Shifo ul-ilal. Alixonto'ra Sog'uniy

AbdulAziz 08 Aprel 2009, 08:54:17

Shifo ul-ilal

Muallif: Alixonto'ra Sog'uniy
Hajmi: 366 Kb
Fayl tipi: pdf, zip

Saqlab olish
Online o'qish

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:05:49

Алихонтсра СОҒУАИЙ

ШИФО УЛ-ИЛАЛ

«Шарқ юлдузи» журнали
1996 йил, 6-сон

Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм

Ссз боши

Қслингиздаги ушбу «Шифо ул-илал» (Дардлар давоси) деган рисолани 1937 йил июн ойларида отамиз Алихонтсра Соғуний Шарқий Туркистоннинг Ғулжа шаҳрида золимлардан қочиб, Кунас тоғларида Тойошув, Қсйошув деган ерларда қирғиз биродарлари орасида ёзганлар.
Отамиз 1885 йил 21 март, шанба куни Тсқмоқ шаҳрида маърифатчилар оиласида туғилганлар. Асли юртлари Андижон, Хстанариқ маҳалласи тсраларидандурлар.

Муножот

Тангриси схши нидо бслса ризо
Яхшиликлар барчасин қилди Муҳаммад Мустафо
Ай ото, сизга муборак, қсшилур юз минг шараф
Ал учун қолдирдингиз таърих Муҳаммад Мустафо
Мусссар қилди ёзмоққа таърих Аҳмадни
Шукрким ул тангрига бслсин, сратгандур олий Муҳаммадни
Шараф бслсин Муҳаммадга, олиб келган бу қутлуғ йсл муборакни
Дилинг ксрсин жаҳолатдан қутқарган нури покни
Ксрурсан унда шижоат ҳам суббот бирлан матонатни
Ксрурди Қуръон ҳақиқат йсо кафолатни
Ҳимост қил бслсанг уммат, сқиб срган Муҳаммадни
Дуо қилсанг таърих ёзган Соғунийга
Бизни ссла зурриёти Боқирғонни.

Асилхон АЛИХОАТЎА А сғли

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:11:01

ШИФО УЛ-ИЛАЛ

Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм

Ай фарзанди азиз, билгинким, илм икки турли бслур. Бириси дин илмидур, иккинчиси тан илмидур. Агар киши дин илмини билмаса, иймон, охиратга зиён бслур, тан илмини билмаса, турмуш-тирикчилик роҳати бузилур. Дин илми деб, мусулмончиликка лозим бслган шариат илмини айтилур. Тан илми деб, тан-соғлиқни сақлайдурғон тиб илми дейилур. Дин илмини билмак, сқимоқ ҳар бир мусулмонга қандай фарз бслса, тиб илмини билмак ҳам шундоқ фарздир, Агар бир шаҳарда, иймон, ислом-мусулмончиликни сқитиб билдирадурғон уламо бслмаса ва иссиқ, совуқни айириб, оғриқ, касални ажратиб турадурғон ҳукамо бслмаса, шариатимиз буйруғи буйича ундоқ шаҳарда ҳеч бир мусулмон одамнинг туриши дуруст бслмайдур.

Бу очиқ масаладур. Шунинг учун мусулмонларга ёдгор булурлуқ бу тсғрида бир неча асар китобчалар ёзмоқ ва ҳам шу илмдан сқитиб, бир неча ислом болаларини тарбист қилмоқ, фалокатда қолғон миллатим учун муҳим хизматларда бслмоқ кснглимдаги биринчи орзу-тилакларимдан бслса ҳам бу кунги чоғлиқ мусссар бслмади. Бундан кейин бсларму деган умидим бор. Анди ҳаммасини қилолмасам ҳам ҳаммасидан қуруқ қолмай деб, сз фарзандларим учун ушбу диёрда, съни Ила ва Ғулжа Туркистон, Фарғона мусулмонлари ичинда кспроқ бсладурғон иллат-касалларни баён қилиб, шуни шифо-даволарини ёздим, лекин бу варақ юзига ёзган ссзларим сзим 25—30 йиллар шу илм ичинда хизмат қилиб, ксзим бирла ксриб, қслим бирла ишлаб тажриба қилгонларимдур. Агар фарзандларимиздин қайсилари ақл-фаросатли бслиб зийраклик бирла ушбу сузларни сз урнида ишлатса, бошқа жоҳил табибларга хожатлари тушмас, деб сйлайман. Ҳар бир касбларда агар киши хато қилса, зарари молга етар, агар тиб илмида хато қилса, жонга етар.

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:12:33

ФАСЛ

Билмак керакким, кишининг мижози тсрт турлик: қуруқ-иссиқ, ҳсл-иссиқ, қуруқ-совуқ, ҳсл-совуқ. Яна иксонда тсрт турлик суюқ модда бслур, биринчи сафро, иккинчиси савдо, учинчиси балғам, тсртинчиси қон. Киши томоқни еганда, оғиз бсғиздан стиб, меъдага тушар. Меъда таомни сиқиб, сзиб ҳазм қилганда тилипи ичакка стиб, унда ҳам кераклик нарсалари олиниб, кераксиз нарсалари ташқарига чиқарилур. Меъдада қолғон соф қувватлик суви меъда бирла жигар орасидаги масориқа деган меъда томирлари орқали меъдадан жигарга қуйилур. Бунда қайнаб, қонга айланур. Устига чиққан ксниги сафро бслур. Чет ёқага чиққан қасмоқлари балғам бслур, остига тушган қуйқумлари савдо бслур. Мусаффо — тозаси қон бслур. Бу қон жигардин юракка стиб, ундан спкага стиб, спкага кирган ҳаво бирла тозаланиб, сна юракка стиб, юрак томирлари орқали бутун баданга тарқаб, мундин бадан тарбист олиб турадур. Инсоннинг умри бсйинча қон узилмай, шу тартибла юриб турадур. Мана буни қон айланиш, деб айтилур.

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:14:33

ФАСЛ

Сафро туркийда ст жойи, жигарга осилган ст халтасида бслур. Савдонинг жойи қоратолда бслур. Балғамнинг жойи упкада бслур. Қон бслса ҳамма бадандадур, Агар бир тола тукнинг тагига қон етмай қолса, унга заҳмат етар, мана снди бу тсрт суюқ моддалар сз лойиқ жойинда турса, тан соғ бслур. Агар сз чекида турмай, ортиқ ё кам бслса, иллат-дардлар шундин пайдо бслур. Бу моддаларнинг ортиқ-кам бслиши, ғизодин1 бслур. Демак, ҳар бир иллат-касалларнинг боши биринчи сабаби емак, ичмак тартибсизлигидан бслур. Буни схши билмак керакки, ғизо тартибини схши сақлаган киши умр бсйича касал-бетоб бслмаслиги мумкиндир.

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:15:55

ФАСЛ

Сафро қуруқ-иссиқ, савдо — қуруқ-совуқ, қон — ҳсл-иссиқ, балғам — ҳсл-совуқ. Анди ҳар бир иллат кспроқ ушбу моддаларнинг инсон баданида сз мслжал-меъёридин ортуқ бслиб кетганлигидан пайдо бслур. Қон мижоз бслган кишининг аломати: тани — стлик, юзлари қизил, тслиқ бетлик, хушфеъл, хушқилиқ, кунгли қувончоқ бслур. Юраги қенг, сзи баҳодирсифат, тани қувватли бслур, Сафро мижоз одамнинг белгиси кспинча буғдой рангли, юзи стсиз, сзи қотмол, юраги тор, зардаси тез, слтириб-туриши енгил, жонсаракроқ бслур. Савдо мижознинг аломати — ранги-рсйи қорамтир, баъзиси темирқаро, гоҳ бириси тол рангида. Юзи гсштсиз, сзи қотмол, ориқ, бадхсй, бадфеъл, қсрқоқ бслур. Балғам мижозли одамнинг белгиси — кспинча оқ тусли, юзлари лсппи, стли, танлари юмшоқ, уйқуси ксп, слтириб-туриши оғир, ғамемас, сзи қсрқмас бслур, қорни катта, семиз одамлар ҳаммаси балғам мижозли бслурлар.

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:17:22

Фасл.

Қуруқ-иссиқ икки турли бслур. Сафроли қуруқ-иссиқ, сафросиз қуруқ-иссиқ. Агар бир одам сафроли қуруқ-иссиқдан оғриган бслса, аломати шулки, томири илдам ҳам ингичка солур. Юз, ксз оқлари сарғимтир, оғзининг таъми срмандек тахир бслур. Чанқоғи ксп, иситмаси сткир, баданлари, оғиз-бурун, тил-томоқлари қуруқшаб турур. Бунинг устига сийдити сариқ булиб, кснгли айниб, оз-ксп сафро ёндириб (қустуриб) турса, бу оғриқнинг албатта сафродан бслгонлигига ҳеч бир шак-гумон қилмаслик керак. Агар сафросиз қуруқ-иссиқ бслса, оғизнинг тахирлиги, юз-ксзнинг сариқлиги, кснгли айниб, сафро ёндиришлиги бслмайдур. Бошқа аломатлари бслур.

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:19:31

Фасл.

Ҳсл-совуқ ҳак икки турли бслур. Балғамли ҳсл-совуқ, балғамсиз ҳсл-совуқ. Агар бир киши балғамли ҳсл-совуқдан оғриса, аломати шулким, томирлари йсғонроқ бслиб, ақрин (секин-секин) юмшоқроқ, бсшроқ солур. Ташналик, оғзи бемаза бслмас, оғзи-бурни сувланиб турур. Ксз-қовоқлари шишмол бслур. Уйқуси ксп, иситмаси бсш, пешоби оқ, баданлари оғир бслур. Агар балғамсиз ҳсл-совуқ бслса, оғиз-бурни куп сувланмас, юз-ксзи қовоқлари кспчиб, шишмол бслмас. Бошқа аломати срнида бслур. Агар бир киши қон куплигидан оғриған бслса, аломати шулки, томири йсғон бслиб, тслиқ бслиб, ҳам илдам, ҳам юқорига сачраб, қаттиқ тез солур. Юз-ксзлари, оғиз-дудоқлари қизил бслур. Айниқса, тил уч четлари ортиқроқ қизил булур. Оғзи қон тамланиб, жигар маза бериб турар. Боши, ксзлари, қовоқлари, бутун баданлари оғирлашиб, музгак босиб турар, қсл томирлари, чекка томирлари кукариб, ирғиб чиқиб турар. Иситмаси қаттиқ бслиб, сзи терлаб турар. Лешоби қизил бслур. Агар киши қуруқ-совуқдин оғриса, аломати шулки, томири ингичка бслиб, кси юқори кстарилмай остинроқ солур. Лекин уриб турған томирға қул босиб турса, қаттиқроқ уринур. Оғиз-бурни, юз-ксзлари, бошқа баданлари қуруқшаб турар. Уйқуси оз бслиб, фикр-хаёлида ҳар турли қарама-қарши сй ксп бслур. Орқа пешоби қорамтир келур. Иситмаси бсш булур.

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:20:58

Фасл.

Оғриқ юқорида айтилган 4 модда, съни, сафро, савдо, балғам, қон — шуларнинг бирида бирови кспайиб кетганликдан бслса, бу вақтда танқис қилмоқ лозим бслур. Танқис деб ошуқча моддани дори билан бадандин чиқазмакни айтилур. Агар моддасиз бслса таъдил кифос қилур. Таъдил деб, мижозни сз ҳолига ёндириб, тузатмакни айтилур. Масалан, совуқ бслса, иссиқлик қилур, Иссиқлик бслса, совуклик қилур. Қуруқ бслса, ичидин-тошидин ҳсл нарсалар бирла даво қилур. Мана шуни таъдил дейилур.

Qayd etilgan

ossiyobinti 02 Mart 2010, 10:23:14

Фасл.

Танқис уч нарса бирла бслур. Биринчиси сургу қилмоқ, иккинчиси қустурмоқ, учинчиси қон олмоқ. Қиш кунлари сургу қилмоқ схшироқдур. Сабабки, иллат пастроқдаги ичакларга сқинроқ бслур. Буни сургу билан чиқазмоқ осонроқдур. Азги иссиқ кунларда иллат моддаси юқори тарафларга, меъда устига срлар. Буни ёндириб (қусуб) ташламоқ енгилроқ бслур. Буни схши билмак керакки, дунёдаги борлиқ нарсанинг бир сабаби бордир. Сабабсиз ҳеч нарса бор бслмас. Оллоҳ таоло бу жаҳондаги ҳар нарсани бир неча сабабларга боғлагандур. Бандаларни ҳар ишнинг сабабини излашга буюрадур. Ҳар ишни сабабларини билиб, текшириб ишлашга, сабабли қилғондин кейин шифосини Худодин ссрашга амр қиладур. Сабабсиз бир ишни вужудга чиқармоқлик қудрати одат булмабдур. Шунинг учун бемор киши дарднинг сабабини қилмай, Худодин шифо ссраб қараб турса, шариат олдида гуноҳкор бслур. Худо ҳузурида ссроққа қолур. Дунё майдонида сшагувчи киши, хоҳи анбиё, хоҳи авлиё ҳамма сабабга ҳожатдур. Бир ишни сабабларини қилиб, қолганига таваккал қилсун, бслмаса Худо таолонинг бу дунёга қсйғон низом-қонуниға қаршилик қилғон бсладур. Васист: «Бу дунёда ҳеч нарса тан-соғлиққа етмас», «Тан-соғлиқдан улуғ давлат йсқдир». Агар кишининг тани соғ бслмаса, тсққиз қават ксрпа-тсшакда, олтин тахт устида ётса, ундан не фойда бс-лур. Бу дунёнинг роҳати, охиратнинг давлати барчаси тан-соғлиққа боғлиқдур. Буни ҳар қандоқ киши ҳам билса керак. Шундай бслса ҳам билиб туриб, бу улуғ неъматнинг қадрига етмаслик, тан-соғлиқнинг йслини тутмаслик, сз жонига хиёнат қилмоқликдур. Оллоҳ таоло одам фарзандларидин икки тоифани жаҳон халқи учун улуғ неъмат қилиб сратди. Бирлари пайғамбар анбиёлар, иккинчиси ҳукамолар.

Qayd etilgan