Шахсий сифатлари
Имом Бухорий озғин ва сртабсй киши бслганлар. У киши дунёдан зоҳид бслиб стганлар. Оталаридан сзларига қолган ксп миқдордаги молни садақа қилар сдилар.
Имом Бухорий рахматуллохи алайҳ жуда оз таом ер сдилар. Баъзи вақтларда кунига икки ёки уч дона бодом еган кунлари ҳам бслган. У кишига бир марта бемор бслганларида сувлари табибларга ксрсатилган. Шунда улар: бу сув баъзи насаро роҳибларининг сувига схшайди. Улар, одатда, таом емайди, дейишган. Имом Бухорий: тсғри айтишди, деганлар.
Имом Бухорий рахматуллохи алайҳ сзлари айтадилар:
"œҒийбат ҳаромлигин билганимдан буён бирор кишини ғийбат қилганим йсқ".
Имом Бухорий сз хоналарида сдилар. Жорис келиб, у ерга кирмоқчи бслди ва қоқилиб, у кишининг олдиларидаги сиёҳдонни тепиб юборди.
"œБу қандай юриш?"- дедилар.
"œЙсл бслмаса, қандай юрай?"- деди жорис.
У киши қслларини ёйиб"
"œКетавет! Сени озод қилдим!?- дедилар.
"œА Абу Абдуллоҳ! У сизнинг ғазабингисни чиқардими?"- дейилди.
"œҚилган ишим ила нафсимни рози қилдим", - дедилар.
Имом Бухорий рахматуллохи алайҳнинг варроқлари съни мирзалари ҳикос қилади:
"œУнга отасидан жуда катта мол мерос қолган сди. Уни музорабага берар сди. Қарздор унинг 25 мингини бермай қсйди. Унга: "œВолийнинг мактубини олсанг, йрдам бслади", дейишди. "œМен улардан мактуб олсам, улар мендан таъмагир бслиб қоладилар. Дийнимни дунёга сотмайман", деди.
Унга Абу Ҳафс берган юкни келтиришди. Кечқурун бир гуруҳ тожирлар келиб, унга беш минг дирҳам фойда беришини таклиф қилдилар. У: "œбу кеча бориб туринглар",- деди.
Арталаб бошқа тожирлар келди ва Ўн минг дирҳам фойда беришни таклиф қилишди. У: мен кечқурун аввал келганларга беришни нист қилган сдим, нистимни бузишни истамайман, деди ва молни сшаларга берди.
Имом Бухорий рахматуллохи алайхнинг варроқлари хикос қилади:
"œКспинча улов миниб, сқ отгани чиқиб турар сди. У кишига ҳамроҳ бслганим давомида сқлари мслжалга тегмай қолганини фақат икки марта ксрганман. Бошқа барчаси тегарди".
Фирабрда турганимизда, бир куни сқ отгани чиқдик. Бандаргоҳга олиб борадиган йслга чиқдик ва сқ ота бошладик. Абу Абдуллоҳнинг сқларидан бири анҳор устидаги ксприкнинг арқонига тегди. Арқон ёрилди. У буни ксриб, уловидан тушди. Ўқни арқондан чиқариб олди. Ўқ отишдан тсхтади ва:
"Қайтинглар",- деди.
Биз қайтдик. Шунда у менга:
"А Абу Жаъфар! Сенга хожатим бор", - деди.
"œХсп!"- дедим.
"œКсприк сгасининг олдига борасан! Биз арқонга зарар еткиздик. Бизга унинг срнига бошқасини тортишга ёки қийматини тслашга ижозат беришингни ва бизни қилган нарсамиз учун кечиришингни ссраймиз", дейсан"- деди.
Ксприкнинг сгаси Хумайд ибн Ахзар деган одам сди. У менга:
"œАбу Абдуллоҳга салом айт ва унга: "œСенинг қилган ишингни кечирдим. Барча мулким сенга фидо бслсин", деганимни айт", - деди.
Мен унга бор гапни айтдим. Унинг юзи ёришиб кетди. Ксп хурсанд бслди. Ўша куни ғарийбларга беш юзта ҳадис сқиб берди ва уч юз дирҳам садақа қилди.
Имом Бухорий Аллоҳ Таолонинг муқарраб бандаларидан бслиб, ихлос, садоқат ва ибодатда мисли йсқ кишилардан сдилар.
Имом Бухорийнинг ибодатлари ҳақида "œТарихи Боғдод" ва бошқа китобларда қсйидаги маълумотлар келтирилган:
"œА амазон ойининг биринчи кечаси бслганда имом Бухорийнинг хузурларига асхоблари жамланар ва у киши ҳар ракаатга 20 остдан қсшиб сқиб хатм қилар сди. Саҳар пайтида сса, Қуръоннинг учдан биридан срмигача сқиб, учинчи кечанинг саҳарида хатм қилар сди". Бир куни у киши намоз сқиётганида ари 17 марта чақди. Аамозни сқиб бслиб: "œҚаранглар-чи намозимда менга озор берган нарса нима скан?"- деди.
Қарасалар бир ари 17 марта чақиб шишириб юборган скан. Аамозни бузмапти".
Имом Бухорийнинг сафарларида кспинча бирга бслган Муҳаммад ибн Абу Хотим сслайди:
"œУ киши саҳар чоғи 13 ракаат намоз сқир сди. Витрни бир ракаат қиларди. Ўзи турганда мени уйғотмас сди. Ўзингиз шунча оғирликни кстариб, мени нега уйғотмайсиз, десам, сен ёшсан уйқунгни бузмай дедим, дер сдилар".
Имом Бухорий Басрада беш йил сшаганлар. Ўша йиллари китоб ёзиш билан машғул бслишларига қарамай, ҳар йили ҳаж мавсуми келганда Маккага бориб ҳаж қилар ва қайтиб келиб, сна илмий ишларини давом сттирар сдилар.
Имом Бухорий илмий ишларини афзал ибодатлардан деб билар сдилар. У киши сзларининг бош асарлари "œЖомеъус-саҳиҳ" китоблари ҳақида: "œУни сзим билан Аллоҳ азза жалланинг орасида ҳужжат қилдим", деганлар.
Бошқа илмий асарлари хақида сса: "œАллоҳ Таолодан бу таснийфотларни мусулмонлар учун баракали қилишини умид қиламан ", деганлар.
Имом Бухорий тоат-ибодатга тарғиб қилиш борасида: "œМусулмон инсон учун дуо қилса қабул бслмайдиган холатда юриш тсғри келмайди", деганлар.
Имом Бухорий схши амалларни иложи борича кспроқ қилиш пайида бслар сдилар. У киши Бухоро сқинида бир работ қурганлар. Жуда ксп одам бу ишда у кишига ёрдамга келган. Шундай бслса ҳам, Бухорий сзлари ғишт ташиб ишлаганлар. Одамлар: "œАй Абу Абдуллоҳ! Сиз овора бслманг",- дейишди.
"œМана шу менга манфаат беради",- дедилар у киши.
Имом Бухорийнинг ибодатлари ҳам, амаллари ҳам илмга асосланган бслар сди. Бир куни у киши Муҳаммад ибн Абу Хотим Варроққа: "œМен ақлимни таниганимдан буён бирор нарсани илмсиз қилган смасман", - деганлар.
Бу борада Имом Бухорийнинг таржимаи холлари хақида маълумот берган "œТарихи Боғдод", "œТахзийбул Асмаа" каби китобларда Муҳаммад ибн Абу Хотим Варроқдан қсйидаги ривост келтирилади:
"œУ киши бир кун Имом Бухорийнинг чалқанча тушиб ётганларини ксрди. Улар сшанда Фирабрда сдилар. Тафсир китоби таснийф қилинаётган сди. Имом Бухорий сша кун жуда ксп хадисларни чиқариб қаттиқ чарчаган сди. Варроқ у кишига:
"œАй, Абу Абдуллоҳ! Бир куни "œМен ақлимни таниганимдан буён бирор нарсани илмсиз қилган смасман", деганингизни сшитган сдим. Ушбу чалқанча ётишда қайси илм бор?"- деди.
"œБугун сзимизни қаттиқ чарчатдик. Бу сарҳадлардан биридир. Душманлардан бирор иш содир бслмасин деб қсрқдим. Бир оз дам олиб, тайёргарлик ксрай дедим. Агар душман бизни ғафлатда қолдирмоқчи бслса, тезда ҳаракатга тушамиз",- деди имом Бухорий.