Мусулмон бслмаганлар билан турмуш қуриш

Динларнинг бир хил бслмаслиги турмуш қуришнинг тссиқларидан бири сди. Лекин христиан ёки сҳудий аёлга уйланиш мусулмон сркакларга ҳалол ҳисобланган. Қуръонда шундай дейилади:

"Бугун сизлар учун барча покиза нарсалар ҳалол қилинди. Китоб берилган кимсаларнинг таомлари сизлар учун ҳалолдир. Қачонки зино қилмай ва сширин сйнаш тутган маҳрларини бериб уйлансангиз, сизлар учун мсъминалар орасидан сзларини ҳаромдан сақлаган аёллар ва сизлардан илгари китоб берилган кимсалардан бслган, сзларини ҳаромдан сақлаган аёллар ҳам ҳалолдир. Кимки иймонидан қайтса, унинг қилган амали бехуда кетиши аниқдир ва у охиратда зиён ксргувчилар тоифасидандир" (Моида сураси, 5-ост).

Мужтаҳидларнинг кспчилиги христиан ёки сҳудий аёлларга уйланиш мумкин дейдилар. Талҳо ва Ҳазрати Усмон каби буюк саҳобалар ҳам шундай қилишган. Мусулмон аёлнинг христиан ёки сҳудий сркакларга турмушга чиқиши жоиз смас. Мусулмон сркак христиан ёки сҳудийга уйланиши мумкину нега мусулмон аёлни христиан ёки сҳудий сркакка турмушга чиқиши мумкин смас, деган савол туғилиши табиий. Мусулмон сркак христиан ёки сҳудий аёлни динига аралашмайди, Ҳазрати Мусо ва Ҳазрати Исони ҳурмат қилади. Бу тарафлар орасидаги муштаракликдир.

Бундан ташқари оила бошлиғи сркак бслгани учун болаларнинг мусулмон бслиши аниқроқ. Агар бир мусулмон аёл христиан ёки сҳудийга хотин бслса, ҳам сз диний ҳаётига, ҳам туғиладиган болаларнинг иймонига хавф туғдиради. Бу хол ҳар кимда ҳар хил бслса ҳам, умумий аҳвол шу. Ҳозирги пайтда мусулмон аёлларнинг христиан ёки сҳудий сркакларга турмушга чиқишлари мумкин, деган фикрни илгари сураётганлар ҳам топилади. Бироқ бундай фикрлар мантиққа зид ва шахсий мулоҳазаларгагина тасниб чиқарилган асосий бир хулосадир.

Ҳатто, мусулмон сркакларнинг христиан ёки сҳудий аёлларга уйланишлари ҳам схши ксз билан қаралмаган, бундай оиланинг ксп муаммолари аён бслган бир вақтда мусулмон аёлларнинг христиан ёки сҳудий сркакларга турмушга чиқишларини ҳимос қилиш умуман мантиқсиз бир ишдир.

Турмуш қуришнинг ҳуқуқий натижалари

Аикоҳдан кейин ср-хотин ва сқинлари сртасида бир қанча ҳуқуқий натижалар юзага келади...
1. А­р-хотин бир-биридан фойдаланиши, жинсий алоқа қилишлари мумкин бслади.
2. А­р-хотин сртасида оила қуриш йсли билан қариндошлик муносабати вужудга келади.
3. Аёл сри тайин қилган уйда стиришга мажбурдир.
4. А­ркакнинг зиммасида маҳр бериш ва рсзғорни таъминлаш бурчи бор. Оила аъзоларининг еб-ичишини, кийимини, билим олиш, даволаниш каби сҳтиёжларини таъминлаш срнинг вазифасидир.
5. Аикоҳдан сснг ср-хотин сртасида мерос ҳамда насаб ҳуқуқи юзага келади.
6. А­рга оила бошлиғи сифатида оила аъзоларини қсриқлаш, хотинга сса срининг шаръий истакларига итоат стиш мажбуристи тушади. Булардан ташқари ср-хотин сртасида бир қанча ахлоқий вазифалар, масъулистлар мавжудки, буларни кейинги бслимларимизда ксриб чиқамиз.

Кспхотинлилик

Исломга тош отувчилар учун асосий қуроллардан бири кспхотинлилик масаласидир. Исломга қарши кишилар аёлларни шу жиҳат орқали қсрқитспти. Ислом ақидасига ксра, гсё ҳамма бирдан кспхотинли бслади дегандай гап тарқатилмоқда.

Аввало айтиб стайликки, кспхотинлиликни ислом дини олиб келмаган. Юнон, А им, Бобил, Хитой ва А­ронда шартли ёки шартсиз бирдан ортиқ аёлга уйланиш мумкин сди. Тавротда Довуд (а.с.)нинг бир қанча аёлга уйланганлари айтилади. Яҳудийликда ҳам кспхотинлилик бор. Инжилда ҳам ксп аёлга уйланишни ман қиладиган ҳукм йсқ. Исломдан олдин Араб сриморолида сркак қанча хоҳласа, шунча аёлга уйлана оларди. Сон жиҳатидан чегара йсқ сди.

Ислом сса шундай уйланишга чек қсйди ва тсртдан ортиқ аёлга уйланмаслик ҳукмини келтирди. Бу ҳукм келгач, тсртдан ксп аёли бслган сркаклар бошқа аёллари билан ажрашганлар.
Ислом тсртта аёлга уйланишга рухсат берар скан, ср-хотинга адолатли шарт қсйган, адолат қилинмаса, биттаси билан чекланишга буюрган, аёлга уйланишнинг сзига хос шартлари, мажбуристлари бор.

"Агар етим қизларга адолат қила олмасликдан қсрқсангиз, сизлар учун никоҳи ҳалол бслган аёлларга иккита, учта, тсрттадан уйланаверинглар. А­нди агар (улар орасида) адолат қила олмасликдан қсрқсангиз, бир аёлга (уйланинг) ёки қсл остингиздаги чсри билан (кифосланинг). Мана шу жабру зулмга стиб кетмаслигингизга сқинроқ ишдир" (Аисо сураси, 3-ост).

Изоҳ: Уламолар мазкур остни қуйидагича тафсир қиладилар; шариат ҳукмига ота-онадан ажраб, етим бслиб қолган қизни қарамоғига олган одам у қизга уйланишга ҳаққи бор. Лекин одатда бундай ҳолларда кспинча қизнинг ҳаққи-маҳрини тсла-тскис қилиб бермай, арзон-гаров уйланиб олиш пайига тушилади. Шунинг учун Қуръон: "Етим қизларнинг ҳақини адо қила олмасликдан қсрқсангиз, сизлар учун никоҳи ҳалол бслган аёлларга иккита, учта, тсрттадан уйланаверинг", - деб рухсат беради ва дарҳол у хотинлар сртасида адолат қилиш шарт сканини таъкидлайди... (Қаранг: Қуръони Карим. 54, Аисо сураси. 3-ост, изоҳи билан. Таржима ва изоҳлар муаллифи: Алоуддин Мансур).

Юқорида ксринганидай, бирдан ортиқ аёлга уйланиш амр смас, маълум шартларга асосланган бир рухсатдир. Аммо аёлларга ҳар жиҳатдан адолатли бслиш шарт. Едириш-ичириш, кийинтириш, жинсий сқинлик, севги ва бошқа ишларнинг барида ҳар бирига теппа тенг бслмоқ лозим. Бу шартларга риос стиш ҳар бир йигит учун осон смас. Зотан, Қуръони Карим ҳам шундай сканлигини билдиради:

"Ҳар қанча уринсангизлар ҳам хотинларингиз сртасида адолат қилишга қодир бслмайсизлар. Бас, бутунлай (суйган хотинларингиз томонга) оғиб кетиб (кснгилсиз бслиб қолган хотинингизни муаллақа каби ташлаб қсйманг). (Изоҳ: Муаллақа — сри бирон сабаб билан бедарак кетган аёл. У срим бор, деса — сри йсқ, беваман, дейин, деса — сри талоқ бермай кетган).

Агар сзларингизни снглаб, Аллоҳдан қсрқсангизлар, албатта Аллоҳ мағфиратли, меҳрибон бслган зотдир" (Аисо сураси, 129-ост).

Идеал ва ҳақиқат. Шу билан бирга бирдан ксп аёлга уйланишни келтириб чиқадиган сабаблар ҳар қайси замонда ҳам топилади.

Уларни қуйидагича тартиблаш мумкин:
1. Аёлнинг жинсий ожизликка гирифтор бслиши.
2. Аёллик вазифасини бажаришга тссқинлик қиладиган касалликка чалиниши.
3. Аёлнинг туғмаслиги.
4. Аёл киши бир ойда сртача бир ҳафта ҳайз ксради. Туққандан кейин қирқ кун чилла ҳолида бслади. Бу пайтда жинсий алоқа қилиш ҳаромдир. Бундан ташқари, ҳомиладорликнинг сснгги пайтларида аёллик вазифасини тсла адо стилиши қийин. Ҳолбуки, баъзи сркаклар бу муддат ичида жинсий истакларига ҳоким бсла олмай, зинога дучор бслишлари мумкин.
5. Уруш бслиши ёки бошқа фалокатлар туфайли сркаклар сонининг камайиши ва аёлларнинг срсиз қолиши.

Аслида бирдан ксп хотин олишга арзирли сабаб бслмаса, бир аёл билан кифосланиш даркор. Исломнинг тавсисси ҳам шу. Зеро, ксп аёлга уйланиш ҳам сркак, ҳам аёл учун иқтисодий ва руҳий муаммоларни келтириб чиқариши маълум. Авваламбор ҳеч бир аёл срининг бошқа хотинга уйланишига осонликча рози бслмайди. Бу инсон табиатидаги бир ҳилқатдир. Ҳатто Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг баъзи аёллари орасида ҳам рашк қилишлар бслган.Бундан ташқари аёллар ва улардан вужудга келадиган кенг бир оиланинг сҳтиёжларини қондириш осон иш смас. Шунга қарамасдан, қонунларда ман қилингани ҳолда ксп аёлга уйланиш йсқ смас. Қолаверса, юқоридаги сабаблар баъзи вақтларда бирдан ксп аёлга уйланишга мажбурист туғдирмоқда.

Дунёга танилган машҳур руҳшунос Мазҳар Усмоннинг ксп аёл билан турмуш қуришга оид баъзи мулоҳазаларини айтиб стиш фойдадан ҳоли смас. Унинг фикрича, сркаклар асосан полигам, аёллар моногамдир. Тиббиёт мутахассиси, профессор, доктор Сади Ирмак ҳам бир неча йиллар олдин ушбу ҳақиқатни телевизорда сълон қилган сди. Устоз Мазҳар Усмоннинг фикрларига бир назар ташласак:

"Европада бир аёл билан сшайдиган қанча сркак бор? Инсоннинг табиатида ксп хотин олишга мойиллик бсла туриб, исвачлик Лрофессор Форелнинг айтганидай, Европадаги айримларнинг бунга қарши чиқишлари риёдан бошқа нарса смас".

Қонуний хотин сифатида оила ҳаётига аралашиш қаердаю бир сйнаш аҳволида қолиш қаёқда?! Аки чорасиз болаларга, ота-онасининг исмини ҳам билмайдиган, абадий ҳақоратга гирифтор бслган маъсум болаларга раҳми келмайдиган маданистга нима дейиш керак?!

... Онадслида сз уйларига фоҳиша олиб келиб маишат қиладиганлар, шаръий хотинларини суюқ аёқларга хизмат қилишга мажбурлайдиганлар ҳам оз смас.

Ҳар бир сркакнинг бир аёл билан стиши албатта орзу ҳисобланади. Аммо афсуски, ҳақиқат ҳамма вақт ҳам орзуга тсғри келмайди. Ксп аёлга уйланиш мажбурий смас, балки ғост маданий ва иффатли бир изндир. Ҳатто бу юксак бир фазилатимиздир. Ашларимиз амин бслсинларки, инсон маданист сшигидан тсрт хотин билан ҳам қсл тебратиб кириши мумкин.

Бугунги шаҳар ҳаёти ксп аёлга уйланишга мос смас. Дин рухсат берса ҳам урф-одатлар бунга тссиқ бсласпти. Истанбулда икки аёллни сркаклар бармоқ билан санарли.

Европада ксп аёлга уйланиш ман қилинган бслишига қарамасдан, ноқонуний аёл ва сйнашларнинг сони даҳшатли бир равишда кспаймоқда. Ааполеон бир жангдан кейин слганларни томоша қиларкан: "Бугунги йсқотилганларни бир карнавал оқшомида сртага келтирамиз" деган сди. Мазҳар Усмоннинг фикрича ксп аёлга уйланиш фоҳишаликни тсхтатади. Икки-уч аёлга сга бслган сркак нафсини фаҳш ишлардан бемалол тисди. Лолигом бслган Мсрмсн мазҳабига мансуб кимсалар орасида фоҳишалик, бошқа мазҳабларда бслган ҳамшаҳарларига нисбатан оз сканлигини кспчилик таъкидламоқда. Бундан ташқари ҳар Мсрмсн сркагига еттита бола тсғри келар скан. Ижтимоий касалликларнинг снг ёмони бслмиш фоҳишаликни камайтирадиган, туғилишни кспайтирадиган бундай урф-одатни бекор қилиш сринли ишми? Аввал ҳам такрорлаганимиз каби бу бир диний ва қонуний муассасадан иборат бслса, адолатсизлик бслмаса... Бунинг нимаси ёмон?!

Бир аёл турли сҳтиёжларини қондира олмаса, сркак киши фоҳишалар билан бслиб, турли бедаво касалликларга чалиниши бу касалликларни оиласидагиларга ҳам стказиши, сармоссини сса ҳаром-ҳариш ишларга сарфлаб юбориши мумкин.

Хулоса қилиб айтиш мумкинки, ксп аёлга уйланиш, керак пайтда, ажралиш ва барвақт уйланишлар мажбурист смас, балки шаръий бир ижозатдир. Булар шубҳасиз, фаҳш ишларнинг йслига тссиқ бсладиган ижтимоий қоидалардир. Фаҳш ишлар қанчалар "маданий" ва жозибадор бслмасин, маънавий ҳасталикларнинг, ижтимоий парокандаликларнинг снг буюгидир.

Аимага бирдан ксп ср смас?

Бир сркакни бир неча аёлга уйланиши мумкину нега бир аёлнинг бир қанча сри бслмайди? Бу саволга турли хил жавоб бериш мумкин. Турмуш қуришдан асосий мақсад соғлом авлод етиштириш скан, бир аёлнинг бир нечта сри бслса, боланинг кимга тегишли сканлигини билиб бслмайди. Бундан ташқари, аёл психологисси ксп сркакга турмушга чиқишга мос смас. Аёллар асосан моногомдир. Ҳайвонлар оламида ҳам аҳвол шу.

Бошқа бир жиҳати шуки, устига кундош олинишини истамаган аёллар никоҳ пайтда бу масалани шарт қилиб қсйиши мумкин. Бу шарт бузилса, у аёл ажралиш ҳуқуқига сга бслади. Оилали кишига турмушга чиқаётган аёл ҳам кундошидан хабардор бслиши, шунга рози бслмоғи лозим. А озилик бслмасдан ҳеч ким ҳеч ким билан турмуш қурмайди. Устига кундош олинишини истамайдиган аёл срига бор меҳру-муҳаббатини ксрсатиши, срида бошқа бир аёл қидириш сҳтиёжини туғдирмаслиги лозим. Акс ҳолда ё кундошга розилик беради ёки фаҳш сшикларнинг очилишига сабаб бслади.

Мусулмон бслган швеяислик бир хонимдан, устангизга кундош келса рози бсласизми? - деб ссраганларида:

- Агар менинг сримда бошқа аёл олиш сҳтиёжи туғилса, бу менинг камчилигим, деб жавоб қайтарибди. Демак мен вазифамни гсзал бир шаклда адо ста олмаган бсламан.

Оила қуришга тайёргарлик

Оила ср-хотинга ксп масъулист юклайди. Зеро, турмуш қуриш инсон ҳаётининг снг аҳамистли ишларидан биридир. Бу борада ташланган битта хато қадам бутун ҳаётни остин-устун қилиб юбориши мумкин.

Аввало ота-она фарзандларига намуна бслишлари лозим. Бундан ташқари болаларини турмуш қуришга тайёрлашлари, оила хусусида уларни қизиқтирган масалаларни тушунтириб боришлари керак.

А­рлик ва аёллик сзича бир санъатдир. А­р ва хотин оила ҳаётининг нозик жиҳатларини билиб боришлари моддий ва маънавий жиҳатдан турмуш қуришга тайёр бслишлари зарур. Имконисти бслса, ёшларни турмушга тайёрлайдиган махсус сқув муассасалари қурмоқ керак. Оддий ишга ҳам имтиҳон орқали қабул қилишади-ку! Ҳозирги кунда турмуш қуришга оид дарс, семинар ёки мактаб бслмаса ҳам, бу борада ҳеч бслмаса китоб сқилиши керак. Усмонли империсси даврида 32 фарзни билмаган йигитларга қиз бермас сканлар. А­р-хотин ҳақлари, болага қараш, уйнинг сҳтиёжларини қондириш каби масалалар олдиндан сргатилиши керак.

Оила қураётганда сътибор қилиниши лозим бслган масалалар

1. Учрашиб танишиш. Ҳатто жаннатда ҳам давом стадиган оила қурилар скан, бслажак келин-куёв бир-бирларини танишлари керак. Дсстлик учун ҳам бу шартдир. Оила ҳаётини пойдеворига севги ва ризолик асос бслмоғи лозим.

Аикоҳ шартномаси ҳақиқий бслиши учун икки томоннинг розилиги лозим бслади. Олимлар қиз болалар кснглининг сзига хослигини ҳисобга олиб, учрашув совчи боришдан аввал бслишини тавсис қиладилар. Акс ҳолда бу аҳвол қизнинг кснглига оғир ботиши, ажабо уларга нимам ёқмади, деб тушкунликка тушиши мумкин. Севиш учун учрашиб ёқтириши керак. Динимиз бслажак ср-хотинларнинг учрашишларини тавсис стади, ҳатто буюради. Улар учинчи шахс иштирокида никоҳдан аввал учрашишлари лозим. Лайғамбар (с.а.в.)имиз уйланмоқчи бслган Муғийрага (р.а.): -келинни аввал кср. Чунки бу муҳаббатни зиёда қилади, дес марҳамат қилганлар.

Йигит киши бслажак келинни ксра олмаса, сзига сқин аёллардан бирини сртага қсйиши мустаҳабдир.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Умму Сулаймни (р.а.) бир аёлнинг олдига ксриш учун юборибдилар ва "Товонларига қара, ёқаларини ҳидла" бошқа бир ривостда сса "олд тишларини ҳидла" деб айтибдилар. Бундан мақсад оғзида ҳиднинг бор-йсқлигини билишдир. Яна Лайғамбар (с.а.в.) мадиналик бир аёлга уйланмоқчи бслган бир саҳобадан: "Келинни ксрдингми?" деб ссрабдилар. У "йсқ" дегач, шундай дебдилар: "Бор, уни кср, зеро, Ансор аёлларнинг ксзларида бир нарсалар (ксзида нуқсони) бслиши мумкин".

Ушбу ҳадислар турмуш қурмоқчи бслганларнинг никоҳдан олдин учрашишлари мустаҳаб сканлигини ксрсатмоқда. Олимларнинг аксаристи шу фикрда. Аммо бу учрашувнинг ҳам чегараси бор. Икки томон учинчи шахснинг ёнида бир-бирларининг юз, оёқ ва қслларини ксришлари мумкин. Бошқа ерларни ксриш мақбул ҳисобланмаган.