Sirdaryo tumani haqida ensiklopediyalarda  ( 7016 marta o'qilgan) Chop etish

1 B


muxbir  20 Yanvar 2010, 14:10:43

СИА ДАА А ТУМААИ — Сирдарё вилостидаги туман. 1939 й. 10 фев.да ташкил стилган. Шим.шаркдан Тошкент вилости, жан.шаркдан Сайхунобод, жан.дан Гулистон туманлари, ғарбдан Қозоғистон А еспубликаси б-н чегарадош. Майд. 0,55 минг км2. Аҳолиси 110,5 минг киши (2003). Туманда 2 шаҳар (Сирдарё, Бахт.), 9 қишлоқ фуқаролари йиғини (Малик, Лахтазор, Сирдарё, Турон, Усмон Юсупов, Халқобод, Чолтсқай, Шоликор, Ҳақиқат) бор. Маркази — Сирдарё ш.

Табиати. Ер юзаси пастбаланд текисликлардан иборат (сртача бал. 240 м), шим.шарқ томонга бир оз кис. Ер ости сувлари юза, шср. Туман ҳудудининг шим. шим.шарқтомонидан Сирдарё, ғарб томонидан Киров номли каналнингснгтармоқлари стади. Оқова шср сувлар чиқариб юбориладиган канал, ариқзовур бор. Иқдими кескин континентал. Июлнинг сртача т-раси 27°—29°, снг юқори тра 42°, снв.нинг сртача т-раси —4°, снг паст тра —33°. Вегетаяис даври 195—200 кун. Йиллик ёғин 260—280 мм. Тупроқлари бсз, аллювиал, стлоқи ботқрқ ва шсрхок тупроқлар. Аввойи ссимликлардан шувоқ, снтоқ, шсра, қснғирбош, қиёқ, қоражусан, оқбош, қамиш, ҳар хил буталар, тол, жийда терак ва б. ссади. Аввойи ҳайвонлардан, чисбсри, тулки, бсрсиқ, қуён, ондатра, каламуш, калтакесак, илон; паррандалардан срдак, тустовуқ, калхат, чуғурчиқ; сув ҳавзаларида ҳар хил балиқлар бор.

Аҳолиси, асосан, сзбеклар, шунингдек, тожик, татар, қозоқ, рус, корейс ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. Аҳолининг сртача зичлиги 1 км2га 201 киши. Қишлоқ аҳолиси 75,7 минг киши, шаҳар аҳолиси 34,8 минг кишидан зиёд (2003).

Хсжалиги. Туман хсжалиги, асосан, қ.х.га ихтисослашган. С.т.да 160 кичик ва хусусий корхона, 3 қсшма корхона бор. Саноат корхоналаридан Тошкент машинасозлик з-дининг филиали, қурилиш ташкилотлари, 5 автокорхона, А еФДепо мактаб ва спорт жиҳозлари, сут, гуруч, 2 пахта тозалаш ва нон з-длари, Янгийсл пойабзал ф-касининг филиали, босмахона, қандолатчилик, квас ва лимонад и.ч. корхоналари, Сирдарё ш. бозори фаолист ксрсатади.
Қ.х.нинг етакчи тармоғи — пахтачилик, 12 ширкат, 793 фермер хсжалиги бор. Тумандаги суғориладиган ер майдони 27502 га, шу жумладан, 14760 га ерга пахта, 8666 га ерга дон, 890 га ерга беда, 68 га ерга сабзавот ва полиз, 1241 га ерга ем-хашак скинлари скилади. 1051 га ер мевазор ва токзор. Туман жамоа ва шахсий хсжаликларида 24990 қорамол (шу жумладан, 10152 сигир), 10610 қсй ва счки, 4,4 минг парранда, 834 от боқилади.
С.т.да 32 кутубхона (296 минг китоб), 16 клуб ва маданист уйи ишлаб турибди. 45 умумий таълим мактаби [(шу жумладан, 1 бошланғич, 6 тслиқсиз таснч, 38 срта умумий таълим (шундан 1 ихтисослашган срта мактаб)] бслиб, уларда 24456 сқувчига 1813 сқитувчи таълим-тарбис бермоқда. Касб-ҳунар лияейи, 2 касб-ҳунар коллежи, Сирдарё педагогика коллежи, 2 касб-ҳунар мактаби, мусиқа ва санъат, 3 спорт мактаби мавжуд. Марказий стадион, бир қанча спорт майдонлари ва спорт иншоотлари бор. Туманда марказий касалхона, туғруқхона, шошилинч тиббий ёрдам бслими, фельдшеракушерлик пунктлар, қишлоқ врачлик амбулаторислари, дорихона ва б. тиббий муассасаларда 201 врач, 1005 срта тиббий ходим ишлайди. Туман ҳудудидан Катта Ўзбекистон тракти стади. 2004 й.дан Тошкент — Самарқанд йсналишида катнай бошлаган слектр поезди, Гулистон — Тошкент слектр поезди, Сирдарё ст-сси орқали Тошкент — Андижон — Ааманган, Тошкент — Жиззах, Москва — Душанба поездлари стади.
1963 й.дан «Сирдарё» туман газ. чиқади (адади 2635).

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан

Qayd etilgan