Umumiy bo'lim > Ro'za
Ro'zaning odob va ahkomlari
Muhammad Amin:
А сзанинг одоб ва ас›комлари (1—4)
Муаллиф: Аллома Абдуллос› ибн Абдуррас›мон Жибрин
Мутаржим: Абу Жаъфар ал—Бухорий
Асл сарлавс›а: الصيام: آداب وأحكام
Бисмиллас›ир рос›манир рос›ийм
А амазонни бошсœа ойлардан афзал сœилиб, солис› амаллар ва савоблар мсл бсладиган мавсум айлаган, рамазонда с›идост ва нур бслган АŒуръон Каримни нозил сœилган Аллос›га с›амдлар бслсин. Мен Аллос› субс›онас›у ва таолога с›амду сано ва шукроналар айтаман. Мен Аллос›нинг сзигина илос› скани ва Унгагина ибодат сœилишимизга с›амда Мус›аммад ибн Абдуллос› Умматга амалларни баён сœилган, мас“фират ва ксплаб савобларга сришишлари учун уларга нафл — кснгилли ибодатлар сœилишни ксрсатиб берган Аллос›нинг бандаси ва расули сканига гувос›лик бераман. Аллос› Унга, Унинг оиласи ва сас›обаларига сонсиз салавоту саломлар йслласин.
Сснг ...
Бу — рамазон ойида адо стилиши ксрсатилган рсза, тас›ажжуд, сътикоф ва солис› амаллар с›асœида турли муносабат ва фурсатларда сœилганим маърузалар мажмуъасидир. Ушбу маърузаларни айрим солис› дсстларимиз тсплабдилар ва уни нашр сœилиш учун мендан рухсат ссрадилар. Бу маърузалар ичида умумий ва хусусий манфаатлар ётгани учун мен с›ам уларга рухсат бердим.
Мен бу маърузаларни олдиндан тайёргарлик ксрмасдан сœилганим учун, унда таъбир заифлиги, гапнинг осœимида номутаносиблик ва тартибсизлик бслиб сœолгани, шубс›асиздир. Шундай бслсада, ундаги маънолар анисœ маълумдир. Аллос› таолодан ушбу рисолани мусулмонларга фойдали, бизга ва бу рисолани нашр сœилишда ксмакчи бслган барчага савобларни сероб сœилишини ссраб сœоламан.
Аллос› таоло Мус›аммад ибн Абдуллос›га, Унинг оиласи ва сас›обаларига салавоту саломлар йслласин.
Абдуллос› ибн Абдуррас›мон ибн Абдуллос› Жибрин
Muhammad Amin:
Мусœаддима
Аллос›га с›амдлар бслсин! Биз Аллос›га с›амдлар, истис“форлар айтамиз ва Ундан ёрдам, нафсимизнинг шарри ва ёмон амалларимиздан панос› ссраймиз. Аллос› с›идост сœилган кимсани адаштирувчи, адаштирган кимсани с›идостловчи кисма йссœдир. Мен сгона шериксиз Аллос›дан бошсœа илос› йссœ скани, Мус›аммад ибн Абдуллос› сса Унинг бандаси ва расули сканига гувос›лик бераман.
Сснг ...
Аллос› таоло:
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾
«Ай мсъминлар, тасœволи кишилар бслишингиз учун сизлардан илгари стганларга фарз сœилингани каби сизларга с›ам (саносœли кунларда) рсза тутиш фарз сœилинди» (Басœара: 183)— деди. Ибн Касир (рас›имас›уллос›) ушбу ост тафсирида шундай дейди: «Аллос› таоло бу Умматнинг мсъминларига хитоб сœилар скан, уларни рсза тутишга буюрди. А сза — Аллос›га холис нийст сœилиб ейиш, ичиш ва жинсий алосœадан тийилиш, демакдир. Чунки бундай сœилиш билан нафслар бад хилтлар ва разил ас›лосœлардан тозаланиб, покланади. Аллос› таоло рсза тутишни худди бу Умматга фарз сœилганидек, булардан илгари сшаб стган умматларга с›ам фарз сœилганини, уларда бу Уммат учун срнак ва намуна борлигини, шунинг учун булар ушбу фарзни улардан ксра схширосœ адо стиш учун с›иммат камарларини мас›кам бос“лашлари зарур сканини сслатди. Сснгра сса, рсзанинг баданни поклашини ва шайтоннинг келиш йслларини сœийинлаштирганини таъкидлади» (Ибн Касир тафсири 1/497).
Хонадонингизга мукаррам ой кириб келди. Аллос› таоло унинг рсзасини тутиб, кечаларини ибодат билан стказишни вазифа сœилиб юклади. Бу ибодатларда лосœайд бслган одамлар — зиёнкордирлар. Бу ойнинг рсзасини тутиш ва тунги ибодатларини сœилиш учун тиришганлар сса катта даромадни сœслга киритган кимсалардир.
А амазон ойи — баракалар ойи бслиб, унинг аввали — рас›мат, сртаси — мас“фират ва охири жас›аннамдан сœутилишдир. Бундай муборакли ойнинг тунлари ва нас›орларини с“анимат билишимиз керак. Бу ой чисœсœач гунос›лари мас“фират сœилинмаган одам, с›асœисœатан, зиён ксрган одамдир.
А сзанинг ас›амисти ва шаънининг буюклиги сабабли устозимиз алллома Абдуллос› ибн Абдуррас›мон Жибриннинг маъруза ва фатволаридан ушбу рисолани тартибладим с›амда унга с›урматли шайхимиз тарафидан ёзилган айрим мус›им масъала ва фатволарни сœсшиб сœсйдим. Бунинг натижасида рсзанинг одоблари ва ас›комларини баён сœилган кенг сœамровли рисола вужудга келди. Бундан ташсœари сътикоф ас›комлари, рамазоннинг охирги дас›асининг фазилатлари, фитр закоти, с›айит ас›комлари ва бу муборак ой билан видолашиш хотимасини с›ам сœиссœача тафсилотлари билан илова стдим.
Аллос› таолодан биз ва сизларга мусулмонларнинг иззат, зафар ва с›укмронлик билан сшаган пайтларида рамазон ойини сœайтаÂсœайта сшатишини, снги рамазонга етказишини, биздан рсзаларимиз ва тунги ибодатларимизни сœабул стишини тилаб сœоламиз. Дарс›асœисœат, Аллос› Ашитгувчи ва АŒабул стгувчи Зотдир.
Аллос› таоло пайс“амбаримиз Мус›аммад ибн Абдуллос›га ва Унинг оиласига салавоту саломлар йслласин.
Абу Анас Алий ибн А‹усайн Абу Лавз
30 / 05 / 1417 с›. — 12 / 10 / 1996 м.
Muhammad Amin:
Биринчи фасл: лас›залар, фойдалар ва одоблар
А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам, Салмон разисллос›у анс›унинг с›адисида ривост сœилинганидек, сас›обаларини рамазон ойининг кириб келиши билан сœутлардилар. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам шаъбон ойининг охирги куни сœилган хутбаларида шундай деган сдилар:
«Сизларга муборак ой кириб келди. Аллос› бу ойнинг рсзасини тутишни фарз, тундаги ибодатларини нафл сœилди. Бу ойда минг ойдан ксра схширосœ бслган кеча бор. Бу ойда схши хислатлардан биронтасини сœилган одам, бошсœа ойларда фарз амални сœилган кишидек бслади. Бу ойда битта фарзни адо стган одам сса, бошсœа ойларда етмишта фарзни адо стган одамдек бслади. Бу ой — сабр ойидир. Сабрнинг мукофоти сса — жаннатдир. Бу ой — с›амдардлик ойи бслиб, унда мсъминнинг ризсœи кспасди. Бу ойда ким рсзадорга ифтор сœилиб берса, бу ифтори гунос›ларига мас“фират ва жас›с›анамдан халослик бслади. А сзадорнинг олган савобларидан бирон нарса камайтирилмай унга (ифтор берган одамга) с›ам берилади». Сас›обалар: «А‹аммамиз с›ам рсзадорга ифтор берадиган нарсага сга смасмиз? (Биз нима сœилишимиз керак?)»— деб савол беришганида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам шундай жавоб бердилар: «Аллос› бу савобни рсзадорга бир сœултум сут ёки сув ёки (битта) хурмо билан ифтор сœилиб берган одамга с›ам бераверади. А сзадорнинг сœорнини тсйдирган ёки рсзадорни сус“орган одамни Аллос› менинг с›авзимдан сус“орадики, ундан бир ичган одам жаннатга киргунича с›еч с›ам чансœамайди. Бу ойда тсртта нарса (хислат)ни кспросœ сœилинглар. Улардан иккитаси билан А оббингизни рози сœиласизлар ва иккитасига сзингиз мус›тожсиз. А оббингизни рози сœиладиганингиз икки хислат: «Ла илас›а иллаллос›» (Аллос›дан бошсœа илос› йссœ) деб гувос›лик бериш ва истис“фор айтиш. Ўзингиз мус›тож бсладиган икки хислат сса: Аллос›дан жаннатни ссраб, жас›аннамдан панос› тилашдир»» (Ибн Хузайма «Сас›ис›» 1887).
Яна ривост сœилинишича, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам рамазон ойи келиши билан сйраб кетар сдилар. А ажаб ойи кириши биланосœ: «Аллос›им, биз учун ражаб ва шаъбон ойларида баракалар ато ст ва бизни рамазонга етказ!»— деб дуо сœилар сдилар (Баззор «Муснад» 6494; Ибн Асокир «Мсъжам» 309).
Салаф солис› с›ам (Аллос› уларни рас›мат сœилсин!), рамазон ойи билан сœувонишар, унга етказиши учун Аллос› таолога дуо сœилишар сди. Улар Аллос› таолога рамазон ойига етказиши учун олти ой дуо сœилишиб, сна олти ой рамазон ойидаги ибодатларини сœабул сœилиши учун дуо сœилишар сди. Уларнинг стказган йиллари бутунича рамазонга бслган сътибор билан уйс“унлашар сди. Чунки Ибн Абу Дунё ривост сœилган марфуъ с›адисда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Умматим рамазондаги нарсалар (савоблар)ни билса сди, йилнинг с›аммаси рамазон бслишини орзу сœилган бслар сди»— деганлар.
Биз с›ам одамларнинг: итоатлисию итоатсизи, шахслару жамоатларинининг барчасини рамазон ойи келиши билан сœувонишгани, масжидларга тез одимлар отиб боришгани, АŒуръон ссœиб, ксплаб зикрлар сœилишаётгани, турли васœтларда турфа ибодатларни сœилиш билан машс“ул бслаётганларининг гувос›и бслсакда, сœиссœа муддат стгач малолланиб, танбаллашганларини ва талайгина амалларга лосœайд бслаётганларини ксрмосœдамиз. Шунинг учун с›ам Аллос› таолодан офист ссраймиз!
Muhammad Amin:
А сзанинг фойдалари
Аллос› таоло рсзани очлик ва чансœосœни с›ис сттириш ёки нафсни азоблаш учун машруъ сœилмади. Балки, рсзанинг гос›ида намоён бсладиган, гос›о сса ксздан йиросœда сœолган фойдалари бор. У фойдалардан айримлари сœуйидагилардир:
Тасœвонинг с›осил бслиши
Аллос› таоло рсза тутишга буюрар скан уни тасœвога бос“лаб:
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾
«... тасœволи кишилар бслишингиз учун сизлардан илгари стганларга фарз сœилингани каби сизларга с›ам (саносœли кунларда) рсза тутиш фарз сœилинди» (Басœара: 183)— деди ва тасœвони рсза тутишнинг самараси сœилди.
Хсш, рсзадорнинг тасœвоси сœачон с›осил бслади?
Тасœво — Аллос› таолонинг азоби ва с“азабидан сœсрсœиш, банданинг сзи билан Аллос›га осий бслиш сртасига тссисœ ёки парда сœсйиши, демакдир. А сзанинг сса, тасœвони сœслга киритиш омилларидан бири сканида с›еч сœандай шубс›а йссœдир. Чунки, инсон модомики кундузлари рсзани бузадиган нарсалар: ейиш, ичиш ва хотинлардан сзини сасœлар скан, нафси бирон маъсистга интилган чос“да сзига келиб: «Аллос›га итоат сœилар сканман, сœандай сœилиб гунос›га сœсл урай?! Мубос› нарсаларни сœилмай туриб, с›аром нарсаларни сœандай сœилай?!»,— дейди.
Шунинг учун уламолар, рсзанинг с›ар замондаги с›аромлардан воз кечиш ва банданинг мубос› нарсаларни тарк стиб Аллос›га ссœин бслиши билан тскис бслишини таъкидлаганлар. А‹ар замонда с›аром бслган нарсалар ссдхсрлик муомалалари, хиёнат, сœаллоблик, алдов, с›аром йсллардан тирикчилик сœилиш, нос›асœ йсллар билан бойликни сœслга киритиш кабилар бслиб, уларнинг с›аромлиги рамазон ойи каби муборакли ойларда сна с›ам сœаттисœросœ бслади.
Шунингдек, тилга с›аром сœилинган с“ийбат, часœимчилик, сскиниш, с›асœоратлаш, лаънатлаш, тус›мат сœилиш ва бошсœа нарсалар с›ам с›ар замон с›аром сœилингандир. Улардан воз кечилсагина рсза тскис бслиб, унга савоблар берилади.
Имом Ас›мад (рас›имас›уллос›) сз «Муснад»ида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг с“уломи Убайддан ушбу с›адисни ривост сœилди: «Икки хотин рсза тутиб, чансœосœдан слишларига оз сœолди. Улар бу с›олларини айтишганида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам улардан юзларини сгириб олдилар. Улар иккинчи марта айтишганида, сна А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам юзларини улардан сгириб олдилар. Сснгра А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам уларни часœирдилар ва сœусишга буюрдилар. Уларнинг с›ар иккиси с›ам йиринг, сœон ва сасиган гсштни сœусдилар. Шунда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Бу икки хотин Аллос› с›алол сœилган нарсалар билан рсза тутишган, биросœ, Аллос› с›аром сœилган нарсалар билан рсзаларини очишган сди. Уларнинг бири иккинчиси олдига стириб, (биргалашиб) одамларнинг гсштларини ейишган сди»— дедилар» (Имом Ас›мад 23703).
Шунинг учун с›ам с›адис шарифда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «А сза ейиш ва ичишдан смас, балки, бес›уда нарса ва ёмон гаплардандир» деганлари насœл сœилинган (Байс›асœий «Сунанул Кубро» 4/270).
А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам айтдилар: «АŒанчаÂсœанча рсзадорлар борки, уларнинг (тутган) рсзаларидан насибаси очлик ва чансœосœлик бслади. АŒанчаÂсœанча (тунларни ибодатлар билан) сœоим сœилганлар борки, уларнинг сœиёмларидан бедорликдан бошсœа нарса бслмайди» (Имом Ас›мад 8501, 8856).
А‹аром гапни тинмай сшитса сœулосœларим,
Ксзим юмилмаса, пичирласа дудосœларим,
Тутган рсзам савоби срур очлигу чансœосœ!
А сза тутдим десам с›ам, рсза смасдир, сртосœ!
Демак, рсзадор сз узвларини с›аром нарсалардан авайлаши керак. Жобир разисллос›у анс›унинг шундай дегани ривост сœилинган: «Агар рсза тутсанг сœулос“инг, ксзинг ва тилинг с“ийбат ва часœимчиликдан рсза тутсин. АŒсшнига озор беришдан воз кеч. Васœорли ва хотиржам бсл. А сза тутган ва тутмаган кунларингни бир хил сœилиб сœсйма!» (Ибн А ажаб «Латоифул маъориф»).
А сзадор бсла туриб с›аром ишларга сœсл урган одамнинг, тутган рсзасидан таъсирланмагани анисœдир. А сза тутиб гунос› сœилган одам, тасœводорлардан смасдир. Бу с›асœда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «Алс“он гапларни гапириш, унга амал сœилиш с›амда жос›илликдан воз кечмаган одамнинг, ейиш ва ичишини тарк стишига Аллос›нинг сс›тиёжи йссœдир» (Имом Бухорий 1775, 5597; Имом Ас›мад 9463, 10158).
Muhammad Amin:
Узвларни гунос›лардан сœсриш
А сзанинг с›икмат ва манфаатларидан бири инсон сз виждони ва узвларини гунос›лардан сœсриб, рсзаси тскис бслиши учун гунос›ларга ссœинлашмайди. Бундан кейин сса, банда мудом с›аром нарсалардан узосœ туришга одатланади. Аафси ёлс“он гапириш ёки с›асœоратлашга часœирса ёхуд сскиниш ва с›аёсиз ссзларни тилга олишга ундаса, банда сзининг ибодатда сканини билади ва: «Бу ибодатларни сœилар сканман сœандай сœилиб унга гунос›ларни сœориштараман?! Бу ибодатимга гунос›ларни сœандай сœсшиб оламан?!»— дейди. Бир пайт ва бир с›олатнинг сзида икки нарса: ибодат ва гунос›ни бирлаштириш инсофдан смас! Чунки, банданинг осийликка сœсл уриши ибодатини бузади, савоблардан мас›рум сœилади. Инсон сса доимо ибодатда бслишга с›аракат сœилса, рамазон ойида сна с›ам сœаттисœросœ с›аракат сœилади.
Ксплаб одамлар рамазон ойи мобайнида сттиз ёки йигирма тссœсœиз кун сзларини с›аром нарсалардан с›имос сœила оладилар ва Аллос› таоло бошсœа пайтларда с›ам уларни с›аром нарсалардан с›имос сœилади. Ксплаб одамлар аросœ ичадилар, сигарет чекадилар ёки шунга схшаш ишларни сœиладилар ва ушбу муборак ой келиши биланосœ сз нафсларига сœарши курашадилар ва унга с“олиб келиб, рсза ибодатининг буюклигини билганликлари унга бирон гунос›ни сœсшишдан тссиб туради. Улар рамазон ойи тугагунича сзларини шундай с›имос сœилиб сшайдилар. Бу уларнинг тавбалари, гунос›лардан воз кечишлари ва с›аром нарсалардан мудом узосœда сœолишларига омил бслади. Демак, рсза тутишда улар учун катта фойдалар бслади.
Шунингдек, банда тас›ажжуд ссœишга одатланса ва уни тарк стмаса, бу уни шу ибодатни ксп сœилишга чорлайди. Агар банда рсзасини очадиган нарсалардан йиросœ бслиш ва Аллос› учунгина рсза тутиш билан Аллос›га ссœин бслмосœчи бслса, унинг иймони, ишончи ва сос“лом сœалби бошсœа ибодатлар билан с›ам Аллос›га ссœин бслишга ундайди. Шу боис уни сзини нас›ори давомида: «Бугун нима сœила олдим? Ўзим учун сœандай озисœ тспладим?»— дес сарс›исоб сœилаётганини, сзининг васœтларини фойдасиз стказмаётганини, танс›о стирса (АŒуръон) сœироат(и) ёки зикр ёхуд дуо билан машс“ул бслганини ё Аллос›нинг неъмати ва мсъжизаларини ёдга олаётганини, намоз васœти кирса сзига фарз сœилинган намозларни кеча ва кундуз ссœиётганини, намозларга сœалби ва танаси билан шошаётганини, намозда тилга олган барча жумлалари с›асœида тафаккур сœилаётганини ксрасиз. Аатижада, рсза с›аром нарсалардан тссишга сабаб бслганидек, солис› ва Аллос›га ссœинлаштирадиган амалларни с›ам ксп сœилишга омил бслади.
Navigation
[0] Message Index
[#] Next page
Go to full version