MA'RIFAT  ( 23299 marta o'qilgan) Chop etish

1 2 3 B


Kumush  25 Avgust 2009, 18:48:42

Мунаввар Корининг бу хикоссини укиб, А обиндранат Тагорнинг "Опа" деган хикосси ссимга тушиб кетди.

http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_content&task=view&id=3500&Itemid=227

Qayd etilgan


Kumush  29 Avgust 2009, 13:02:54

ХИА ГОЙИ

Хаммамиз куёшда куйган жиззамиз,
Качон тиз чскувдик, хамон иззамиз,
Сиркираб огрийди шишган тиззамиз,
сриндан озгина турсак майлиму?

Ўтганлар бари бек, колган жавдирар,
Гардинда ксринмас куллар шалдирар,
Мехнатдан ёрилган ксллар калтирар,
Уз беким ерида юрсак майлиму?

Аасимлар гулламиш озод тогларда,
Озодлик муждаси сслу согларда,
Боболар кийналиб тиккан богларда
Аганаб бир хаёл сурсак майлиму?

Аеча минг аллома, жсмардлар слган,
тафаккур сасиган,
А ухлари сслган,
Уруглар айниган тап-такир чслда
сз беким давлатин курсак майлиму?

Юз сллик йилдирки мана шу холат,
Хануз давом стар маккор тижорат,
билмадим, каердан ушбу жахолат,
Аега сиз бслмайсиз сира хижолат?
Аега мен ссрайман сиздан ижозат?!

Ш.А ахмон.

Qayd etilgan


Kumush  05 Sentyabr 2009, 13:31:42

Keng dalada yolg'iz o'rik oppoq bo'lib gulladi.
O'tgan yilgi dardu gardlar gulladiyu quladi.
Yolg'izlikdan zerikkanga o'xshamaydi sirayam,
Yaqiniga borib ko'rsam, yana tag'in kuladi.
Менимча чакки смас. :D
Iqtibos
Кушикларим булиб овоза,
Юртда машхур смишман тоза.
Барча ёзган шеърим - бир коса,
Сумалакка алмашаман мен
Сиз  шеърларизи нимага алмаштирвордиз?

Qayd etilgan


Kumush  20 Sentyabr 2009, 13:09:56

УЙҚУ

Халойиқ ишонди,
ксзёшдан ийди,
айбдор болтамас,
айбдор кунда.
Қасосин олмоқдан сзини тийди
жаллодлар ниқоби йиртилган кунда.
Кон қслида сузар бедод салтанат,
барча тафсилотин, қани, ким ёдлар?
Бу содда халойиқ мунча алданар,
пихиллаб кулади снди жаллодлар.
Ўтар ошкоралик ҳаш-паш дегунча,
келажак ксрсатар ким кулар, йиғлар,
милён айғоқчилар далил тергунча
қайралиб турса, бас,
исфаҳон тиғлар.
Қайдадир
булбуллар толиқиб сайрар,
ҳавода учгандай милён малойик.
Бир четда жаллодлар тиғларин қайрар,
уйқуни уради шсрлик халойиқ.

Ш. А ахмон

Qayd etilgan


Kumush  29 Sentyabr 2009, 16:02:37

Душманим кспайди,
ҳатто, сликлар
Баҳорни соғинган қутлуғ ойлари,
Хилватда йиғилиб юрди шсрликлар
Чангалда бсҳтону иғво лойлари.
Одамдай сшаса бслар-ку сйраб,
Уларни қийнарди ғалати бир дард,
Бирорта марди йсқ ксзингга қараб,
Юрагинг тагига тиғ урувчи мард.
Бор айбим,
ҳақиқий ёвни ксра бил,
Адолат тобласин дедим бурдларни,
Шайбоний лашкари сингари бедил,
сзимга ташланди миллат қуртлари.
Булар обрсй излар,
Манфаат излар,
Иғволар тсқиру кутар баракат,
Йсқса бир шоирни туҳматлар билан
Оғзини ёпишга мунча ҳаракат,
Аеча бор сзимга
ғазабингдан кеч,
Ласткашлар арзимас дедим сйлашга,
Аслида, худодан ҳақим борми ҳеч
Бирорта муносиб душман ссрашга.
Ахир кимман сзим, мангуликка сал
Агар қиёсласак Шавкат А аҳмон ким?
Ким дес борлиқдан ссрайман ҳар гал,
Макон жим,
Замон жим, парвардигор жим.

Ш. А ахмон

Qayd etilgan


Kumush  04 Oktyabr 2009, 16:14:18

Шавкат А ахмон 1950 йил 12 сентсбрда Ўш вилостининг Корасув туманига карашли Ломир махалласида тугилган. 1966 йилда срта мактабни тугатгач, курилишларда, вилост босмахонаси (1966-68) ва газетаси (1968-1975)да ишлаган. 1973 йилда Москвадаги М.Горький номидаги Адабиёт институтини битирган. Г.Гулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриётида мухаррир хамда бслим бошлиги (1975-1982; 1985-90), Ўзбекистон Азувчилар уюшмасида масъул ходим (1982-1984) бслган.
Илк шеърий тсплами — "œА ангин лахзалар" 1978 йилда чоп стилган. Шундан кейин шоирнинг "œЮрак кирралари"(1981), "œОчик кунлар"(1983), "œГуллаётган тош"(1984), "œУйгок тоглар"(1986), "œХулво"(1988), "œСайланма"(1997) тспламлари босилиб чикди.
Шавкат А ахмон машхур испан шоири Федерико Гарсиа Лорканинг шеърларини дастлаб рус тилидан, "œЛорка. Сайланма"(1979), кейинрок сса испанчадан сзбекчага таржима килган. "œЛорка. Сайланма"(1989)
Шунингдек, у Хуан А амон Хименес ва А афасл Алберти шеърларини хам испанчадан сзбекчага сгирган.
Истеъдодли шоир Шавкат А ахмон 1996 йилнинг 2 октсбрида узок давом стган хасталикдан сунг вафот стган.

Адабиётнинг кисмати ижодкорнинг калами кудратига, салохистига, онгу шуур даражасига, калби кенглиги ва албатта, виждонига боглик.
Инсоннинг калби хакидаги хар кандай китоб скилишга мухтождир. Шубхасиз, у Инсон хакидаги билимдир. Бу билимдан бебахра сшаш инсон сз исмини билмай сшаш билан баробардир, деб бежиз айтмайдилар.
"œШоирлик — кисмат" сканлигини срта англаб улгурган Шавкат А ахмон учун шеър умрининг, тирикликнинг маъно-мазмунига айланган сди. 80-йиллардан шеърист ахлига таниш бу шоирнинг шеърлари бошданок шахсий дардлар ифодасидан анча баланд сди. Унинг дарду армонлари, изтироблари халкнинг дарди, миллатнинг дарди билан, жамистнинг муаммолари билан чамбарчас богланиб кетганди. У дастлабки шеърларида:

Яшамогим зарур
Хар дакикани
Газаб билан, севги билан тслдириб,
дунёдаги барча кора нарсани
ёруг лахзаларда слдириб.

деб ёзган сди.

Qayd etilgan


Kumush  04 Oktyabr 2009, 16:18:33

Кейинрок сса шоир халкининг тарихини срганди, уни шеърга солди, такдирини англашга уринди. Унинг ютукларидан — тарихдаги улуг сиймоларнинг — аждодларининг кашфиётларидан, жасоратидан кувонди. Айни пайтда халкининг, миллатининг бутун фожеаси, биринчи навбатда, шу халкнинг сз ютуги камчиликларига бориб такалиши уни сйга толдирди, миллат бошига тушган фожеаларнинг сабаб ва илдизини рсйи рост айтишга, миллатни уйготишга шошилди. Чунки бундай сшаш тарзи хали хам давом старди:

Бунда хар бир чечак,
Хар бир гиёхнинг
осмонни тссгудай хайбати бордир.
Бу диёр накадар улуг бслса-да,
улкан одамларга накадар зордир.

Замон хар доим хам шоирнинг кснглидаги гапларни очик айтишга имкон бермади. Шу боис у чечаклару гиёхлардан, тошларнинг гуллаши-ю, юлдузларнинг кулашидан, тогларнинг уйгоклигидан биз ва сиз излаб топгандан хам кспрок маъно истади. Уларни сз фикрларини ифодалаш воситасига — тимсолу рамзларга, мажозий ифодаларга айлантирди:

Тош хам гулларми деб,
минглаб калтабин
гурзисин дслайиб йикилган пайтда,
мардона илжайиб, ксрасиз, дедим,
бир кун гуллайди бу тош, албатта.
Балки тош хозирок
гуллаётгандир,
минг рангли жилода сшнаб, сзгариб,
балки бу гулларни ксрмаётгандир
хаттоки шоирнинг сткир ксзлари...

Шавкат А ахмон ижодининг гуллаган даври снг огир кунларга — мустабид Шсро тузумининг сснгги йилларига тсгри келди. Халкнинг огир ахволи, хам сиёсий, хам иктисодий ва ижтимоий карамликка карши исёнкорлик рухи шеърга ксчгани сир смас. Бунинг окибатида шеъристда, хусусан Шавкат А ахмон ижодида ижтимоий мавзунинг мухимрок сринга чикканини ксрамиз. Аммо шуниси сътиборлики, Шавкат А ахмон шеърни публияистикага — фикрнинг курбонига айлантириб юбормади. Уни курбон килгани йск. Унга содик колди.
«Туркийлар», «Кенглик согинчи», «Бсрилар» сингари шеърларида она юртнинг, миллатнинг дарди, уларнинг такдири хакидаги шоир кайгуси хам мажоз, хам очик ифодаларда берилади. Жумладан:

Армоним улгайди...
кеча ссйлардим —
Канийди бслса деб бирорта мард дсст.
Бугун кон йигларман —
денгиз бслсайди,
бслсайди улугвор уммонларга йсл.

Халкимиз хаётида кечаётган вокеаларнинг хеч бири Шавкат А ахмон назаридан четда колган смас. У хар доим шеърга хос жасорат билан биринчилардан бслиб скинлашиб келаётган хар кандай хавфдан слни огох килди, хар кандай зулмга, жахолатга карши курашди.
Бир вактлар дссти йсклигидан куйиниб шеър ёзган шоир снди куриб тугаётган денгизнинг хасратида. Миллатининг манкуртлашиб, жисмонан заифлашиб бораётганидан аламда. У сна ссзи — шеъри билан бирга бу дарду машаккатларни бошида стказади, у оркали хасратини тскиб солади:

...Сснгги зурёдимни захарлар куллар,
сснгги чечакларим айниб сслажак.
А­й, беклар,
захар ич — сзбегинг колиб,
сзгага бсйсундинг,
слганинг шулдир.
Шунданми, бошида теридан колип,
саксовул сингари майишган будун.

А аъно МУЛЛАХЎЖАЕВА тайёрлади

Qayd etilgan


Kumush  04 Oktyabr 2009, 16:21:34

Шавкат А ахмон ижодини кузатиб борган скувчи унинг шеърдан шеърга, китобдан китобга юксалиб, курашчанлиги ортиб бораётганлигини ксради. А ух манзараларини тасвиру талкин стган шеър — изтиробнинг меваси, согинчу армоннинг махсули, севги ва нафратнинг намойиши сифатида дунё юзини ксради.
Шоир бу сергалва, фоний дунёда ИШКни сгона таснч деб билади. Ундан бошка нарсаларнинг хаммаси бекор:

Факат ишк...
Факат ишк...
Бошкаси сароб,
Бошкаси шамолнинг оний сурони...

Ишк оркали англанган дунёни комилликсиз тасаввур стиб бслмайди. Дунёнинг сзи хам мукаммал уйгунликдан ташкил топган. Инсон хам унинг бир бслаги сифатида камолотга етишмоги лозим. Ахир одамзоднинг сз-сзини англашга бслган кизикиши, интилиши хеч качон тинч ксймаган. Ўзни англаш сса бир умр давом стадиган узлуксиз жараён. Инсоннинг камолоти хам худди мана шу сзликни англашдан бошланади.

Камолот — абадий,
Камолот — чексиз...
Аммо Камолотнинг йсли равонмас —
Соддадил йсловчи арчалар, мана,
Таажубда тсхтабди корли довонда.
Мангу юрардилар агар рох бслса,
Сира турмасдилар юксакда спсиз, —

деб ёзади шоир.
Шавкат А ахмон ёш сзбек шоирларига мурожаат килиб битган бир шеърида шундай деган сди:

Ссзларни кайрайлик,
тагин кайрайлик,
токим кескир бслсин бамисли олмос,
Ўткир ссз колмаса шоирларидан,
сткир ссз колмаса...
Хеч нарса колмас.


Чиндан, шоирдан факат ссз колади. Абдулла Кодирий, Чслпон ва Фитратдан факат ссз колди. Буюк Аавоийдан ссз колди. Дилни сртайдиган, борликни куйдириб-кул киладиган, — рухни камолотга слта биладиган ссз колди. Бу ссз вактнинг шамолларида каддини тутди, исён-оташларда сзини тоблади — слмади, балки сшарди — сшади. Чунки бу ссз мангуликка дахлдор сди. Инсоннинг азалий ва абадий дардлари, муаммоларини англаш ва англатишга уринган калбнинг сз-сзини намойиш килиши сди. Шавкат А ахмон хам ссз кудратини шундай хис стди. Бслмаса, шоир бир шеърида шундай деб ёзармиди:

Мендан нима колур,
абадий нурлар
барк уриб сшнаган дунё томонда?
Уриниб, суриниб сира тслмаган
бир кснгил колади
колса хам мендан...

Яна сша ссз. У кснгилнинг таржимони, орзуларни сширган бир хазина.
Ксплаб шоирлар каби Шавкат А ахмон учун хам сшашнинг маъно-максадини, умр ва хаёт мазмунини, тирикликнинг мохистини англашга, инсоннинг инсонлик шаънига, кадр-кимматини, миллатнинг такдири сзининг бсйидан бир неча снлик(карич) баландрок сканлигини англашга йсл топиб берган мсъжизавий курол ссз бслди. Бору йсклик ичида буларнинг барчасини англатишга уриниб, изтироб ичида колган, оташлар багрида сзини излаб топгани ссз бслди.
Абадист оралаб сзини, ссзини ва хатто ватанини излаган шоир учун ссз идрокка, ифодага айланди. "œАбадист оралаб Ўшга качон етамиз?.." — дейди бир шеърида шоир. Ссзнинг — ёник овознинг слмаслигига ишонч сса мана бундай жаранглади:

Агар етти кават ернинг каърида
ётсам-да, ларзага солиб хавони,
слимнинг юрагин
топар барибир
жисмимни куйдириб учган овозим.

Шеър — дилнинг таржимони, дедик. Бирок Шавкат А ахмон шеърлари факат дилнинг смас, жасоратнинг таржимаси, шоирнинг сзи — жасорат таржимони, деган бахони хам олиб улгурган.
Шавкат А ахмон шеърлари сзи мансуб бслган авлод шеъристи каби ватан ичида ватанни согиниб сшаган шеърист сди. Шоир умри давомида сзини англаш йслида нечогли харакат килган бслса, босган хар бир кадамида ватанни англашга уринди. Шу боис халк, жасорат, кураш сингари мухим мавзу ва кослар ёнида Ватан, унинг тарихи ва такдири хакидаги сйлар, калбдаги чснг огриклар ифодаси шеърхонни хам сзлиги, ватани хакида сйлашга ундайди, унинг мудраб ётган руху юрагини уйготади(чинакам шеъристнинг вазифаси хам шу-да!):

Хли бирор ишни уддаламадим,
Хали хеч кимсани килмадим рози
Бехуда стибди гсзал умримнинг
Канчалаб чиройли бахори, ёзи.
Фарогат борлиигин унутиб ксйдим,
багримга чакинлар тегди дафъатан.
Сендан улугрок нарса йсклигин
сочим окарганда англадим Ватан.

Маълумки, хар кандай хаёт ходисаси, инсон калбига доир хар канака фикр-туйгу шеъристда образ оркали, бевосита образли тилда аксини топади. Шавкат А ахмон шеърларида хам табиат багридан танлаб олинган тимсоллар гсзал ва бетакрордир.
Шоир шеъристидаги тог — шоирнинг юксалиб кетган рухи калби, рухининг изтиробу кувончларини ифодалашга восита бслиш билан бир каторда гупуриб окаётган Ватани сди. Шунинг учун бслса керак, шоирнинг илк шеърларидан то сснггисигача тоглар у билан сшайди.

Тог хсрсиниб юборди огир—
водийларга югурди шамол,
юзларини сширди хилол.

Тог хсрсиниб юборди огир,
Теран хобдан уйгонди юрак,
Тоглар каби хсрсинмок керак.

Шавкат А ахмон сснгги нафасигача тогларга талпиниб сшади, огир дамларда улардан мадад кутди:

Аодиражон, Шоиражон,
танам кимир стмайди,
олис-олис вохалардан
тогларимни чакиринг,
осмон тсла хаволар
факат менга етиайди...
Аодиражон, Шоиражон
Танам кимир стмайди,
боринг корли тогларга:
бир шоир ётибди, денг,
Худонинг ховлисида...
Осмон тсла хаволар
факат менга етмайди...

Буларнинг хаммаси Ватанга, тугилган заминга богланганлик, ундан узилолмаслик — мухаббат сди. Шоир ватанини юракнинг снг чукур тубларига жойлаб сева билди:

Жойлашгансан шунчалар чукур,
Ўз тубига сшринган юрак
Сенга етиб боргунча, менинг
Узун умрим етмаса керак.

А аъно МУЛЛАХЎЖАЕВА  таёрлади.
 
 
 

Qayd etilgan


Kumush  04 Oktyabr 2009, 16:33:27

ТУА КИЙЛАА 

Қиличин ташлади беклар ниҳост,
Босилди тулпорлар,
Тиғлар сурони,
Урҳога срганган тилларда ост,
Туркийлар таниди комил худони.
Қиличлар занглади...
Фалокат ҳушёр,
Туркийлар қувватин берди ерларга.
Ҳийлагар дсстлардай сқинлашди ёв
Комиллик қидирган жасур срларга.
Илвасин йигитлар,
Бобир йигитлар,
Саждага бош қсйди ёвга терс қараб,
ғулларни кемириб йиғлади итлар,
Буюк бошни кесди қилич срақлаб.
Туркда бош қолмади... қолмади довлар.
Хотин-халаж қолди мотам кстариб,
«Бизга тик қарама» буюрди ёвлар,
Авларга терс қараб сшади бари.
Таланди самовий тулпор уюри,
Таланди зарлари,
Зебу забари,
Терс қараб слинг деб ёвлар буюрди,
Авларга терс қараб жон берди бари.
Лаҳадга кирдилар сзларин қарғаб,
қолмади арабий,
Туркий хатлари,
Туғингиз деди ёв тескари қараб,
Авларга терс қараб туғилди бари.
Туғилди,
Туғилди,
Туғилди қуллар,
қирқида қирилган — имдодга муҳтож,
Авларга терс қараб итлардаё ҳурар,
Бир-бирига душман,
Бир-биридан кож.
Жсмардлар қирилган Туронзаминда
Дсзахий тажриба палласин ксрдим:
А­шшак суврати бор қай бир қавмда,
қай бирида тснғиз калласин ксрдим.
Бу ҳолдан буваклар бсғилиб слар,
қул Билол сзилиб йиғлар фалакда...
Ўзларин ёндирар борлиқдан тсйган
Бадахшон лаълидай асл малаклар.
Мсминлар беш бора Аллоҳни сслар
Саждага бош қсйиб жаллод тошига.
Ўгрилиб сал ортга қарайин деса,
Бошига урарлар,
Фақат бошига.
Борми ср йигитлар, борми ср қизлар,
Борми гул бағрингда жсмард нолалар,
Борми бул туфроқда сзлигин излаб,
Осмону фалакка етган болалар.
Бор бслса,
Аларга еткариб қсйинг,
Бир бошга бир слим демаган срмас,
Шаҳидлар слмайди,
Бир қараб тсйинг:
Авга терс қараган мусулмон смас!
Авга терс қараган мусулмон смас!
Авга терс қараган мусулмон смас!
Авга терс қараган мусулмон смас!
Авга терс қараган мусулмон смас!

Ш. А ахмон

Qayd etilgan


Kinjo  04 Oktyabr 2009, 18:35:53

Sharvkat Rahmon ... chin qalb, e`tiqod, jasorat, ong va anglash hamda oddiylik sohibi...

Qayd etilgan