4. Ҳазрати Ҳафса (р.а.).
Ҳазрати Ҳафса Ҳазрати Умарнинг қизлари. А­рлари Бадр жангида шаҳид бслгач, Ҳазрати Умар уни Ҳазрати Абу Бакрга никоҳлашни истаган Абу Бакр жавоб бермаган сдилар. Ҳазрати Усмонга таклиф қилганда улар ҳам ҳозирча уйланиш нистим йсқ дегандилар.

Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.) сса:
- "Ҳафсани Усмондан хайрлироқ бириси сз никоҳига олади, Усмон сса Ҳафсадан хайрлироқ бир аёлга уйланади" дедилар. Аатижада Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.) Ҳафсага, Ҳазрати Усмон сса Лайғамбаримизнинг қизлари Умму Гулсумга уйландилар. Шу тариқа Ҳазрати Умар билан ҳам қариндошлик риштаси боғланди.

Ҳазрати Ҳафса сқишни, ёзишни биладиган зеҳнли ва билимли бир аёл сди. Исломий тарбисда ва билдиришда хизматлари катта сди. Ҳазрати Абу Бакр замонида жамланган Қуръони Каримнинг биргина нусхаси Ҳазрати Умар тарафидан Ҳафсага берилган сди. Ҳазрати Умар халифалиги даврида айниқса аёллар билан боғлиқ масалаларда Ҳафсага мурожаат қилар сдилар.

Ҳафса онамиз ҳижрий 41 йилда 60 ёшларида вафот стганлар. Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.)дан 60 тача ҳадис ривост қилганлар.

5. Ҳузайма қизи Зайнаб (р.а.).
А­рлари Бадр жангида шаҳид бслган Зайнаб (р.а.)нинг сзлари ҳам бу жангда срадорларга ёрдам берар, сраларни боғлар сдилар. А­рлари шаҳид бслгандан кейин ҳам бу хизматни тсхтатмадилар.
А асулуллоҳ (с.а.в.) Зайнабнинг сабрини, саботини ва Аллоҳ йслидаги жиҳодини ксриб, ҳеч кими бслмагани учун, ҳимосга олиш мақсадида унга уйландилар. Бу пайтда Зайнаб онамиз олтмиш ёшда сдилар. А асулуллоҳ билан уч ой ёки саккиз ой бирга бслганлар. А асулуллоҳдан аввал вафот стган илк аёли Ҳазрати Ҳадича, иккинчи аёли сса Ҳузайма қизи Зайнабдир. Зайнаб онамиз жуда хайрсевар ва йсқсилларни севувчи инсон сдилар. Шунинг учун "Уммул Масокин" (Мискинлар онаси) дейиларди.

6. Жоҳшни қизи Зайнаб (р.а.).
Зайнаб (р.а.) Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.)нинг аммаларини қизларидир. Зайнаб аввал Зайд ибн Хорисога турмушга чиққан сдилар. Кейин Зайд Зайнаб (р.а.) билан ажрашгач, А асулуллоҳ (с.а.в.) сз никоҳларига олдилар.

Зайнаб (р.а.) авваллари қул бслган Зайдга турмушга чиқишни хоҳламайдилар. Чунки асллик борасида уни сзига тенг ксрмаган сдилар. Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) сса бу тушунчани йсқотиш ва инсонларни тенг сканлигини исботлаш учун бу никоҳни истаган сдилар. Зеро, Зайд комил мусулмон сди. Лекин Зайд билан Зайнабнинг турмуши узоқ давом стмади.

Жоҳилист даврида арабларда бола асраш одати бор сди. Агар асранди бола аёли билан ажрашса, отаси у аёлга уйлана олмас сди. Зайд ибн Хориса сса Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.)нинг асранди фарзандлари сди. Зайдни "Муҳаммаднинг сғли" дер сдилар.

Бу жоҳилист одатини йсқолиши учун Жаноби Ҳақ Лайғамбар (с.а.в.)нинг Зайнабга уйланишини мақсад қилди. А асулуллоҳ мунофиқларни "Муҳаммад сғлининг аёлига уйланди" дейишларидан чсчир сдилар. Жаноби Ҳақ сса Лайғамбаримиз (с.а.в.)га Зайнабга уйланишни амр қилди.

"Бас, қачонки, Зайд ундан (съни Зайнабдан) ҳожатини адо қилгач (съни уни талоқ қилгач), Биз сизни унга уйлантирдик. Токи мсъминларга асранди болалари сз хотунларидан хожатини адо қилишгач (съни уларни талоқ қилишгач) уларнинг (хотинларига уйланишларида танглик бслмаслиги учун (шундай) қилдик). Ва Аллоҳнинг амри иродаси қилингувчи бслди" (Аҳзоб сураси, 37-ост).

Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.) Зайнаб онамизга уйланганларини Ислом душманлари танқид қилганди. Гсё А асулуллоҳ (с.а.в.) Зайнабга ошиқ бслган ва асранди сғли Зайддан ажраштириб, уни сзига никоҳлабди, дес бсхтон қилдилар. Бу билан жоҳилист одатига чек қсйиб, асранди бола олишда диний томондан ҳеч қандай қариндошлик риштаси йсқлигини ксрсатдилар. Агар Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Зайнабга уйланишни истаганларида аввал уйланар, уни Зайдга никоҳлаб бермас сдилар.

7. Хорис қизи Жувайрийс (р.а.).
Ҳазрати Жувайрийс Бани Мусталик раиси Хориснинг қизи сди. Мустолик сғиллари А асулуллоҳ (с.а.в.) билан урушиш учун тайёргарлик бошлаган сдилар. Бундан хабар топган А асулуллоҳ сртароқ ҳаракат қилдилар ва уларни тор-мор келтириб, бу жангда ксп слжа ва асирларни қслга туширган сдилар. Бу асирлар орасида Жувайрийс ҳам бор сди. Асир тақсимлашда у Собит ибн Қайсни ҳиссасига тушганди. Жувайрийс товон бериб, асирликдан қутулишни истаб, Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)дан ёрдам ссради. Ксплаб сркак ва аёлларнинг асир тушиши мустолик сғилларининг иззат нафсига тегди. Чунки улар аслзода сдилар.

Лайғамбаримиз бу қабиланинг иймон келтиришини истардилар. Товон тслаш А асулуллоҳ (с.а.в.)дан ёрдам ссраган Жувайрийсга Лайғамбаримиз шундай дедилар:
- Бундан ҳам хайрли бир нарса истайсанми?
- Аима скан у Аллоҳнинг А асули?
- Асирликдан қутулиш учун сенга керак бслган молни сен учун тслайман ва сени сз никоҳимга оламан.
- Майли мен розиман.
Жувайрийснинг отаси Хорис қизини асирликдан қутқариш учун Мадинага келган сди. Отаси келишдан олдин у турмуш қуриб асирликдан қутулган сди. Отаси унга сзи билан қайтишни таклиф қилса ҳам, Жувайрийс А асулуллоҳ (с.а.в.) билан қолишни лозим топди.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг Жувайрийсга уйланганини сшитган мусулмонлар:
- А асулуллоҳнинг сқинларини асир қилишимиз муносиб смас, - деб қслларидаги Бани мустолик асирларини ҳаммасини озод стдилар.
Ҳазрати Ойша (р.а.) шундай дедилар:
"А асулуллоҳ (с.а.в.) Жувайрийсга уйланиб, мустолик сғилларидан 100 оилани асирликдан қутқардилар. Мен сз қавмига қарши Жувайрийсдан хайрлироқ аёлни ксрмадим".
Аатижада мустолик сғиллари тезда исломни қабул қилдилар. Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг Жувайрийсга уйланишидан сиёсий мақсад ксзланган сди.
Жувайрийс (р.а.) ҳижрий 57 йилда вафот стдилар. Ибодатни севувчи ва хайрсевар бир аёл сдилар.

8. Ҳазрати Софис (р.а.).
Ҳазрати Софиснинг отаси сҳудий қабиласи Бани Аодирли Аср бошлиғи сди. Софиснинг сри Ҳайбар жангида слдирилган, Софис сса асир олинган сди.
А асулуллоҳ (с.а.в.) Софисни чақириб, шундай деган сдилар:
- сз динингда қолсанг, сени мажбурламаймиз. Лекин Аллоҳ ва Унинг А асулини танласанг, сени сз никоҳимга оламан.
Софис:
- Мен Аллоҳ ва Унинг А асулини танлайман деди. Кейин А асулуллоҳ унга уйландилар ва асирликдан қутулишини унга маҳр сифатида бердилар.
Бу никоҳдан ҳам сиёсий мақсад ксзланган сди. А­нг катта душман бслган бир қавм бошлиғининг қизига уйланиш билан уларга сулҳ ҳужуми қилган бслар сдилар.
Ҳазрати Софис ҳижрий 50 йилда вафот стганлар. 10 тача ҳадис ривост қилганлар. Боки қабристонига дафн қилинганлар.

9. Умму Салама (р.а.).
Умму Салама онамиз срлари билан бирга Исломни илк қабул қилган сдилар. Ҳабашистонга ҳижрат қилганлар. Асл исми Ҳинд сди. Ҳабашистонда Салама исмли бир қизлари туғилди. Шундан кейин Саламанинг онаси - Умму Салама дейилди. Кейин Мадинага кетиш учун Маккага қайтганлар, сри Мадинага кетгани ҳолда Умму Саламага рухсат бермаган сдилар. сзининг ва срининг мушрик оиласи билан Маккада узоқ вақт жанжанлашиб қолиб кетишга мажбур бсладилар. Умму Салама мусулмон бслганлиги туфайли боласи Саламанинг қслини синдириб, Мадинага кетмасин деб ксз остида сақладилар.
Умму Салама бир йил давомида ҳар тонг Абтоҳ тепалигига чиқиб, кечгача йиғлар сдилар. Бу хол баъзи сқинларини инсофга келтирди. Аатижада Умму Саламанинг Мадинага кетишига рухсат бердилар. Кейин Салама билан Мадинага кетдилар.
А­рлари Уҳуд жангида шаҳид бслгач, Умму Салама бева бслиб қолдилар.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) бу аёлни аҳволига ачиндилар ва унга никоҳни таклиф қилдилар. Умму Салама сса:
- Менинг ёшим анчага борган. Болаларим бор. Бундан ташқари сримга жуда боғланганман. А ашк қиламан, - деди. Кейин А асулуллоҳ:
- Мендан сен кексароқман. Болаларга келсак уларнинг сгаси Аллоҳдир. А ашкка келсак, сендан уни кетказиш учун Аллоҳга дуо қиламан, дедилар.
А асулуллоҳ (с.а.в.) уларнинг фикрларини қадрлар сдилар. Худайбис сулҳида Умра қилишдан олдин сҳромдан чиқмоқчи бслган Асҳобга қурбонлик ссйиб, соч текислатиб, сснг сҳромдан чиқишни тавсис қилганлар. Лайғамбаримиз ҳам буни қабул қилдилар. Буни ксрган Асҳобнинг ҳам сҳромдан чиқишдан бошқа чораси қолмаган сди.
Лайғамбаримиз аёлларининг ичида снг охирида вафот стган аёл Умму Саламадир. Ҳижрий 61 йилда вафот стганлар. Жами 378 ҳадис ривост қилганлар.

10. Умму Ҳабиба (р.а.).
Умму Ҳабиба Абу Суфённинг қизидир. Илк мусулмонлардан бслиб, сри Убайдуллоҳ ибн Чоҳил билан Ҳабашистонга ҳижрат қилган, жоҳилист даврида ҳамрга - ичкиликка мубтало бслган сри Ҳабашистонда ичкиликка ружу қсйиб, Христианликни қабул қилди. Умму Ҳабибани ҳам зсрлади. Лекин қаршилик қилди. А­ри Ҳабашистонда христиан бслиб слди.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Умму Ҳабибанинг сабот ва ихлосини тақдирлаб, Ҳабаш қироли Аажошийга хабар юборди ва Умму Ҳабибани сзига никоҳланишини истадилар. Аажоший ҳам уни Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)га никоҳлаб берди.
А асулуллоҳни Умму Ҳабибани никоҳига олиши ҳам Исломдаги саботи учун бир икром, ҳам Қурайшни бошлиғи бслган отаси Абу Суфённи юмшатиш учун бир тадбир сди.
Умму Ҳабиба А асулуллоҳга жуда боғлангандилар. Маккаликлар Худайбис сулҳини бузганларида Абу Суфён вазистни снглаш учун Мадинага келиб Умму Ҳабибанинг ёнига борди. Ерда Ҳазрати Лайғамбарнинг тсшаклари ёйилиб турган сди. Абу Суфён у ерга стирмоқчи бслганида Умму Ҳабиба уни йиғиштириб олди. Аимага бундай қилдинг?, деб ссраган отасига:
- Бу А асулуллоҳ (с.а.в.)нинг ётоғидир. Сен сса бир мушриксан, у ерга стирсанг, ифлос қиласан, деб жавоб бердилар.
Умму Ҳабиба (р.а.) ҳижрий сллик тсққизинчи йилда вафот қилганлар. Лайғамбаримиздан ксплаб ҳадислар ривост қилганлар.

11. Маймуна (р.а.).
Маймуна (р.а.) онамиз Лайғамбаримиз (с.а.в.)нинг вафот стган аёллари Ҳузайма қизи Зайнаб (р.а.) билан она бир опа-сингил сдилар.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Худайбис сулҳидан бир йил кейин умра учун Маккага келганларида, у ерда Маймунани никоҳларига олдилар. Бу пайтда Ҳазрати Маймуна 38 ёшида бева аёл сди. Лайғамбаримиз унга уйланиш баробарида Маккаликлар билан бслган риштани мустаҳкамлашни истар сдилар. Чунки араблар никоҳ қариндошлигини жуда қардлар сдилар.
Ҳазрати Маймуна (р.а.) ҳижрий 51 йилда вафот стганлар. А ивост стган ҳадислари бор.
Булар Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг пок завжаларидир. Ҳаётликларида буларни иккитаси вафот стган. Булардан ташқари иккита канизаклари бор сди. Булар Марис ва А айҳонадир. А асулуллоҳнинг (с.а.в.) Марисдан Иброҳим исмли сғли бслган сди.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) нима учун ксп аёлга уйландилар

Барча Лайғамбарлар жамистга истаган нарсаларини аввал сзлари амалга тадбиқ стиб, намуна бслишлари лозим сди.
Аввалги миллатларнинг кспчилигида ксп аёлга уйланиш бор сди. Қадимги Миср, Юнон, А им, Хитой, Бобил, Браҳман ва А­ронда ксп аёлга уйланиш шаръий сди.
Тавротда Довуд (а.с.)нинг ксп аёлга уйланганлиги зикр қилинади. Тавротга ксра, Сулаймон (а.с.)нинг етти юз аёли, уч юз канизаги бслган.
Инжилда ксп аёлга уйланишни ман қилган бир ҳукм йсқ. Қадимги христианлар орасида ксп аёлга уйланганлар бслганлиги тарихдан маълум.
Аввал ҳам айтганимиздай, Ислом чегарасиз амал қилинган, аёлларнинг азобланишига йсл очган ксп аёлга уйланишни тсрт билан чегаралади. Бирдан ксп аёлга уйланувчилар учун бир қатор масъулликлар бор. Зарурий ҳоллардан ташқари бир аёлга уйланишни тавсис стилган, бунинг адолатга мос сканлиги таъкидланган.
Баъзи ислом душманлари Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг ксп аёлга уйланишларини "хотинбозлик", "шаҳватпарастлик" каби даъволар билан изоҳлашган ҳаракат қилганлар. Ҳар нарсада инсонистга намуна бслган Лайғамбар (с.а.в.)имизга нисбатан бу ссзлар бсхтондир. Буларни мантиқсиз сканлигини Лайғамбаримизнинг (с.а.в.) ҳаётини срганган ҳамма билади.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) ёшликнинг снг қайноқ даври бслган 25 ёшларига қадар уйланмаган, аёлларни қслга олиш осон бслган жоҳилист даврида бу сътиборли ҳолат.
Ҳадича онамизга (р.а.) уйлангандан кейин бошқа аёл олмаган, вафот стганларидан сснг 53 ёшларида ксп аёлга уйланганлар.
Лайғамбарлик вазифасини бошлаган пайтларда Қурайшнинг катталари давойингдан воз кеч, дес Макканинг снг гсзал аёлига уйланишини таклиф қилганлар. Лайғамбаримиз сса: "Қуёшни снг қслимга, ойни сса чап қслимга берсангиз ҳам мақсадимга етмасдан туриб, бу даъводан воз кечмайман" деб қатъий ҳаракатни сртага қсйганлар.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) (астағфируллоҳ) хотинбоз бслганларида, сзидан 15 ёш катта ва айни пайтда бева бслган Ҳадича онамизга смас, ёш аёлларга уйланардилар.
А асулуллоҳнинг Ҳазрати Ойшадан бошқа уйланган ҳамма аёллари бева сди. Бокирага уйланишни жинсий томондан самарали бслишини билганларидан бошқаларига шуни тавсис стганлари ҳолда сзи нима учун беваларга уйландилар?
Жобир ибн Абдуллоҳ мушк анбар сепиб Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг ёнларига келгач, Лайғамбаримиз ундан:
- Уйландингми? - деб ссрадилар. Жобир:
- Ҳа, - дегач, А асулуллоҳ:
- Аёлинг бокирами, бевами? - дедилар. Жобир:
- Бева, - деб жавоб берди. Кейин А асулуллоҳ:
- Кошки бирга севишиб сйнашадиган, кулиб хурсандчилик қиладиганингиз - бокира бирисига уйлансанг сди - дедилар.
Агар Лайғамбаримиз шаҳватпараст бслганларида беваларга смас, бокираларга уйланар сдилар. Кимнинг ёш ва гсзал қизини истасалар жони билан рози бслар сди.
Лайғамбаримиз бирдан ксп аёлга ёш пайтларида смас, аёлга сҳтиёж бслмайдиган ёшларда уйланиб, айни пайтда бунинг орқасидан келадиган ҳар турли даъволарга олдиндан жавоб бериб қсйганлар.