Хушуъ нима?

Хушуъ луғавий жиҳатдан "œбсйсуниш, итоат қилиш", деган маъноларни англатади. У кспинча "œхузуъ" ссзи билан ёнма-ён ишлатилади ва уларнинг маънолари десрли бир хилдир. Аммо бу рисолада "œхушуъ" ссзи ёлғиз қслланди, чунки Китоб ва суннатда шундай истифода стилган.
А­нди хушуънинг истилоҳий маъносига тсхталадиган бслсак, Ибн Аббос разисллоҳу анҳу уни қсрқув ва сукунат дес таърифлаганлар. Али разисллоҳу анҳу: "œҲақиқий хушуъ қалбнинг хушуъсидир", деганлар. Фақиҳ Муҳаммад ал-Жавзиййа: "œХушуъ қалбнинг Ларвардигори ҳузурида хокисорлик билан бсйин сгиб туришидир", деб айтганлар.
Аллома Ибн Касирнинг таърифига ксра, намозда виқор ва тавозуъ билан сокин, хотиржам туриш хушуъ саналади. Аллоҳдан қсрқин, Унинг ксриб турганини ҳис қилиб ибодатда бслиш бандани хушуъга ундайди.
Улуғ тобеинлардан Муҳаммад ибн Сирийннинг хабар беришларича: "œУлар намозда хушуъ қилувчилардир", ости тушишидан олдин саҳобалар ксзларини осмонга, кейин сса, назарларини сажда қилидиган сринга қайтаришган скан. Шунингдек, бу ҳол А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламда ҳам бслганини ИБн Жарир ва Ибн Ҳотимлар Ато ибн Абу А абоҳдан ривост қилишган.
Хуллас, хушуъ намозда, съни, Аллоҳнинг ҳузурида хотиржам, сокин, тинч турган тиниқ сувдек, Аллоҳни ксриб тургандек ёки Унинг ксриб турганини ҳис қилиб, қсрқув ва умид билан туриш, демакдир.

Хушуънинг срни

Хушуънинг макони қалбда. Меваси сса, аъзоларда. Хушуъли қалбгина А аббига сгилади. Қалб сгилсагина, аъзолар ҳам унга сргашиб, Ларвардигорига бсйинсинади. Чунки қалб танада подшоҳдир, қолганлари унга аскар... "œАажот топган мсминларнинг хушуълари қалбдарида, шунинг учун ҳам улар ксзларини тийдилар ва гуноҳлардан сақландилар", дейди Ҳасани Басрий ҳазратлари. Кимнинг қалби хушуъ билан безанса, унга Аллоҳдан улуғ бир неъмат етибди. Чунки хушуъ ихлоснинг аломатидир. Хушуънинг намоздаги мавқеи руҳнинг жасаддаги мавқеи каби, дейилди. Демак, хушуъсиз намоз слик намоз. Ундан намозда хайр, схшилик йсқ. Бугун намозхонлар орасида баъзан мункар ва бузуқ ишлар содир қилинётганига сабаб ҳам хушуъсизлик бслса ажаб смас. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло: "œ...Албатта намоз бузуқлик ва ёмонликдан тссур..." (Анкабут сураси 45 ост), деб хабар берган. Аллоҳ таолонинг ссзи рост, намоз аниқ гуноҳ ва ёмонликлардан тссади. Фақат нафсимизда, намозларимизда камчилик бор. Шунинг учун ҳам бугун бизга хушуъ жуда зарур. Чунки снг буюк ибодатнинг маъмуни, ундан олинадиган савоб хушуъга, унинг даражасига боғлиқ бслиб қолмоқда.

Хушуънинг икки хили

Юқорида таъкидлаганимиздек, хушуъ қалбга срнашади, сснгра вужуд аъзоларида зоҳир бслади. Аммо баъзан хушуъ қалбда бслмагани ҳолда аъзоларда ксриниши ҳам мумкин. Бундай хушуъдан Аллоҳ сақласин, чунки у нифоқ хушуъсидир.
Айрим саҳобалар: "œАифоқ хушуъсидан Аллоҳдан паноҳ ссрайман", деб дуо қилишар, "œАифоқ хушуъси нима?" деб ссрашса, "œҚалбда бслмаган хушуънинг жасадда ксриниши", деб жавоб беришар скан. Ҳузайфа ибн Ямон разисллоҳу анҳу: "œАифоқ хушуъсидан сақланинглар, у қалб хушуъ қилмагани ҳолда жасаднинг хушуъли ксринишидир", деб огоҳлантирганлар. Фузайл ибн Иёз: "œКишининг қалбидагидан кспроқ хушуъли ксриниши ёмондир", дейдилар. Бир солиҳ киши елкаси ва бадани хушуъли ксринган оламга: "œА­й фалончи, хушуъ елкада смас, мана бу ерда бслади", деб кскракка ишора қилган скан.
Демак, хушуъ икки хил бслади имон хушуъси ва нифоқ хушуъси.
Имон хушуъси қалбга ёндошган хушуъдир. Қалб унинг туфайли Ларвардигорининг ҳузурида тиниқ сувдек тинч ва хотиржам туради, намоздан ором олади. Имон хушуъси кишига Аллоҳни, расули саллаллоҳу алайҳи васалламни, ибодатни севдиради, намозни ксз қувончига айлантиради. Аифоқ хушуъси сса, сохта, ссама,риёкор, сунъий бслади. Аамозда турган киши қалби қайнаётган сувдек бслгани ҳолда сзини ссама равишда хушуъли ксрсатишга уриниши риёкорлик аломатига схшаб кетади. Бундай хушуъдан Аллоҳдан паноҳ ссраймиз.
Хушуънинг мисол Баъзи Солиҳ салафларимиз намозни султонга бериладиган ҳадсга менгзашади. Айтишадики: "œАамоз подшоҳга совға қилинадиган чсри қизга схшайди. Унга шол, ғилай, кср, қсл-оёғи кесилган ёки ногирон, мажруҳ, хунук қизни ҳадс қилган одам ҳақида нима деб сйлаш мумкин? Худди шунингдек, касал, руҳсиз намозни Ларвардигорига тақдим стутуриб, сна сша намози билан А­гасига сқинлашишни истайдиган банда ҳақидачи?! Аллоҳ покдир, фақат пок нарсани қабул қилади. А уҳи бслмаган намоз сса, қабул бслишдан йироқдир".
Лайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам сҳмон ҳақида ссралганларида: "œАллоҳни ксриб тургандек ибодат қилишингдир. Сен Уни ксрмаётган бслсанг ҳам, У сени ксриб туради" (Имом Бухорий ривости) деганлар.

 
   Ayollarning ilmli bo'lishi kelajak uchun juda ham muhim. Chunki bolalar ko'proq onalari qo'lida qoladi.
   Bolalarimizni ilmsiz tarbiyasiz onalar qo'lida qolishdan O'zi asrasin.

 
Muzayyana, foydali postlar uchun tashakkur.
Maqolalarning qayerdan, qaysi manbadan olinganini ham yozish esdan chiqmasin.

Muzayyana, foydali postlar uchun tashakkur.
Maqolalarning qayerdan, qaysi manbadan olinganini ham yozish esdan chiqmasin.

Va alaykum assalam.
Xop bo'ladi, faqat man yakunlab bo'lib oxirida
 yozmoqchi edim manbaani.

Do'stlar suhbatidan.
- Senga nima yoqadi?
- Michael Jacksonni ashulalari menga judayam yoqardida. O'lgani yomon bo'ldi Xudo rahmat qilgur.
- Sengachi? (Boshqasiga)
- Ayni paytdami?
- Ha
- Bitta pivo bo'lsa. 4 ta qurt bo'lsa, maydalab o'tirsam.
- Sengachi? (Boshqasiga)
- Bitta zo'r "Nexia"m bo'lsa. Ko'chaga chiqib olib "Chilonzor" tomonga qarab 170 da bossam.
- Sengachi? (Boshqasiga)
- Menga dunyoni yaralishi yoqadi. Yana sajda qilish.
Oraga bir oz sukunat cho'kdi...

 
Shunday issiq kunlarda kimga qiyin abiturientlarga qiyin. Issiq kunlarda miyaning qabul qilish darajasi ham qishdagiga qaraganda ancha susayadi. Shunday kunlarda chiroyli bir-ikkita duolardan o'qib yursangiz Ollohimning o'zi yordam beradi.
Mana shunaqa duolardan ikkita-uchta yozmoqchi edim.
1. Imtihonga ketishdan avval shu duo o'qiladi:
 "Robbiy adxilniy mudxola sidqiv va axrijniy muxroja sidqiv vaj'al li mil ladunka sultonan nasiyro".
"Robbim, meni (qabrimga) gunohlardan pok bo'lgan holimda dohil qilgin va qiyomat kuni tiriltirganingda ham o'ng tomonim bilan chiqargin hamda men uchun o'z dargohingdan bir madadkor quvvat ato qilgin." (Isro, 80)
2. Imtihonda o'tirganda:
" Robbishrahli sodri va yassir li amri vahlul uqdatam min lisani yafqohu qovli".
" Robbim qalbimga kenglik ber, ishimni osonlashtir. Dilimdagini tilimga chiqarginki, gapimni yaxshi tushunsinlar." (Toha,25-28)

3. Imtihon savollarini yechishni boshlashdan avval:
"Ya Hayyu ya Qoyyum bi rohmatika astag'iysu".
Ey Tirik va qoim bo'lgan Robbim. Rahmating bilan sendan yordam so'rayman.

Бугунги кунда ХХ аср жамистлари ҳиқиқий жоҳилист даврини бошдан кечирмоқда. Фан ва техниканинг юксак тараққиётига қарамай асримиз инсони умидсиз, изтиробли, ғамгин: урушлар, мустамлакачилик сиёсатлари, ваҳшийликлар, зулму-зсравонлик, фаҳшнинг кенг тарқалиши, жиностларнинг ксплиги, сз жонига қасд қилишлар, давосиз касалликлар... инсонист азалдан соғиниб келган ҳузур-ҳаловат, тенгли ва биродарлик, инсофу тавфиқ, раҳму шафқат, сзаро муҳаббат қаерда, қачон ва қандай топилади?!
Ушбу саволларга жавоб излаш мақсадида атрофимиздаги кишиларнинг ҳаёт фалсафа асосларини, турмуш тарзларининг сабаб ва турткиларини ақл қозонида қайнатиб ксрсангиз, уларнинг уч асосий манбага таснганини ксрасиз: ААФС, АҚЛ ва ИМОА.
ААФС — инсоннинг сзлигидир. Ўз нафсининг қули фақатгина сз роҳати, тинчи, кайфу сафоси ва манфаатини сйлайди. Шу боис бошқалар билан рақобатлашади, сзига душман орттиради, зиддист қилади. бундай киши худбин, манфаатпараст бслиб, асл масъулистни ҳис қилмайди. Ўлчов ва чегара нималигини билмайди, билишни истамайди ҳам. Қилаётган ишининг оқибатидан бехабарлиги туфайли разолат ботқоғига ботади. Бундай кишилар дангаса, текинхср, мағрур, худбин, "œбилағон", тантиқ, срамас, ҳасадгсй, жаҳлдор, кек сақловчи, золим, ғаддор, вафосиз, сабрсиз, қонхср бсладилар. Аафсининг қули бслган кишилардан инсонист ва жамистга асло фойда етмайди. Чунки, ҳавойи нафсга сргашган киши, бенажот, икки дунёси ҳам харобдир.
АҚЛ — схши бир восита, аммо усталик билан фойдаланишни талаб қилади. Барчамизда ҳам ақл бор, бироқ аксарист инсонларнинг ақли қисқа, заволли, срим-спалоқдир. Чунончи, файласуфларни олайлик, минг хил дунёқараш, минглаб бир-бирига зид фалсафий оқимлар, мафкура, башарий тузумлар, адабиётлар, қонун-қоидалар... Одамлар ҳали-ҳануз инсонистга бахт берадиган одил тузум қура олмадилар. Башарий тузум тузиш — беҳуда сарсан-саргардонликка, нигилизмга, куфрга, умидсизликка ва телбаликка олиб боради.
ИМОА — агар инсон ақлининг маҳсули бслган дин ёки сътиқодга таснса, унинг қадру қиймати йсқдир. Чунки одамизот ожиз, жоҳил, золим, қусурлидир, нафси амморанинг асридир. Бунинг устига инсон ақлида қсрқув, шубҳа ва балои шайтон бордир.
Имон фақат илоҳий асосга асослансангина қадру қийматга сга бслади. Чунки Холиқи Зулжалол кенг марҳамат, чексиз илму ҳикмат, тенгсиз қудрат ва санъат сгасидир. Ҳар нарсанинг снг аълосини, снг тсғрисини ва снг гсзалини, албатта, У билади ва сратади.
Инсонист ҳақиқат ва нажотга сришмоқчи бслса, нафс қслида сйинчоқ бслишдан сзини қутқариши, шаҳват ва ғурурдан кечиб, Буюк сратувчини топиши ва Унга таслим бслиб, Унга итоат стмоғи зарур!!!
Ҳорғин инсонист ҳақиқий ҳузур-ҳаловатни, икки жаҳон саодатини, фақатгина ва фақатгина куфр-инкор йслини, ғафлат ва қайсарликни ташлаб, ИСЛОМга кириб, соф имонга мушарраф бслган тақдирдагина топади.
Бундан сзга нажот йсли йсқлигини билганлар ХХ аср жоҳилларига бу ҳақиқатларни имконлари қадар тушунтиришлари керак. Агона чора ИСЛОМдир. Исломда инсоннинг покланиши ва ақлнинг тарбисси, иршоди учун ксплаб воситалар мавжуд.