Mahmud As'ad Jo'shon. Tasavvuf va nafs tarbiyasi  ( 57872 marta o'qilgan) Chop etish

1 2 3 4 5 6 ... 9 B


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:34:44

Маҳмуд Асъад ЖЎШОН

ТАСАВВУФ ВА НАФС ТАРБИЯСИ

Тошкент
«Чўлпон»
1998

Таржимон: НОДИРХОН ҲАСАН
Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси Алишер Навоий номидаги Адабиёт институтининг илмий ходими.

Сўзбоши муаллифи ва масъул муҳаррир: ҲОЖИ САЙФИДДИН САЙФУЛЛОҲ
Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси Алишер Навоий номидаги Адабиёт институтининг катта илмий ходими, Халкаро Аҳмад Яссавий мукофотининг совриндори.

Тақризчи: РАҲМАТИЛЛА БАРАКАЕВ
Филология   фанлари  номзоди,   Узбекистон  Республикаси   ФА   Алишер Навоий номидаги Адабиёт институтининг директор ўринбосари.

Қўлингиздаги рисолада Ислом тасаввуфининг ижтимоий ҳаётдаги урни, нафс тарбияси, тақво ва комил инсон хусусиятларидан баҳс юритилган.  Тасаввуфнинг асли, шариат ва тариқат, нақшбандийлик, дарвешлик валийлик ва Расулуллох (с.а.в.)га тобелик каби бир қатор масалаларга мухтасар, асосли, илмий далиллар орқали жавоб берилган. Рисола кенг китобхонлар оммасига мўлжалланган.

Ушбу рисола http://www.uzbmaster.com сайтидан олинди.


МУНДАРИЖА

Маҳмуд Асъад Жўшон ҳазратларининг қисқача таржимаи ҳоли.

I. Ислом - адолат, маърифат исломнинг мақсади
Ёмонлик манбалари
Илм нуқсонлиги
Танбеҳга муҳтож булганлар

II. Ислом тасаввуфида нафс тарбияси
Нафс
Нафс ва фаҳш
Нафс, ақл ва имон
Нафс тарбиясининг аҳамияти
Исломда нафс тарбияси
Нафснинг табиий ва табиий бўлмаган (ноқонуний, нохуш) хоҳишлари.
Нафсни ислоҳ этиш йўллари

III. Тасаввуф нима?
Тасаввуфнинг мавзуси ва аҳамияти
Тасаввуфнинг асли
Тасаввуфдаги муҳим ва ҳассос баъзи нуқталар
Тасаввуф ва рамазон
Тасаввуф ва фиқҳ
Шариат ва тариқат
Тариқатнинг икки усули
Нақшбандийлик ҳақида

IV. Авлиёнинг сифатлари
Расулуллоҳ (с.а.в.)га тобе бўлиш
Авлиёуллоҳ ўлгандан кейин ҳам инсонларга фойдаси тегадиган зотлардир
Шайхнинг вазифаси
Шайхнинг методи

V. Дарвешлик ҳақида
Дарвешнинг ҳаёти расулуллоҳнинг ҳаётидир
Дарвешлик

VI. Зикр ва унинг фазилатлари, ўлимни ўйлашнинг фойдалариp
Кўзингни юм ва ўйла!
Кўнглингизни муршидингизга боғланг.
Аллоҳни зикр қилинг
Амалларнинг энг савоблиси - зикр

VII. Маҳмуд Асъад Жўшон ҳазратлари билан тасаввуф мавзусида ўтказилган суҳбат

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:36:13

ЛА ОФЕССОА , ДОКТОА , ААҚШБААДИЯ ТАА ИҚАТИАИАГ ЛИА ИК ВАКИЛИ, МУА ШИДИ КОМИЛ МАҲМУД АСАªАД ЖЎШОА ҲАЗА АТЛАА ИАИАГ ҚИСҚАЧА ТАА ЖИМАИ ҲОЛИ.

Маҳмуд Асъад Жсшон ҳазратлари 1938 йил Туркиснинг Чаноққалъа шаҳрида таваллуд топди. Ота-боболари асли Бухорои шарифдан. Аасли сса саййид авлодидан, съни пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломга бориб тақалади.

У киши 1956-1960 йиллар мобайнида Истанбул университети филологис факультетининг араб-форс филологисси бслимида таҳсил олди. Истанбул университетини тугатгач, Анқара университети илоҳиёт факультетининг аспирантурасига сқишга кирди.

1965 йил «Хатиб сғли Муҳаммад ва асарлари» мавзусида докторлик диссертаяиссини ҳимос қилиб, илоҳиёт фанлари доктори бслди. 1973 йилда сса «Ҳожи Бектоши Валий. Мақолот» мавзусида дояентлик диссертаяиссини ёқлагач, Анқара университети илоҳиёт факультетининг турк-Ислом адабиёти курсига сқитувчи стиб тайинланди. Шу билан бирга турли олий сқув юртларида Ислом тарихи, турк-Ислом тарихи ва адабиёти фанларидан дарс берди. Айниқса, у кишининг узоқ йиллар давомида Анқара университети илоҳиёт факультети талабаларига илмнинг турли соҳаларидан таълим-тарбис берганлиги таҳсинга шоёндир. 1982 йил сса у кишига ихтисослиги бсйича профессор лавозими берилди.

М. А. Жсшон диний ва дунёвий илмларни пухта сгаллаган аллома бслиши билан бирга, сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий соҳалардан ҳам схши хабардор...

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:36:22

Хорижий тиллардан араб, форс, инглиз ва олмон тилларини схши билади. Бу улуғ алломанинг 400 дан ортиқ илмий, ижтимоий мақолалари, сттиздан зиёд илмий-маърифий асарлари нашр стилган. «Ҳажнинг фазилатлари ва нозикликлари», «Турк тили ва маданисти», «Юнус А­мро ва тасаввуф», «Ҳожи Бектоши Валий. Мақолот», «Ислом, севги ва тасаввуф», «Хизматга шошилинг», «Долзарб масалалар», «Янги уфқлар», «Ислом, тасаввуф ва ҳаёт», «Исломда нафс тарбисси ва тасаввуфга кириш», «Австралис суҳбатлари», «Ҳазрат» Али насиҳатлари», «Зафарнинг йсли ва шартлари», «Исломий ҳаракат ва хизматларда метод», «Аёлларнинг ижтимоий ҳаётдаги срни», «Болалар билан юзма-юз», «А амазон ва тақво тарбисси» каби асарлари шулар жумласидандир.

М. А. Жсшон зоҳирий илмлар билан бир қаторда ботиний-тасаввуфий илмларда ҳам етук аллома, ҳол сохибидир. У 1980 йилда шайхи - комил ннсон, 30 дан зиёд исломий китоблар муаллифи - Муҳаммад Зоҳид Қутқу ал Бурсавийнинг изни-ижозати билан Туркисдаги нақшбандис тариқатининг снг сътиборли марказларидан бслмиш Искандарпошшо даргоҳига имом ва муридларга халифа, пир стиб тайинланди. А­ндиликда нақшбандис тариқатининг муршиди комили сифатида дунё миқёсида илмий-маърифий фаолист олиб бормоқда.

Тафсир, ҳадис ва тасаввуф илмларидан, чунончи, забардаст олим Аҳмад Зиёвуддин Кумушхонавийнинг «А амузул аҳодис» («Ҳадислар дарёси»), Абу Абдураҳмон ас-Сулламийнинг «Табақоти суфийс» номли китобларидан ҳам дарс бермоқда.

Бугунги кунда М. А. Жсшон хусусий телевидение ва радио марказига, бир неча илмий, ижтимоий журналларга, нашриёт ва босмахоналарга, маънавист ва қадрист-ларни тарғиб қиладиган вақфу жамғармаларга, ширкатларга ва уларнинг фаолистига раҳбарлик қилмоқда. Бу ирфон счоқларида турли илмий-маърифий кечалар, суҳбат-лар, зиёлилар ва давлат арбоблари, шоиру ёзувчилар, дин олимлари билан ижодий учрашувлар, қизғин суҳбатлар стказилмоқда.

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:36:34

Бу кишининг таклиф ва ташаббуси билан бир қатор болалар лияейлари, фиқҳ институтлари очилди. Бу зотнинг илмий-маърифий суҳбатлари нафақат Туркисда, балки жаҳоннинг нуфузли мамлакатларида ҳам катта қизиқиш уйғотмоқда. Шу боис ҳар йили Оврупо, Амриқо, Африқо ва Урта Осиё слкаларига сафарлар уюштириб, илмий-маърифий суҳбатлар стказмоқда ва турли таълим-тарбисвий дастурларда қатнашмоқда, Ислом ва тасаввуфни тарғибу ташвиқ қилмоқда.

М. А. Жсшон ҳазратлари А асулуллоҳ (с.а.в.)га бориб тақаладиган нақшбандис тариқати, холидис тармоғининг қирқинчи бсғини вакилидир. У киши нақшбандис тариқатидан ташқари қодирис, кубравис, суҳравардис, чиштис, хилватис, жалватис, шозалис ва мавлавис тариқатларидан ҳам иршод қилиш ижозатини олганлар...

Ушбу сатрлар муаллифи илмий иш юзасидан Туркисга борганида ксп олимлар қатори бу зоти шариф суҳбатига ноил бслди. Илмий ишим билан боғлиқ жссли масла-ҳатлар, қизиқ маълумотлар бериш билан бирга, бир қанча нодир асарлар, илмий манбаларни ҳадс қилдилар. Олимларга алоҳида ҳурматлари бор скан...

Мен у кишини ҳар томонлама кузатиб, комил инсон сканликларига тсла иқрор бслдим. Унлаб кишилар тушида ва снгида у киши томонидан содир бслган каромат-ларни менга ссзлаб бердилар. Узим хам бир неча кароматларини ксрганимдан кейин авлиёи барҳақ сканликларига асло шубҳам қолмади... Ҳатто у кишининг «Қутб» сканликларини бир неча муридлар тушида ксрган ва бу ҳақда ксп ёзилган скан... Кароматлари шу қадар кспки, йиғилса, ёзилса бир китоб бслади...

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:36:48

Албатта, бизнинг шариатда каромат смас, «истиқомат», съни шариатга тсла амал қилиш сътиборга олинади. Лекин ҳазрати шайхнинг ҳаёти, фаолистларини ксрган киши у кишининг тслиқ «истиқомат»ларига гувоҳ бслади. Аслида авлиёликлари ҳам етук илму амаллари, риёзатларининг маҳсули смасмикан?...

Мен у кишига қсл берган, байъат қилган баъзи муридларининг ҳалоллиги, тақвоси, ҳолатдаги сзгаришларини ксриб, ҳазрати шайхнинг вазифалари, тавсислари фақат ост ва ҳадисга, суннати санийсга асосланганлигига, тақво ва сҳсон йсли сканлигига сна бир карра амин бслдим.

У киши тақвони, покликни, халққа хизмат қилишни, ҳалол ризқ топишни, зикру ибодатларни қолдирмасдан бажаришни, вақт стса кеч бслиб қолишини қайта-қайта такрорлайдилар. Аллоҳ ва унинг расулининг амру наҳийларига амал қилишга даъват стадилар. У киши доимо муридларига: «Мен ҳам масъул бир бандаман. Аллоҳ ва унинг расулининг амру наҳийларини сизга етказувчи бир воситачиман, даъватчиман, холос. Агар тавсисларимни, вазифаларимни бажарсангиз, савоб топасиз, агар бажармасан-гиз, Аллоҳ олдида жавоб берасиз. Яхшилик қилсангиз ҳам, ёмонлик қилсангиз ҳам сзингизга қиласиз», деб айтар сканлар.

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:37:15

Муҳтарам китобхон!

Қслингиздаги рисола Ислом тасаввуфи ва тариқат моҳистидан, унинг манбаи, сарчашмасидан ва инсон ҳаётидаги аҳамистидан баҳс стади. Қуръони карим, ҳа-диси шариф, А асулуллоҳ (с.а.в.) йсриқлари асосида сшашга ва саҳобаю тобеъинларга ҳар жиҳатдан сргашишга даъватқилади.

А исолада Ислом тасаввуфининг Ҳақ ва Ҳақиқатга ундовчи бир йсл, руҳий ва ахлоқий камолотни шакллантирувчи бир восита сканлиги уқтирилган. «Аафс тарбисси», «валийлик», «шариат ва тариқат», «нақшбандийлик», «А асулуллоҳга тобелик» каби қатор тушунчалар шарҳланган.

Тасаввуф жозибали, серқирра ва сирли бир таълимотдир. У нафақат «қол», балки «ҳол»дир, холис амал, қаттиқ риёзатдир... А уҳоний ҳаёт ичида сшаганлар, тақво ҳамда зикру ибодатдан лаззат ва даража топганларгина бу йслнинг моҳистини ҳис қиладилар...

Тасаввуф тсғрисида ксп ёзилган ва айтилган. Асар муаллифининг ҳам тасаввуф ҳақида ксплаб йирик ва мукаммал асарлари бор. Ушбу рисолада сса муаллиф китобхонни тасаввуф йсли ва вазифалари юзасида» дастлабки маълумотлар, умумий қоидалар билан таништиришни мақсад қилиб қссди, илмий, тарихий ҳамда адабий манбаларга мурожаат стган ҳолда уни атрофлича ёритиб беради. Асар фавқулодда бир кслланмадир. Ундан кспчилик сз саволига жавоб топиши мумкин...

А исоланинг қайта-қайта нашр стилиши, хорижий» тилларга таржима бслиши унинг қимматли бир асар сканлигидан далолат беради.

Орифлик ва комиллик сирларидан воқиф стувчи, сзгуликка чорловчи бу асар сзбек китобхонларининг бугунги қизиқишлари ва маънавий сҳтиёжларини ҳисобга олиб таржима қилинган. Асарни тадқиқ стиш ва баҳолаш сса олимларга ҳавола...

Ҳожи Сайфиддин Сайфуллоҳ

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:38:08

:bsm:

АДОЛАТ ВА МААªА ИФАТ ЙЎЛИ

I. ИСЛОМ - АДОЛАТ, МААªА ИФАТ ИСЛОМАИАГ МАҚСАДИ

Ислом динида шахс ва жамист муносабати мукаммал, адолатли тарзда ҳал қилинган. Ҳар бир инсоннинг срки, ҳурристи ва ҳуқуқи қонунлар билан кафолатланган. А­нг муҳими, бу динда тенглик, биродарлик шиори мавжуд. Адолат, инсон манфаати деган ғос, мақсад Ислом фиқҳи, шариат қонунлари мажмуасидан мустаҳкам срин олган. Киши то илмли, маърифатли бслмас скан, Исломнинг моҳистидан, адолатидан хабардор бслмайди ва натижада нотсғри хулосалар чиқариши мумкин.

Ислом динининг фиқҳ илми беш буюк ғосни олға суради. Шариат ҳукмлари текширилганда ва уларнинг ҳикматлари, сабаблари, ғослари ақл тарозусига солинганда шу нарса маълум бсладики, Ислом бу ҳукмлар соссида инсонист учун беш буюк фойдани ксзлаган:

1. Ислом - сътиқод ва руҳистни ҳимос қилишга асосланган бслиб, куфр, ширк ва ботил сътиқодларни таъқиқлайди.

Ислом - инсон вужудини муҳофаза стишга асосланиб, сзининг жонига қасд қилиш ва қатл стишни қатъисн ман стади. Баданга зиён етказадиган моддаларни истеъмол қилиш ҳам динимиз томонидан ҳаром қилинган.

Ислом - наслу насабнинг кспайишига асосланади: оила қуришни ташвиқ стади, абортни ман стади, болалар слимига кескин қарши чиқади.

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:38:19

Ислом - мол-мулкнинг муҳофаза стилишига асосланади. Динимизда мол-мулкка зиён етказиш деган ҳуқуқий ҳодиса йсқ, мабодо зарар етгудек бслса, зарар бериш орқали жавоб қайтариш ҳам ман стилади.

Ислом - ақлни муҳофаза стади: ичкилик ақлни кетказгани учун таъқиқланади.

Исломга ксра барча инсонлар бир-бирлари билан тенг ҳуқуқлидирлар: подшоҳ билан қул, бой билан камбағал бир сафда туради. Мусулмон билан ғайримуслим инсон сифатида адолат ҳузурида тенгдирлар. Фотиҳ Султон Муҳаммад жоме масжиднинг қуббасини ноқис қуриб қсйган меъморни жазолагач, маҳкамага чақиртирилади ва Истанбул қозисининг ҳузурида юқорига стирмоқчи бслади. Шунда қози: «Лодшоҳим, бу ер адолат маконидир! Айбдор, жойингда стиравер», деб подшоҳга танбеҳ беради...

Инсон сз баданидаги бирон аъзосини сабабсиз кесиб ололмайди. Урушда ҳам инсонларга уларнинг бирор аъзоларини кесиб олиш шаклида тажовуз қилинмайди. Тирик инсонга бслганидек, унинг жасадига, қабрига ҳам ҳурмат ксрсатилади. Инсоннинг тиши ва тирноғи ҳатто ахлатга ташланмайди, балки тупроққа ксмилиши тавсис қилинади. Жаноза стганда сриндан туриб, сликка ҳурмат ксрсатилади.

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:39:22

АМОАЛИК МААБАЛАА И

Ислом инсонист йслиқадиган ҳар қандай ёмонлик, ёвузлик, разолатга қарши курашиб келган. Исломга ксра ёмонликнинг манбалари қуйидагилардир:

1. ШАЙТОА - биз ксролмайдиган, мавжудлиги Қуръони каримда билдирилган махлуқ. «Аниқки, Шайтон сизларга душмандир, бас уни душман тутинглар» (Фотир-6), дес огоҳлантирилганмиз. Шайтоннинг сз ҳизби-гуруҳи бор: «Шайотинул инс вал жин», съни, инсонлар ва жинлар тоифасидан ҳам шайтонлар мавжуд. Қишилар орасида шайтонлашган одамлар бор. Ксринмайдиган жинлардан ҳам шайтонлар мавжуд.

Дунёдаги инсонлар икки ҳизб - гуруҳдан иборатдирлар: биринчиси ҳизбуллоҳ, иккинчиси ҳизбушшайтон. Аммо шайтон инсон устидан қатъий бир ҳукм юргизолмайди, сз таъсирини стказолмайди: «Албатта, иймон келтирган ва ёлғиз Ларвардигорларига таваккул қиладиган зотлар устида (шайтон) учун ҳеч қандай салтанат—ҳукмронлик йсқдир. Унинг (шайтоннинг) ҳукмронлиги фақат (уни) дсст тутиб, (Аллоҳга) шерик қилиб оладиган кимсалар устидадир». (Ааҳл-99, 100). Демак, шайтон мсминларга осонликча таъсир қилолмас скан. Фақатгина васваса қила олар скан. Гуноҳ ишларни инсоннинг ксз снгида бирма-бир жилолантириб, улардан бирини танлаши учун инсон қалбига васваса солади.

Qayd etilgan


Hanafiy  20 Aprel 2009, 16:40:23

2. ААФС: Исломга ксра ёмонлик, гуноҳ амалларнинг сна бир манбаси -инсоннинг сзи, съни нафсидир. «Мен нафсимни оқламайман. Чунки нафс -агар Ларвардигоримнинг сзи раҳм қилмаса - албатта, барча ёмонликларга буюргувчидар» (Юсуф-53). Бу - Юсуф алайҳиссалом тили билан Қуръони каримда баён стилган бир ҳақиқатдир. Аллоҳнинг сзи ёрлақаган зотлардан бслак, нафс барча инсонларга ёмон ишларни буюришда маслак сгаси бслиб қолган. Тинимсиз гуноҳ ишларга буюраверадиган нафс шайтоннинг ботинимиздаги ҳамтовоғи бслиб, қайсардир ва тарбисга муҳтождир. Шайтонга схшаб нафс ҳам инсонга васваса солади: «Аниқки, инсонни биз сратганмиз, (демак) унинг нафси васваса қиладиган (съни, кснглидан стган барча) нарсаларни ҳам билурмиз» (Қоф-16). Юнус А­мро айтганидек, «Ичимизда «бир мен бор, менда мендан ичкари». Турли маънавий борлиқларни мушоҳада қиламиз, учқунлар ксрамиз, васвасаларга дуч келамиз.

Шайтон васвасаси билан нафс васвасаси орасидаги фарқни мутасаввифлар шундай фарқлайдилар: «Шайтон сйиндан сйинга ставеради, нафс сса бир нарсани қайсарлик билан талаб қилиб тураверади. Шайтон моҳир ёлғончи ва ҳийлакор бслгани боис, инсонни Аллоҳ розилигидан чалғитиш мақсадида бир гуноҳга ундолмаса, бошқа бир гуноҳни «таклиф қилади»: бир сйинда инсонни лақиллатолмаса, иккинчи бир сйинни тадбиқ стади. Аммо нафс - қайсар ёш боладек ёпишиб олган нарсасини хоҳлаб тураверади. Васвасанинг нафсдан сканлиги шу тариқа англашилади. Шайтонга қарши Аллоҳдан паноҳ тилаб, Унга таваккул стмоқ ҳақида зикр стилган остдан маълум бсладики, Аллоҳга чин кснгилдан суснганларга шайтон васвасаси кор қилмас скан. Шунинг учун шайтоннинг таъсир кучини кесмоқ мақсадида ҳар бир ишимизни «бисмиллоҳ» билан бошлаймиз ва амалиётда буни сзимизга шиор қилиб оламиз. Қуръони каримда буюрилганидек, унинг бизга душман сканлигини сслашимизнинг сзиёқ бизни доимо ҳушёрликка чақиради.

Шайтоннинг қалбга кирадиган йслларини тссиш - ксзни ҳаромдан сақлаш, гуноҳга етакловчи йслларга қадам босмаслик ва ҳоказолар айрича бир кураш усулидир. Шунинг учун Аллоҳу таоло Қуръони каримда шундай буюради: «Зинога сқинлашманглар! Чунки (бу) бузуқликдир - снг ёмон йслдир» (Ал-Исро-32). Жаноби Ҳақ «Зино қилманглар!» смас, балки «Зинога сқинлашманглар!» деб огоҳлантирспти, съни зинога олиб борувчи йслларга қадам босманг, демоқчи. Чунки бу йслга кирган инсон қилмишининг оқибати хунук бслади. Шу боис ичкилик ҳаром қилинган. Чунки ичкилик ақлу ҳушни олади, инсонни сзини назорат қилолмайдиган аҳволга солади.

Инсон нафси аслида кераксиз нарса ҳам смас. Лайғамбаримиз (с.а.в.): «Аафсинг уловингдир. Унга юмшоқ муомалада бсл, қсполлик қилма!» деганлар.

Qayd etilgan