Makka fathiday so‘ng Ummu Gulsum sevimli onasining qabrini ziyorat etmoqchi bo‘ldi. Otasi va eri uning bu taklifiga rozi bo‘ldilar.
Hijratning to‘qqizinchi yili Sha’bon oyida Ummu Gulsum vafot etdi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) uni sevimli opasi Ruqayya yoniga dafn etdilar. Hayotliklarida bu ikki mo‘mina Hazrati Usmonying (roziyallohu anhu) zavjalari edilar, vafotlaridan so‘ng ham bir joyga qo‘yildilar.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) sevgan qizlaridan ajralganlari uchun qalblari g‘amga, ko‘zlari yoshga to‘lib, kizlarinint kabri tepasida Allohqan ularga mag‘firat tiladilar.
Alloh taolo Ummu Gulsumdan rozi bo‘lsin. Uni solih va xayrli qullari orasiga doxil etsin. Omin.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) :
"Ey Ummu Honiy! Sen himoya etganingni biz ham himoya etamiz, sen omonlik berganingga biz ham omonlik beramiz", deb marhamat qildilar.
Isro va Me’roj voqealari haqida gapirilganida albatta Ummu Honiyning ham nomi tilga olinadi. Chunki Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Me’roj kechasi uning uyida musofir bo‘lgan edilar va u Rasulullohdan (sollallohu alayhi va sallam) Me’roj voqeasini xabar bergan roviylardandir.
Xo‘sh, Ummu Honiy o‘zi kim? Uning asl ismi nima? Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bilan qarindoshlik darajasi qanday?

Ummu Honiy Rasulullohning (sollallohu alayhi va sallam) amakilari Abu Tolibning Fahita ismli qizi bo‘lib, Hazrati Alining opasidir.
Ismi qandayligi haqida ixtilofli fikrlar bor. Hind, Atiqa yoki Fotima deguvchilar ham bo‘lgan. Lekin eng mashhur bo‘lgani Fahitadir.
Rasulullohdan (sollallohu alayhi va sallam) bir necha yosh kichik bo‘lgan. Go‘zal axlokli ayol edi.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) onalari Ominaning vafotidan so‘ng Hadicha binti Huvaylidga uylangunlariga qadar amakilari Abu Tolibning uyida yashadilar.
Bu yillar davomida o‘zlarini Abu Tolib oilasining bir a’zosidek ko‘rar, aslo yolg‘izlikni his etmasdilar. U paytda Fahita kichkina bir qiz edi.

Hubayra ibn Vahb Mahzum o‘g‘illarining eng ko‘zga ko‘ringan kishilaridan edi. Qavmi ichida mavqei ulug‘ bo‘lib, so‘zini o‘tkaza olardi. U Fahitani so‘rab kelganida Abu Tolib rozilik bildirdi. Fahita Hubayradan ikrom va ehtirom ko‘rdi. Uning himoyasida baxtiyor hayot kechirdi.
Oradan kunlar, kunlar ketidan oylar o‘tdi. Rasulullohga ( sollallohu alayhi va sallam) payg‘ambarlik tushdi. Oila ahlini, qarindoshlarini va qavmini Islomga da’vat etdi. Bir qismi unga ishondi va to‘g‘ri yo‘lni topdi, bir qismi ishonmadi va kofir bo‘ldi.
Hubayra adashganlar orasida edi. Bu yo‘lni tanlaganlar imon keltirmaygina qolmay, zulm va jafo bilan, yangi dinning yoyilipshga to‘sqinlik qilardilar. Ammo Hubayra Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bilan o‘rtalaridagi qarindoshlikka rioya qilib, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) shaxsiyatlarini tahqirlar, hurmat ko‘rsatar edi.
Fahita ham dastlab eriga ergashib, Islomga kirmadi.
Bir kuni Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Ummu Honiy uyida musofir bo‘lib qoldilar. Bu kecha Alloh taoloning Payg‘ambarmizga eng buyuk ehson va ikromlar bergan xayrli, uzun bir kecha edi.
Ummu Honiy bu kecha haqida shunday hikoya qiladi:
"Isro voqeasi Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) mening uyimda qolganlarida bo‘ldi. Bu kecha Alloh Rasuli xufton namozini o‘qib, uxladilar. Biz ham uxlayotgan edik. Erta bilan Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bizni uyg‘otdilar va:
— Ey Ummu Honiy! Ko‘rganingdek xufton namozini ham bu yerda o‘qidim. Hozir ham sizning yoningizda bomdod namozini ado qildim, — deya buyurdilar.
So‘ngra uydan chiqish uchun o‘rnilaridan turdilar. Men ketmasin deb, ridolarining bir uchini tutdim. Qorinlari ko‘rindi. Ko‘ylaklari Misrda to‘qilgan, katandan qilingan ohorli ko‘ylakka o‘xshar edi.
— Ey Allohnish payg‘ambari, bupi insonlarga aytmang. Sizni yolg‘onchiga chiqarib, aziyat berishadi, — dedim.
— Allohga qasamki, bu voqeani ularga aytaman, — dedilar. Shunda men bir habash joriyamga:
"Rasulullohni (sollallohu alayhi va sallam) ta’qib et. Insonlarga nima haqida gapirganlarini va ularning javoblarnin eshit", dedim.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bizning oldimizdan chiqib, boshqa kishilarga ham bizga aytgan gaplarini aytdilar. Ko‘pchilik o‘zini yo‘qotib qo‘ydi va:
— Buni qanday isbotlaysan, ey Muhammad. Biz bunday narsa haqida hech eshitmaganmiz, — dedilar.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) :
— Dalil shuki, men falon vodiyda, falon kishilarning karvoniga duch keldim. Ularning tuyalari bir hayvondan hurkib, qochib ketgan ekan. Men ularga tuyalari turgan joyni ko‘rsatdim. Bu men Shomda bo‘lgan paytimda yuz bergan edi.
So‘ngra yo‘limda davom etdim. Makka yaqinidagi Tixoma degan joyda Dajnon tog‘iga duch kelganimda falon-falon kishilarnint karvoniga to‘qnash keldim. Ular uxlab yotardilar. Suv solingan bir idishlari bor edi. Ustiga bir narsa o‘ralgandi. Yopkichni olib, ichidagi suvni ichdim. Keyin qanday bo‘lsa, shunday qilib ustini o‘radim. Hozir esa ularning qofilasi Makka yaqinida, Tan’im yo‘lidagi Bayzo tepaligidan tushyapti. Oldinda ranggi qoraga moyilroq kulrang tuya bor. Tuyaning ustida biri qora, boshqasi oqish ikkita haror* bor, — dedilar.
Bu gapni eshitganlar darhol Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytgan yo‘lga yugurdilar. Ilk ko‘rganlari tuya bo‘ldi. U Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) tasvirlaganlaridek ko‘rinishda edi. Keyin karvondan idishni so‘radilar. Ular idishda suv to‘la bo‘lganini, so‘ng ustini o‘rab qo‘yganlarini, uyg‘onganlarida esa ichida suv qolmaganini tasdiqladilar.
Makkaga qaytganlarida boshqa karvonni ham uchratdilar. Berilgan savolga ular ham:
"To‘g‘ri so‘zlabdi, vallohi, u aytgan vodiyda tuyamiz hurkib qochdi. Shunda bir ovoz eshitdik. U ovoz tuyamizningg turgan joyini aytdi. U yerga borib, tuyani topdik", deya javob berdilar".

Musulmonlar Madinaga hijrat qilganlarida Fahita Makkada eri va bolalari bilan qoldi. Rasulullohning (sollallohu alayhi va sallam) erishgan zafarlari haqida eshitsa, behad quvonardi. Fahita musulmonlar Makkaga kiradigan buyuk zafar kunini intizorlik bilan kutardi.
Makka fath etildi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Ka’baga kirdilar. Barcha butlarni sindirdilar. Bilolning (roziyallohu anho) ovozi tavhid, takbir va shahodatlar bilan jaranglab, Ka’ba uzra yuksaldi:
"Allohu akbar, Allohu akbar! Allohu akbar, Allohu akbar!
Ashhadu alla ilaha illalloh, ashhadu alla ilaha illalloh! Ashhadu anna Muhammadar Rasululloh, ashhadu anna Muhammadar Rasululloh..."
Bu ovozlarni eshitgan Ummu Honiyning eri Xubayra orqa oldiga qaramay, Makkadan qochdi. U Alloh taoloning diniga kirishdan qochayotgan, Rasulullohning (sollallohu alayhi va sallam) zafarlarini ko‘rishni xohlamayotgan edi.
Hubayra Ummu Honiyni ham o‘zi bilan ketishga da’vat etdi, ammo Ummu Honiy qabul etmadi. Chunki u Alloh taoloning diniga kirgan, musulmon bo‘lgan edi.
Horis ibn Hishom Makka fath etilgan kun qoni halol qilingan kishilardan edi. Ammo Horis Ummu Honiyning Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) qoshidagi mavqeini bilgani uchun, himoya qilishini so‘rab, uning uyiga bordi. Buni ko‘rgan Ali ibn Abu Tolib (roziyallohu anhu) Horisni o‘ldirish uchun izma-iz keldi. Ummu Honiy:
"Ey onamning o‘g‘li! Men unga omonlik berdim", deb uni himoyasiga olganini bildirdi.
Ali (roziyallohu anhu) esa bu gaplarga quloq solmay, qilichini sug‘urdi. Ummu Honiy uning qo‘llaridan tutdi:
 "Alloh xayringni bersin, o‘ldirma. Men unga omonlik berdim", dedi.
Ali (roziyallohu anhu) undan qutulishga harakat qildi, ammo oyoqlarini yerdan ko‘tarolmadi. Shu payt Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) kirib qoldilar. Ummu Honiy:
— Yo Rasululloh, men Horis ibn Hishomni himoyamga oldim. Ali esa uni o‘ldirmoqchi. Nimaga buyurasiz? — dedi.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) :
— Sen himoya etganingni biz ham himoya etamiz, sen omonlik berganingga biz ham omonlik beramiz. Ammo Alining jahlini chiqarma. U qizishsa, Alloh taoloning g‘azabi keladi. Uni qo‘yib yubor, — deb buyurdilar.
Shundan so‘ng Ummu Honiy Alini qo‘yib yubordi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) hazillashib:
- Yo Ali, bir ayol sendan g‘olib keldi, — deya marhamat kildilar
HazratiAli:
— Allohga qasamki, oyoqlarimni yerdan ko‘tarolmadim, — dedi.
Qahramonlar qahramoni, dovyuraklar dovyuragi Ali ibn Abu Tolibning (roziyallohu anhu) bu gapi Ummu Honiy haqidagi odil bir shahodatdir. Alloh har ikkisidan ham rozi bo‘lsin.
Ummu Honiy eridan ayrilganidan so‘ng, butunlay farzandlarining tarbiyasi bilan band bo‘ldi. Farzandlarining qalbiga fazilat urug‘larini ekdi. Islom va imon bilan ularni o‘stirdi. Farzandlarining barchasi olim, fozil kishilar bo‘lib yetishdilar.
Ba’zi farzandlari Ummu Honiydan hadis rivoyat etgan. Ular orasida nabiralari Ja’da al-Mahzumiy, Yahyo ibn Ja’far va Horunlar ham bor.
Ummu Honiy birodari Hazrati Alining xalifalik davrigacha yashadi. Hijratning 40-yili vafot etdi.
Alloh taolo undan rozi bo‘lsin va uni ham rozi etsin. Omin.
 

«Yo Ali! Uni menga nikohla. Allohga qasamki, uning suhbatini menchalik orzu qilgan boshqa hech kim yo‘qdir».

«Rasulullohning(sollallohu alayhi va sallam):
 «Qiyomat kuni mening nasabim va aqrabolarimdan boshqa nasab va qarindoshlik kesikdir», deganlarini eshitdim. Islomga kirish va qizimni Alloh Rasuliga berish bilan unga qarindosh bo‘ldim. Bu qarindoshlikni uning naslidan qiz olib, kuyov bo‘lish bilan mustahkam qilmoqchiman».
Umar ibn Xattob (r.a.)

Fotimai Zahro (roziyallohu anhu) juda go‘zal bir kiz chaqaloqni dunyoga keltirdi. Bu vaqtda Ali (roziyallohu anhu) Makkadan uzoqroq yerda edi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)  qizlarining ko‘zi yoriganini eshitib, Fotimaning uyiga keldilar. Uni juda sevardilar. Eson-omon kutulgani bilan tabriklab, taskin beruvchi so‘zlar aytdilar. Yaxshi niyat bilan chaqaloqqa xolasi Ummu Kulsumning nomi qo‘yildi.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) sharafli qo‘llarini go‘dak ustida yurgizib, bu qizni muborak qilishini so‘rab, Alloh taologa duo etdilar.
Safardan qaytgan Ali (roziyallohu anhu) zavjasi bir qiz tuqqanligini va chakaloqqa bobosi Hazrati Muhammad (alayhissalom) tarafidan ism berilganini eshitib juda sevindi.
Kunlar, oylar o‘tgan sari qizaloq o‘sib-ulg‘ayib, go‘zalligi ham ortib borar edi. O’n yoshga yetmasdan bobosi Muhammad (alayhissalom) vafot etdilar. Ummu Kulsum bobosining vafotidan eng ko‘p iztirob chekkanlardan biri bo‘ldi.

Fotimai Zahro (roziyallohu anhu) juda go‘zal bir kiz chaqaloqni dunyoga keltirdi. Bu vaqtda Ali (roziyallohu anhu) Makkadan uzoqroq yerda edi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)  qizlarining ko‘zi yoriganini eshitib, Fotimaning uyiga keldilar. Uni juda sevardilar. Eson-omon kutulgani bilan tabriklab, taskin beruvchi so‘zlar aytdilar. Yaxshi niyat bilan chaqaloqqa xolasi Ummu Kulsumning nomi qo‘yildi.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) sharafli qo‘llarini go‘dak ustida yurgizib, bu qizni muborak qilishini so‘rab, Alloh taologa duo etdilar.
Safardan qaytgan Ali (roziyallohu anhu) zavjasi bir qiz tuqqanligini va chakaloqqa bobosi Hazrati Muhammad (alayhissalom) tarafidan ism berilganini eshitib juda sevindi.
Kunlar, oylar o‘tgan sari qizaloq o‘sib-ulg‘ayib, go‘zalligi ham ortib borar edi. O’n yoshga yetmasdan bobosi Muhammad (alayhissalom) vafot etdilar. Ummu Kulsum bobosining vafotidan eng ko‘p iztirob chekkanlardan biri bo‘ldi.

Ummu Kulsum hayotining ilk bahoridayoq juda fosih va bolig‘ gapirar edi. Shu bilan birga, juda kichkina bo‘lishiga qaramay, quvvatli imon sohibi edi. Uning axloqiy vasflari va fazilatlari xalifa Umarning (roziyallohu anhu) qulog‘iga yetib keldi. Hazrati Umar (roziyallohu anhu) anchadan beri Rasulullohga (sollallohu alayhi va sallam) kuyov bo‘lish orzusi bilan yurar edilar. Shu bois Ummu Kulsumning qo‘lini so‘rash uchun qulay fursatni poylay boshladilar.
Umar (roziyallohu anhu) musulmonlar o‘rtasida sodir bo‘lgan muammolarda, ko‘pincha Alining (roziyallohu anhu) hukm chiqarishni so‘rar edilar. Chunki Alining (roziyallohu anhu) fatvo berishdagi bilimdonligi va fiqh borasidagi chuqur ilmiga ishonardilar.
Bir kuni navbatdagi masala ko‘rib chiqildi va Ali (roziyallohu anho) ketmoqchi bo‘ldilar. Umar (roziyallohu anhu) uni to‘xtatib:
— Senda xususiy bir ishim bor edi, yo Ali! — dedilar. Hamma tarqalgach, ikkovlari o‘rtasida quyidagi suhbat bo‘lib o‘tdi:
— Ummu Kulsumni menga nikohlashingni so‘rayman.
— U hali juda yosh...
— Uni menga nikohla, yo Ali! Allohga qasamki, uning suhbatini menchalik orzu qiladigan hech kim yo‘kdir.
— U hodda qizimni sening oldingga yuboray. Agar rozi bo‘lsang, uni senga nikohlab beraman.
Bu suhbatdan so‘ng Ali (roziyallohu anhu) uyga ketdilar. Uyga kelgach, qizlari Ummu Kulsumni chaqirdilar. Unga bir hirqani berib, shunday dedilar:
— Bu hirqani mo‘minlarning amiri Xattob o‘g‘li Umarga olib bor va unga otam sizga aytgan hirqa mana shu, degin.
Ummu Kulsum hirqani olib, Umarning (roziyallohu anhu) huzurlariga keldi. Izn so‘rab ichkariga kirdi va otasi tayinlagan gaplarni aytdi. Asl ko‘zlangan maqsaddan u bexabar edi.
Umarning (roziyallohu anhu) ko‘zlari sevinchdan porlab:
— Otangga mening qabul etganimni, rozi bo‘lganimni ayt, dedilar.
Umar (roziyallohu anhu) uylaridan chiqib, Rasulullohning (sollallohu alayhi va sallam) masjidlariga, qabr bilan minbar o‘rtasidagi muhojirlar majlisi bo‘ladigan maydonga keldilar. Ravzai sharifdagi bu joy ashobi kiromning doimiy yig‘iladigan joyiga aylangan edi.

Umar (roziyallohu anhu) kelganlarida hech kim yo‘q edi. Birin-ketin sahobalar kela boshladilar. Birinchi bo‘lib Ali, keyin Usmon ibn Affon, Zubayr ibn Avvom, Talha ibn Ubaydulloh va Abdurahmon ibn Avf keldilar.
Hamma yig‘iltanidan so‘ng Umar (roziyallohu anhu):
— Menga saodat tilang... Meni tabriklang, — dedilar.
— Kimga uylanyapsiz, yo amiral mo‘minin?! - deb so‘radilar.
— Abu Tolibning o‘g‘li Alining qiziga. Men Rasulullohning (sollallohu alayhi va sallam) :
"Qiyomat kuni mening nasabim va aqrabolarimdan boshqa nasab va qarindoshlik kesikdir", deb aytganlarini eshitgandim. Islomga kirish va qizimni Alloh rasuliga berish bilan unga qarindosh bo‘ldim. Bu qarindoshlikni uning naslidan qiz olib, kuyov bo‘lish bilan mustahkam qilishni xohladim", dedilar Umar (roziyallohu anhu).
Majlisga yig‘ilganlar Hazrati Umarni tabriklab, unga xayr va saodat tiladilar. Ummu Kulsumga Hazrati Umar 40000 dirham mahr berdilar.
Umarning (roziyallohu anhu) orzusi bir ayolning eri bo‘lish, shahvatini qondirish emasdi. Aksincha, u juda ulug‘, sharafli g‘oya va maqsadni ko‘zlagan edi.
Ummu Kulsum (roziyallohu anho) mo‘minlarning amiri Umar ibn Hattobning xonadonlarida itoatli, vafodor zavja o‘laroq yashadi.
Hazrati Umarning shiddati, oila ehtiyojini ta’minlashda va musulmonlarga, ularning mollariga nisbatan juda ehtiyotkorligi mashhur edi.
* Haror — yuk solingan qop