«Yoshim 32 da. Qishloqda tug‘ilib o‘sganman, hozir poytaxtda bolalar shifokori bo‘lib ishlayman. Peshonamga ikki marotaba uylanish yozilgan ekan, Ilk rafiqamning oqila, qanoatli ayol ekanligini, afsuski, endi anglab yetdim.
S. bilan kursdosh edik. Institutni tugatish arafasida turmush qurdik. O’qishni tugallagunga qadar yotoqxonada yashadik. O’qishni tugallab, farzandli bo‘lgach, ijarada yashay boshladik. Bor-yo‘g‘i bir xonali uydan iborat hotamtoy «akangqarag‘ay»ning xonadoni bozorga keladigan aksari hamqishloqlarimizning mehmonxonasiday bo‘lib qolgandi. Ular bozorga biror narsa sotishga olib kelib, haftalab uyimda qo‘nim topishardi.
Oilamizga sovuqchilik oralay boshladi. Goho oylab to‘shakdagi er-xotinlik munosabati unut bo‘lib ketar, rafiqam o‘g‘lim bilan oshxonada uxlashga majbur bo‘lishardi. Ichkilik, bor-budimni dasturxonga to‘kish xonadonimdan barakani ham ko‘tardi. Rafiqam dasturxonni chiroyli tuzatsa-da, asta-sekin chehrasi yorishmaydigan, qovog‘i soliqroq yuradigan bo‘lib qoldi. Uyga keladigan «mehmonlar orasida kelinposhsha menga munosib emasligini gap ustida qistirib o‘tadigan ayrim maslahatchilar paydo bo‘la boshladi. Oxiri ajralishga borib yetdik.

Kaminaga maktabni endi tugallagan, «onasi o‘pmagan suluv» (hamqishloq qiz nasib etdi. O’sha hamqishloqlarimdan qarz ko‘tarib, ijarada yashaydigan bir xonali uyni sotib olishga ham muvaffaq bo‘ldim. Endi uyimga nafaqat bozorchilar balki poytaxtga keladigan uzoq tanishlar ham «bostirib» kelishga odatlanishdi. Yangi kelinchak kir-chiru turmush ikir-chikirlaridan ortmay qoldi. Bora-bora barchasidan charchay boshladim. Shunday sharoitda ikki farzandli bo‘ldik.
Kundan kunga yashash sharoitimiz og‘irlasha bordi. Dasturxonimdan baraka ko‘tarildi, sihatim yomonlashdi. Rafiqam bilan o‘g‘rincha, qisqa muddat er-xotinlik munosabatida bo‘lar edim. Bora-bora rafiqam, farzandlarim, o‘zim ham turli dardlarga giriftor bo‘la boshladik. Chunki uyimizda davolanishga kelgan bemorlar ham yashashardi. Dastlab butun oilamiz bilan «qo‘tir», «qichima» dardiga yo‘liqdik. Chunki bozorchi qarindoshlar eski fufayka va paytavalarda ham kelaverishardi. Choyshablar, sochiqlar, oyoq kiyimlari ham umumiy bo‘lib ketganligi sabablimi, oyogimda zamburug‘li kasallik paydo bo‘ldi. Yosh rafiqamdan ham ko‘nglim sovidi, u meni «boboy» deb chaqirishga ham odatlandi.

Shundagina ilk rafiqamning qadriga yeta boshladim. Chunki u mehmonlarni ochiq yuz bilan kutib olmasa-da, ularning kiyim boshlari-yu, poyafzallarini kelganlari hamono tozalab qo‘yar, ular ketgach, choyshabu sochiqlarni qaynatib yuvishdan erinmasdi. Shu bois ham sog‘lom yashagan ekanmiz. Ilk rafiqam ayrim kunlari ishdan ertaroq qaytishimni so‘rar, kelishimga shirin taom tayyorlab, kunduzi bo‘lsa-da er-xotinlik munosabatini amalga oshirishimizga imkon yaratardi. O’ylab qarasam, shuning hisobiga erkaklik quvvatim saqlanib, dardga yo‘liqmagan ekanman.
O’zimdan o‘n yosh kichik ikkinchi rafiqam esa yaqin kunlardan boshlab, arzimagan narsaga janjal chiqarishga odatlandi. O’ning nazarida «chol» bo‘lib qolganligim, paytida erkalashga imkon topa olmasligim, mehmonlardan ortmasligim sabablimi navbatdagi turmushim ham buzilish xavfi ostida».

Bu voqeliklar yetuk mutaxassis olim doktor Nuriiimon Shifoiy tomonidan izohlangan tarzda berilmoqda.

Azizlar, keling, ushbu qismat sohibi kechmishlariga teranroq nazar solib, turmushimizga rahna solayotgan atrofimizdagi ayrim qusurli jihatlarni anglashga harakat qilaylik.
Dastavval, fasohat va farosat bobida zamondoshlarimizga ibrat manbai sifatida xizmat qiluvchi ayrim o‘gitlarga o‘rin beraylik. Zero, bu shar’iy o‘gitlar tib ilmi allomalari fikrlari bilan ham hamohangdir.
1. Ota-bobolarimiz hovli-joy qilganlarida uni bejizga ichki-tashqi qismlarga bo‘lmaganlar. Zero, ichki hovliga nomahram kishining qadam bosishi oila shaniga tahdid deya qabul qilinishida ham olamjahon hikmat bor. Bor-yo‘g‘i bir xonadan iborat hujrada istiqomat qiladigan kishining uyida tunash, er-xotinlik ittifoqiga asta-sekin zarba berishdan o‘zga narsa emas. Oila nafaqat ilohiy mo‘‘jiza, balki mo‘‘jaz vatan hamdir. Uning chegaralari or-nomus, ibo-hayo, sir-sinoatlar bilan muhofaza etilishga muhtoj.

2. «Mehmon — otangdek ulug‘» naqli o‘rinli, albatta. Ammo er-xotin yotog‘ida ham muqaddaslik mavjud. Demak, yotoqxona vazifasini o‘tovchi xonada haftalab qo‘nim topish aslida andishasizlik, befarosatlikdan o‘zga narsa emas. Qolaversa, erkakka mehmonning yonida, oila a’zolaridan alohida o‘rin solish ham aslo mezbonlik taomiliga va sihatga muvofiq kelmaydi. Chunki erkak kishining haftalab jinsiy munosabatdan majburiy mosuvo etilishi uni dimlangan prostatit kabi og‘ir dardlarga giriftor etadi. Bejiz, Ramazon oyida ham oqshomlari jinsiy munosabatga ruxsat etilmagan. Qolaversa, ayoli vafot etgan erkak uchun iddadek muddatlar tayin etilmasligi, tez fursatda uylanishga ruxsat mavjudligi ham islomiy ahkomlarning naqadar bekamu ko‘stligidan dalolatdir. Onasi o‘lgach, o‘g‘il otasini uylantirishi shartligida ham hikmat bor.

3. Suhbatdoshimiz o‘z hamkasabasi bo‘lgan, oqila shifokor ayoldan ajralib ketishiga ham talay omillar sabab bo‘lgan. Birinchidan, andishadan begona, sanoqsiz mehmonlar er-xotin orasidagi intim munosabatga tashnalik hissiyotiga darz yetkazishgan. Zero, musulmonchilikda oila buzilishiga, ya’ni taloqqa qadar bir qancha bosqichlar mavjud. Dastlab, erkak kishi ayoliga pand-nasihat qiladi, kor qilmasa, to‘shagini alohida qilish bilan jazolaydi. Demak, er-xotinning alohida to‘shakda yotishi taloq tomon qo‘yilgan salmoqli qadam ekan.
Ikkinchidan, jinsiy ehtiyojning muntazam ravishda qondirilmasligi erning ham, xotinning ham asabiy-beqaror bo‘lib qolishiga sabab bo‘ladi. Qolaversa, ayol kishining lazzat topa olish shartlaridan biri uyida eri bilan xoli qolishi va erkalovchi so‘zlardan imkon qadar ko‘proq bahramand bo‘lishidir.
Uchinchidan, oiladagi ichki masalalarga atrofdagilarning ta’siri nechog‘li salmoqli bo‘lsa, turmush shu qadar omonat bo‘ladi. Afsuski, bugungi kunda ajralishlarning ko‘payib ketayotganligiga sabablardan biri ham oilaning tashqi salbiy ta’sirotlar komida qolib ketayotganligidir.

To‘rtinchidan, yigitning ikkinchi oilasi ham buzilish xavfi ostida qolganligida yuqoridagi sabablardan tashqari yoshlari orasidagi farqning ham o‘rni bor. Ammo, eng asosiysi, yigirmadan endi hatlab o‘tgan kelinchakning ruhiy daldaga, suhbatlarga ehtiyoj sezishidir. Qolaversa, o‘ttizdan oshgan yigitning mijozi ancha sust bo‘lib qolishiga ham mehmonlarning ko‘nglini olaman deb oilasiga, vujudiga zulm qilayotganligi sabab bo‘lgan.
Bu yigitni tekshirishlardan o‘tkazib, unga «Murakkablashgan mijoz sustligi, surunkali prostatit, asab-ruhiy beqarorlik» degan tashxis qo‘ydik. U o‘z hayotida ikki inqilobiy o‘zgarish yasashga sabot-imkon topib, hayotini butkul yangi izga soldi:
Birinchidan, u o‘z vujudidagi dardlardan qutulish uchun astoydil harakat qilib, maqsadga erishdi. Ulfatchiliklardan, maishatdan, ichkilikbozliklardan voz kechib, ilmiy ishini qaytadan boshladi. Sport, ibodatni o‘ziga yo‘ldosh qildi.
Ikkinchidan, markazdagi bir xonali uyini bozorlardan yiroq, shahar chetidagi ikki xonali uyga almashtirdi. Rafiqasini, farzandlarini atrof-muhitning zararli ta’sirotlaridan xalos qilib, oilasini tubdan isloh qildi. Hozir ularning xonadoniga faqat yaqin qarindosh-urug‘largina onda-sonda tashrif buyurishayotgan ekan, xolos. Bog‘chada tarbiyachi bo‘lib ishlayotgan rafiqasi endilikda eri yo‘q paytda mahram bo‘lmagan mehmonlarning xonadoniga avvalgiday surbetlarcha kirib kelishiga izn bermayotganligi ham aslida ibratli holdir.

Afsuski, er-xotinlar orasida jinsiy disgarmoniyaning paydo bo‘lishida «odamgarchilik»ka yo‘yiladigan ayrim qusurli odatlarning sabab bo‘lish holatlari borgan sari ko‘proq uchramoqda.
Qabulimda bo‘lgan aksar oilalar orasidagi mojarolarga bir xonadonda ko‘plab oilalarning birgalikda yashashlari, serfarzandlik bois er-xotin to‘shagiga bolajonlarning «sherik» bo‘lib qolishi ham sabab ekanligi kuzatiladi. Qolaversa, olis hududlarimizdagi qishloqlarda bolalarning doimo ota-ona bilan birgalikda, bir xonada yotishlari ham tibbiy jihatdan aslo to‘g‘ri emas. Er-xotinning to‘shakdagi munosabatlari «bolam uyg‘onib qolmasin» qabilida xufyona, qisqa muddatda kechishi oila birdamligiga darz yetkazuvchi omillardandir. Qolaversa, bu hol bora-bora ayoldagi jinsiy sovuqqonlikka va erdagi mijoz sustligiga olib keladi. Ayrim erkaklarning ko‘cha-ko‘yga intilishlari-yu, oilasiga xiyonat qilishlarining ildizi ham ko‘pincha ahamiyat berilavermaydigan mana shunday noo‘ng‘ay sharoitlar bois yuzaga kelishi o‘z ilmiy isbotini topgan. Shuningdek, bola ikki yoshdan hatlab o‘tgan zahotiyoq, alohida xonada, o‘z jinsdoshlari (o‘g‘il bola — aka-ukalari, qiz bola — opa-singillari) bilan yotishiga imkoniyat yaratish lozim. Bu jinsiy tarbiyaning amal qilinishi shart bo‘lgan talablaridan hisoblanadi.

"Odamlar orasida" gazetasidan olindi.

Bir kunlik mehmon oltin mehmon, ikki kunlik mehmon kumush mehmon, uch kunlik mehmon ... bejizga emas bir xonali uyda oila yashayotgan bo'lsa yana ularnikidan oylab qo'nim topish insofsizlik menimcha bunda o'sha nehmonlarning ham aybi katta nima ko'p kunlik ijaraga beruvchi xonadonlar yoki mehmonxonalar ko'p. O'zi zo'rg'a tirikchilik qilayotganlarga o'liginiyam tashavolish insofdan emas. To'g'ri mehmon aoti xudo lekin hamma narsaniyam chegarasi borku mehmon deb uyizi karvonsaroy qilishiga yo'l qo'yib bermaysizku