Уй ишларида ёрдам беришлари

Ҳамма Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)га хизмат стиш учун югургани ҳолда шахсий ишларни сзлари қилишни севардилар. Қози Иёз Лайғамбаримизнинг (с.а.в.) уйдаги ишлари ҳақида шундай дейди: "Уйда рсзғор ишлари билан машғул бслар, сз кийимларини тозалаб, қсйини соғар, йиртиқларини смаб, оёқ кийимни таъмирлар, уйни супуриб, тусни ҳам сзлари боғлаб, емини берар, хизматчилар билан бирга овқат ер, улар билан хамир қорар, бозордан олганларини сзлари келтирардилар". Баъзилари сйлаганидай уй ишларида аёлларга ёрдам бериш, улар ташиган юкни учидан ушлаш сркакликка срашмайдиган бслганда сди, А асулуллоҳ (с.а.в.) ҳеч қачон бундай қилмас сдилар. Оила аъзоларига ёрдамлашиб ҳам қадр, ҳам оила аъзоларининг ҳурматига сга бслганлар.
Уй ишларида аёлларга ёрдамчи бслишни сркак учун ор деб ҳисобловчилар Ҳазрати Лайғамбарга (с.а.в.)нима дейдилар?
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг йслларидан бориш ҳар бир мусулмонга лозим бслгани ҳолда, уй ишларида суннатларига тескари ҳаракат қилишни ким, қандай ташвиқ қила олади?
Ундай бслса, хотин қули бслиш нима? Шахсистини ва иродасини аёлга топширган, аёлимнинг жаҳли чиқади деб қсрқадиган одамга айтилади. Аксинча, уйига боғлиқ бслган, оила ҳузурини ҳимос қилиш учун жон бериб ишлайдиган, оила аъзоларининг юкларини енгиллатиш учун уларга ёрдам берадиган, камтар кишилар ҳақиқий сркаклардир. Баъзи жойларда бслганидай уй ишларида аёлларга ёрдам бериш у ёқда турсин, сркак қилиши керак бслган ишларни ҳам аёлларга юклаб сзлари кеча-кундуз қаҳвахонада пинакка кетадиган кишиларнинг умуман сркаклик билан, инсонийлик билан алоқаси йсқ. Булар бир зсравон, боқиманда, дангаса бир зараркунанда холос.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг ҳаракатларини хотин қули деб ҳисоблаб камситиш -иймондан айрилиш демакдир.
Хулоса шуки, намуна бир оила бошлиғи бсла олиш Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг уй бошқарувини схши билиб, шунга ксра ҳаракат қилиш билангина бслади.

Аамунали ота

Умматини маънавий отаси ҳисобланган Ҳазрати Лайғамбар уйида ҳам снг гсзал ота намунаси бслганлар. Уйланиш ва бола-чақа сохиби бслишни ташвиқ қилганлар, болаларнинг тарбиссига кспроқ аҳамист берганлар.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг фарзандлари

А асулуллоҳнинг (с.а.в.)ни Ҳазрати Ҳадичадан (р.а.): икки сғил, тсрттаси қиз жами 6 фарзанди дунёга келган сди. Бундан ташқари Марисдан Иброҳим исмли бир сғиллари туғилган сди.
Ҳадича онамиз (р.а.)дан бслган илк сғилларини исми Қосим сди. Арабларнинг одобига ксра, ота илк сғлининг исми билан чақирилар сди. Шунинг учун Лайғамбаримизни (с.а.в.) Абул Қосим (Қосимнинг отаси) дейишарди. Аммо Иброҳим ҳали снди юра бошлаган пайтда вафот стган. Қосимдан кейин Зайнаб, А уқис, Умму Гулсум ва Фотималар дунёга келди. Фотима қизларининг снг кичиги сди. Лайғамбар (с.а.в.) иккинчи сғлларининг исми Абдуллоҳ сди. Бу бола "ат-Тоҳир", "ат-Тоййиб" лақаблари билан чақирилган.
А асулуллоҳнинг (с.а.в.) Ҳазрати Фотимадан (р.а.) ташқари ҳамма фарзандлари сзларидан олдин вафот стганлар. Ҳазрати Фотима (р.а.) Лайғамбаримиздан олти ой кейин риҳлат қилганлар.
Зайнаб холаси А обиснинг сғли Абул Асга, А уқис ва Умму Гулсум сса Ҳазрати Усмонга турмушга чиққанлар. Шунинг Ҳазрати Усмонга "зун-нурайн" (икки нур сгаси) дейилган (р.а.).
Ҳазрати Фотима (р.а.) сса Ҳазрати Алига (р.а.) турмушга чиққанлар. Лайғамбар (с.а.в.)нинг насллари Фотимадан (р.а.) туғилган неваралари Ҳазрати Ҳасан ва Ҳазрати Ҳусайн билан давом стган.
Марисдан туғилган Иброҳим сса 18 ойлик пайтида вафот стган. Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг уйларидабулардан ташқари Ҳазрати Али, Зайд ибн Хориса ва тез-тез келадиган Ҳазрати Ҳадича ва Умму Салама оналаримизнинг аввалги срларидан бслган фарзандлари бсларди.

Болаларни севишлари

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) болаларни жуда схши ксрганлар, болаларни тусларига миндириб, уларни беҳад севинтирардилар. Уларга салом берардилар.
Бир кун Холид ибн Саид исмли саҳоба (р.а.) кичик қизи билан пайғамбаримизни (с.а.в.) зиёрат қилишга келди. Қиз Ҳабашистонда туғилгани учун Лайғамбаримиз (с.а.в.) унга Ҳабаш тилида "Гсзал қиз" деб, ёнларига олганлар, қизим у билан сйнашиб, икки курак сусги орасидаги "Лайғамбарлик муҳри"ни сйнашга рухсат берганлар. сзларига ҳадс қилинган матони бу қизга берганлар. Лайғамбаримиз (с.а.в.) шундай деганлар:
"Аллоҳ кимларгадир болаларни севдиради, улар севсалар оловдан қутуладилар".
Лайғамбаримиз (с.а.в.) намоз сқиётган пайтларида йиғлаётган бола овози келса, бола ва онаси қайғу чекмасин, деб намозни қисқа қилардилар. А асулуллоҳ (с.а.в.) қслларидаги меваларни аввал болаларга бериб, уларни қучоқлаб спардилар. Бир куни болаларни қучоқларига олиб турган пайтларида бир бадавий келиб:
- Сиз болаларни шундай схши ксрасизми? Менинг сн неварам бор, ҳалигача биронтасини қучоғимга олмаганман? - деган сди. Кейин А асулуллоҳ (с.а.в.):
- Ундай бслса, Аллоҳ сени шафқат туйғусидан маҳрум қилибди, - дедилар.
Лайғамбаримиз (с.а.в.) Мадинага келганларида Ансор қизлари қарши олишга чиққанлар, севинч ва мақтов ифода стадиган қсшиқлар айтган сдилар. Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) бу болаларнинг бошларини силадилар ва ссрадилар:
- Сизлар мени схши ксрасизми? Ҳаммаси бир овоздан:
- Ҳа схши ксрамиз, - деганларида А асулуллоҳ (с.а.в.):
- Мен ҳам сизларни ҳаммаларингизни схши ксраман, - дедилар.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) фақат сз болаларини ва мусулмонларни болаларини смас, мусулмон бслмаган болаларни схши ксриб, улар билан қизиқар сдилар. Касал бслган бир сҳудийнинг боласини зиёрат қилганлари маълум.
Бир урушда иккита ҳарбий бслим орасида қолган бир неча бола слган сди. Кейин буни сшитган Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) жуда хафа бслганлар. Буни ксрган саҳобалар:
- А­й, Аллоҳни А асули? Аимага бунча хафа бсласиз? Ахир улар кофирларнинг болалари смасми? - дедилар.
- "Бу болалар Аллоҳга шерик қсшган кофирларнинг болалари бслса ҳам, сиздан схшидирлар. Диққат қилинглар, болаларни слдирманглар, болаларни асло слдирманглар. Ҳар туғилган бола Ислом хулқ-атвори билан туғилади".

Болаларнинг орқасидан ксзёш тскишлари

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Аллоҳнинг тақдирига доимо рози бслганлари шубҳасиз. сғиллари Қосим вафот стганида қайғуга ботиб, қабристонга олиб кетарканлар, Куайкиан тоғига қараб:
- А­й тоғ! Менинг срнимда сен бслганингда йиқилар сдинг, - деган сдилар.
Қизлари Зайнабни сз қсллари билан қабрга қсйдилар. Қабрга қссркан қайғули сдилар. Қабр ичида бироз тургандан кейин севиниб чиқдилар ва:
- Зайнабнинг заифлигини сйлаб, унга қабр азоби ва қабрнинг сиқишини енгиллатиши учун Аллоҳга дуо қилдим. У ҳам дуойимни қабул қилиб, енгиллатди, -дедилар.
Қизлари Умму Гулсумнинг жаноза намозини сқиган ва ксзлари ёшга тслиб қабрнинг бошига стирган сдилар. Қайғудан қабрга туша олмай, бошқасини туширган сдилар. сғли Иброҳим вафот стаётганда уни қучоғларига олиб, ксз ёши тска бошладилар. Абдураҳмон ибн Авф:
- Сиз ҳам йиғласпсизми, сй А асулуллоҳ? Бундай йиғлашни халққа сиз ман қилган сдингизку, - дегач, А асулуллоҳ:
- А­й Авф сғли! Бу бир марҳамат ифодасидир. Мен фақат унда бслмаган хислатларни санаб, слик учун бақириб-чақириб йиғлашни ман қилдим. А аҳм қилмаганга раҳм қилинмайди. Ксз йиғлайди, қалб ғам чекади, бир буюк А аббимизнинг рози бсладиган ссздан бошқасини айтмаймиз. А­й Иброҳим биз сендан айрилганимизга жуда хафамиз.
Иброҳим менинг сғлимдир. У кскрак смадиган чоғида слган бир қсзиғочдир. Жаннатда унинг смизиклик муддатини тамомлаш учун икки она тайинланган.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) бола туғилар-туғилмас у билан қизиқар сдилар. Бир қулоғига азон, бир қулоғига иқомат сқирдилар. Уларга чиройли исм қссрдилар. Хурмо чайнаб, боланинг томоқларига суртар сдилар.
Лайғамбаримиз болаларни туғилганлиги ҳақида хабар олиб келувчиларга ҳадс берар сдилар. сғли Иброҳимнинг туғилганини айтган А офийга бир қул берган сдилар.

Етимларнинг отаси

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) етим бслиб катта бслган сдилар. Етимлик нима сканлигини ҳаммадан схши билардилар. Жаноби Ҳақ бу ҳақда ҳаммага шундай дейди:
"Бас, снди сиз ҳам етимга қаҳр қилманг!" (Ваз-зуҳа сураси, 9-ост).
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) доимо етимларга қанот ёзиб, уларни ҳимос қиладиганларга шу хабарни етказганлар:
"Ўзи ёки бировнинг етимини сстирганлар билан жаннат шу тариқа ёнма-ён бсламан", дес ксрсаткич муборак бармоқлари билан срта бармоқларини ёнма-ён келтирганлар.
Лайғамбаримизнинг (с.а.в.) етимга қандай шафқат ксрсатганларига доир мисол келтирамиз.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) муборак рамазон байрами куни сйнаб юрган болаларга дуч келдилар. Бурчакда ёлғиз сзи туриб йиғлаётган бир болани ксрдилар ва унинг ёнига бордилар. Ундан:
- Аимага йиғласпсан, сй бола? - деб ссрадилар. Бола шундай деди:
- Боринг ишингизни қилинг, тегманг менга. Отам А асулуллоҳ билан бир жангда шаҳид бслди. Бу байрам менинг кснглимга қувонч берадиган бир инсон топа олмадим.
Лайғамбаримиз унга:
- Мен сенга ота, Фотима сенга опа, Ойша сса сенга она бслишини истайсанми? -дедилар.
Аҳволни тушунган бола шундай жавоб берди:
- Кечирасиз сй А асулуллоҳ! Сизни танимабман.
А асулуллоҳ (с.а.в.) бу болани уйига олиб бордилар. Едириб-ичирдилар. Кийинтириб, озгина пул бердилар ва:
- Бор снди дсстларинг билан сйна, - дедилар. Уни қувончли ксрган дсстлари ссради:
- А­й бола, бу нима хол? Бироз олдин йиғлаб турган сдинг, ҳозир сса қувончлисан. Бола уларга шундай жавоб берди:
- Отамдан хайрли ота, онамдан устун она ксрдим.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг Ҳазрати Фотимадан туғилган иккита неваралари бор сди.
Ҳазрати Ҳасан (р.а.) Ҳижратни учинчи йилида рамазон ёки Шабон ойининг срталарида туғилган. Ҳазрати Ҳасан (р.а.) туғилганида А асулуллоҳ Ҳазрати Фотимани (р.а.) уйига келдилар ва "Менга сғлимни ксрсатинглар" дедилар. Ҳасан (р.а.) сариқ ҳирқага сралган сди. А асулуллоҳ (с.а.в.) уни қучоқларига олдилар. снг қулоғига азон, чап қулоғига иқомат сқидилар.
А асулуллоҳ: Унга нима деб исм қсйдинглар? - деб ссрадилар. Ҳарб деб исм қсйдим, дедилар Ҳазрати Али (р.а.). Лайғамбаримиз: (с.а.в.) Йсқ, унинг исми Ҳасан бслади, -дедилар.
Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Ҳазрати Ҳасаннинг томоғига юмшоқ хурмо суртдилар. Туғилганига етти кун бслгач, Ҳазрати Ҳасаннинг сочи олинди ва оғирлигича кумуш фақирларга тарқатилди. Бундан ташқари иккита қсчқор ссйиб, қурбонлик қилинди. Бу қурбонга ақиқа дейилишини ва шартларини аввал айтган сдик.
Ҳазрати Ҳасан Лайғамбаримизга (с.а.в.) жуда схшар сдилар. Отаси Ҳазрати Алини (р.а.) вафотидан кейин Халифа қилиб сайландилар. Лекин андиша қилиб халифаликни Ҳазрати Муовисга топширдилар. Ҳижрий 49 йилда вафот стдилар. Боки қабристонига дафн қилинди.
Ҳазрати Ҳусайн Ҳижратнинг тсртинчи йили шабон ойининг бешида туғилди. Туғилганига етти кун бслганда икки қсчқор қурбон қилинди. Сочи олиниб, унинг оғирлигича кумуш фақирларга тарқатилди. Ҳазрати Али уни ҳам исмини Ҳарб қсйган сди. А асулуллоҳ уни Ҳусайн деб сзгартирдилар. Ҳусайн еттинчи кунда суннат қилинди.
Ҳазрати Муовиснинг вафотидан кейин срнига сғли Язид стирди. Куфаликлар Язидга смас, ҳазрати Ҳусайнга (р.а.) байъат қилиш истагида сканликларини билдирдилар. Турли огоҳлантиришларга қарамасдан Ҳазрати Ҳусайн (р.а.) сқинларини олиб, Куфага юриш қилдилар. Бу тарихий ҳодисага тсхталмаймиз. Ҳазрати Ҳусайн даҳшатли Карбало фожеаси натижасида ҳижрий 61 йилда 10 муҳаррамда шаҳид бслдилар.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Ҳасан ва Ҳусайнни (р.а.) жуда схши ксрар сдилар. Уларга қараб:
- Аллоҳим! Мен буларни севаман. Сен ҳам буларни сев, - деб дуо қилардилар.
"Ҳасан ва Ҳусайн мен дунёдаги ҳидлаган икки гулимдир".
"Ҳасан ва Ҳусайнни севган мени севган, уларни ёқтирмаган сса мени ёқтирмаган бслур".
"Ҳасан ва Ҳусайн жаннатдаги ёшларнинг хсжайинларидир".
Ҳадиси шарифлардан англашилганидай, Лайғамбаримиз (с.а.в.) невараларини гулга схшатганлар ва бу гулларни ҳидлаганлар.
Бир кун бир зот Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг неваралари Ҳасанни елкаларига миндирганларини ксриб:
- А­й бола! Сен жуда гсзал миналадиган нарсага минибсан" дейишда сзини тис олмади. А асулуллоҳ (с.а.в.) ҳам унга гсзал жавоб бердилар:
- У ҳам (Ҳасан) жуда гсзал минувчидир.
Абу Қатода ҳикос қилади:
«Биз масжидда стирган сдик. А асулуллоҳ қизи Зайнабдан бслган невараси Умомани елкаларига миндириб келдилар. Аевараси елкасида бслгани ҳолда намоз сқидилар. А укуга борганларида уни ерга қсср, турганларида сса такрор елкаларига олар сдилар».
Лайғамбаримиз жамоатга имомлик қиларканлар ҳар руку, сажда ва қиёмда Умомани олиб жойига қсйганлари ҳам ривост қилинган.

Абдуллоҳ ибн Бурайда отасидан нақл қилади:
- А асулуллоҳ (с.а.в.) бизга Хутба сқидилар. Шу пайт Ҳасан ва Ҳусайн келди. Устларида қизғиш аёллар ксйлаги бор сди. Қоқилиб-суриниб келар сдилар. А асулуллоҳ минбардан тушиб уларни олиб ёнига чақирдилар ва шу остни сқидилар:
"Билингизки, албатта мол дунёларингиз ва бола-чақангиз фақат бир фитна-алдовдир, холос" (Анфол сураси, 28-ост).
Кейин шундай дедилар: "Буларни (қоқилиб-суриниб келаркан) ксргач чидай олмадим. «А асулуллоҳ (с.а.в.) вақти-вақти билан неваралари билан сйнар, улар Лайғамбаримизнинг (с.а.в.) олдиларида югуриб сйнашар, улар билан бирга чиқиб айланар, уларни севинтирар сдилар. Лайғамбаримиз (с.а.в.):
"Кичикларга иззатли бслмаган, катталарга ҳурматда бслмаганлар бизлардан смас" дедилар.
Болаларга қизиқиш ва улар билан сйнаш шахсистларини ривожланишида муҳим рол сйнайди. Бунга доир бир мисол. Ҳазрати Умар (р.а.)нинг ёнларига ҳокимларидан бири киради. Қараса, Ҳазрати Умар ётган, болалар сса унинг қорнини устида сйнаб стирибдилар. Ҳоким Ҳазрати Умар (р.а.)ни бу ҳолига ҳайрон қолгач, Ҳазрати Умар:
"Сен болалар билан нима қиласан?" - деб ссрадилар. Ҳоким:
"Ичкарига кирганим заҳоти чаплаб стирган гапини тсхтатади дебди. Кейин Ҳазрати Умар (р.а.):
"Болаларга марҳаматли бслмаган Уммати Муҳаммад (с.а.в.)га қандай марҳаматли бслади, - деб уни ҳокимликдан озод қилдилар".
Ҳазрати Умар (р.а.) ҳокимларга сша ердаги болаларга отиш, сузиш ва минишни сргатишни буюрганлар.

Болаларни ҳам жисмонан, ҳам руҳан соғлом бслишлари учун мувозанатни сақлаш керак. Бир тарафга бепарво бслиш бошқа томоннинг заиф бслишига сабаб бслади. Лайғамбаримиз (с.а.в.) бадан тарбиссига аҳамист берганлар, аввал айтганимиздай отиш, сузиш, югуриш, кураш каби спортларни ташвиқ қилганлар. Ҳазрати Ойша (р.а.) онамиз билан шахсан югурганлари ва А укона исмли бир паҳлавон билан кураш тушганлари маълум. Ҳазрати Лайғамбар бир кун жаноза бслган ерда стирардилар. Ҳазрати Ҳасан билан Ҳазрати Ҳусайн кураш туша бошладилар. Лайғамбаримиз кулиб:
- Ҳа, Ҳасан! Бир ксрай сени. Тут Ҳусайнни, - деб Ҳазрати Ҳасанни қсллаб-қувватладилар. Ҳазрати Али:
- А­й, А асулуллоҳ! Сиз Ҳусайнни қсллаб-қувватлашингиз керак смасми? Ҳасан катта-ку, - деди. А асулуллоҳ:
- Қара, Жаброил Ҳусайнга, Ҳа Ҳусайн! Сени бир ксрай, - деспти, дедилар.
Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.) сз бола ва неваралари каби бошқа болаларни севар, уларга Аллоҳни снг қийматли омонати сифатида қарардилар. Болалар билан қизиқишда дин фарқига қарамас сдилар.
Ҳазрати Анас (р.а.) ҳикос қилади:
Яҳудийлардан бир бола касал бслган сди. Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.) уни зиёрат қилишга бордилар. Бош томонига стирдилар ва:
- Мусулмон бсл, - дедилар. Бола отасига қаради. Отаси:
- Абул Қосимнинг айтганини қил, - дегач бола мусулмон бслди. Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.) шундай дуо қилиб, сринларидан турдилар:
"Аллоҳга ҳамд бслсинки, у менинг воситамда бу болани жаҳаннамдан қутқарди".