бугун бомдод намозини қолдирмай сқиётган кишилар ҳам бомдод пайтидан пешингача бслган муддат ичида Аллоҳни жуда ҳам оз зикр қилмоқалар. Ҳолбуки, бу — узоқ муддат ва бебаҳо лаҳзалардир. Гоҳо бу муддат ичида дунёни сслаш ва у билан машғул бслиш оқибатида охиратдан ғафлатда қолинмоқда.

Аамозга бслган муҳаббат, уни зоҳиран ва ботинан мукаммал суратда адо стиш учун шошилиш — қалбдаги Аллоҳнинг муҳаббати ва Аллоҳга дуч келишга бслган иштиёқнинг аломатидир. Аамоздан юз сгириш, уни адо стишда слқовлик қилиш, муаззин чақириғига лоқайдлик қилиб, мусулмонлар жамоати билан бирга смас, масжиддан бошқа ерда танҳо сқиш, ҳақиқатда, қалбда Аллоҳ муҳаббатининг йсқлиги ва Аллоҳ ҳузуридаги неъматларни тарк стиш аломатидир («Солатул-жамаати»).

Келинг, салафнинг намоздаги ҳоли ва хушуъсига бир назар ташлайлик.

Маймувн ибн Ҳайён (раҳимаҳуллоҳ) айтди: «Мен Муслим ибн Ясор (раҳимаҳуллоҳ)нинг енгил ёки узоқ намоз сқир скан, (бирон ҳодиса туфайли) масжиддан бурилиб чи-  қиб кетганини ксрмадим. Бир куни масжиднинг бир тарафи қулаб тушди. Бозорда турган одамлар унинг йиқилишдан ташвишга тушган бслсаларда, Муслим ибн Ясор масжид ичида пинагини бузмай намозини давом сттирган сди» (Имом Аҳмад «аз-Зуҳд» 359).

Халаф ибн Айюб (раҳимаҳуллоҳ)дан: «Аамозингизда пашша сизга озор бермайдими. Аега уни ҳайдамайсиз?»— деб ссралганида: «Аафсимни намозимни бузадиган ишларга сргатмайман»— деб жавоб берди. — Бунга қандай сабр қиласиз?, дейилганида сса: «Менга фосиқларнинг султон қамчиларини егач: «Фалончи бардошлидир!» деб айтилган ссздан фахрланганларини сшитдим. Шундай скан, битта пашша учун мен қандай ҳаракат қилай!!»— деб жавоб берди («А­ҳёу улумид-дин» 1/179).

Ибн Зубайр (разисллоҳу анҳу) намозда хушуъси сабабли тахтадек қотиб қолар сди.

Абу Ҳанифа (раҳимаҳуллоҳ) ксп намоз сқигани учун «қозиқ» деб аталар сди («ас-Сиср» 6/400).

Салафнинг мудом ибодатда бслганлари ва ксп намоз сқиганларини Абу Убайдуллоҳ ал-Вазирнинг набираси — Убайдуллоҳ ибн Сулаймон (раҳимаҳуллоҳ) шундай тавсифлайди: «Бобом иккита жойнамозни сскиртди. (Бобомнинг обидлардан сканини билардим. У бундан бир неча йил илгари вафот стди). Учинчи жойнамозни ишлата бошлаган ва ксп намоз сқигани учун тиззалари, юзи ва кафтлари теккан жойларнинг оҳорини тсккан сди».

Бобом ҳар куни беш минг кишига етадиган унни садақа қиларди. Аархлар кстарилгач сн минг кишига етадиган унни садақа қила бошлаган сди».


Абу Абдуллоҳ Аубоҳий (раҳимаҳуллоҳ) кунларнинг бирида тарсусликларга имом бслиб намоз сқир скан, (жиҳодга) сафарбарлик нидоси қилинди. У намозини енгиллатмади. Аамозни сқиб бслгач: «Сен — жосусмисан?»— деб савол берилганида: «Аега бундай деспсизлар?»— деб савол билан жавоб қайтарди. «Чунки, жиҳодга сафарбарлик ҳақида нидо қилинганида намозингни енгил сқимадинг?»— дейишганида: «Мен намоз сқишга киришган одамнинг қулоғига Аллоҳ қилган хитобдан бошқа нарсанинг киришини тахмин стмайман»— деб жавоб берди («Софватус-Софваҳ» 4/279).

Салаф, аллома ибн А ажаб (раҳимаҳуллоҳ) «Латоифул-маъариф» китобида қаламга олганидек, Аллоҳ таолонинг:

«Яхшиликлар учун беллашинглар!» (Бақара: 148) ва:

«А оббингизнинг мағфирати ва кенглиги Осмону Ерларча бслган жаннат учун шошилинглар!» (Оли Имрон: 133) остларини тинглар сканлар,  уларнинг ҳар бири бошқалар билан бу сҳтиромга лойиқ бслиш учун беллашиши ва бу олий мақомга сга бслиш учун шошилиши кераклигини тушунар сди. Агар бировнинг сзи қила олмайдиган амални қилаётганини ксрса, сша одамнинг беллашув ғолиби бслишидан қсрқар, ютқизгани учун скинарди. Уларнинг беллашувлари охират мақомлари ва унга сазовор бслиш сди. Улардан сснг бир авлод дунёга келиб, ишни аксига айлантирдилар. Аатижада, уларнинг беллашувлари пасткаш дунё ва унинг фоний насибаларидан нарига стмай қолди.

Мана бу Абу Талҳа (разисллоҳу анҳу) дарахтлари ксп бсстонда намоз сқиди. Бирдан, дарахтларнинг биридан учган қуш унинг нигоҳини тортди (ва хаёли бслиниб) неча ракаат намоз сқиганини билмай қолди!!

А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга бошига келган ФИТААни айтиб: «А А асулуллоҳ, у (бсстон) — садақадир. Хоҳлаган жойингизга ишлатинг!»— деди («А­ҳёу улумид-дин» 1/194).

Бир одам сзининг мевалари етилиб қолган хурмо бсстонида намоз сқир скан, бсстонидан қувонди ва неча ракаат намоз сқиганини билмай қолди. У бу ҳодисани Усмон разисллоҳу анҳуга айтиб: «У бсстон — садақадир. Уни Аллоҳ йслида ишлатинг!»— деди. Усмон разисллоҳу анҳу уни сллик минг динорга сотдилар («А­ҳёу улумид-дин» 1/194).

Бу икки шахс намоз ва намоз аҳамистининг буюклиги сабаблигина шундай қилдилар.

Дсстим,

Биз бу дунёни икки намоз сртасига омонат қсйишимиз керак: бири сқиган намозимиз, иккинчиси сса келишини кутаётганимиз намоз. Биз ҳар бир намозни (ҳаётдан) видолашаётгандек сқишимиз зарур. Шосд Аллоҳ бу билан ҳаётимизни хайрли хотима билан тугатиб, схшиликларимизни қабул айлар ва Ўз лутфу карами билан гуноҳларимизни кечирар.

Муҳаммад ибн Исмоил — «Имом Бухорий» тунларнинг бирида намоз сқир скан сн етти марта ари чақди. У намозни тугатгач: «Қаранглар, менга нима озор берибди?»— деди («ас-Сиср» 12/ 441).

Бу сабр уларнинг хушуълари, А оббиларига қилаётган муножотларида диққатли бслганларидан келиб чиққан. Инчунун, Абу Ааср Фародис (раҳимаҳуллоҳ) Саид ибн Абдулазиз (раҳимаҳуллоҳ)нинг: «Мен намозда ксз ёшларимнинг бсйрага тушган томчиларининг товушини сшитаман»— деганини нақл қилди («Тазкиратул-ҳуффааз» 1/219).

Қалбимиз қорайгани туфайли, биз, ксз ёшларини рамазон ойидагина ксрамиз. Унда ҳам қалблари нозик, А оббиларига хушуъ қилиб, пешоналарини ҳокисор қилган бир ҳовуч инсонларда ксрамиз, холос!

Солиҳларни ёшларининг улғайиши ва баданларининг заифлиги Аллоҳ таоло ҳузурида узоқ туришга тсғаноқ бслмаган. Абу Исҳоқ Субайъий (раҳимаҳуллоҳ) шундай дейди: «Мен аввалгидек намоз сқиёлмай қолдим. Танам заифлашди. Бугун намозга турсам Бақара ва Оли Имрон сурасинигина сқий оласпман!» («Софватус-софваҳ» 3/104).

Аамозга сзи туришга кучи етмай қолган одам ҳақида Абу Ало Абдий (раҳимаҳуллоҳ) шундай дейди: «Абу Исҳоқ Субайъий (раҳимаҳуллоҳ) бировнинг ёрдамисиз срнидан тура олмас сди. Аамозга ҳам бировларнинг ёрдами билан оёққа турар ва қаддини тик тутиб минг ост сқир сди» («Софватус-софваҳ» 3/105).

Атоъ ибн Абу А абоҳ (раҳимаҳуллоҳ) ибн Журайж нақл қилганидек сди: «Мен Атоъ (раҳимаҳуллоҳ)дан сн саккиз йил айрилмадим. У мсйсафид ёшида ҳам намоз сқишга киришар, тик тургач ҳеч қимирламай Бақара сурасининг икки юз остини сқир сди» («Софватус-софваҳ» 2/213, «ас-Сиср» 5/87).

Унда уч нарса: қарилик, қувватсизлик ва узун қироат жам бслган ва у қимирламай тек туриш билан хушуъда сди.

Келинг, снди узун намоз сқиш билан донғи чиққан Абдуллоҳ ибн Зубайр разисллоҳу анҳу ҳақида Муслим ибн Баноқ Маккий (раҳимаҳуллоҳ) айтган ссзга қарайлик: «Ибн Зубайр (разисллоҳу анҳу) рукуъ қилди ва мен Бақара, Оли Имрон, Аисо ва Моида сураларини сқиб бслсам ҳам бошини рукуъдан кстармади!!» («ал-Бидас ван-Аиҳас» 8/359, «ас-Сиср» 1/767).

Солиҳ кишиларнинг ибодатдаги тиришқоқликларини Валид ибн Алий (раҳимаҳуллоҳ) айтган нарсалар ҳам таъкидлайди: «А амазон ойининг таҳажжудида бизга бир юз йигирма ёшли Сувайд ибн Ғафлаҳ (раҳимаҳуллоҳ) имом бслар сди».

Маъруф (ибн Васл Таймий раҳимаҳуллоҳ) Амр ибн Саъд уруғининг масжидида имом сди. У хоҳ сафарда, хоҳ турар-жойида бслсин, Қуръонни уч кунда хатм қилар сди. Қаттиқ сътибор бергани учун, имом бслиб сқиган олтмиш йил мобайнида намозида бирон марта ҳам адашмади.

Толқ ибн Ҳубайб (раҳимаҳуллоҳ): «Мен Аллоҳ учун белим оғригунича (намозда) туришни севаман»— деди ва Қуръонни бошидан бошлаб Ҳижр сурасигача сқиб, сснгра рукуъ қилди.

Собит Баноний (раҳимаҳуллоҳ) айтди: «Мен Мақом(и Иброҳим) орқасида намоз сқиётган Абдуллоҳ ибн Зубайр (разисллоҳу анҳу)нинг ёнидан стар сканман, у гсё тиклаб қсйилган ходадек турар сди» («ал-Бидас ван-Аиҳас» 8/358).

Шикостни Аллоҳдан бошқасига қилмаймиз. Ҳаётимизда снг тез адо стиладиган нарса намоз бслиб қолди. Баъзиларимиз намозини қушлар чсқигандек тез, бошқаларимиз керакли даражада хушуъсиз, кспчилигимиз сса сътиборсиз ва иштиёқсиз равишда сқимоқдамиз.

Агар бу намозхонларнинг дунёвий манфаатлари ҳақида сйлаб ксрсак, улар киссасига кирадиган чақалар ҳақида қанчалар диққатли, дидли, шошилмаган ва фидоийлик қилаётгани ксзларимиздан қочмайди.

Бизга нима бслдики, намоздан юз сгириб, масъулистларимизни зое қиласпмиз?

Абдуллоҳ ибн Масъуд (разисллоҳу анҳу) намозда турса гсё ташлаб қсйилган кийимга схшар сди (Имом Аҳмад «Зуҳд» 231).

Саид ибн Жубайр (разисллоҳу анҳу) намозда қозиқдек (қимирламай) турар сди («Софватус-софваҳ» 3/77).