ШАЙХАИАГ ВАЗИФАСИ

Шайхнинг икки вазифаси бор: Бандаларга Аллоҳни севдириш: бандаларга Аллоҳнинг лутфини, карамини, қудратини, ҳикматини, санъатини, коинотини, атомларни, юлдузларни, гулларни, набототни, ҳужайраларни тушунтириш. Илминг нақадар чуқур бслса, шу қадар чиройли тушунтирасан ва рспарангдаги тиигловчи ҳайрон қолади, таъсирланади ва Аллоҳни сева бошлайди. Шайх муриднинг кснглига Аллоҳ ишқини жо стиши даркор!

Аллоҳга бандаларни севдириш: «Айтинг (сй Муҳаммад): «Агар Аллоҳни севсангиз, менга сргашинглар. Шунда Аллоҳ сизларни севади ва гуноҳларингизни мағфират қилади. Аллоҳ гуноҳларни мағфират қилувчи, меҳрибондир» (Оли Имрон-31). Ушбу остга мувофиқ шайх муридларини А асулуллоҳнинг суннатларига сргаштиради ва шу орқали инсон Аллоҳнинг муҳаббатига сазовор бслади. Лировардида «Фано фиш шайх», «Фано фир расул» ва «Фано филлаҳ» даражаларига етади.

ШАЙХАИАГ МЕТОДИ

Тасаввуфда шайх аввало муридни сзига байъат қилдиради. Унга сзини севдиради, ҳар соҳада унга намуна бслади. Чунки инсон жонли мисолни ксриб туриб срганиши осон кечади. Лайғамбаримиз (с.а.в.) саҳобалар билан тез-тез суҳбат стказар, ана шу йсл билан уларни тарбислар сдилар. А­нг қулай, ҳар қандай кишига уйғун таълим-тарбис тарзи суҳбат методи бслиб, снг схши-таълим воситаси ҳам шудир. Суҳбатда шайх муридга тсғрима-тсғри хитоб қилади, мурид ҳам доим ундан срнак олади. суҳбат орқали мурид шайхидан илм, маънавий файз олади. Шайх устозлар пайғамбаримизнинг ворисларидир. Чунки ушбу шайхлар ул зотдан мерос қолган суҳбат усулига амал қиладилар.

V. ДАА ВЕШЛИК ҲАҚИДА

Ҳазрати Лайғамбаримиз (с.а.в.) саҳиҳ ҳадисларида бундай дейдилар:
«Аафсимни қслида тутиб турган Аллоҳга қасамки, имонли бслмагунча жаннатга киролмайсиз, бир-бирингизни севмагунингизча ҳақиқий мсмин бслолмайсиз».

Ҳақиқии мсмин бслишнинг шартларини билдирувчи ксплаб ҳадислар бор. Бу ҳадисларда айтилишича, сзи учун раво ксрган бир нарсани бошқа диндош биродарига ҳам раво ксрмагунича, қсшниси унинг ёмонлигидан омонликда бслмагунича, нафсини тузатиб, тарбисламагунича, гсзал ахлоқ билан хулқланмагунича, ёмон одатларни: кибр, ҳасад, ужб, риё, хиёнат, ёлғонни тарк стмагунича, қисқаси, ахлоқий ва тасаввуфий асарларда баён стилган сифатларга сга бслиб, ориф, комил, содиқ, ошиқ, динда фиқҳ ва шариатга риос қилувчи банда бслмагунича, дунё ҳамда охират саодатига сришуви мумкин смас.

Шундан келиб чиқиб айтса бсладики, мусулмончиликнинг снг илғор мартабаси, мсминликнинг снг олий мақоми - «дарвешлик»дир.

Шундай скан, сен ҳам беҳуда инкорларни ташла, Қуруқ домлалик билан кифосланма, дин ва шариат номидан ҳақиқий диндорликни, имоннинг сзаги ва ҳақиқати бслмиш тасаввуфни инкор стишга уринма! Қуруқ қолиплар гирдобига тушиб қолма! Чуқур фикрла, умринг тугамасдан, ажал сшик қоқмасдан бурун нафсингни ислоҳ ст, ёмон феъллардан халос бслишга, ҳақиқий тавҳидни топишга, маърифатуллоҳни, муҳаббатуллоҳни қозонишга, Аллоҳни ҳар лаҳза зикр стишга, амалларни ихлос билан бажаришга ҳаракат қил! Бу сткинчи дунёнинг ёлғон-сшиқ, беҳуда, йслдан оздирувчи ғосларини қсй, абадий диёр бслган охират юртидан жой олишга шошил! Икки кунлик завқни смас, боқий саодатни талаб қил!

Сендан аввал не-не буюк инсонлар келиб кетди. Улардан қай бирини ёқтирсанг, унинг ҳаётини сзингга, срнак қилиб ол, саййидул аввалин вал охирин Муҳаммад (с.а.в.)ни сзингга раҳбар қил! Чунки ҳаёт ва слим, дунё ва охират ҳақида снг тсғри хабарни бизга ул зот келтирдилар. А­нг гсзал йслни ул зот ксрсатдилар. Аллоҳнинг розилигини қозонадиган снг идеал турмуш тарзини ҳам ул зот намойиш стдилар. Ана шундай зотнинг ҳаётини сқи, срган. Чунки уммат фасодга учраганида унинг суннатини тирилтирадиганлар шаҳид савобига ноил бсладилар.

Илминг ортгани сайин шуни биласанки, ул зотни снг тсғри тушунадиганлар - мутасаввифлар, ул зотга снг гсзал равишда тобе бслганлар -мутасаввифлар, шариат буйруқларига, қайтариқларига катта сътибор билан амал қилганлар ҳам мутасаввифлардир! Сен қачон амал қиласан?!

ДАА ВЕШАИАГ ҲААТИ А АСУЛУЛЛОҲАИАГ ҲААТИДИА 

«Мен бу дунёда дарахт соссида турган йслчи кабиман, тезда туриб кетаман. Дунёдан менга не наф?» дейдиган, «Дунё динсизларнинг макони, юртсизларнинг юрти, молсизларнинг молидир», дейдиган, дунё матосига аҳамист бермай, охиратни сйлайдиган, нист-мақсадим охират, дейдиган бслса, Аллоҳ унинг кснглига хотиржамлик ато стади».

«Дунёдаги насибаси нима бслса, Аллоҳ уни бераверади, насибадан маҳрум бслмайди. Кимнинг нисти дунё бслса, Аллоҳ унинг ишларини остин-устун қилиб таш-лайди, паришон стади». Камбағаллик қсрқувини икки ксзи снгидан кетказмайди, «камбағал бслиб қоламан, ишламасам адойи тамом бсламан», деб ваҳимага тушади. Бинобарин нақадар елиб-югурсада, фақатгина азалдан ёзиб қсйилган насибадан бслак нарса берилмайди унга. Шу зайлда Лайғамбаримиз зоҳидликни, дарвешликни, охиратни улуғлаганлар, умматларига тавсис қилганлар.

Дунёга қиймат бермаган, «Такосур» сурасини сқиб йиғлайдиган, устида ётган бсйранинг излари юзида қолган, кснгилдагидек фаровон турмуш кечиролмаган А асулуллоҳнинг ҳаёти дарвеш ҳаётидир. Бой-бадавлатнинг ҳаёти смас. Бугунги кунимиздаги баъзи дин пешволарининг ҳаёти каби смас. Лайғамбаримизнинг барча насиҳатларини, Қуръони каримнинг барча остларини йиғиб, амал қилсангиз, сизни ҳақиқий дарвеш ҳаёти сари слтади.

ДАА ВЕШЛИК

Кспинча дарвешлик деганда ақлимизга дарров зикр келади. Хсш, дарвешлик нима? Зикр ҳақида Қуръони каримда саксонга сқин ост бор. 500-600 та сзим тсплаган ҳадиси шарифлар бор. Лайғамбаримиз доимо зикр қилишни тавсис, стганлар. Масалан, «алҳамдулиллаҳ» дейиш мезонни тслдиради, Мезон - тоғу тошлар, еру самолар сиғадиган буюк нарса. «Субҳаналлоҳи вал ҳамдулиллаҳ» еру кскнинг орасини тслдиради». «Амал дафтари тавба ва истиғфор билан тслган киши нақадар бахтли!». Демак, тавба, Аллоҳга зикр, ҳамд ва тасбеҳ айтиш, бошга кулфат тушганда «Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиуън»-«Аллоҳдан келдик ва албатта сна унинг ҳузурига қайтамиз», деб такрорлаш керак. Доим саъй-ҳаракат ичида бслиб, Аллоҳни унутмаслик ва Аллоҳ учун ҳаракат қилиш лозим. Ҳақиқий қул берганини Аллоҳ учун беради, олганини "Аллоҳ учун олади, ғазабланганда Аллоҳ учун ғазабланади, севганини Аллоҳ учун севади. А­ртанги кун андишасида Аллоҳга таваккул қилмоғи, кснглини Аллоҳга боғламоғи керак. «Сенгагина бандалик қиламиз ва сендангина ёрдам ссраймиз», демоғи, амалдорлар - султонлар ҳузурида сгилмаслиги лозим. Булар дарвешликнинг шартларидандир.

Биз инсонларга снглиш метод билан хитоб қилспмиз: «дарвеш бсл», деймиз. Йсқ, бу хато. Аҳли Қуръон бсл, аҳли ҳадис бсл, дейиш керак. Чунки, Қуръони карим- ссзсиз бизнинг йсл ксрсатувчимиз, пайғамбаримиз сса, шак-шубҳасиз, йслбошчимиздир. Сен Қуръоннинг ҳақиқий аҳли бсл, сенга жоним фидо бслсин, сен А асулуллоҳнинг суннатини тадбиқ ст, кетингдан сргашай.

«Фано фир А асул» тариқатда А асулуллоҳнинг ҳолати билан сшаш даражаси демакдир. Агар ул зотнинг ҳолатига ксра сшамаса, бу даражага сришолмайди. Бунинг учун А асулуллоҳ ҳаётини схши билиши, ҳар бир қадамини ул зотнинг суннатига мувофиқ ташлаши зарур.

Тариқатда дарвешнинг маънавий юксалиш йсли А асулуллоҳга сргашиш, бидъатлардан сақланишдир. А асулуллоҳнинг ҳаётлари - мутасаввифларнинг снг катта срнагидир. Ҳақиқий мутасаввифлариинг турмуш тарзи ана шундай. Имом А аббоний ҳазратларининг ҳаётини скиган киши пайғамбаримизнинг ҳаётини сқиган кабидир. Бошқа улуғ зотларимиз ҳам бунга мисол була олади.

Мен устозимизнинг баъзи хатти-ҳаракатларига қараб, ҳадиси шарифларга солиштириб, ҳайратдан ёқа ушлайман: «Устозимиз бу ҳадисларни ҳаётига дастур қилиб олибди», дейман. Устозимиз жуда ҳалим, юмшоқ, мулойим киши сдилар. Аммо жумъа хутбаларида юзига қарашга қсрқардик. Шерга схшаб кетарди. Минбарга чиққанида шундай шиддатланардики, қсрқувдан юзига боқолмасдик: «Ҳозир пастга тушади-ю, мени уради», дес зир-зир титрардик. Кейин Ҳадиси шарифда сқидик, пайғамбаримиз хутбаларда шиддатланиб кетар сканлар. Устозимиз айнан ул зотга схшашга ҳаракат қилар сканлар -авлиёуллоҳ, Аллоҳ дсстларининг сифатлари, дарвешликнинг сифатлари, ғосси ҳам шудир.

VI. ЗИКА  ВА УАИАГ ФАЗИЛАТЛАА И, ЎЛИМАИ ЎЙЛАШАИАГ ФОЙДАЛАА И

Жаҳаннамга тушишни истамасанг нафсингга айтгинки: «А­й нафс, слим ҳақ, қабр ҳақ, қайта тирилиш ҳақ, ҳисоб-китоб ҳақ, мезон ҳақ, жаннат ва жаҳаннам ҳақ. Буларнинг ҳақ сканлигига ҳеч қандай шубҳанг бслмаса, нима учун дунёда жаннатга тушиш учун ҳаракат қилмайсан? Аимага жаҳаннамдан сақланишга ғайрат қилмайсан? Ксз билан ксрмаганинг учун ғафлатни танладингми? Ақлингни йиғ, қсққисдан бу ҳаёт тугаб қолса, бу фурсат қслдан кетса нима қиласан? Тезда тадоригингни кср: ислоҳ бсл! Жаҳаннамдан қутулиб жаннатга тушадиган Аллоҳнинг суюкли бандаси бслишга интил!»

Ўлимни сслаш инсонни қайта тирилтиради.
Ўлимни сслаш инсонни поклайди.
Ўлимни сслаш қалбни нурлантиради.
Ўлимни сслаш нафсни ислоҳ стади - тузатади.
Ўлимни сслаш инсонга савоб бахш стади.
Ўлимни ссламаслик инсонни ҳалокатга слтади.
Ўлимни ссламаслик инсонга завқу сафо бермайди, балки азоб-уқубат беради.
Шунинг учун слимни ҳеч ҳам унутманглар, уни доим ссланглар, зикрни бошлаганингизда аввало слимни сйланг!

КЎЗИАГАИ ЮМ ВА ЎЙЛА!

Ксзингни юм ва бу дунёнинг фонийлигини сйла! Дунё кимга қолди? Аеча-неча султонлар, олимлар, ҳатто пайғамбарлар ҳам дунёга келдилар-у, оқибат сна охиратга кетдилар. Сен ҳам бир кун келиб кетасан. Сен ҳам марҳумлар каби қора тупроққа айланасан. Жон бераётганингни ксз олдингга келтир, вафот стганингдан кейнн ювиб-тараб, кафанга срашларини сйла, жанозангни сқилишинию қора тупроққа ксмилишингни сйла! Ер остига, съни қабрга амалларингдан бошқа бирор-нарса олиб кетолмаслигингни, Мункар ва Аакир сени ссроққа тутишларини, қабр баъзилар учун жаҳаннам қаърига, баъзилар учун жаннат боғчасига айланганини, кейин қиёматни, қабрдан қайта тирилишингни сйла! Маҳшар майдонида инсонлар титраб-қақшаб навбат кутаётганларини, сллик минг йил тик туриб, қуёшнинг жазирама ҳарорати остида қаро терга ботиб турганликларини сйла! Кейин Аллоҳ таоло азамати ва жалоли ила Маҳкамаи Кубросини қуриб бандаларини ҳисоб-китоб қилишини сйла! Сен ҳам сша ҳисоб-китоб қилинганлар орасида дунёда қилган ишларинг учун жавоб берасан! Амал дафтаринг очилади. Савоблар, гуноҳлар - бари тарозуга қсйилади: ғийбатлар, туҳматлар, ёлғону найранглар бир томонда; тоату ибодатлар, ниёзу тазаррулар, сҳсон ва сзгу амаллар бир томонда. «Ўша кун ҳамма бир-биридан қочади: ака-укадан, отасидан, хотин сридан қочади. Ҳамманинг иши бошидан ошиб-тошади». (Абаса - 34-37).

Аима учун қочади? Ҳаққини талаб қилиб қолади, деб қочади, унга зулм қилгандир, ҳақсизлик қилиб қсйгандир?! Ана шу ҳаққини ссрайди, дес қсрқувдан қочади. Ушбу ҳисоб-китоб майдони бслмиш Маҳкамаи Куброни унутма! Ўша кун инсонлар икки тоифага бслинади: юзидан нур порлаб турган жаннат аҳли севинчидан сирот узра жаннатга учиб стади ва абадий саодатга сришади. Ксз ксрмаган, қулоқ сшитмаган, хаёлга келмаган чексиз неъматларга сришганларини сйла! Ўша ондаги севинч-сурурни чин кснгилдан ҳис стишга ҳаракат қил! Аҳли жаҳаннамнинг аламли аҳволини ҳам унутма! Азоб фаришталари инсоннинг сочу оёқларидан тортиб дсзахга улоқтиришларини, абадий оловда ёнаётганларни, терилар шилинганини, қатрондек қорайиб кетганини, аммо шунда ҳам одамнинг слмаганини, сна қайтадан унга снги тери кийдирилишини сйла! Ўлсалар қутулган бслардилар бу азоб-уқубатдан, аммо слим қайда, боз устига азоб енгилламайди, балки снада шиддатланаверади. Ана шунда: «Ларвардигоро, бизни бу ердан чиқар, дунёга қайтар, сзимизни тузатамиз, схши ишлар қиламиз. Агар ундай қилмасак зулм қилгувчилардан бсламиз! Аима қилсанг сзинг биласан», дейдилар. Шунда Аллоҳ: «Жиминг, ссзламанг», деб уларни бошқа гапиролмайдиган ҳолга келтиради. Ана шу ҳолатни сйла!

КЎАГЛИАГИЗАИ МУА ШИДИАГИЗГА БОҒЛААГ.

Сснг латиф бир мажлисда устозингиз - муршидингиз билан бирга стирганингизни тасаввур қилинг. Муршид қалбига сз қалбингизни боғланг, устозларнинг қалбларидан маънавий-илоҳий файз олаётганингизни ҳис қилинг! Чунки Аллоҳ таоло сз файзини валий бандаларига юборади. Уларга ҳам устозлари орқали панд-насиҳат беради. Аллоҳ устозингиз қиёфасида сизга файз-сҳсон стади, шу боис муршидингиз билан иртиботингизни-робитангизни гсзал равишда адо стинг! Бу алоқанинг асли муҳаббатдир. Бу севги бслмаса мурид маънан тараққий стмайди.

Лайғамбаримиз айтганларидек, ҳақиқий муршид пайғамбар алайҳиссаломнинг вориси бслганидан, мурид муршидини пайғамбаримизни севгандек севиши керак. А асулуллоҳни севмаган мсминнинг амаллари беҳуда бслгани каби, муршидини Аллоҳ розилиги учун севмаган кишининг ҳам ҳоли шунинг кабидир.

Қалбингизни сйланг! Инсон қалби бир гсшт парчасидан иборат смас. Қалбда маънавий ҳақиқат, А аббоний латофат жо стилган. Қалб айни вақтда инсон кснглининг мақоми, сшиги, деразасидир. Деразадан ташқарига қараганингизда ерларни, осмонни, юлдузларни ксрганингиздек, қалбингизга боққанингизда ҳам кснгил оламингизни мушоҳада қиласиз. Бу олам -нуроний олам: тенгсиз, кенг, теран олам бслиб, арши аълога қадар узаниб кетган. Узингизнинг ана шу оламга стганингизни, ҳар тарафингизнинг нурга тслиб-тошганини ҳис қилинг. Ларвардигорингизнинг сизга сқинлигини ҳис стинг. Унга илтижо қила бошланг! Чунки дуо қилишда икки фойда бор: биринчи, дуо қилиб ссраганингизни ёки ундан ҳам аълосини Ларвардигорингиз беради, иккинчи, дуо қилганингиз учун савоб оласиз. Дуо ибодат бслгани учун ҳам савобга ноил бсласиз. Шунинг учун ҳам Аллоҳга дуо қилингким: «Ларвардигоро, мен Сенинг ожиз, нотавон, гуноҳкор бандангман. Еру осмонларни Сен сратдинг, барча махлуқотларни Сен сратдинг, Сен менинг сратувчимсан, Ларвардигоримсан, Сенинг ҳузурингга бош уриб келим, мени кечир, гуноҳларимни афв ст, марҳаматингни бу мужрим қулингдан дариғ тутма! Сен кечиришни севасан, сахийсан, мени сз ҳолимга ташлаб қсйма, Ларвардигорим, менга сзинг мадад қил!» Дуодаги ҳар «А Ларварднгоро!» калимаси бандани Аллоҳга сқинлаштиради. Зеро, Аллоҳ дуогсйнинг дуосини қайтармас.

Шу аснода дуо қилгач, зикр вазифангизни ҳам бошланг.