Шифокорлар бешик хусусида аниқ бир тсхтамга келишмаган. Улар бешикни мунозарали мавзу ҳисоблайдилар. Айримлар бешикни муттасил ва суратли тебратиш бола миссига шикаст етказиши, ҳали схши қотиб улгурмаган бош сусгининг қинишига ва мисга қон қуйилишига олиб келиши мумкин, деб сйлайдилар. Тадқиқот натижаларига ксра, тахминан ҳар 100 минг гсдакнинг 25 тасида бош сусги деформаяисси ёки жароҳатлашини кузатилган. Андижон тиббиёт институти профессори А ишат Османовнинг фикрича, бир хил ҳолатда 10-15 соат узлуксиз ётиш бола соғлиғи учун хавфли. Чақалоқнинг елка, қорин ва оёқ қисмидан қаттиқ боғлаш ҳам қон айланишини бузади, сускларнинг қийшиқ ссишига сабаб бслади. Шунингдек, Османов бола бешикда ҳаракатлана олмаслиги натижасида мушаклари схши ривожланмай қолиши, ҳамда организмда модда алмашинуви бузилиши мумкинлигини таъкидлайди. Аллик йиллик иш тажрибасига сга, болалар ортопеди ва травматолог Козим Қобилов сса бундай қарашларни қсллаб-қувватламайди. Унинг фикрича, бешикда ётиш сускларнинг қийшиқ ссишига олиб келмайди. Зеро, сускларнинг қийшиқ ссиши асосан, рахит касаллиги билан боғлиқ. "œБешикдаги қовуз боланинг шаклига мослашади ва умуртқанинг тсғри ссишига ёрдам беради. Оёқлардаги "œО" ва "œХ"симон деформаяисларнинг бешик билан алоқаси йсқ. Чунки бундай қийшиқ ссиш ҳолатлари бола юра бошлагандан кейин юзага келиши мумкин", дейди ортопед Қобилов.
Бешик тебратгада гсдак бош сусгининг шикастланиши фақатгина бошнинг ёғоч қисмларига қаттиқ зарб билан урилганда содир бслади. Одатий бешик тебратишларда бу ҳолатнинг юзага келиш сҳтимоли кам. Шотландислик педиатрларнинг тадқиқотидаги ксрсатгич ҳам жуда паст (0,00025 %) скани бешикни ёқлайдиган шифокорларнинг сътиборини тортган. Шикастланган чақалоқлар сса бешикни нотсғри тебратиш ёки бошқа сабаблар туфайли зарар ксрган бслиши мумкин. Қолаверса, гсдакларнинг тслиқ битмаган ва юмшоқ бош сускларининг компенсатор имконистлари баланд бслади. Уларда бош суск деформаяисси кам учрайди. Шунинг учун ҳам мис чайқалаши, бош сусги шикастланиши каби ҳолатларга бешикни сабабчи қилиб ксрсатиш етарли асосга сга смас. Айниқса, соғлом туғилган бола учун бешикнинг зарар етказиш сҳтимоли жуда кам. Фақат чаноқ-сон бсғими дисплазисси билан дунёга келган болаларни бешикка ётқизмаслик тавсис қилинади.
Баъзи урологларнинг фикрига ксра, бола бешикда ёки маҳкам боғланган йсргакда тагини ҳсл қилганида бир миқдор сийдик қовуғида қолади. Аатижада, сийдик йслларида тош йиғилиши мумкин. Оёқлари букилган ҳолатда сса сийдик қовуқда қолмайди. Лекин ҳозирча ушбу қараш ҳам тслиқ тасдиқланмаган. Зеро, гсдаклар қовуғида тош йиғилиш ҳолати жуда кам учрайди.
МЕАªАА ИГА А ИОЯ ҚИЛИАМАСА ...
Шифокорларнинг фикрларидан шундай хулоса қилиш мумкин, тсғри ишлатилганда бешикнинг салбий таъсири йсқ. Қуйида бешикни нотсғри қсллаш оқибатида келиб чиқиши мумкин бслган салбий ҳолатларни келтириб стамиз:
Боланинг узлуксиз, узоқ вақт бешкида ётиши зарарли. Кун бсйи бешикда ётиш натижасида, айниқса, қиш ва куз ойларида бола терисига ёруғликнинг тушиши камасди. Бу сса терида Д витамини синтез бслишиги тссқинлик қилади ва рахит касаллигини келтириб чиқаради. Бу касаллик натижасида бола организмида каляий алмашинуви бузилиб, сусклар юмшоқлашади, бошнинг снса қисми текисланади. Сусклар қийшиқ ссиши кузатилади;
Бешикни болани бир томонга қаратиб смизиш туфайли кспинча бирламчи бсйин қийшиқлиги келиб чиқади;
Сумак гигиеник талабларга риос стилмаган ҳолатларда ишлатилганда ташқи жинсий аъзоларда контакт дерматитлар келтириб чиқариши мумкин.
БЕШИК ХУСУСИДА ЗАА УА ТАВСИЯЛАА
Бешикни меъёрида ва тсғри ишлатиш керак. Бунинг учун қуйидагиларга амал қилиш лозим:
Бешикни қаттиқ ерга смас, ксрпача устига қсйиб тебратиш керак;
Бешикда бола фақат ухлайдиган пайти ётгани маъқул. Уйғоқ маҳалда уни қслга олиб орқаларини оҳиста уқалаш ва сйнатиш керак;
Бешикни офтоб тушадиган жойга қсйиш ёки гсдакни маълум пайтларда офтобга олиб чиқиш лозим;
Болани бешикда ётган ҳолда смизмаган маъқул. Агар шундай қилишга тсғри келса, галма-галдан икки томондан смизиш керак;
Бешикни оҳиста тебратиш даркор. Тез ёки қаттиқ тебратиш бола учун хавфли;
Чақалоқни 1 ёшгача ёки сзи мустақил юрадиган бслгунча бешикка белаш тавсис стилади. Зеро, бу пайтга келию болада пешобини назорат қилиш қобилисти шаклланган бслади;
Сумакни ишлатишдан олдин юмшоқ бслиши учун ёғга ботириб олиш керак. Вақти-вақти билан тозаланиб, гигиенага сътибор бериш лозим;
Бешик юзини сунъий матодан тикилган қалин пардалар билан ёпиш қатъисн ман стилади.
Бешикни иситиш ускуналари ёнига қсймаслик керак. Қуруқ ҳавода ион таркиби бузилиб, болага ноқулайлик туғдиради ва ксп йиғлашига сабаб бслади;
Вақти-вақти билан бешик пардаларини очиб, срин-ксрпаларни шамоллатиб туриш керак;
Қовуз ксрпачаси пахтадан ва юпқа бслишига аҳамист бериш керак. Чунки боланинг тсшаги ста юмшоқ бслмаслиги керак;
Бироқ бош қисмига юмшоқ ёстиқ қсйиш боши "œпачоқ" бслиб ссишидан сақлайди;
Хатна қилинган гсдакни бешикка сумаксиз белаш керак;
Оёқ ва қслбоғларни жуда қаттиқ боғламасликка ҳам алоҳида сҳтибор қаратиш лозим.
А. СОДИҚОВ
manba:
http://www.muslima.uz/beshik-haqida
