СИРДÐРРВИЛОЯТИ - ЎзРтаркибидаги вилоÑÑ‚. 1963 й. 16 фев.да ташкил Ñтилган. Шим.дан ҚозоғиÑтон РеÑпубликаÑи, шаркдан Тошкент вилоÑти, жан.дан ТожикиÑтон РеÑпубликаÑи ва ғарбдан Жиззах вилоÑти б-н чегарадош. Майд. 5,3 минг км. Ðхолией 667748 киши (2003). Таркибида 9 туман (Боёвут, ГулиÑтон, Меҳнатобод, Мирзаобод, Оқолтин, Сайхунобод, Сирдарё, ХовоÑ, Шароф Рашидов) (туманлар ҳақида алоҳида мақолаларга қаранг, мае. Боёвут туманы), 5 шаҳар (ГулиÑтон, Бахт, Сирдарё, Ширин, Янгиер), 6 шаҳарча (Боёвут, Деҳқонобод, ДўÑтлик, Пахтаобод, Сайхун, ХовоÑ) ва 75 қишлоқ фуқаролари йиғини бор (2004). Маркази — ГулиÑтон ш.
Табиати. Рельефи, аÑоÑан, тўлқинÑимон текиÑлик бўлиб, жан.дан шим.ғарбга паÑайиб боради. Мирзачўл даштининг бир қиÑми вилоÑÑ‚ ҳудудига киради. Бал. шим.да 230 м, марказий қиÑмида 400—450 м, жан. ва жан.ғарбда 600—650 м. Шарқида кенг Сирдарё водийÑи жойлашган. Мезозой ва кайнозой даврида, аÑоÑан, чўкинди жинÑларнинг қалин қатлами б-н қопланган. Шўрўзак, Мирзаработ, Сардоба каби ботиқлар мавжуд. ТекиÑлик қиÑми дарёлар оқизиб келтирган ётқизиклардан ҳоÑил бўлган, баъзи жойларини кўл, ботқоқ ва шўрхок ерлар Ñгаллаган. С.в.да Ñнги каналлар, зовурлар қазилиб, чўл ўзлаштирилди ва Ñкин майдонларга айлантирилди. ТекиÑлик қиÑмида Ð¸Ñ€Ñ€Ð¸Ð³Ð°Ñ†Ð¸Ñ Ð¸Ð½ÑˆÐ¾Ð¾Ñ‚Ð»Ð°Ñ€Ð¸ қурилиб, пахтазор, боғ ва токзорлар барпо қилинди. Ðдирлар лалмикор ерлар ва Ñйловлардан иборат.
Об-ҳавоÑи кеÑкин ўзгарувчан ва қуруқ. Йиллик ўртача Ñ‚-раÑи 14°. Янв.нинг ўртача Ñ‚-раÑи шим.да —6°, жан.да —2°. Қишда ҳаво тез Ñовийди ва тра —30° гача (ГулиÑтонда —35°) паÑаÑди. Баъзан, қиш ўрталарида ҳаво бирданига иÑиб, кейин Ñовиб кетади. Кеч кўкламда ва Ñрта кузда ҳам кора Ñовуқ тушиб ÑžÑимликнинг ÑžÑиш даврини қиÑқартиради. Ðзи қуруқ ва иÑÑиқ. Июлнинг ўртача Ñ‚-раÑи 27—29°. Ðзда тра 32—45° гача кўтарилади. Кўпинча иÑÑиқ шамол (гармÑел) тупроқни қуритади ва ÑžÑимликлар ривожланишига ёмон таъÑир қилади. Ð’ÐµÐ³ÐµÑ‚Ð°Ñ†Ð¸Ñ Ð´Ð°Ð²Ñ€Ð¸ 218 кун. Йиллик ёгин 180—220 мм, аÑоÑан, қишда Ñ‘ғади. Ðзда кучли буғланиш Ñабабли ер оÑти Ñувлари юза майдонларнинг (Шароф Рашидов, Оқолтин, ГулиÑтон туманлари) тупроғини шўр боÑади. ÐоÑб.дан мартгача тезтез ÑÑиб турадиган «Ð‘екобод шамоли» тезлиги 20—25 м/Ñек. (Боёвут туманида 40 м/Ñек.)га етади. Баҳорда ÑÑадиган бу хилдаги шамол униб чикаётган ғўзаларни баъзан нобуд қилади. Кейинги йилларда ихота дарахтзорлари барпо қилинди.
Тупроклари, аÑоÑан, оч туÑли кучÑиз жойлашган бўз тупроқ бўлиб, кам ва ўртача шўрланган, механик тартибига кўра, қумоқ ва Ñоз тупроклардир. ТекиÑликларда шўрхок ва шўрхокÑимон тупроқ учрайди. Ер оÑти Ñувининг чуқ. 5—6 м. Шўрўзак маÑÑивида, ҳали ўзлаштирилмаган паÑÑ‚қам жойларда шўрхоклар кенг тарқалган. Суғориладиган ерларнинг 32% шўрланган, 25% кучÑиз шўрланган, 16% шўрхоклардан иборат. ÐŽÑимликлардан лолақизғалдоқ, бойчечак, чучмома, қоқи Ñлпиз, иÑмалоқ, Ñнтоқ, шўра, шувоқ, қўнғирбош, қўзиқулоқ, туÑтовон, қуёнÑуÑк. жузғун, қовул, оққурай, қилтиқ, каррак, ранг, илоқ, бетага, қиёқ, қамиш, юлғун, оқбош, қушқўнмаÑ, наъматак, мингбоши, читир, ғумай, печак, ÑакÑовул, ҳар хил буталар, жийда, дўлана, тол, терак, қайрағоч, оқ акациÑ, заранг, шумтол ва б. ÑžÑади. Ðввойи ҳайвонлардан: жайра, тулки, бўри, чиÑбўри, қобон, жайран, нутриÑ, ондатра, кўрÑичқон, Ñувкаламуш, типратикан, юмронқозиқ, калтакеÑак, илон, тошбақа, фаланга, чаён, қорақурт; қушлардан хўжаÑавдогар, мойқут, булдуруқ ва б. бор.