Ўзига итоат этганларга остидан анҳорлар оқиб ўтадиган ва ичида кўз кўрмаган, қулоқ эшитмаган ва инсон хаёлига келмаган жаннатларни ваъда қилган Аллоҳга ҳамдлар, пай-  ғамбар ва расулларнинг энг шарафлиси, ўлими келгунига қадар намоз ўқиган, рўза тутган ва Аллоҳга ибодат қилган бандаларнинг энг хайрлисига салавоту саломлар бўлсин.

Сўнг ...

Қадрли китобхон! Қўлингиздаги ушбу «Баҳоси – жаннатдир» деб номланган китоб «Биз улар олдида киммиз?» силсиласининг иккинчи китобидир. Унда ўта муҳим мавзу – баъзилар бутунлай бепарво қарайдиган, айримлар эса ҳушига келганда ўқиб қўядиган намоз мавзуси қаламга олинган.

Биз заифлик, ялқовлик ва бандлик асрида яшар эканмиз, қалбларни жонлантириш, нафсларни жўштириш ва ғайратларни кучайтириш учун биздан илгари яшаб ўтган одамларнинг ҳиммати ва бу буюк фарзни адо этиш учун қандай шошилганларини эслатишни хоҳладим.

Аллоҳ таоло амалларимизни Ўзининг Карим Юзи учун холис қилсин!

Аамознинг Исломдаги срнини, бошқа ҳеч бир ибодат боса олмайди. Аамоз — диннинг устуни бслиб, у бслмаса дин тикланмайди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Ишнинг боши — Ислом, устуни — намоз, чсққиси — Аллоҳ йслидаги жиҳоддир», дедилар (Термизий, Ибн Можа ва Имом Аҳмад келтирдилар. Аллома Албоний бу ҳадисни саҳиҳ деган).


«Барча намозларни ва хусусан срта намозни (аср намозини) сақланглар — сз вақтларида адо қилинглар! Ва Аллоҳ учун бсйинсунган ҳолда туринглар! А­нди агар (душман ҳужумидан) хавфда қолсангиз, пиёда ёки отлиқ ҳолингизда (ибодат қилаверингиз!) Қачон хотиржам бслганингизда, билмаган вақтингизда Аллоҳ қандай сргатган бслса, шундай ҳолда (съни намознинг барча арконларини срнига қсйиб) Аллоҳни зикр қилингиз!» (Бақара: 238, 239).

Аамоз — Аллоҳ таоло биринчи фарз қилган, банда биринчи бслиб ҳисоб берадиган ва А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам слими олдидан Умматига: «Аамозни адо стинглар, намозни! Қсл остингиздагилар (ҳаққи)ни (риос қилинглар)»— деб васист қилган охирги ибодатдир (Ибн Можа ва Имом Аҳмад келтирдилар. Бу ҳадисни аллома Албоний саҳиҳ деган).

Аамоз — диннинг охирги зое бслувчи бслагидир. Аамоз зое бслса, дин ёппасига зое бслади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Дин ҳалқалари ҳалқама-ҳалқа бузилиб боради. Бир ҳалқа бузилса одамлар кейингисига ёпишадилар. Биринчи бслиб бузиладиган нарса — (Аллоҳнинг дини билан) ҳукм қилиш, охиргиси сса намоздир!» (Имом Аҳмад, ибн Ҳиббон ва Ҳоким келтирдилар. Бу ҳадисни аллома Албоний саҳиҳ деган).

 

«Алиф, лом, мим. (Ҳақ сканлигига) ҳеч қандай шак-шубҳа бслмаган ушбу Китоб ғойибга ишонадиган, на-  мозни тскис адо стадиган ва Биз ризқ қилиб берган нар-  салардан инфоқ-сҳсон қиладиган тақволи кишилар учун раҳбар-йслбошчидир» (Бақара: 1 — 3).

«Дарҳақиқат инсон бетоқат қилиб сратилгандир. Қачон унга ёмонлик (камбағаллик-кулфат) етиб қолса у ста бесабрлик қилгувчидир. Қачон унга схшилик (бойлик, саломатлик) етса у ста манъ қилгувчи-бахилдир. Фақат намоз сқигувчи зотлар (съни мусулмонларгина ундоқ смасдирлар)ки, улар намозларида доим-барқарор бслгувчи зотлардир» (Маориж: 19 — 23).


«(Улар жаҳаннам аҳлига): «Сизларни нима Сақарга киритди?» (деганларида,) улар: «Бизлар намоз сқигувчилардан бслмадик»— дейдилар» (Муддассир: 42, 43) (Маълуматун муҳиммаҳ анид-дин, 17).

Аллоҳ таоло намоз сқимаган одамга азоб хабарини берди:

«Бас, намозларини «унутиб» қссдиган кимсалар бслган «намозхон»ларга ҳалокат бслгай!» (Моувн: 4, 5).

«Унутиш»(дан мурод) — намозни вақти чиққунигача сқимасликдир.


«Сснг уларнинг ортидан намозни зое қиладиган ва шаҳватларга бериладиган кимсалар сринбосар бслдилар. А­нди у (сринбосарлар) албатта ёмонликка (съни ёмон жазога) йслиқадилар» (Марсм: 59).

(Остда айтилган) «ғойй» — жаҳаннамдаги таъми аччиқ ва қаъри чуқур сой бслиб, Аллоҳ таоло уни намозни зое қилиб, шаҳватларига сргашган кимсалар учун сратиб қсйган.

Мусулмонлар бу намозларга ста қаттиқ сътибор бердилар. Вақтида сқишга диққатли сдилар. Уларнинг бундаги намуналари, Оиша разисллоҳу анҳо таъкидлаганидек, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сдилар: «А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам биз билан гаплашиб стирар, намоз вақти келса, бизлар У (зот)ни, У (зот) сса бизни танимагандек ҳолатда бслар сдилар».

(«Жомеъул-улуми вал-ҳиками», 229).

Бу Умматнинг салафи ушбу шарафли пайғамбарона йсл-дан юрди. Саид ибн Мусайсб (раҳимаҳуллоҳ) намозга бслган қаттиқ сътибори сабабли қирқ йил давомида масжидга азондан илгари кирди. Саид ибн Мусайсбнинг ғуломи Бард (раҳимаҳуллоҳ): «Қирқ йилдан буён намоз учун азон айтилган бслса, Саид доим масжид ичида сди!»— деди («Табақотул-ҳанабила» 1/141, «Ҳилстул-авлис» 2/163, Сифатус-софваҳ» 2/80).

А абийъа ибн Язид (раҳимаҳуллоҳ): «Қирқ йилдан буён муаззин пешин намози учун азон айтган бслса, бемор ёки мусофир бслмасам, фақат масжид ичида сдим»— деди («ас-Сиср» 5/240).

А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ушбу буюк ишни сз вақтида адо стишга, қуйидаги ссзлари билан, йсл ксрсатдилар: «Билингларки, амалларингизнинг снг схшиси намоздир ва мсъмингина доимо таҳоратли бслади» (Имом Аҳмад, Байҳақий ва Ҳоким келтирдилар. Аллома Албоний бу ҳадисни «саҳиҳ» деди).

Солиҳ одамлар солиҳ одамларга гувоҳлик бердилар: Яҳё ибн Муъийн (раҳимаҳуллоҳ) Яҳё ибн Саид (раҳимаҳуллоҳ) ҳақида шундай деди: «У қирқ йил давомида завол пайтида масжидда бслган сди» («ас-Сиср» 9/181, «Тазкиратул-ҳуффоз» 1/229, «Зуҳд» 530).

Уларнинг қалблари масжидга боғланган ва улар ҳақида А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ссзларида башоратлар келган сди: «Етти киши борки, Аллоҳ уларни сос бслмаган кунда Ўз (Арш)ининг соссидан сос беради»— деб: «..., (масжидга) кириб чиққанидан сснг, (то унга сна қайтиб киргунича) қалби масжидларга боғланган одам»— деб давом стдилар А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам (Муттафақун алайҳ).

Суфён ибн Уйайна (раҳимаҳуллоҳ) азондан илгари намоз сқиш (учун масжидга бориш)га чорлар ва: «То намозга кел! деб айтилмагунча азондан илгари келмайдиган ёмон қуллардан бири бслма!»— дер сди («ат-Табсираҳ» 1/137).

Бу — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуйидаги ҳадисларига ижобат сди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Мен сизларни Аллоҳ (у билан) хатоларни счириб, мақомларни кстарадиган нарсага далолат қилайинми?»— дедилар. Саҳобалар: Ҳа, ё А асулуллоҳ!, — дейишгач: «Қийин пайтларда таҳоратни тскис қилиш, масжидларга ксп бориш, намоздан кейинги намозни кутишдир. Мана шу Ислом сарҳадларини ҳимос қилишдир! Мана шу Ислом сарҳадларини ҳимос қилишдир»— дедилар (Имом Муслим ривости).

Салаф аждодимиз оғир беморлик пайтларида ҳам бу борада ҳайратомуз срнаклар ксрсатдилар. Омир ибн Абдуллоҳ (раҳимаҳуллоҳ) ҳаётининг охирги нафасларини олар скан, муаззиннинг азонини сшитиб қолди. Унинг уйи масжидга сқин сди. У: «Қслимдан ушланглар!»— деганида: «Сиз касалсиз-ку?!» дейишларига қарамай: «Аллоҳнинг жарчисини сшита туриб, унга ижобат қилмайинми?!»— деди. Уни қслтиғидан тутиб масжидга — шом намозига олиб кирилди. Имом билан бир ракаат сқигач, оламдан стди («Софватус-софваҳ» 2/131, «ас-Сиср» 5/220).

Мана бу — Ислом умматининг Форуқи — Умар ибн Хаттоб разисллоҳ анҳу қаттиқ беҳуш бслишига қарамай намозни сслатилганида ҳушига келган сди. Мисвар ибн Махрама разисллоҳу анҳу шундай хотирлайди: «Умар ибн Хаттоб разисллоҳу анҳуга ҳанжар урилганида ҳушидан кетди. «Агар ҳаёт бслса, намоздан бошқа нарса билан уни қсрқита олмайсизлар?»— дейилди. Саҳобалар: «Ҳой амирулмсъминийн, намоз сқилди!»— дедилар. Умар ибн Хаттоб разисллоҳу анҳу дарҳол сзига келди ва: «Оҳ, Аллоҳ, намоз сқилдими? Аамоз сқимаган одамнинг Исломда насибаси йсқдир!»— деб намозини сқиди. Жароҳатидан қон оқиб турар сди» («Таъриху Умар» 243, Имом Аҳмад «аз-Зуҳд» 182).

Аллоҳ ундан, у сса Аллоҳдан рози бслсин! Саҳобалар унинг намозга қаттиқ стибор бериб, ҳарис бслганлигини билишар, шунинг учун ҳам беҳушлик пайтида, модомики слмаган скан, намозни сслатилса сзига келишини билишар сди. Шундай бслди ҳам, унга намозни сслатилганида ҳушига келди!

Замонамизга бир назар ташлайлик. Айрим одамлар намоз пайтида ширин уйқуни хуш ксрадилар. Айримлар сса, муаззиннинг товушини сшитса ҳам тош қотиб ётаверади. Баъзиларни намозга уйғотилса, худди слимга ҳаётдан ксра сқинроқ кишилардек, қимирлаб ҳам қсймайди. Бироқ, ҳовлисига сғри киргани ёхуд хатар қснғироқларини сшитса, зудлик билан уйғониб, сакраб туриб кетади!!

Мусулмон дсстим!

А абийъ ибн Хайсам (раҳимаҳуллоҳ) ҳаётида муаззам сатрлар ёзиб кетди. У бир тарафи шол бслгач, икки киши тарафидан маҳалла масжидига олиб чиқилар сди. Дсстлари: «Сизга рухсат берилган-ку, уйингизда намоз сқийверинг!»— дейишганида: «Айтган гапларингиз тсғри, бироқ мен: «Ҳаййа алал-фалааҳ (Аажотга шошилинглар (келинглар))!» деб чақирилганини сшитаман. Биронтангиз «Ҳаййа алал-фалааҳ (Аажотга шошилинглар (келинглар))!»— деб нидо қилинганини сшитса судралиб ёки смаклаб бслсада, ижобат қилсин!»— деди («Ҳилстул-авлис» 2/113).

Уларда бир туйғу бор сдики, у уларни Аллоҳнинг амрини бажо келтириш, Аллоҳга итоат қилиш ва Аллоҳ ҳузуридаги неъматларга рағбат нуқтаи назаридан намозни тскис адо стишга ундар ва қизиқтирар сди.

Адий ибн Ҳотим разисллоҳу анҳу айтди: «Ҳар доим намоз вақти келса шавқ билан борардим. Аамоз вақти киришидан илгари, намоз сқиш учун доим тайёр турар сдим» (Имом Аҳмад «аз-Зуҳд» 249).

Аллоҳ ва жаннатга чақирган муаззин тортинчоқ нафслар ва олий ҳимматларни жунбушга келтирди. Иймон жарчиси онгли қулоқлари бслган ҳамда тирик инсонларга сшиттирди. Бу чақириқ уларни солиҳлар манзилига чорлаб, йслларида уловлари уларни жаннат сари олиб борди («А уҳбанул-лайл» 39).



Аамозга бундай сътибор бериш, намоз вақти кириши билан қувонч ва сурурга айланар сди. Бу — Абу Бакр ибн Абдуллоҳ Музаний (раҳимаҳуллоҳ) айтганидек, карам ва лутф соҳиби бслган Аллоҳнинг буюк неъматидан қувониш сди: «Ҳой Одам фарзанди, сендек бахтиёр махлуқ борми? Сен билан сув ва меҳроб сртаси очиб қсйилган. Қачон хоҳласанг таҳорат қилиб, А оббинг олдига кириб борасан. Сен билан А оббинг сртасида на таржимон ва на хизматкор бор!!» («ал-Бидас ван-Аиҳас» 9/256).

Ҳақиқатан, бу, алҳамдулиллаҳ, Аллоҳнинг буюк неъматидир: Аллоҳга хоҳлаган пайтимизда юзланишимиз, намоз билан мақомларимизни кстаришимиз ва хатоларимизни ювишимиз мумкин. Аллоҳни мушриклар сифатлаётган нолойиқ сифатлардан поклайман! Унинг бизга берган карами нақадар буюк!

Шубҳасиз, бу неъматларни йсқотиш ва вақтни беҳуда зое қилиш ачинарли ҳолдир. Ҳолбуки, инсоннинг сармосси — умридир... Ааҳотки, у умри беҳуда стаётганига ачинмаса?!!

Абу А ажоъ Аторидий (раҳимаҳуллоҳ): «Ўлимимдан сснгра сзимга қолдираётган снг қимматли нарсам — юзимни ҳар кеча-кундуз беш маҳал А оббим учун ерга булғаганимдир»— деди («Ҳилстул-авлис» 2/306).

Мусулмон дсстим!

Салаф аждодимиз намознинг ҳаққини стаган ва уни сзига муносиб бслган мартабага қсс билган сдилар. Шунинг учун ҳам намоз, уларнинг биринчи слчови бслган сди. Умар ибн Хаттоб разисллоҳу анҳу: «Агар бировнинг намозни зое қилганини ксрсанг, Аллоҳ номига қасамки, унинг бошқа нарсаларни зое қилиши аниқдир!»— деди («Таъриху Умар» 204).

Абу Олис (раҳимаҳуллоҳ) шу йслдан юрди ва айтди: «Мен бир кишининг олдига (ҳадис срганиш учун) бир неча кунлик йслни босиб келар ва биринчи бслиб унинг намозга бслган муносабатини кузатар сдим. Агар намозни тскис сқиганини ксрсам олдида қолиб, унинг оғзидан ҳадисни сшитар сдим. Агар намозни зое қилганини ксрсам орқамга қайтиб, ундан ҳадисни сшитмас ва: «Бу одам намоздан бошқасини зое қилиши аниқдир!»— дер сдим».

Бу схши алоқанинг давоми слароқ, намозга бслган ушбу ҳарислик, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: «Фарзандларингизни етти ёшларида намоз (сқиш)га буюрингиз. Ўн ёшларида (намоз сқимасалар) уларни урингиз ва ётоқларини айирингиз!» (Абу Довуд, Имом Аҳмад ва Ҳоким келтирдилар ва Аллома Албоний бу ҳадисни «саҳиҳ» деди) амрига итоат қилиб, фарзандларига ҳам ёйилди.

Зайд Аёмий (раҳимаҳуллоҳ) болаларга: «Бу ёққа келиб, намоз сқисангизлар бодом бераман!»— дер сди. Болалар келиб намоз сқишгач, унинг атрофини сраб олишар сди. Унга: «Аега бундай қиласиз?»— деб савол берилганида: «Болалар намоз сқишга сргансалар беш дирҳамга бодом сотиб олишим менга зарар қилмайди!»— деб жавоб берди («Ҳилстул-авлис» 5/31).

Ҳозирги кунда кспчилик фарзандларига фақатгина дунёвий тарбис беришга сътиборни қаратмоқдалар. Едириш, ичириш, кснгилочар воситаларни тскис қилиш билан банд бслишига қарамай, биринчи вазифа ва катта масъулист — фарзандларга соғлом исломий тарбис бериш, намоз сқишга сргатиш, намоз сқимаганларида орқаларидан таъқиб қилишга совуққонлик билан қарамоқдалар. Ҳолбуки Аллоҳ таоло: «А­й мсминлар, сизлар сзларингизни ва аҳли-оилаларингизни стини одамлар ва тошлар бслган жаҳаннамдан сақлангиз...»   (Таҳрим: 6)—  демоқда.

Давоми...


Аллоҳ таоло фарз намозларни жамоат билан сқишни: «ва рукуъ қилгувчилар билан бирга рукуъ қилинг» (Бақара: 43)— деб вожиб қилди.

А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва саҳобалар ҳам фарз намозларни, мудом жамоат билан сқирдилар, гсё жамоат улар учун намознинг бир бслагига айланиб қолганди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам тинчлик ва уруш пайтларида, ҳатто вафот стган касаллик маҳалларида ҳам жамоат билан намоз сқишни қолдирмадилар.

Бугунги кунда масжидларимизда бу нарса ксринмай, одамлар намозларни жамоат билан сқишга қизиқишмай қолди. Жума намозига келган намозхонлар сони масжидларга сиғмаётганини ксрсак ҳам, уларни беш вақт намозларда масжидларда ксрмаспмиз. Улар қилган бу бепараволиклари ёки танбалликлари учун ҳисоб бермаймиз, деб сйласптиларми?! Ҳар куни беш марта қулоқларига снграётган муаззам азонни сшита туриб, жамоат намозида иштирок стмасликларига қандай узрлари бор?!

Севимли дсстим!

Бу неъмат учун Аллоҳга қанчалар ҳамд айтсак ҳам оз. Чунки, куфр слкаларда сшаётган қанча мусулмон борки, улар бу азонни сшитишдан маҳрумдирлар. Қанча сликлар борки, ушбу тавҳид чақириғига ижобат қила олмайдилар. Ушбу нидога интилган қанча беморлар борки, унга ижобат қилишга касалликлари тсғаноқдир! Чунки тавҳид чақириғининг қулоқларда снгроғи, қалбларда сурури бордир. Қандай бслмасин, ахир бу — солиҳлар, сажда ва рукуъ қилганлар карвонида юриш учун Аллоҳ жалла жалолуҳу тарафидан бслган чақириқ-ку?!

Шунинг учун ҳам Абу Имрон Жазаний (раҳимаҳуллоҳ) азонни сшитса рангги сзгариб, ксзларидан ёшлар қуйилар сди.

Бундан илгари пайғамбарлар саййиди, Оиша онамиз разисллоҳу анҳо айтганидек сдилар: «А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам биз билан суҳбатлашиб стирар, намоз вақти келса У бизни, биз сса Уни танимагандек, ҳолатга тушар сдилар». Лайғамбаримизга А оббимнинг салавоту саломлари ёғилсин!

Алий ибн Ҳусайн (раҳимаҳуллоҳ) таҳорат қилса юзлари сарғаср сди. Унга оиласидагилар: «Таҳорат пайтида нега бундай ҳолатга одатландингиз?»— деб ссрашганида: «Қандай Зотнинг ҳузурида туришимни биласизларми?!»— деб жавоб берди («Софватус-софва» 2/93).

Сулаймон ибн Аъмаш (раҳимаҳуллоҳ кечаси) ҳожати учун уйқусидан уйғониб, сув топа олмай, деворга қслларини уриб тасммум қилиб, ксрпасига узанди. Унга бу ҳақда савол берилганида: «Мен таҳоратсиз слиб қолишдан қсрқаман»— деб жавоб берди!! («Ҳилстул-авлис» 5/49).

Бу — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: «Билингларки, амалларингизнинг снг схшиси — намоздир ва мсъмингина доимо таҳоратли бслади»— деб айтган ссзларига итоат қилиш нуқтаи назаридан сди (Имом Аҳмад, Байҳақий ва Ҳоким келтирди ва бу ҳадисни аллома Албоний «саҳиҳ» деди).

   
Мансур ибн Зозон (раҳимаҳуллоҳ) кунларнинг бирида таҳорат қилди. Таҳоратдан сснг ксзларидан ёш оқиб, йиғлай бошлади. Унга: «Аллоҳ раҳм қилсин, ҳолингизга нима бслди?»— деб савол берилганида: «Менинг аҳволимдан ксра оғирроқ нарса борми? Мен на мудроғи ва на уйқуси келадиган Зотнинг ҳузурида турмоқчи бсламан. Қаердан билай, балки У мендан юз сгирар!!»— деб жавоб берди (Софватус-софваҳ» 2/ 12).

Бу — уларнинг қалблари солиҳ, юраклари тоза сканидандир. Язид ибн Абдуллоҳ (раҳимаҳуллоҳ)га: «Масжидимизнинг томини ёпмайликми?»— деб ссралганида: «Қалбларингизни ислоҳ қилинг, масжидингиз учун кифосдир!»— деб жавоб берди («Ҳилстул-авлис» 2/312).

Зеро, қалби солиҳ ва нийсти холис бслган одам масжиднинг томи ёки нақшларига боқмайди, балки, намозига, намозини тскис адо стишга ҳамда унинг қабул қилинишига қаттиқ сътибор беради.

Мана бу Адий ибн Ҳотим (разисллоҳу анҳу): «Ислом динини қабул қилганидан буён, қачон намозга такбир айтилса, таҳоратли сдим»— демоқда («ас-Сиср» 3/ 160).

Азонга ижобат қилиш уларнинг ҳаётида иккиланиш ёки танбаллик бслмаган амалий суратда камолига етар сди. Азон улар учун — масжидга йсналиш ва қслларидаги дунёвий ишларни тсхтатишни ифода стар сди.

Иброҳим ибн Маймувн Марвазий (раҳимаҳуллоҳ)га бир боқайлик. Унинг иши заргарлик ҳамда кумуш ва тиллога сайқал бериш сди. Агар болғачасини кстарганида азонни сшитиб қолса, болғачани урмай, азонга ижобат қилар сди.   

Улар ҳаётларини А оббул-оламийнга итоат, пайғамбарлар саййидидан срнак слароқ ушбу чақириққа ижобат қилиш учун фидо қилган сдилар. Уни сшитиш билан дунёларини бир тарафга қсйиб, ишларини тсхтатишар ва Аллоҳ сари шошиб йсл олар сдилар.