[вложение удалено Администратором]

Bir odam Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan: "œGo‘zal axloq nima?" deb so‘radi. Rasululloh (s.a.v.) "œ(Ey, Muhammad), marhamatli bo‘ling, yaxshilikka buyuring va johillardan yuz o‘giring!" mazmunidagi oyatni o‘qib, so‘ng buyurdilar: "œGo‘zal axloq sen bilan qarindoshlik rishtalarini uzganlarga kengroq va rahm-shafqatliroq bo‘lishing, sendan yaxshilikni ayaganlarga yaxshilik qilishing va senga zulm o‘tkazganlarni afv etishingdir!"
Chiroyli xulq egasi bo‘lish imkoniyati har bir bandaga berilgan. Biroq har birimiz ham bu imkoniyatdan foydalana olmas ekanmiz. Nafs, ta’ma, ochko‘zlik, bir so‘z bilan aytganda, shaytoniy xayollar bizni go‘zal axloqdan yiroqlashtirib qo‘yarkan. Ammo, roviylarning bayon etishlaricha, qiyomat kuni amallar tarozida tortilganda eng og‘ir tosh bosadigani Ollohdan qo‘rquv va go‘zal axloqdir.

Bir kuni Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga old tarafdan bir odam kelib: "œEy, Ollohning Rasuli, din nima?" deb so‘radi. Rasululloh: "œGo‘zal axloq!" deb javob berdilar. So‘ngra u kishi o‘ng tomonlariga o‘tib so‘radi: "œEy, Ollohning Rasuli, din nima?" Rasululloh yana: "œGo‘zal axloq!" deb javob berdilar. U odam Rasulullohning so‘l tomonlariga o‘tib, yana: "œEy, Ollohning Rasuli, din nima?" dedi. Rasululloh: "œG‘azablanmaslik! Tushundingmi?" deb javob berdilar.

E’tibor bering, agar bizdan birov biror narsani ikki-uch qayta so‘rasa, g‘azablanib ketamiz. Muhammad (s.a.v.) esa g‘azabdan o‘zlarini tiyib, javob berdilar. Demak, birovga jahl qilmaslik ham go‘zal axloqning fazilati sanaladi.

Bir odam Payg‘ambarimiz (s.a.v.) huzurlariga kelib:

— Ey, Ollohning Rasuli, menga o‘git bering! — dedi. Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:

— Qaerda bo‘lsang ham Ollohdan qo‘rq!

— Yana ayting! — dedi u odam.

— Yomonlikdan keyin shunday bir yaxshilik qilki, bu yaxshilik yomonlikning izini yuvib ketsin.

— Yana ayting!

— Odamlarga chiroyli muomala qil, — deb marhamat qildilar Payg‘ambar (s.a.v.).

Ashobi Kirom sevikli Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan so‘radilar:

— Yo, Rasululloh! Bizning mahallada bir xotin bor. Kunduzlari ro‘za tutadi, kechalari uyg‘oq, ibodat qiladi. Faqat qo‘shnilari bilan yaxshi muomalada emas. Ularga xunuk gaplar gapiradi. Bu ayol haqida nima deysiz?

Rasuli Akram (s.a.v.):

— Ul xotinda hech ezgulik yo‘q. U jahannamga borguvchidir. Haqiqiy musulmon ul kishidirki, uning qo‘lidan, tilidan hech kim jabr ko‘rmaydi, — deb marhamat qildilar.

Birovni qarg‘amaslik, ozor bermaslik lozim. Kimdadir savol tug‘ilishi mumkin: "œNohaqlik qilgan bo‘lsa hammi?" Go‘zal axloq egasi Ollohning marhamatiga ishonadi. Unga kim yomonlik qilsa, mehribon Tangri uni jazolashini ham biladi. Shu bois yomonlik qilgan kimsaga nisbatan adovat, gina saqlamaydi.

Muhammad (s.a.v.) dedilar:

— Qiyomat kuni amallar tortilganda taroziga birinchi qo‘yiladigan narsa go‘zal axloq va jo‘mardlik (saxovat)dir.

Olloh imonni yaratganda, u shunday degandi: "œOllohim, meni quvvat bilan ta’minla!" Shunda Olloh uni go‘zal axloq va jo‘mardlik bilan ta’minladi. Olloh kufrni yaratganda, u ham shunday degandi: "œOllohim, meni quvvat bilan ta’minla!" Shunda Olloh uni yomon axloq va xasislik bilan ta’minlagandi.

Demak, xasis va yomon axloq egasi Ollohga kufr keltirgan bilan barobardir.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) duo o‘qiganda shunday der edilar: "œOllohim, meni go‘zal qilib yaratganing kabi fe’lu atvorimni ham go‘zal qil. Ollohim, men Sendan tansihatlik, xotirjamlik va go‘zal axloq tilayman!"

Biz sizga go‘zal axloq egalari uchun ikki dunyo ham saodatli bo‘lishini ta’kidlamoqchimiz, xolos. Zero, xalqimiz "œShirin so‘zga ilon inidan chiqar" degan hikmatni bejiz aytmagan. Bir-birimizga oqibatli, shirinsuxan bo‘lishni nasib etsin.

Бир киши Ҳасани Басрийдан дунё ҳақида ссради. "œДунё ҳақида ссраспсанми?! — деди у зот. — Дунё билан охиратнинг мисоли машриқ ва мағриб кабидир. Қай бирига сқинлашсанг, иккинчисидан шунча узоқлашасан. Дунёни сифатлаб беринг, деспсан. Бу дунё ҳақида нима дейиш мумкин?! Дунёнинг аввали машаққат. Одам уни топиш учун ишлайди, охири ҳаммаси йсқ бслиб кетади. Киши мол дунё йслида сзини йсқ қилиб юборади. Мол дунёни топиш қийин, лекин йсқотиш осон. Дунё ҳам шундай, биродар. Унинг боши машаққат, охири сса бир зумда йсқ бслиб кетадиган озгина роҳатдан иборат, холос. Дунёнинг ҳалоли учун ҳисоб, ҳароми учун азоб тайин"...

Bir yigit mahzun holda Abdumalik ibn Marvonning huzuriga kelib: «Ey amiral mo‘minin, men ulkan gunoh qildim, endi tavba qilsam bo‘ladimi?» dedi. «Nima gunoh qilding?» deb so‘ragan edi, «Gunohim juda ulkan», dedi. «U nima ekan? Alloh taologa tavba qil. U zot bandalarining tavbalarini qabul qiladi va kechiradi», dedi. «Ey amiral mo‘minin, men qabrlarga o‘g‘irlikka tushar edim. Men g‘aroyib ishlarni ko‘rdim», dedi yigit. «Nimalarni ko‘rding?» deb so‘ragan edi, u boshidan kechirganlarini so‘zlab berdi: «Bir kecha bir qabrni kavladim. Qarasam, mayyitning yuzi qiblaga teskari bo‘lib qolibdi. Undan qo‘rqib, endi chiqmoqchi bo‘lib turgan edim, shu payt qabrda kimningdir: «Mayyitning yuzi qiblaga teskari bo‘lib qolganini so‘ramaysanmi?» degan ovozi eshitildi. «Nima uchun teskari bo‘lib qolgan?» deb so‘ragan edim, «Chunki u namozga bee’tibor edi. Unga o‘xshaganlarning jazosi shu», dedi. So‘ng boshqa qabrni kovladim. Qarasam, mayyit to‘ng‘izga aylanib, bo‘ynidan kishanlangan, zanjirband qilingan ekan. Undan qo‘rqib, endi chiqmoqchi bo‘lib turgan edim, kimdir: «Uning qanday amal qilganini, nima uchun azoblanayotganini so‘ramaysanmi?» dedi. «Nima uchun?» deb so‘ragan edim, «U tirikligida xamr ichar edi va tavba qilmay vafot etgan», dedi. Keyin boshqa qabrni kavladim. Qarasam, mayyit olov qayish bilan yerga bog‘langan va tili gardanidan chiqib turgan ekan. Undan qo‘rqib, endi chiqmoqchi bo‘lib turgan edim: «Uning nima uchun bu ahvolga tushganini so‘ramaysanmi?» degan nido keldi. «U siydikdan saqlanmas va odamlar orasida gap tashib chaqimchilik qilib yurar edi. Unga o‘xshaganlarning jazosi shu», dedi. So‘ng yana bir qabrni kavladim. Qarasam, mayyit olovda kuyayotgan ekan. Undan qo‘qib, endi chiqmoqchi bo‘lib turgan edim, kimdir: «Uning nima uchun bu ahvolga tushganini so‘ramaysanmi?» dedi. «Nima uchun bu ahvolda?» deb so‘ragan edim, «U namozni tark qilgan edi», dedi. Keyin yana bir qabrni kovladim. Qarasam, qabr ko‘z ilg‘aydigan joygacha kengaygan, ko‘zni qamashtiradigan darajada yorug‘, mayyit esa ajoyib liboslarda, nurli so‘rida uxlab yotar edi. Uning haybati bosib, endi chiqib ketmoqchi bo‘lgan edim, kimdir: «Uning nima uchun bu qadar izzat-ikromga sazovor bo‘lganini so‘ramaysanmi?» dedi. «Nima uchun izzat-ikromga sazovor bo‘ldi?» deb so‘ragan edim, «U itoatli yigit bo‘lib, Alloh azza va jallaga itoat va ibodatda ulg‘aygan edi», dedi. Shunda Abdumalik: «Albatta bu hikoyatda osiylar uchun ibrat va itoatkor bandalar uchun bashorat bordir», dedi».

"Gunohi kabiralar" kitobidan

Тонг сқин...
Чарчоқнинг оғирлиги билан сйқуга кетди. Бир инграш овозидан сйғониб кетди. Атроф қоронғулик. "œТуш сди шекилли", деди секин. Лаблари чанқоқликдан қсриганди. Чироқни ёқмасдан ошхонага кирди ва қониб қониб сув ичди ва сна ётоғига қайтди. Ксзларини уйқу босганида, снга такрор сша инграш овозини сшитгандай бслди. Аммо бу тушми ёки снг фарқига бора олмасди. Овоз келган тарафга қаради. Ҳа, туш скан, дес сйлади. Чунки инграётган овоз соҳиби уйидаги биргина жойнамози сди.
Ҳайратланган киши қсрқув билан:
-   Инграган сенми?
-   Ҳа, деди жойнамоз.
-   Аега йиғласпсан?
-   Сени сйқунгдан уйғотган чанқоқликни, туйиб сув ичиб қондирдинг. Менинг чанқоғимни қондирувчи кимса йсқ.
-   Ахир, сенинг жонинг бслмаса, қандай қилиб чанқайсан.
-   Бу менинг ҳам сҳтиёжим. Аммо менинг чанқоғимни тавбакор бандаларингни ксз ёшлари қондиради.
-   Тушунмадим, деди киши жойнамозга қизиқиш билан қараркан.
-   Йиғлайман, чунки Аллоҳнинг қсллари қабрдаги азобдан, қиёматда ёруғ юз билан тирилишни истайдилару, лекин кечалари туриб таҳажжуд сқимайдилар. Ҳар куни сенга қарайман, лекин бирон марта шукр қилиб икки ракаат намоз сқиганингни ксрмадим.
-   Мени сз ҳолимга қсй, деди киши ётоғига қайтаркан.
Жойнамоз давом стти:
-   А­й Аллоҳнинг қули, қара, бомдод намозининг вақти кирди. Азонда намоз уйқудан хайрлидир, дес сени намозга чақирмоқда. Оҳ, тонг намози , тонг намози. Аамозлар ичида бошқача намоздир. Қалб ва танани ҳаётга қайтарган намоздир бу. Етмайдими, кеча кундуз шошганинг, Азиз ва Қаҳҳор бслган Аллоҳнинг чақириғини нега ижобат етмайсан?!
Одам секин тсшагидан бошини кстариб:
-   А­й жойнамоз, мени сз ҳолимга қсй. Кундузи ишлаб жуда чарчаганман. Бироз дам олай, дес иссиқ ётоғига бурканди киши.
-   Демак, сен дунёни охиратдан афзал ксрасан.
Бу ссзлардан кишининг жаҳли чиқди:
-   Бслди, етар, бошқа гапирма, дес бақирди.
Бу ссзлардан сснг жойнамоз бироз жим турди ва сна секин овоз билан:
-   Оҳ, фажр вақтидаги одамлар, Оҳ фажр вақтидаги одамлар, деди, - сен Лайғамбаримиз с.а.в. нинг бу вақт ҳақидаги ссзларини биласанми? "œҲар ким қуёш чиқмасдан ва ботмасдан олдинги намозларни сқиса, оташга кирмайди", ва ниҳост: "œMунофиқга снг оғир келган намоз тонгги ва кечки намозлардир. (Бомдод ва Хуфтон). Агар бу икки намознинг ажрини билсалар сди шошилиб кетардилар..."
Бу ссзларга киши тушагидан бошини кстариб:
-   Ҳақсан, тонгги намоз ҳақиқатан жуда унумли, деди.
-   Ундай бслса, тур срнингдан, намоз сқи.
-   А­ртага ИншаАллоҳ, бугун жуда чарчадим.
Жойнамоз сснгги умид билан:
-   Киши солиҳ амалларнинг ажрини билмаса бу амаллар унга қийин ксринади. Қабрда уйқуга туссан-ку ахир. Тур намозингни сқи, сй Аллоҳнинг қули!
Бу ссзларга киши ҳеч нарса дес жавоб бермади. Жойнамоз ҳам бир неча вақт жим қолди. Киши уйқусида давом стти. Чунки у умридаги снг узун уйқуга чсмганди. Жойнамознинг охирги ссзларини сшитиш унга насиб бслмаганди. Жойнамоз сса:
-   А­й тавбасини сртага қолдирган, сртага уйқудан туришингга ким кафил.

Дунё дардида тавбамизни унутиб, гуноҳ ишлаймиз. Тавбаларимизни кундан кунга сурамиз, қариб ақлимиз озишини кутамиз, гсё. Худдики биз аввал гуноҳ ишлаб, сснг қариганда тавба учун сратилганмиз. Худдики, асли дунёдан келиш мақсади нима сканлигини унутгандай, худдики, сртага биз учун бор, балки бу сртага биз учун келмас, балки бу биз учун берилган охирги тавба.

КЎАГИЛАИ ТУШУАИШ САБОҒИ

- Менинг ёнимга қайғурган қалб билан келма, болам.

- Унда не қилай, бувижон?

- Билганларингни бирма бир хаёлингдан стказ. Шунда билмаганинг не сканлигини англайсан.

- Бувижон, Яна келдим. Билганларимни бирма бир сйласам, ҳалигача Яратганга йиғлашни билмаслигимни тушундим. Бу муножот шундай гсзал сдики, дастлаб ожизлигимни ҳис қилдим, сснгра Тангри менга куч ато стаётганини сездим. Ишқимнинг селобидан қайғу уюмлари ювилиб кетди.

* * *

Мен бир неча такаббур одамлар орасида сдим. Уларнинг беписанд нигоҳи кснглимга оғир ботар, ва мен сзимни бечора бегона сеза бошлардим.

- Кибрда бундан ҳам хавфлиси не сканлигини сйлаб кср, болам. Ўйласам... Инсоннинг сз-сзига кибр стиши ёмон скан. У ёлғиз қолганида нафси ксзига тупроқ сочиб, ғурур отига миндирар, шайтон сса бурнига пуфлаб, димоғини кстарар скан. Кибрнинг тариқчасидан ҳам Аллоҳ асрасин.

* * *

- Мен инлиз тилини сргандим, бувижон.

- Бу илмдир. Сен инглизларнинг ёки инглизча ссзлаганларнинг ссзини тушунишга срганибсан. Бироқ инсоннинг КЎАГЛИни тушуниш сабоғи учун ҳам жаҳд қилгин.
Зеро, бу маърифатдир.

* * *

- Бувижон, мен хориж сафарини орзу қиласпман.

- Ҳа, «юрган дарё стирган-буйра», дейдилар. Дарё манзиллари оша минглаб ирмоқларнинг шивир-шивирини, тиниқлигини сз бағрида олиб келган каби сафар қилувчи ҳам ксрган кечирганларининг хайрлисини сз қалбига йиғиб, юрти сари ошиқади. Яна бир муборак сафар бор. У сз кснглингга қилган сафарингдир.

* * *

- Дсстликнинг асоси нима, бувижон?

- Сир сақлай олиш, сирдош бслишдир.

- Улуғвор дсстлик қайсидир?

- Яратган билан дсст тутинишдир.

* * *

- Бувижон, олам шу қадар гсзал ва мукаммал сратилган-а! Тонг ва оқшом ҳақида тафаккур стдим. Улуғ Аллоҳ кундузни тссатдан қоронғу кечага айлантирмади, балки шом билан зийнатлади. Кеча ҳам тссатдан ёп-ёруғ кундузга алмашиб қолмади, балки тонгга, сснгра кундузга уланди.

- Ҳа, болам, ақл юргизсанг, спроқнинг битта титроғи ҳам ибрат олиш учун кифос қилади.

Гулзебо ИБА ОҲИМОВА

"œ Аёлларнинг илм срганишлари, билимли бслишлари схшими ёки оила тутишни билиш билан чегаралаган маъқулми? Ажойиб савол. Бу савол аёлларни хсрлаш учун берилганини ссзлаб, унга қарши ушбу равишда жавоб берамиз. Аш бир қиз тсғри, мустаҳкам, кенг, тслиқ равишда таълиму тарбис ксрсин, ақлнинг қувватини-ю зеҳннинг кенгайтириш тсғрисида ундан ҳеч бир нарсани қизғанилмасин. Инсон ер каби сз ҳолига ташланса, ст-сландан бошқа ҳеч бир нарса ундира олмайсиз.

А­ркаклар каби аёллар ҳам тафаккур, билиш учун ақл, фикру нист, қарши туриш ёки бардош учун ирода ва сзгулик сгаларидир. Шундай бслгач, ҳеч бир илм олмай ишларнинг ҳаммасини қилишлари сзлари учун осон бсладими? Аёл қилган ишларнинг ҳар бири бутун инсонист умрининг негизидир. Ҳақиқатда ҳам оилани хароб стган ёки схши тутган, ҳар бирини срнига қсйган, оила аъзоларининг қайсидир маънода хотиржамлигини таъминлаган бу аёл смасми? Шундай скан, илм срганган, тарбис ксрган бир қизнинг сз ишларини схши ва срнида бажара олишига ишониш лозим. Оиладаги фарзанднинг схши тарбис олиши, саломатлиги, оналик, завжалик вазифаларини бажариши, оила ишларини ксркам равишда бажариш учун қизларга мустаҳкам ва тсғри равишда илму тарбисни сргатиш керак. А­нди қизларимизга айтамиз: Илм срганишга ҳаракат қилинг. Вақтингиз саноқли сканини унутманг. Ақлу зеҳнингизни чархланг. Бунга икки йсл билан сришиш мумкин. Биринчиси: А­нг аввало аёл, хотин ва она бслишингизни унутманг. Олаётган билимингиз ҳам аёлларга хос бслсин. Ва олаётган илмингиз сизни асл вазифаларингизга зарар бермасин. Иккинчиси: Олган илмингиз етарли даражада дес, кибрланиб кетманг. Ҳар доим илмингизни ошириб боринг. Мана шу икки шартни бажара олсангиз, илму камол сгалари бсласиз ва бу илм сизга айб смас, файз бслади. А ивост: Бир қиз бор скан. У илму маърифатли бслишга ксп тиришар, ксп нарса срганган сди. Яхши бир куёв чиққач уни турмушга узатдилар. Аш хоним қайнисининг мактабда берилган арабий ва форсий дарсликларида ёрдам бераётганини ксрган куёв: "œСубҳаналлоҳ! Сиз бу икки тилни ҳам биласизми?, - деб ссраган скан. Хоним кулимсираб: "œҲа, севгилим", - деб жавоб берибди. Қандай ибратли сабоқ.

Китоб сқиш снг ҳузурли, снг гсзал юпанчлардан бслгани каби зеҳнни ошириш, илму маърифат сгаси бслиш, хуллас илму тарбис срганиш учун жуда керакли бслган ишлардан биридир. Яхши китоб схши дсст кабидир, аммо шуни ҳам айтиб стиш жоизки, дин ва дунёимиз учун керакли бслган китобларни танламоғимиз керак. Яхши китоб қандай танланади, деб ссрасангиз, сизга шунедай жавоб берамиз: "œзеҳнимизни тузатган, керакли ишларимизни бизга билдирган ва сездирган, бизни ксркам хулқ бслишга ундайдиган китоб схши китобдир. Бунинг акси бслиб, бизда бузуқ фикрларни уйғотадиган, ёвузу ёмон хулқларни ксркам хулқлар қилиб ксрсатадиган, бизни ёлғон сйларга бошлаб, тсғри сйлардан чалғитадиган китоб сса, ёмон китобдир. Уни тезда қслдан туширмоқ керак. Бироқ ёш қизлар оналаридан сширин сқиш нистида бслган асарлар ҳам бслади. Бунда оналаримиз сътиборли ва сезгир бслишлари талаб стилади. Кичкина хоним қизлар, агар мендан қандай китоб сқиш керак, деб ссрасангиз, сизга шу сувратда жавоб бераман: "œМуаллифнинг илми адаб ва ахлоқда срнак олишга срарлик бслган асарларни сқинг. Уни санаб тугатиб бслмас ксп фойдалари бордир".
Али Аозимо

                                
  Mushab bin Umayr bir yildan so'ng hidoyatiga o'zi sababchi bo'lgan 70 musilmon bilan Yasribdan Makkaga Hajga kelishadi. Payg'ambarimiz Muhammad Mustafo bilan Aqaba tog'ida kechasi yashirin uchrashishadi. Payg'ambarimiz masalani qisqa va lo'nda qilib o'rtaga tashlaydilar "Da'vo yo'lida kerak bo'lsa molingizni ham, joningizni ham berishga tayyor bo'lishingiz kerak", deydilar. Shunda ichlaridan birisi "evaziga biz nima olamiz?", deb so'radi.
 -Jannatni olasiz, deya marhamat qilidilar sarvari olam
 -Jonimiz Allohning omonati istagan paytida olishi mumkin. Molimizni ham O'zi bergan bo'lsa, demak biz hech narsa yo'qotmas ekanmizda, deyishib rozi bo'lishadi.
  Allohdan oyat nozil bo'ldi "MOLINGIZNI JONINGIZNI JANNAT HISOBIGA SOTIB OLAMAN" ma'nosida.
  Qissadan hissa: O'shal da'vo sizning ham da'voingiz. Alloh va uning rasulining da'vosi. Bilib qo'ying sahobalar tanlangani kabi siz ham tanlangansiz. Yelkangizdagi da'voning neqadar muhimligiyu, borayotgan yo'lingizning neqadar mashaqqatli ekanligini tasavvur qila olasizmi? Siz bugungacha necha kishining iymonini qutqardingiz?
  Xatolarim bo'lsa Allohdan avf tilayman.
                            

Оламлар робби Аллоҳ таолога ҳамду санолар бслсин. Тақводорлар имоми, хушуъ қилгувчилар пешвоси, Аллоҳнинг слчиси Муҳаммад Мустафога, у кишининг аҳлига ва саҳобаларига саломат ва саломлар ёғилсин.
Аамоз Исломнинг биринчи амалий устуни, имоннинг снг катта қалқони ва муҳофазасидир. Шунингдек, қиёмат куни банда снг биринчи ссраладиган амал ҳам намоздир. Бу ҳақда Лайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам: "œҚиёмат кунида банданинг амалларидан биринчи ҳисоб берадигани намоздир..." дес хабар берганлар.
Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг жуда ксп сринларида намоз ҳақида тсхталган ва бандаларига бу ибодатни тскис адо стишни буюрган. Жумладан, Анъом сурасининг 72-остида айтади: "œАамозни қойим қилинглар ва Аллоҳдан қсрқинглар".
А­ътибор қилинадиган бслса, Каломи шарифдаги намозга тегишли остларнинг десрли барчасида уни сқиш ҳақида смас, балки қойим қилиш, тскис адо стиш кераклиги айтилган. Араб тилида "œнамоз сқиш" деган ибора мавжуд, аммо остларни уни сқиш смас, қойим қилиш ҳақида ссз бораётган скан, демак, бу таъбир бежизга смас. А асули Акрам саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам намозни: "œКсзимнинг қувончи", дес улуғлаганлар. У зот саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳамиша — неъматга етишганларида, қийинчиликка рсбарс келганларида, мушкул вазистга тушиб қолганларида, муаммолар туғилганда, душманга йслиққанларида ва ҳоказо ҳолларда намозга турганлар ва намозни қойим қилиш ила А оббиларидан мадад ссраганлар. Улуғ саҳобалар, тобиеинлар ва уларнинг муносиб издошлари ҳам ҳар бир намозни байрам снглиғ кутиб олишган, ҳаёт-мамот схшиликларини намозда билишган, ундаги биргина арзимас камчилик учун нафсларини маломатлар қилишган.
Аммо Аллоҳнинг бугунги мсмин-мусулмон бандалари-чи? Биз-чи? Албатта, ҳолимиз сзимизга маълум. Шундай скан, ҳар биримиз кечаги ва бугунги кунларимизни схшилаб ҳисоб қилмоғимиз, тақвони кучайтирмоғимиз, Аллоҳнинг расули Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васаллам ва у кишининг саҳобалари каби намозни қойим қилишга, улардан ҳар томонлама срнак олишга интилмоғимиз керак. Чунки намоз фақат ётиб-туриш дегани смас. Унда руҳ, жон, қувонч бор, Аллоҳга итоат, ёлвориш, юкиниш бор, шайтонга, куфрга исён бор, сзгуликка шошилиш, ёвузликдан қочиш бор...
Албатта, намозни Аллоҳ буюргандек тскис ва мукаммал тарзда адо стиш, уни байрамсифат кутиб олиш анча қийин иш. Аллоҳ таоло ҳам: "œАлбатта, у (намоз) оғир ишдир", деб айтган. Қолаверса, нафсимиз орзу-ҳавасни, енгил-елпиликни, кайфу-сафони хуш ксради, оғирликдан, машаққатдан қочади. Яратувчига бсйин сгиш, ақлнинг имига юриб, намозни қойим қилиш гоҳида унга оғир келади.
Иккинчи тарафдан сса, шайтони лаин ҳам бандаларни фитнага солиш ва алаштириш учун берган ваъдасини адо стишга шай туради. Унинг: "œ...Қасамки, снди мени йслдан оздирганинг сабабли мудом Сенинг тсғри йслинг устида уларни (Одам болаларини) кутиб стирурман. Сснгра уларга олдиларидан ва ортларидан, снгу сслларидан келиб (тсғри йслдан оздирурман) ва (оқибатда) уларнинг кспларини (берган неъматларингга) шукр қилган ҳолларида топмайсан», дегани (Аъроф сураси 16-17 остлар) маълум. Шу ваъдасига ксра, иблис бандани намозга туришдан, уни қойим қилишдан чалғитади.
Хсш, унда нима қилиш керак?
Аллоҳ таоло мана шу машаққатли йслда бандаларига неъмат қилиб қалб хушуъсини беради. Бу неъматни сзида пайдо қила олган нафс шикаста, хокисор, кибр ва шаҳват стларини счирган нафсга айланади. Унга намоз заррача оғирлик қилмайди, балки қувончли бслади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда айтади: "œСабр ва салот (намоз сқиш) билан мадад ссранглар. Албатта у (намоз сқиш) оғир ишдир. Магар сзларининг Ларвардигорларига рсбарс бслишларини ва шубҳасиз, унга қайтажакларини биладиган шикастанафс зотларга (оғир смасдир)" (Бақара сураси, 45-46 остлар).
Шунинг учун ҳам хушуъ намознинг руҳига қиёс қилинган. У бандага намозни севдиради, машаққатларини кетказади, енгил қилади. Аксинча, хушуъсизлик бориб-бориб намознинг ҳам йсқолишига сабаб бслади. Бу ҳақда Лайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам огоҳ стадилар: "œБу умматдан биринчи кстариладиган нарса хушуъдир. Ҳатто унинг ичида биронта хушуъ қилгувчини тополмай қоласан" (Табароний ва Ҳайсамий ривости). Ҳузайфа ибн Ямон разисллоҳу анҳу ҳам сзларидан кейингилар хушуъни бой бериб қсйишидан огоҳлантириб айтадилар: "œДинингларда биринчи йсқотадиган нарса хушуъдир, охиргиси намоздир. Аамозхонларнинг кспчилигида схшилик йсқ. Яқинда масжидга кириб, намозхонлар орасида хушуъ қилганларини ксрмай қоласан". Суфёни Савриф разисллоҳу анҳу сса: "œКим хушуъ қилмаса, намози бузилади", дейдилар.
Хушуъли қалб ихлосли қалбдир. Хушуъ билан сқилган намоз хайрли бслади. Хушуънинг намоздаги мавқеи жоннинг жасаддаги мавқеи кабидир. Хушуъ билан мсминлар нажот топадилар. Аллоҳ таоло Мсминун сурасининг аввалида таъриф келтириб айтади: "œДарҳақиқат мсминлар нажот топдилар. Улар намозларида (қсрқув ва умид билан) бсйин сгувчи кишилардир".
Хушуънинг бугунги кундаги аҳамисти ҳамда кспгина биродарларимизнинг намозда хушуъ тополмаётганлари ҳақидаги шикостлари ушбу мавзуда гапиришга сҳтиёж туғдирди. Мақолада аллома Исмоил ибн Касирнинг тафсиридан, Имом Ғаззолийнинг "œИҳёи улумиддин" китобидан, Имом Аававийнинг "œА иёзус-солиҳийн" асаридан, "œХушуънинг сттиз уч сабаби", "œУнинг баҳоси — жаннат" китобчаларидан, Имом Бухорий ва Имом Термизийларнинг ҳадис тспламларидан фойдаланилди.
Ушбу битикларнинг нафсимизга фойда беришини Яратгандан ссраймиз. Муваффақ стиш Аллоҳдандир.